แนวทางจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21

ตารางที่ 10 แผนการจัดกจิ กรรมอภปิ รายกลุม เพ่ือตั้งสมมติฐานคําตอบ ในหนว ยจดั ป ชอ่ื หนวยจัดประสบการณ / จํานวนคาบเวลาเรยี น ระดบั ช้ัน / รายชือ่ คณะครูผสู อน ช่อื หนว ยเรียนรูบูรณาการ รหสั วชิ า สาระสาํ คญั รายวิชา กระทูที่ ชอ่ื กระทูท ่ีแทนสาระส หนวยท่ี ชอื่ ผสู อน

ประสบการณ ใบกจิ กรรมมอบหมายงานท่ี 2 สําคัญรายวิชา ช้แี จงขั้นตอนการอภิปรายแลกเปลี่ยนคําถามอยากรแู ละตั้งสมมติฐานคาํ ตอบ ชีแ้ จงขั้นตอนการอภปิ รายกระทู เพื่อจดั กลุม คาํ ถามอยากรู จัดทําแผนผงั การสบื คน และการรายงานผล 91

ตารางท่ี 11 แผนผงั การเรยี นรู เพือ่ การสบื คน ทฤษฎคี วามรูพิสูจนสมมติฐานคําตอบ ใ ชอื่ หนวยจัดประสบการณ / จํานวนคาบเวลาเรยี น ระดบั ชน้ั ช่อื หนวยเรยี นรูบ ูรณาการ รหัสวชิ า ช่อื ผูสอน ชื่อกระทู คาํ ถ หนวยท่ี (สาระสาํ คัญ) (หวั เร่อื

ในหนว ยจัดประสบการณของคณะครู ถามอยากรู สมมตฐิ านคาํ ตอบ บรรณานกุ รมและการอางอิง แหลงสบื คน องตามตัวชว้ี ัด) ใบความรทู ี่ 92

ตารางท่ี 12 แบบรายงานผลการอภิปรายกลุม ใบกจิ กรรมท่ี 2 สมมติฐานคาํ ตอบของ ชื่อหนว ยจัดประสบการณ / ระดับชั้น นกั เรยี นกลมุ ที่ / รายชื่อนักเรียน ชอ่ื หนวยเรยี นรบู ูรณาการ กระททู ี่ คาํ ถามอยากรู สมมตฐิ านค หนว ยท่ี ชอื่ กระทู ทส่ี อดคลองกับกระทู จากการอภิป

งคําถามอยากรู และแผนผังการเรียนรูของนักเรียน คําตอบท่ีเปน ไปได รหัสวชิ า ขอ มูลกลมุ นักเรียนประกอบการตดิ ตามความกาวหนาการเรยี นรู ปรายเหตผุ ลในกลมุ ชอ่ื ผูสอน ชนั้ /หอ ง เลขท/่ี ชื่อนักเรยี น การแบง งานในกลุมและวิธีการทาํ งาน ขอ คดิ ท่ีไดจ ากการทาํ งานกลุม 93

ตารางที่ 13 แผนการจดั กจิ กรรมมอบหมายงานสบื คน ทฤษฎคี วามรพู ิสูจนสมมติฐานค ช่ือหนวยเรียนรบู รู ณาการ / จํานวนคาบเวลาเรยี น ระดบั ชน้ั / รายชอื่ คณะครูผูสอน ชือ่ หนวยเรียนรบู ูรณาการ รหัสวิชา ระดับขนั้ พฤติกรรม เอกสารประกอบใบกจิ กร หนว ยท่ี ช่อื ผูส อน ดา นพุทธิพสิ ัย ใบความรูที่ / บรรรานกุ รม /

คําตอบ ในหนวยเรียนรบู ูรณาการ รรม ใบกจิ กรรมมอบหมายการทํางานที่ 3 / สื่อ ชแ้ี จงการวางแผนสืบคน ทฤษฎคี วามรพู ิสจู นสมมตฐิ านคําตอบ 94

