ประวัติสุนทรภู่ กวีเอก ๔ แผ่นดินของประเทศไทย

\"เว็บไซต์นจี้ ดั ทาเพ่อื การศกึ ษา มไิ ด้มีเจตนาละเมิดลิขสทิ ธ์ิ และไม่มกี ารซอ้ื ขายจริงในเว็บไซตน์ ี้\" สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่อื นแกว้ และหอ้ งสมดุ ประชาชนเฉลิมราชกุมารี จงั หวดั ยโสธร

พระสนุ ทรโวหาร นามเดมิ ภู่ หรอื ที่ เมอ่ื สนิ้ รัชกาลไดอ้ อกบวชเป็นเวลารว่ ม 20 ปี ก่อนจะกลับเขา้ รับราชการอีกครั้ง เรียกกนั ทวั่ ไปว่า สุนทรภู่ (26 มถิ นุ ายน ในปลายรัชสมัยพระบาทสมเดจ็ พระนั่ง พ.ศ. 2329 - พ.ศ. 2398) เปน็ อาลกั ษณ์ เกลา้ เจ้าอยหู่ วั โดยเป็นอาลกั ษณใ์ น ชาวไทยที่มีช่ือเสยี งเชงิ กวี ไดร้ บั ยกยอ่ ง สมเดจ็ เจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขุนอิศเรศ เป็น เชกสเปยี ร์แหง่ ประเทศไทย เกิด รงั สรรค์ ในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้เลือ่ น หลังจากต้งั กรุงรตั นโกสินทร์ได้ 4 ปี และ ตาแหนง่ เปน็ พระสนุ ทรโวหาร เจ้ากรม ไดเ้ ข้ารบั ราชการเป็นอาลกั ษณร์ าชสานัก อาลกั ษณฝ์ ่ายพระราชวังบวร ซึง่ เป็น ในรชั สมยั พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ ตาแหน่งราชการสุดทา้ ยกอ่ นสิ้นชีวติ หล้านภาลยั ส่งเสรมิ การอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่อื นแก้วและห้องสมดุ ประชาชนเฉลิมราชกุมารี จังหวดั ยโสธร

สนุ ทรภู่เป็นกวีทีม่ ีความชานาญทางด้าน โดยเฉพาะเรือ่ ง พระอภยั มณี ได้รับยก กลอน ได้สรา้ งขนบการประพันธ์กลอน ยอ่ งจากวรรณคดีสโมสรวา่ เป็นยอดของ นทิ านและกลอนนิราศข้ึนใหม่จน วรรณคดีประเภทกลอนนิทาน และเปน็ กลายเป็นทนี่ ิยมอย่างกว้างขวางสืบเน่ือง ผลงานที่แสดงถึงทักษะ ความรู้ และ มาจนกระทงั่ ถงึ ปัจจบุ นั ผลงานท่มี ี ทัศนะของสนุ ทรภู่อยา่ งมากทส่ี ุด งาน ช่อื เสยี งของสนุ ทรภู่มีมากมายหลายเร่ือง ประพันธ์หลายช้นิ ของสนุ ทรภู่ไดร้ ับเลอื ก เชน่ นริ าศภูเขาทอง นิราศสพุ รรณ เพลง ให้เป็นส่วนหน่ึงในหลักสตู รการเรียนการ ยาวถวายโอวาท กาพยพ์ ระไชยสุริยา สอนนับแต่อดตี มาจนถงึ ปัจจุบนั เชน่ และ พระอภยั มณี เป็นตน้ กาพย์พระไชยสรุ ิยา นริ าศพระบาท และ อกี หลายๆ เร่อื ง สง่ เสรมิ การอ่านโดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จงั หวัดยโสธร

