ไข้เลือดออก ... ภัยร้ายใกล้ตัว

สาระนา่ รู้ ไข้เลือดออก ... ภัยร้ายใกล้ตวั สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

“โรคไขเ้ ลือดออก” สาระน่ารู้ “โรคไขเ้ ลอื ดออก” เปน็ โรคทเี่ รารจู้ กั กนั มานาน ซึ่งในปจั จบุ นั ก็ยงั ไมม่ ยี ารกั ษาเฉพาะ และยังพบการระบาดอยเู่ ปน็ ระยะ ในอดตี โรคนมี้ กั พบในเดก็ แตใ่ นปจั จบุ นั สามารถพบในวยั รนุ่ และผใู้ หญ่ ไดม้ ากขน้ึ ไขเ้ ลอื ดออก .. ภยั ร้ายใกล้ตัว ในปี 2558 จากการรายงานของสานักโรคติดตอ่ พบว่า มีผปู้ ว่ ยดว้ ยโรค ไข้เลอื ดออกแล้วกวา่ หนึง่ แสนราย ซง่ึ ความรุนแรงของโรคมตี ้งั แตไ่ ม่มอี าการ จนถงึ อาการรุนแรงท่ที าใหเ้ สยี ชวี ิตได้ ผ้ปู กครองหลายคนมคี วามกงั วลในโรคกนั นีม้ าก ซ่ึงแท้จริงแล้วผทู้ ีต่ ิดเชอ้ื ไข้เลอื ดออกแบบรุนแรงนั้นมีน้อยมาก ส่วนใหญเ่ ป็นการ ติดเชอ้ื แบบไมร่ ุนแรง อยา่ งไรกต็ าม เราสามารถสงั เกตและเฝ้าระวังสัญญาณ อนั ตรายทีจ่ ะบอกวา่ ผู้ปว่ ยอาจเป็นไข้เลือดออกท่รี นุ แรงได้ ดงั น้นั เรามาทาความ รู้จกั กบั โรคนี้ใหม้ ากข้นึ กนั สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

สาเหตุของโรค สาระนา่ รู้ ไข้เลือดออกเกดิ จากการติดเชือ้ ไวรสั ทีช่ อ่ื ว่า “ไวรัสเดงกี” (Dengue Virus) เชื้อไวรัสน้ีตดิ ตอ่ ใน คนโดยการถกู ยุงลายกดั ซ่ึงทง้ั ยุงลายบา้ น (มักวางไข่ในภาชนะซึ่งมีนา้ ในบา้ น) และยุงลายสวน (มกั วางไข่ ในที่ทม่ี นี า้ ขงั นอกบา้ น) สามารถนาเช้ือไวรัสนี้ได้ เช้ือไวรัสเดงกีนม้ี รี ะยะฟกั ตัวในยุงลายประมาณ 8-10 วัน หลงั จากท่ถี ูกกดั จะมรี ะยะฟกั ตัวในคนประมาณ 5-8 วนั เชือ้ ไวรัสเดงกีปจั จุบนั มี 4 ชนดิ (เรยี กว่าไวรสั เดงกี 1, 2, 3, และ 4 ตามลาดบั ) หลังจากตดิ เชอ้ื ชนดิ หนงึ่ จะมภี ูมิคุม้ กนั ตอ่ เชอ้ื ชนิดนั้นไปตลอดแต่จะมีภูมิค้มุ กนั ต่อชนิดอืน่ ในช่วงสนั้ ๆ หลังจากน้ัน สามารถตดิ เชือ้ ชนิดอ่นื ได้อกี ดงั นั้น หากเคยเป็นโรคไขเ้ ลอื ดออกแลว้ กย็ งั มีโอกาสเปน็ ได้อกี สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอื่ การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