ตารางที่ 14 แบบรายงานการจดั ประสบการณการสบื คน รวบรวมความรู ใบกิจกรรมท ชอ่ื หนว ยเรยี นรบู รู ณาการ / หนว ยที่ นักเรียนกลมุ ท่ี, ช้นั /หอ ง, รหสั นักเรยี น/รายชอื่ นกั เรียน รหสั วชิ า คําถามอยากรู สมมติฐานคาํ ตอบ บรรณานุกรม สถานท่ีสืบคน วัน เวล ชอื่ ผสู อน (หัวเรอื่ งตามตัวชว้ี ัด)

ท่ี 3 ลา ใชส บื คน ผลการสบื คน หลักฐานอา งองิ และขอ คิดเหน็ ทฤษฎีความรตู ามบรรณานกุ รม ขอ พสิ ูจนค ําตอบของสมมตฐิ าน นําไปใชประโยชนเ รอ่ื งอะไร 95

ตารางที่ 15 แผนการจัดกิจกรรมวัดผลประเมนิ ผลการเรียนรูภ าคทฤษฎีความรู ชอื่ หนวยเรยี นรบู ูรณาการ / จํานวนคาบเวลาเรยี น ชนั้ /หอ ง, รหสั นักเรียน, ชือ่ นักเรยี น/สกุล ช้แี จงกจิ กรรมวัดผลประเมินผลความรู รหัสนกั เรียน / ช่ือ-สกุล / ชนั้ /หอง รหสั วิชา ชอื่ รายวิชา การวัดผลประเมนิ ผล ระดบั ขั้นพฤติกรรมของตวั ชวี้ ัดดานพทุ ธพิ ิสยั คะแ (คําถามอยากรู) เต็ม

ลการเรยี นรูภาคทฤษฎีความรู ดา นพทุ ธพิ ิสัย (คะแนนเกบ็ ภาคทฤษฎคี วามร)ู แนน รายงานความรูตามระดบั ข้นั พฤตกิ รรมดา นความรู วิธีอ่นื (ระบ)ุ ได ขอพิสจู นสมมติฐานคําตอบ 96

ตารางที่ 16 บนั ทึกผลการวัดผลประเมนิ ผลดา นทฤษฎคี วามรเู ปนรายวชิ า รหสั วิชา / รายวชิ า / หนวยกติ / ระดับช้นั / โปรแกรมการเรียน / ผสู อน รหสั นกั เรยี น รายชือ่ นกั เรียน/สกุล ชือ่ มาตรฐาน ช่ือตัวช้ีวดั คะแนน