ปี พ.ศ. 2529 ในโอกาสครบรอบ 200 ปี และเป็นทกี่ าเนิดผลงานนิราศเรื่องแรก ชาตกาล สนุ ทรภ่ไู ดร้ บั ยกยอ่ งจาก ของทา่ นคือ นริ าศเมอื งแกลง นอกจากน้ี องคก์ ารยูเนสโกให้เปน็ บุคคลสาคญั ของ ยงั มอี นสุ าวรยี แ์ ห่งอื่นๆ อกี เชน่ ท่วี ดั ศรี โลกดา้ นงานวรรณกรรม ผลงานของ สดุ าราม ทจ่ี งั หวดั เพชรบรุ ี และจงั หวัด สนุ ทรภูย่ ังเป็นทีน่ ยิ มในสงั คมไทยอย่าง นครปฐม ต่อเนอ่ื งตลอดมาไม่ขาดสาย และมีการ นาไปดัดแปลงเป็นส่ือต่างๆ เชน่ หนังสอื วนั เกิดของสนุ ทรภคู่ ือวันท่ี 26 มถิ นุ ายน การ์ตนู ภาพยนตร์ เพลง รวมถงึ ละคร มี ของทกุ ปี ถอื เป็น วนั สนุ ทรภู่ ซง่ึ เป็น การก่อสร้างอนุสาวรีย์สุนทรภ่ไู ว้ท่ีตาบล วันสาคญั ด้านวรรณกรรมของไทย มกี าร กรา่ อาเภอแกลง จังหวดั ระยอง บ้านเกดิ จดั กจิ กรรมเชดิ ชเู กียรตคิ ุณและส่งเสริม ของบดิ าของสุนทรภู่ ศลิ ปะการประพนั ธ์บทกวีจากองคก์ รต่างๆ โดยท่วั ไป สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมุดประชาชนอาเภอคาเขือ่ นแก้วและหอ้ งสมดุ ประชาชนเฉลิมราชกมุ ารี จังหวัดยโสธร

วดั เทพธดิ ารามวรวิหาร (ปัจจุบัน) วัดเทพธิดารามวรวหิ าร วดั ท่ีเคยเป็นท่ีพานักของสนุ ทรภู่กวเี อกแห่ง กรุงรัตนโกสนิ ทร์ สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมุดประชาชนอาเภอคาเขื่อนแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร

สุนทรภู่ มชี ื่อเดมิ ว่า ภู่ เกดิ ในสมยั รัชกาล ส่วนมารดาได้เข้าไปอยู่ในพระราชวงั หลงั ท่ี 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมอ่ื วันจนั ทร์ ถวายตวั เปน็ นางนมของพระองคเ์ จ้าหญงิ เดือน 8 ขน้ึ 1 ค่า ปมี ะเมยี จุลศักราช จงกล พระธิดาในเจา้ ฟา้ กรมหลวง 1148 เวลาเชา้ 2 โมง (ตรงกบั วนั ที่ 26 อนรุ กั ษ์เทเวศร์ ดังนนั้ สนุ ทรภู่จงึ ได้อยู่ใน มิถุนายน พ.ศ. 2329) ณ บริเวณดา้ น พระราชวงั หลังกับมารดา และได้ถวายตัว เหนือของพระราชวงั หลงั ซ่งึ เป็นบริเวณ เป็นขา้ ในกรมพระราชวงั หลัง สุนทรภูย่ ัง สถานีรถไฟบางกอกนอ้ ยปัจจบุ ันนี้ เชอื่ วา่ มนี อ้ งสาวตา่ งบิดาอีกสองคน ชื่อฉิมและ หลงั จากสุนทรภเู่ กดิ ไดไ้ ม่นาน บิดา น่มิ มารดากห็ ยา่ ร้างกนั บดิ าออกไปบวชอยทู่ ี่ วดั ป่ากร่าอนั เป็นภูมิลาเนาเดิม สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่อื นแก้วและห้องสมดุ ประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จังหวดั ยโสธร