“อาการและการแสดงของโรค” สาระนา่ รู้ โรคไขเ้ ลือดออกอาจมอี าการแสดงเพยี งไข้อยา่ งเดยี ว ซ่งึ ในบางคนอาจมอี าการอ่ืนร่วมดว้ ย เช่น เบือ่ อาหาร คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง (โดยเฉพาะบริเวณใตช้ ายโครงขวา) ปวดตามตัว ปวดที่กระบอกตา ปวดศีรษะ อาจมีผื่นแดงขึ้น และบางคนอาจมเี ลือดออกผิดปกติ เชน่ เลือดออกตามไรฟัน เลอื ดกาเดาไหล หรือเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร โดยปกติผู้ปว่ ยมักไม่มอี าการไอหรือน้ามูก สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

“ระยะของโรค” สาระน่ารู้ ระยะไขส้ งู ระยะนีผ้ ู้ป่วยจะมีไข้สงู รว่ มกับอาการตา่ งๆ ดังที่กล่าวมาขา้ งต้น ระยะนี้จะใชเ้ วลาราว 3-7 วัน เม่ือได้รับยาลดไข้ ไข้ก็จะลง หลงั จากหมดฤทธ์ิยา ไข้ก็จะกลบั สงู ข้ึนอกี ในระยะนีถ้ า้ ไม่มีเลือดออกมาก โดยปกติไม่ทาให้เกดิ อาการทร่ี ุนแรง ผู้ปว่ ยอาจดซู มึ ลง รับประทานอาหารได้นอ้ ยลง ระยะนีเ้ ป็นระยะท่ี ตรวจพบไวรสั เดงกีในเลือด และถ้ายงุ มากดั ผปู้ ว่ ย ยงุ ก็จะเป็นพาหะของโรคต่อไป ดังน้ัน การวินจิ ฉยั โรคใน ระยะนมี้ กั จะสงั เกตจากอาการ หากตอ้ งการยืนยันกต็ ้องตรวจหาตวั เชอ้ื ซงึ่ ปจั จบุ นั แพทยจ์ ะเจาะตรวจหา NS1antigen ในชว่ งทีม่ ไี ข้หลงั วนั ที่ 3 ถา้ แพทย์ ทา Tourniquet test หรอื การรดั แขน อาจพบจดุ เลอื ดออกได้ ส่งเสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอื่ การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

สาระนา่ รู้ ระยะวกิ ฤต ในผปู้ ว่ ยบางคนหลงั ไข้ลงแล้วจะเขา้ สรู่ ะยะน้ี ซ่ึงจะมีการรว่ั ของน้าเหลอื งออกนอกเส้น เลือด ทาให้มีอาการเหมือนสญู เสยี ของเหลวหรือเลอื ดจากร่างกาย ทาใหม้ คี วามดนั เลือดต่าจนถึงอาการช็อก ได้ ผปู้ ว่ ยจะมอี าการกระสบั กระส่ายปลายมือปลายเท้าเยน็ เดก็ บางคนจะดตู ัวลาย ถา้ ไม่ไดร้ ับการรักษาอยา่ ง เหมาะสม อาจทาใหม้ อี วยั วะตา่ งๆ ลม้ เหลว ซึง่ อาจมอี ันตรายถึงแก่ชวี ิตได้ ในระยะน้ีผู้ปว่ ยบางคนอาจมี เลือดออกมาก (โดยเฉพาะจากทางเดนิ อาหาร) ทาใหอ้ าการชอ็ กได้มากข้นึ ระยะนีโ้ ดยทว่ั ไปจะใชเ้ วลาราว 1-2 วัน สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

สาระนา่ รู้ ระยะฟน้ื ผปู้ ว่ ยส่วนใหญห่ ลังระยะไข้สงู จะเขา้ ส่รู ะยะนี้ทันที บางคนถ้าเขา้ สู่ระยะวิกฤตแลว้ 1-2 วนั ก็จะเข้าสู่ระยะนี้ ผ้ปู ว่ ยจะเรมิ่ อยากรับประทานอาหารมากข้นึ มผี ่ืนแดงทม่ี วี งขาวขนึ้ ตามตัว มีอาการคันตาม ตวั และฝ่ามอื ฝ่าเทา้ ระยะนเี้ ป็นระยะที่ผปู้ ว่ ยกาลังจะหายจากโรคและเป็นระยะปลอดภยั สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