บนั ทึกวจิ ัยคุณภาพ ประเดน็ ชว ยเหลือพัฒนา ผลคุณภาพการพัฒนา 97

ตารางที่ 17 แผนการจดั กจิ กรรมการจดั ทาํ Project-Based Learning: PBL ในหนว ย ช่ือหนว ยเรียนรบู รู ณาการ / จํานวนคาบเวลาเรียน ระดับช้ัน ใบกิจกรรมที่ 4 มอบหมายการทาํ งานระดับหนว ยเรยี นรบู ูรณาการ รหสั วชิ า/ช่อื ผสู อน ระดับข้นั พฤติกรรมดา นท ขัน้ ตอนการทาํ Project-Based Learning มอบหมายการทาํ กจิ กรรมแตล ะขัน้ ตอน ข้ันทําความเขา ใจ การเรียนรูแบบโครงงาน ข้นั ตอนท่ี 1 เลอื กเรื่องท่ีนาสนใจ ผูเ รียนจะตองเลอื กเรื่องท่ีเขาสนใจ โดยครูจะตองเปน ผกู ระตุน หรอื จดั กจิ กรรม เรา ใหผเู รียนคดิ เรอ่ื งท่จี ะทําไดมาจากปญ หา คําถาม หรือความอยากรู อยากเหน็ หัวขอ โครงงาน ควรเปนเรื่องท่เี ฉพาะเจาะจงและ ชดั เจนวาทําอะไร ควรเนนเรอื่ งท่อี ยใู กลต วั และเกิดประโยชน ข้นั ตอนท่ี 2 เตรยี มไปหาแหลง เรียนรู ผสู อนจะตอ งจัดเตรียมแหลงความรู ที่จะตอ งใชคน ควาหาคําตอบจากเรือ่ งทเ่ี ขา สนใจและสงสยั ไดม องเหน็ ชองทางทีจ่ ะใช แหลง ความรูน ัน้ อยา งไรบาง และสามารถ กําหนดแนวทางกวา ง ๆ ไดว า จะทาํ อะไร ทาํ อยางไร ใชทรพั ยากรอะไร เพ่อื อะไร ข้นั ตอนท่ี 3 เขาสูการวางแผนกอน ผเู รยี นวางแผนในการทํางาน ทาํ อะไร กอนหลง โดยการสรา งแผนท่ีความคดิ แลว นาํ มาจดั ทาํ เคา โครงของโครงงาน กาํ หนด เปนหวั ขอตาง ๆ ไดแก ชอื่ โครงงาน ช่ือผจู ดั ทําโครงงาน ช่อื ทีป่ รึกษาโครงงาน ระยะ เวลาดําเนนิ งาน เหตผุ ลทจ่ี ัดทาํ โครงาน วตั ถุประสงคของการจดั ทาํ ข้ันตอนการ ดาํ เนนิ งาน ผลทค่ี าดวาจะไดร บั และแหลง ความรูที่ใชใ นการศึกษาคน ควา

ยเรยี นรูบ รู ณาการ ใบกจิ กรรมท่ี 5 มอบหมายการทํางานระดับตวั ชีว้ ัดมาตรฐานรายวชิ า ทักษะพสิ ัย และ จิตพิสยั ใบกิจกรรมมอบหมายงานเพ่มิ เติมของตัวชี้วัด ชื่อคณุ ลกั ษณะ ช่ือสมรรถนะ 98

ตารางที่ 17 แผนการจดั กจิ กรรมการจดั ทํา Project-Based Learning: PBL ในหนว ย ช่อื หนวยเรียนรบู ูรณาการ / จาํ นวนคาบเวลาเรียน ระดบั ช้ัน ใบกจิ กรรมที่ 4 มอบหมายการทํางานระดับหนว ยเรียนรูบรู ณาการ รหัสวิชา/ชื่อผสู อน ระดบั ขั้นพฤตกิ รรมดา นท ข้นั ตอนการทํา Project-Based Learning มอบหมายการทาํ กิจกรรมแตละขั้นตอน ขัน้ ตอนที่ 4 ทําตามขั้นตอนอยางสนุกสนาน ผูเรยี นดาํ เนนิ การตามขั้นตอนทว่ี างไว ครดู ูแลและแนะนํา มกี ารจดบนั ทึกขอ มูล ตามขัน้ ตอนเปน ระยะวา ทําอะไร ทําอยางไร ไดผ ลอยา งไร เม่อื มีปญหาหรืออปุ สรรค ไดแกไขอยา งไร ข้นั ตอนท่ี 5 เขียนรายงานอยางมัน่ ใจ ผูเ รียนเขยี นบทนาํ เอกสารท่เี กย่ี วของ การดําเนินการศกึ ษา ผลการศึกษา สรุป และขอ เสนอแนะ รวมทงั้ ภาคผนวก ข้ันตอนที่ 6 นาํ เสนองานไดอ ยา งเหมาะสม ผูเรยี นนําผลการดําเนินงาน เนน ความคิดรเิ รมิ่ สรา งสรรค ความรบั ผดิ ชอบ เปน เอกสาร รายงาน ช้นิ งาน แบบจําลอง และนําเสนอในรูปแบบทห่ี ลากหลาย เชน การจดั นิทรรศการ การแสดง การสาธิต การบรรยาย การจัดทําสอ่ื สิง่ พมิ พ การจดั ทาํ สื่อมลั ตมิ เี ดยี