เช่ือกนั ว่า ในวัยเด็กสนุ ทรภู่ไดร้ า่ เรียน สนุ ทรภูล่ อบรกั กบั นางขา้ หลวงในวังหลัง หนังสอื กับพระในสานักวัดชปี ะขาว (ซง่ึ คนหนึง่ ชอ่ื แม่จัน ชะรอยวา่ หล่อนจะเป็น ตอ่ มาไดร้ บั พระราชทานนามในรัชกาลท่ี บตุ รหลานผมู้ ตี ระกลู จงึ ถกู กรม 4 วา่ วดั ศรสี ดุ าราม อยรู่ มิ คลองบางกอก พระราชวังหลังกรวิ้ จนถึงใหโ้ บยและ น้อย) ตามเนื้อความสว่ นหน่ึงทปี่ รากฏใน จาคุกคนทงั้ สอง แต่เมื่อกรมพระราชวัง นิราศสพุ รรณ ต่อมาไดเ้ ข้ารบั ราชการเป็น หลังเสด็จทิวงคตในปี พ.ศ. 2349 จงึ มี เสมยี นนายระวางกรมพระคลังสวน ใน การอภยั โทษแก่ผูถ้ กู ลงโทษทงั้ หมดถวาย กรมพระคลงั สวน แต่ไมช่ อบทางานอ่นื เป็นพระราชกศุ ล หลงั จากสุนทรภูอ่ อก นอกจากแตง่ บทกลอน ซ่งึ สามารถแต่งได้ จากคุกก็เดนิ ทางไปหาบิดาท่เี มืองแกลง ดีตงั้ แตย่ งั รุ่นหนุ่ม จากสานวนกลอนของ จังหวัดระยอง การเดินทางคร้งั นสี้ ุนทรภู่ สนุ ทรภู่ เช่ือวา่ ผลงานทมี่ ีการประพนั ธ์ข้นึ ไดแ้ ต่ง นริ าศเมืองแกลง พรรณนาสภาพ กอ่ นสุนทรภู่อายไุ ด้ 20 ปี (คือก่อน การเดินทางต่างๆ นิราศเมืองแกลง) เห็นจะไดแ้ กก่ ลอน นิทานเรอ่ื ง โคบตุ ร สง่ เสริมการอ่านโดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอคาเขือ่ นแกว้ และหอ้ งสมดุ ประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวัดยโสธร

เอาไว้โดยละเอียด และลงทา้ ยเร่อื งว่า แตง่ มาให้แกแ่ มจ่ นั \"เป็นขนั หมากมงิ่ มิตร สนุ ทรภ่กู ับแมจ่ นั มบี ุตรด้วยกัน 1 คน ชอื่ พิสมยั \" ในนริ าศไดบ้ ันทกึ สมณศักดิข์ อง หนพู ัด ไดอ้ ยูใ่ นความอปุ การะของเจา้ บิดาของสนุ ทรภไู่ ว้ดว้ ยวา่ เปน็ \"พระครู ครอกทองอยู่ สว่ นหนมุ่ สาวทงั้ สองมเี ร่อื ง ธรรมรงั ษ\"ี เจา้ อาวาสวดั ปา่ กรา่ กลบั จาก ระหองระแหงกันเสมอ จนภายหลังก็ เมืองแกลงคราวนี้ สนุ ทรภู่จึงไดแ้ มจ่ ัน เลิกรากนั ไป หลังจาก นิราศพระบาท ที่ เปน็ ภรรยา สุนทรภู่แตง่ ในปี พ.ศ. 2350 ไม่ แตก่ ลบั จากเมอื งแกลงเพียงไม่นาน ปรากฏผลงานใดๆ ของสุนทรภ่อู ีกเลย สนุ ทรภตู่ อ้ งตดิ ตามพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ จนกระทง่ั เขา้ รบั ราชการในปี พ.ศ. 2359 ในฐานะมหาดเลก็ ตามเสด็จไปในงานพิธี มาฆบชู าทพ่ี ระพทุ ธบาท (เขตจังหวัด สระบรุ ีในปจั จบุ ัน) เมอื่ ปี พ.ศ. 2350 สนุ ทรภไู่ ดแ้ ต่ง นริ าศพระบาท พรรณนา เหตุการณ์ในการเดนิ ทางคราวน้ดี ้วย สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมุดประชาชนอาเภอคาเขื่อนแกว้ และห้องสมุดประชาชนเฉลิมราชกุมารี จังหวัดยโสธร