“การดูแลรกั ษา” สาระน่ารู้ ในระยะไขส้ งู ผู้ปว่ ยจะมีไข้เกอื บตลอดเวลา การดแู ลคอื การให้รบั ประทานยาลดไข้ พาราเซตามอล และเช็ดตวั ลดไข้ ควรหลีกเล่ียงยาลดไข้ชนดิ อื่น เช่น กลุ่มแอสไพรินหรือไอบูโพรเฟน เพราะจะทาให้มโี อกาสเลือดออกมากได้ หากมอี าการคลื่นไสอ้ าเจยี น สามารถใหย้ าลดอาการคลน่ื ไส้ อาเจยี น พยายามกระตุน้ ให้ผปู้ ว่ ยดมื่ น้าเกลอื แร่ โดยอาจดม่ื ทีละนอ้ ยและบอ่ ยๆ ถา้ พอรบั ประทานอาหารได้ ใหร้ ับประทานอาหารออ่ น ยอ่ ยงา่ ย ในระยะนีอ้ าจดูแลรกั ษาเองทีบ่ ้านได้ และใหส้ งั เกตอาการทตี่ อ้ งรีบไป โรงพยาบาล ไดแ้ ก่ ปวดท้องมาก อาเจยี นมาก ดซู ึมลง มีเลือดออกมาก หรือมอี าเจียนเปน็ เลอื ด ส่งเสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

สาระนา่ รู้ ในระยะไข้นผี้ ้ปู กครองมักจะกังวลว่าเด็กจะเปน็ ไข้เลือดออกหรือไม่ ในช่วงวนั แรกๆ อาจบอกไม่ ค่อยได้วา่ ไขเ้ กดิ ขนึ้ จากไขเ้ ลือดออกหรือไม่ ถ้าอยากทราบกอ็ าจต้องตรวจดูเช้อื ไวรัส (ในปัจจบุ นั สามารถ ตรวจหา NS1 antigen ดังทกี่ ลา่ วขา้ งต้น) แตอ่ าจไม่จาเปน็ เพราะถึงแมจ้ ะทราบว่าเปน็ ในช่วงไขส้ งู การดแู ลรักษาก็เปน็ เพยี งการรักษาแบบประคบั ประคอง จึงยงั ไมจ่ าเปน็ ตอ้ งเจาะเลอื ดในชว่ ง 1-2 วนั แรก ของไข้ แนะนาวา่ ใหส้ งั เกตอาการของเด็ก ถา้ ไข้ไม่ลงภายใน 3-4 วัน แลว้ เด็กยังรบั ประทานอาหารไดไ้ ม่ดี และดซู มึ ลง ควรกลับมาพบแพทย์ ซ่ึงแพทย์จะตรวจรา่ งกายใหมแ่ ละอาจพิจารณาเจาะเลือดดูค่าเกลด็ เลือด และคา่ ความเข้มข้นของเลอื ด ถา้ เกลด็ เลอื ดเรม่ิ ต่าลง แสดงวา่ นา่ จะเปน็ ไข้เลอื ดออก ถา้ ผปู้ ว่ ยดซู มึ ลงมาก และเกลด็ เลือดต่ามาก แพทย์อาจพจิ ารณาใหส้ ังเกตอาการทโี่ รงพยาบาลอย่างใกลช้ ิด ส่งเสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