ยเรียนรบู รู ณาการ (ตอ) ใบกจิ กรรมท่ี 5 มอบหมายการทํางานระดบั ตัวช้ีวัดมาตรฐานรายวชิ า ทักษะพิสยั และ จิตพสิ ยั ใบกจิ กรรมมอบหมายงานเพ่ิมเตมิ ของตวั ช้ีวดั ช่อื คุณลกั ษณะ ช่อื สมรรถนะ 99

ตารางที่ 18 แบบรายงานการจดั ประสบการณข องนกั เรียนแบบกลมุ และรายบคุ คล ใน รหัสนกั เรยี น/ช่อื -สกลุ , ชนั้ /หอ ง ปญ หาหรอื ประเด็นทีพ่ บ รหัสวชิ าและทฤษฎีความรูท่เี กีย่ วขอ ง เคา โครง และการวางแผนก บนั ทึกผลการเรยี นรู และผลตา ในหนว ยจดั ประสบการณ และแหลง อางอิง เคาโครง และข้นั ตอน ช่ือเรื่อง ท่ปี รกึ ษาโครงงาน ระยะเวลา เหตผุ ลการจดั ทําตามชอื่ เร่อื ง วตั ถปุ ระสงคการจดั ทาํ สมมติฐาน ผลทค่ี าดวา จะไดร ับ แหลง ความรูท ใี่ ชศึกษาคนควา ข้ันตอนดําเนนิ งาน ไดแก

นการทํา Project-Based การทํางาน ยกรา งการเขยี นรายงาน KM และวธิ ีการนาํ เสนอผลงาน ามขัน้ ตอบ ขอคดิ จากการทาํ ผลงาน ปญหา อุปสรรค และวธิ ีแกปญ หา 100

ตารางท่ี 19 แบบประเมนิ ระดับขน้ั พฤตกิ รรมดานทกั ษะพสิ ัย จติ พสิ ยั คุณลกั ษณะ แล ของนักเรียน ชอ่ื หนว ยเรียนรบู ูรณาการ/หนวยท่ี รหัสนกั เรยี น, ชือ่ -สกุล, ช้นั /หอ ง รหัสวิชา การประเมินผลคุณภาพผลงาน การประเมนิ ระดบั ขนั้ พฤ ชือ่ ผลงาน ความคิด ใชทฤษฎี การผลติ สรางงาน รวมระดบั ระดบั ขั้นพฤตกิ รรมดานทักษะพสิ ัย สรางสรรค บรู ณาการ เปน มิตร อาชีพ คะแนน ชื่อข้นั พฤติกรรม ขอคน พบคาํ ตอบ คะ

ละสมรรถนะ การจดั กิจกรรม Project-Based Learning ในหนวยเรยี นรูบูรณาการ ฤตกิ รรมตามตัวชีว้ ดั มาตรฐานรายวชิ า การประเมินระดับขน้ั พฤตกิ รรมดา นการดาํ รงชวี ิต ระดับข้ันพฤติกรรมดานจิตพิสยั ชอ่ื คณุ ลกั ษณะ/ชอ่ื สมรรถนะ 1 2 3 4 5 เกณฑก ารประเมนิ ะแนน ชื่อข้นั พฤตกิ รรม ขอ คน พบคาํ ตอบ คะแนน 101