ซงึ่ ปรากฏชุกชมุ อยู่ในเวลานนั้ อกี แนวคิด สุนทรภู่ ได้เข้ารับราชการในกรมพระ หนง่ึ สืบเน่อื งจาก \"ช่วงเวลาที่หายไป\" อาลกั ษณ์เมื่อ พ.ศ. 2359 ในรัชสมัย ของสุนทรภู่ ซง่ึ น่าจะใช้วชิ ากลอนทามาหา รชั กาลที่ 2 มลู เหตุในการได้เขา้ รับ กนิ เป็นที่รูจ้ กั เลื่องชอ่ื อยู่ ชะรอยจะเป็น ราชการนี้ ไมป่ รากฏแนช่ ัด แต่สนั นษิ ฐาน เหตใุ หถ้ ูกเรียกเข้ารับราชการกไ็ ด้ ว่าอาจแตง่ โคลงกลอนไดเ้ ป็นทพ่ี อพระทัย เมือ่ แรกสนุ ทรภู่รบั ราชการเปน็ อาลักษณ์ ทราบถงึ พระเนตรพระกรรณจึงทรงเรียก ปลายแถว มีหน้าท่เี ฝ้าเวลาทรงพระอักษร เขา้ รบั ราชการ แนวคิดหนึ่งว่าสุนทรภูเ่ ป็น เพอ่ื คอยรับใช้ แต่มเี หตุให้ได้แสดงฝีมือ ผู้แต่งกลอนในบตั รสนเท่ห์ กลอนของตวั เมื่อพระบาทสมเด็จพระ พทุ ธเลิศหลา้ นภาลยั ทรงแต่งกลอนบท ละครในเร่ือง \"รามเกยี รต\"์ิ ตดิ ขดั ไม่มีผู้ใดต่อกลอนได้ ตอ้ งพระราชหฤทยั ส่งเสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จังหวัดยโสธร

จงึ โปรดใหส้ ุนทรภ่ทู ดลองแต่ง ปรากฏวา่ ไดร้ ับพระราชทานบ้านหลวงอยู่ที่ท่าชา้ ง แต่งไดด้ เี ปน็ ท่ีพอพระทัย จงึ ทรงพระ ใกลก้ ับวงั ท่าพระ และมตี าแหนง่ เข้าเฝา้ กรุณาฯ เล่อื นให้เปน็ ขุนสุนทรโวหาร เปน็ ประจา คอยถวายความเหน็ เก่ยี วกบั การต่อกลอนของสนุ ทรภู่คราวนี้เป็นท่ี พระราชนิพนธแ์ ละพระนพิ นธ์วรรณคดี รจู้ ักท่วั ไป เน่อื งจากปรากฏรายละเอยี ด เร่อื งตา่ งๆ รวมถึงได้รว่ มในกจิ การฟื้นฟู อยใู่ นพระนพิ นธ์ ชีวิตและงานของสุนทร ศิลปวฒั นธรรมชว่ งตน้ กรงุ รัตนโกสินทร์ ภู่ ของสมเดจ็ ฯ กรมพระยาดารงราชานุ โดยเป็นหนึ่งในคณะร่วมแต่ง ขุนชา้ ง ภาพ บทกลอนในรามเกียรต์ทิ ่ีสุนทรภู่ได้ ขุนแผน ขน้ึ ใหม่ แตง่ ในคราวนั้นคอื ตอนนางสีดาผูกคอ ตาย และตอนศึกสบิ ขุนสบิ รถ ฉาก บรรยายรถศึกของทศกณั ฐ์ สนุ ทรภู่ได้ เลื่อนยศเปน็ หลวงสนุ ทรโวหาร ในเวลา ต่อมา ส่งเสรมิ การอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จังหวัดยโสธร

สนุ ทรภู่ตอ้ งโทษจาคุกเพราะถูกอุทธรณ์ สนุ ทรภไู่ ดเ้ ป็นพระอาจารย์ถวายอักษร ว่าเมาสรุ าทาร้ายญาติผูใ้ หญ่ แต่จาคกุ ได้ สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงศเ์ ธอ เจา้ ฟ้า ไม่นานกโ็ ปรดพระราชทานอภัยโทษ เล่า อาภรณ์ พระราชโอรสในรัชกาลที่ 2 เชื่อ กันว่าเน่ืองจากพระบาทสมเดจ็ พระพุทธ ว่าสุนทรภ่แู ตง่ เร่ือง สวสั ดิรกั ษา ใน เลศิ หลา้ นภาลัยทรงติดขดั บทพระราช ระหวา่ งเวลาน้ี และในระหวา่ งรับราชการ นพิ นธเ์ รอื่ งสังขท์ อง ไม่มใี ครแตง่ ได้ตอ้ ง อยูน่ ี้ สนุ ทรภแู่ ต่งงานใหม่กับแม่นิ่ม มี พระทยั ภายหลงั พ้นโทษ บุตรดว้ ยกนั หนง่ึ คน ช่ือพ่อตาบ สง่ เสรมิ การอ่านโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแก้วและหอ้ งสมดุ ประชาชนเฉลิมราชกมุ ารี จังหวัดยโสธร