สาระนา่ รู้ ถา้ ผ้ปู ่วยไขล้ งแลว้ อาการดขี น้ึ เช่น อยากรบั ประทานอาหารมากข้ึน มผี ่ืนแดงคันดงั ทก่ี ล่าวใน ระยะพักฟืน้ แสดงว่าผ้ปู ่วยกาลังจะหายจากโรค ในทางตรงกันข้าม ถ้าผ้ปู ่วยเริ่มไขล้ ง แลว้ ดซู ึมลง ปวดทอ้ ง มากขึน้ มอื เท้าเร่มิ เย็น กระสับกระสา่ ย แสดงวา่ ผปู้ ว่ ยเข้าสรู่ ะยะวิกฤต ดังน้นั ถ้าสังเกตวา่ ตอนไข้เริม่ ลง แล้ว ผู้ป่วยยังดูซึม ไมก่ ลบั มารา่ เริงเหมือนเด็กทเี่ พ่ิงหายจากไข้ นบั ว่าเปน็ สัญญาณอนั ตราย ซ่ึงอาจบง่ บอกว่า ผ้ปู ว่ ยอาจเข้าสรู่ ะยะวกิ ฤต ควรรีบพาผู้ปว่ ยมาพบแพทย์ เพราะต้องไดร้ บั น้าเกลือทางหลอดเลือดและเฝ้า ระวังอยา่ งใกล้ชดิ แพทย์อาจจาเป็นต้องใหเ้ จาะเลอื ดบอ่ ย เพอื่ ดรู ะดบั ความเข้มขน้ ของเลือดระดบั เกลด็ เลอื ด รวมถึงการตรวจทางห้องปฏิบัติการอ่ืนๆ ท่จี าเป็นตอ่ การติดตามรกั ษา ถ้ามอี าการมากอาจจาเป็นตอ้ ง รบั ดูแลในหอผูป้ ่วยวกิ ฤต ส่งเสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

“การป้องกนั ” สาระนา่ รู้ การป้องกนั โรคไข้เลือดออกท่สี าคญั คอื การป้องกนั ไม่ใหถ้ ูกยงุ ลายกดั และไมใ่ หม้ แี หลง่ เพาะพนั ธุ์ ยุงลาย โดยการไมใ่ ห้มีน้าขังในภาชนะ ควรมีฝาปิดภาชนะที่ใสน่ ้าเพ่อื ไม่ให้ยุงลายไปวางไขไ่ ด้ ในปจั จุบัน กาลังมีการศกึ ษาถงึ วคั ซนี ป้องกนั โรคไข้เลอื ดออก ซึ่งคาดว่าในอนาคตอันใกล้อาจมีวคั ซีนป้องกันโรค ไขเ้ ลือดออกท่ีมปี ระสิทธภิ าพออกมาใช้ สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอื่ การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

“หลีกเลีย่ งการถูกยุงลายกัด” สาระน่ารู้ โรคไข้เลอื ดออกยงั มีการระบาดเป็นพักๆ โรคนี้มรี ะดับความรนุ แรงต้ังแตแ่ บบไม่มอี าการจนถึง รุนแรงมากถึงแก่ชวี ิต ส่วนใหญเ่ ปน็ แบบไมร่ นุ แรง ซงึ่ สามารถเฝา้ สังเกตอาการผู้ป่วยว่าจะเป็นแบบรุนแรง หรอื ไม่ ถ้ามสี ญั ญาณเตอื น เชน่ ดซู ึมลง ปวดท้องมาก อาเจียนมาก มเี ลอื ดออกมาก แสดงวา่ อาจเป็นแบบ รุนแรง ซง่ึ ตอ้ งไดร้ ับการดแู ลอย่างใกล้ชดิ ในโรงพยาบาล ปจั จบุ ันการป้องกันท่ีสาคญั คอื การไม่ให้ถูก ยงุ ลายกัด วัคซีนกาลงั อยู่ในชว่ งศึกษา ซึง่ มแี นวโน้มท่จี ะนามาใชไ้ ด้ในอนาคต สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอ่ื นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอ่ื การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้

สาระนา่ รู้ facebook กศน. อาเภอคาเข่ือนแกว้ เวบ็ ไซต์ กศน. อาเภอคาเข่ือนแก้ว facebook ห้องสมุดประชาชน เว็บไซตห์ ้องสมดุ ประชาชน อาเภอคาเขอื่ นแก้ว อาเภอคาเขือ่ นแกว้ ขอบคณุ ขอ้ มูลอา้ งองิ จากเว็บไซต ์ โรงพยาบาลรามาธบิ ดี RamaHospital.mahidol.ac.th สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขอื่ นแกว้ และหอ้ งสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวดั ยโสธร “เอกสารนีจ้ ดั ทาเพอื่ การศกึ ษา มไิ ดม้ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และไม่มกี ารซอื้ ขายจรงิ ในเว็บไซตน์ ี\"้