การประเมินผลคุณภาพผลงาน 1. ความคดิ เชิงสรางสรรค พัฒนาตอยอด หรอื สรางนวัตกรรม ทต่ี อบประโยชนเ พ ระดบั 5 พัฒนาตอยอด หรอื เกิดนวัตกรรม และใชง านไดจ รงิ ตอ ประโยชนข อง ระดับ 4 พฒั นาตอ ยอด หรอื เกิดนวัตกรรม แตย ังพบขอ บกพรอ งของการใชงา ระดบั 3 ผลงาน ผลติ และพฒั นาตามแบบที่มีอยูแลว แตไดแกขอบกพรองใหด ระดับ 2 ผลงาน ผลติ และพัฒนาตามแบบที่มอี ยูแลว แตย งั พบขอบกพรอ งอย ระดบั 1 ผลงาน ผลิตและพฒั นาไมตอบประโยชนท ีใ่ ชงานไดเพื่อสังคม 2. ขน้ั ตอนการผลติ ใชทฤษฎคี วามรตู ามตวั ช้วี ดั มาตรฐานรายวิชาไดอ ยา งบรู ณาก ระดับ 5 ผลงานอา งองิ ทฤษฎีความรไู ดอยา งชดั เจน ตั้งแต 5 วิชาขึ้นไป ระดบั 4 ผลงานอา งอิงทฤษฎีความรไู มชัดเจน ในบางรายวิชา ระดบั 3 ผลงานอางองิ ทฤษฎีความรูไมช ัดเจน ระดับ 2 ผลงานอา งอิงทฤษฎีความรไู มสอดคลองกับผลงาน ระดบั 1 ผลงานไมม ีการอางอิงการใชท ฤษฎคี วามรูจากรายวิชา 3. วัสดุ และวิธีการผลิตเหมาะสมและเปนมิตรกับธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ ม ระดับ 5 ระบอุ างองิ ที่มาไดสอดคลอ งกับทฤษฎคี วามรูไดช ัดเจน ระดับ 4 ระบอุ างองิ ที่มาไดส อดคลอ งกบั ทฤษฎคี วามรูไดช ัดเจนเพียงบางสว น ระดับ 3 ระบุอา งอิงที่มาทฤษฎคี วามรูสบั สนและไมชดั เจน ระดบั 2 ไมไดระบอุ างอิงทมี่ าของทฤษฎคี วามรแู ละยังมองเห็นผลกระทบ ระดับ 1 ไมไดร ะบอุ างอิงทีม่ าของทฤษฎีความรแู ละมองเห็นผลกระทบ

พ่ือสังคม และการใชง านไดจ รงิ งสงั คม านเพ่ือประโยชนตอสงั คม ดีข้ึน ยู การ น 102

4. การนําเสนอเผยแพรการใชง านนําไปสูช อ งทางการสรางงาน และพัฒนาอาชีพ ระดบั 5 นาํ เสนอส่ือสารไดด ีอยา งหลากหลาย และระบุมองเหน็ การสรางงาน ระดับ 4 นําเสนอส่ือสารไดด ีอยา งหลากหลาย แตไมร ะบุการพัฒนางานและอ ระดับ 3 นําเสนอสือ่ สารสับสน ถึงแมนจะระบุการพัฒนางานและอาชพี ระดับ 2 นําเสนอส่อื สารสับสน และมองเห็นการพฒั นางานและอาชีพไมช ดั ระดบั 1 นําเสนอส่ือสารสบั สน และไมระบกุ ารพฒั นางานและอาชีพ แนวทางการประเมินระดบั ขั้นพฤติกรรมดานทักษะพิสัยแตละระดับพฤติกรรม ตามตวั ระดับ 5 การปฏิบัตโิ ดยอตั โนมัตเิ ปน ธรรมชาติ (Naturalization) พฤติก ระดบั 4 การปฏิบัติอยางตอเน่ืองและผสมผสาน (Articulation) พฤติก ระดบั 3 การปฏิบัติไดถูกตองแมน ยํา (Precision) พฤติก ระดับ 2 การปฏบิ ัติไดโดยลาํ พงั (Manipulation) พฤติก ระดับ 1 การเลียนแบบ (Imitation) พฤติก แนวทางการประเมินระดบั ขนั้ พฤติกรรมดา นจติ พิสัยพิสัย ตามตัวชี้วดั มาตรฐานรายวชิ ระดบั 5 การสรา งลักษณะนิสัยตามคา นิยมที่ยดึ ถือ พฤติก ระดับ 4 การจดั ระบบ พฤติก ระดบั 3 สรางคา นยิ ม พฤติก ระดบั 2 การตอบสนอง พฤติก ระดับ 1 การรับรู พฤติก