เม่ือถงึ ปี พ.ศ. 2367 พระบาทสมเดจ็ พระ เช่น ปี พ.ศ. 2372 สุนทรภไู่ ด้เป็นพระ พุทธเลศิ หลา้ นภาลัยเสด็จสวรรคต อาจารย์ถวายอกั ษรเจา้ ฟ้ากลางและเจ้าฟา้ หลงั จากน้ันสุนทรภ่กู อ็ อกบวช แตจ่ ะได้ ปิว๋ พระโอรสในเจา้ ฟา้ กุณฑลทิพยวดี ลาออกจากราชการก่อนออกบวชหรือไม่ ปรากฏความอยใู่ น เพลงยาวถวายโอวาท ยังไมป่ รากฏแน่ชดั แมจ้ ะไม่ปรากฏ นอกจากน้ันยังไดอ้ ยู่ในพระอปุ ถัมภข์ อง โดยตรงว่าสุนทรภไู่ ดร้ ับพระบรม พระองคเ์ จา้ ลกั ขณานุคุณ และกรมหม่ืน ราชปู ถมั ภ์จากราชสานักใหม่ใน อัปสรสุดาเทพ ซึง่ ปรากฏเนื้อความในงาน พระบาทสมเด็จพระน่ังเกลา้ เจ้าอยู่หวั แต่ เขียนของสุนทรภูบ่ างเรอ่ื งว่า สุนทรภแู่ ต่ง ก็ไดร้ บั พระอปุ ถมั ภจ์ ากพระบรมวงศานุ เรือ่ ง พระอภัยมณี และ สิงหไตรภพ วงศพ์ ระองคอ์ นื่ อยเู่ สมอ ถวาย สง่ เสริมการอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จังหวัดยโสธร

พระอภยั มณี สิงหไตรภพ สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร

ระหว่างนน้ั ได้ยา้ ยไปอยวู่ ัดต่างๆ หลาย และเชอ่ื ว่านา่ จะยงั มีนริ าศทีค่ ้นไม่พบอีก แหง่ เท่าท่ีพบระบุในงานเขยี นของท่าน เป็นจานวนมาก โดยงานเขียนช้ินสุดท้าย ได้แก่ วดั เลยี บ วดั แจง้ วดั โพธิ์ วดั ท่ีภกิ ษภุ ่แู ต่งไว้ก่อนลาสกิ ขาบท คือ มหาธาตุ และวัดเทพธิดาราม งานเขียน ราพันพลิ าป โดยแต่งขณะจาพรรษาอย่ทู ่ี บางชน้ิ ส่ือให้ทราบว่า ในบางปี ภิกษุภเู่ คย วัดเทพธิดาราม พ.ศ. 2385 ต้องเร่ร่อนไมม่ ีที่จาพรรษาบ้างเหมอื นกนั ผลจากการท่ีภกิ ษภุ ู่เดนิ ทางธุดงค์ไปที่ ตา่ งๆ ท่วั ประเทศ ปรากฏผลงานเปน็ ราพนั พลิ าป นริ าศเร่อื งต่างๆ มากมาย ผลงานการประพันธอ์ กี เรือ่ งหน่งึ ของกวีเอกของโลก สุนทรภู่ ขอบคณุ ข้อมูลอา้ งองิ จากเวบ็ ไซต์ sanook.com สง่ เสรมิ การอ่านโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลิมราชกุมารี จังหวดั ยโสธร

ปี พ.ศ. 2385 ภิกษุภู่จาพรรษาอย่ทู ว่ี ดั สนุ ทรภไู่ ด้รบั พระอปุ ถมั ภจ์ ากเจา้ ฟา้ นอ้ ย เทพธิดาราม ท่มี ีกรมหมน่ื อัปสรสดุ าเทพ หรือสมเดจ็ เจา้ ฟา้ จฑุ ามณี กรมขนุ อิศเรศ ทรงอุปถัมภ์ คืนหนึง่ หลบั ฝนั เห็นเทพยดา รังสรรค์ รับราชการสนองพระเดช จะมารบั ตวั ไป เม่ือตืน่ ขึ้นคดิ วา่ ตนถงึ ฆาต พระคณุ ทางดา้ นงานวรรณคดี สุนทรภู่ จะตอ้ งตายแลว้ จงึ ประพันธ์เร่ือง ราพนั แต่ง เสภาพระราชพงศาวดาร บทเห่ พิลาป พรรณนาถึงความฝันและเล่า กล่อมพระบรรทม และบทละครเร่ือง เร่ืองราวตา่ งๆ ทไี่ ด้ประสบมาในชวี ิต อภัยนรุ าช ถวาย รวมถึงยงั แตง่ เรื่อง พระ หลังจากนัน้ กล็ าสิกขาบทเพ่ือเตรยี มตวั จะ อภัยมณี ตาย ขณะน้ันสุนทรภมู่ ีอายุได้ 56 ปี สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเขื่อนแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จังหวดั ยโสธร

ถวายใหก้ รมหมนื่ อปั สรสุดาเทพดว้ ย เมอ่ื สุนทรภไู่ ด้รบั พระอปุ ถัมภ์จากเจา้ ฟา้ น้อย ถงึ ปี พ.ศ. 2394 พระบาทสมเดจ็ พระนง่ั หรือสมเดจ็ เจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขนุ อศิ เรศ เกล้าเจ้าอยหู่ วั เสด็จสวรรคต เจา้ ฟ้ามงกฎุ รังสรรค์ รับราชการสนองพระเดช เสด็จข้ึนครองราชยเ์ ปน็ พระบาทสมเด็จ พระคณุ ทางดา้ นงานวรรณคดี สุนทรภู่ พระจอมเกล้าเจา้ อยูห่ ัว และทรงสถาปนา แตง่ เสภาพระราชพงศาวดาร บทเห่ เจ้าฟ้านอ้ ยขนึ้ เป็น พระบาทสมเด็จพระ กล่อมพระบรรทม และบทละครเรอ่ื ง ปิ่นเกลา้ เจ้าอยู่หัว สนุ ทรภจู่ ึงไดร้ บั แตง่ ตั้ง อภัยนุราช ถวาย รวมถงึ ยงั แต่งเรอ่ื ง เปน็ เจ้ากรมอาลกั ษณ์ฝา่ ยพระราชวังบวร พระอภัยมณี มบี รรดาศกั ดเ์ิ ปน็ พระสุนทรโวหาร ชว่ ง ระหว่างเวลานี้สนุ ทรภ่ไู ด้แต่งนริ าศเพิ่ม อีก 2 เร่ือง คอื นริ าศพระประธม และ นริ าศเมอื งเพชร ส่งเสรมิ การอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่อื นแกว้ และห้องสมดุ ประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จังหวดั ยโสธร

facebook กศน. อาเภอคาเข่อื นแกว้ เว็บไซต์ กศน. อาเภอคาเข่ือนแกว้ facebook ห้องสมดุ ประชาชน เว็บไซตห์ ้องสมุดประชาชน อาเภอคาเขือ่ นแก้ว อาเภอคาเขอ่ื นแกว้ ขอบคุณขอ้ มูลอา้ งอิงจากเวบ็ ไซต์ sanook.com \"เว็บไซตน์ ี้จดั ทาเพอ่ื การศึกษา มิไดม้ เี จตนาละเมิดลขิ สิทธิ์ และไมม่ ีการซื้อขายจริงในเวบ็ ไซต์น้ี\" สง่ เสรมิ การอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแกว้ และห้องสมดุ ประชาชนเฉลิมราชกมุ ารี จงั หวัดยโสธร