พ และอาชพี อาชีพ. วชี้วัดมาตรฐานรายวชิ า กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก ชา กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก กรรมแสดงออก ไดแก 103

ตารางที่ 20 แบบประเมนิ ระดับขั้นพฤตกิ รรมดานทักษะพสิ ัย จติ พิสยั คุณลกั ษณะ แล ของคณะครู ช่อื หนวยเรยี นรบู ูรณาการ/หนวยท่ี รหสั นักเรยี น ช่อื -สกุล นักเรยี น รหสั วชิ า ช่อื ครูผูสอน คุณภาพผลงาน การประเมินร คะแนน ช่ือระดบั ขน้ั พฤติกรรม เตม็ ได ดานทกั ษะพสิ ัย

ละสมรรถนะ การจัดกจิ กรรม Project-Based Learning ในหนวยเรียนรบู รู ณาการ ระดับข้ันพฤติกรรมตามตวั ช้วี ัดมาตรฐานรายวิชา การประเมินระดบั ขน้ั พฤตกิ รรมดา นการดํารงชวี ติ คะแนน ชอื่ ระดบั ขนั้ พฤติกรรม คะแนน ชื่อคณุ ลกั ษณะ/ชื่อสมรรถนะ 1 2 3 4 เต็ม ได ดา นจติ พสิ ัย เต็ม ได 104

แบบฟอรมการประมวลความงดงามทางจริยธรรมในศตวรรษท่ี 21 ตารางท่ี 21 แผนการจดั กิจกรรมพฒั นาผูเรียนตามหลักสตู ร และเสรมิ หลกั สตู ร ชอื่ กจิ กรรมพัฒนาผเู รยี น / จํานวนคาบเวลาเรยี น ชื่อผสู อน ใบกิจกรรมที่ 6 มอบหมายการทาํ กจิ กรรมแตละข้นั ตอน ขัน้ ช้ีแจง ทําความเขา ใจขอตกลงการทาํ กจิ กรรม ข้นั ตอนที่ 1 เลอื กปญ หาและกาํ หนดเร่ืองที่สนใจ ขน้ั ตอนท่ี 2 เตรยี มขอมลู และแหลง เรยี นรู ขน้ั ตอนท่ี 3 เขาสกู ารวางแผน ขน้ั ตอนที่ 4 ทาํ ตามขั้นตอน ข้นั ตอนที่ 5 เขียนรายงาน ขนั้ ตอนท่ี 6 นาํ เสนองานอยางเหมาะสม

ช่อื คุณลกั ษณะ ช่อื สมรรถนะ 105

ตารางที่ 22 แบบประเมินระดับขั้นพฤตกิ รรมดานคุณลักษณะ และสมรรถนะ ช่อื กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น รหัสนักเรยี น, ช่อิ -สกุล, ชั้น/หอง, เวลาเขารวมกจิ กรรม บันทกึ ผลการปฏบิ ัตกิ จิ กรรม 1. สถานการณข องปญหา หรือเร่ืองทีป่ ฏบิ ตั ิกจิ กรรม 2. ความรูท่ีใชในการปฏบิ ัตกิ ิจกรรม และแหลงอา งอิง 3. ข้นั ตอนทใ่ี ชปฏบิ ัตกิ ิจกรรม และผลการปฏบิ ัตติ ามขนั้ ตอน 4. ความรูสึกท่ไี ดจ ากการปฏบิ ตั กิ จิ กรรม

การประเมินระดับข้นั พฤตกิ รรมดานการดาํ รงชีวติ ช่อื คุณลกั ษณะ/ชื่อสมรรถนะ 5 4 3 2 1 เกณฑการประเมนิ 106

ภาคผนวก

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ขน้ั ตอนการจัดทําโครงงาน จากประสบการณในการจัดการเรยี นรโู ดยใชโ ครงงาน ซงึ่ ไดนาํ มาประยุกตใ หเหมาะสม กบั เนือ้ หาวชิ า วฒุ ภิ าวะของนกั เรยี น และสภาพแวดลอ มทีโ่ รงเรยี น จงึ สามารถกําหนดขั้นตอนการจัดทํา โครงงานได 6 ขั้นตอน ดังนี้ 1. เลือกเรือ่ งทนี่ าสนใจ 2. เตรยี มไปหาแหลง ความรู 3. เขาสูก ารวางแผนกอน 4. ทําตามข้ันตอนอยางสนกุ สนาน 5. เขียนรายงานอยางมนั่ ใจ 6. นําเสนองานไดเหมาะสม ข้ันตอนที่ 1 เลือกเรื่องท่ีนาสนใจ : ขั้นตอนแรกนี้ผูเรียนจะตองเลือกเรื่องท่ีเขาสนใจ โดยครู จะตองเปน ผูกระตนุ หรือจัดกจิ กรรมเราใหผ เู รียนคดิ เรือ่ งทจ่ี ะทําดว ยความพอใจ หวั ขอ ของโครงงานอาจ ไดมาจากปญหา คําถาม หรือความอยากรู อยากเห็นในเรื่องตาง ๆ ของผูเรียน ซ่ึงเปนผลไดมาจากการ ไดอานหนังสือ การฟงการบรรยาย การทัศนศึกษาการไดพบเห็นสิ่งตาง ๆในชีวิตประจําวัน หัวขอ โครงงาน ควรเปนเรื่องท่ีเฉพาะเจาะจงและชัดเจนวาทําอะไร ควรเนนเรื่องที่อยูใกลตัว และเกิด ประโยชน ข้ันตอนที่ 2 เตรียมไปหาแหลงเรียนรู : ในข้ันนี้ผูสอนจะตองจัดเตรียมหรือช้ีแนะแหลงความรู ตาง ๆ ท่ีผูเรียนจะตองใชคนควาหาคําตอบจากเร่ืองที่เขาสนใจและสงสัย อาจเปนประเภทเอกสาร ผูรู หรอื ผูเ ช่ียวชาญ สือ่ ประเภทโสตทศั น วสั ดุ อปุ กรณ ตาง ๆ ทีห่ ลากหลาย ผูเรียนจะตอ งไดร ับรวู า มีแหลง ความรูใดบาง ไดมองเห็นชองทางที่จะใชแหลงความรูนั้น ๆ อยางไรบาง และสามารถกําหนดแนวทาง กวาง ๆ ไดว า จะทําอะไร ทาํ อยางไร ใชท รัพยากรอะไร เพ่ืออะไร ฯลฯ ข้ันตอนท่ี 3 เขาสูการวางแผนกอน : เมื่อผูเรียนไดกําหนดแนวทางกวาง ๆ แลว จะตองนํา แนวทางนั้นมาวางแผนในการทํางานวาจะทําอะไรกอนหลง โดยการสรางแผนท่ีความคิด แลวนํามา จัดทําเคาโครงของโครงงาน กําหนดเปนหัวขอตาง ๆ ไดแก ชื่อโครงงาน ช่ือผูจัดทําโครงงาน ช่ือที่ ปรึกษาโครงงาน ระยะเวลาดําเนินงาน เหตุผลที่จัดทําโครงานวัตถุประสงคของการจัดทํา ข้ันตอนการ ดาํ เนินงาน ผลทคี่ าดวา จะไดร บั และแหลง ความรูที่ใชใ นการศกึ ษาคน ควา ขั้นตอนที่ 4 ทําตามขัน้ ตอนอยางสนุกสนาน : ขั้นตอนนผ้ี เู รียนจะตองดําเนนิ การตามขั้นตอนที่ วางไว โดยอยูในความดูแลและแนะนําของครูผูสอน โดยผูเรียนจะตองปฏิบัติงานดวยความรอบคอบ มี การจดบนั ทึกขอมูลตาง ๆ ไวเปนระยะวาทําอะไร ทําอยา งไร ไดผลอยา งไร เมื่อมีปญ หาหรืออุปสรรคได แกไขอยางไร ผูเรียนควรฝกทักษะจากกิจกรรม และแหลงความรูท่หี ลากหลาย ตามความสนใจ เกดิ การ เรียนรูตามลําดับข้ันโดยการปฏิบัติจริงดวยตนเอง ไดสนุกเพลิดเพลินกับการทํางาน ไดทํางานอยางมี ความสขุ เกดิ ความภูมิใจในผลงานทป่ี รากฎ และสามารถนาํ ความรนู ั้นไปใชไ ดอยา งเหมาะสม ขั้นตอนท่ี 5 เขียนรายงานอยางมั่นใจ : การดําเนินการตามข้ันตอนน้ี เปนการสรุปการรายงาน ผลจากการปฏิบัติงานที่ผานมา เพ่ือใหผูอ่ืนไดทราบแนวคิด วิธีดําเนินงาน ผลที่ไดรับ และขอเสนอแนะ ตาง ๆ ท่ีเกี่ยวกับโครงงานการเขียนรายงานควรใชภาษาท่ีเขาใจงาย กระชับ ชัดเจน และครอบคลุม 108

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ประเด็นสําคัญ ๆ อาจกําหนดเปนหัวขอตาง ๆ หรือรายบท ไดดังนี้ บทนํา เอกสารที่เกี่ยวของ การ ดําเนินการศึกษา ผลการศึกษา สรุป และขอเสนอแนะ รวมทั้งภาคผนวกที่ตองการนําเสนอใน รายละเอียดดวย ขั้นตอนที่ 6 นาํ เสนองานไดอยา งเหมาะสม : นบั เปน ขตั้ อนสุดทายของการจดั ทําโครงงาน เปน การนําผลการดําเนินงานทั้งหมดมาเสนอใหผูอ่ืนไดทราบ โดยเนนความคิดริเร่ิม สรางสรรค ความ รับผิดชอบ อาจมีลักษณะเปนเอกสาร รายงาน ช้ินงาน แบบจําลอง ฯลฯ ซ่ึงสามารถนําเสนอในรูปแบบ ท่หี ลากหลาย เชน การจดั นิทรรศการ การแสดง การสาธติ การบรรยาย การจัดทาํ ส่อื สิ่งพิมพ การจัดทํา สอ่ื มัลตมิ ีเดยี ฯลฯ 109

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 การเรยี นรูโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project-based Learning : PBL) การนําโครงงานมาใชในการจัดการเรียนการสอนถือไดวาไมใชส่ิงใหมในการจัดการศึกษา อยางไรก็ตามในทศวรรษที่ผานมามีการนํามาใชแบบคอยๆ พัฒนาจนไดรับการยอมรับเปนกลวิธีการ สอนอยางเปนทางการ การจัดการเรยี นรูด วยโครงงานไดเขา มามีสว นสาํ คัญในการเรียน เมอื่ มงี านวิจัยมา สนับสนุนสิ่งท่ีครูไดเช่ือมั่นมายาวนานกอนหนานี้วานักเรียนจะเกิดการเรียนรูไดดียิ่งขึ้นเมื่อมีโอกาสได คนควาในสิ่งที่ซับซอน ทาทายหรือในบางครั้งเปนประเด็นปญหายุงยากท่ีเกิดขึ้นในชีวิตจริงได การ เรียนรูดวยโครงงานจะเปนไปตามความสนใจของนักเรียน การออกแบบโครงงานท่ีดีจะกระตุน ใหเกิด การคนควา อยางกระตือรือรน และใชท ักษะการคิดขั้นสูง (Thomas, 1998) งานวิจยั เก่ยี วกับสมอง ไดให ความสําคัญกับกิจกรรมการเรียนรูในลักษณะนี้ ศักยภาพในการรับรูส่ิงใหมๆ ของนักเรียน จะถูก ยกระดับข้ึนเม่ือไดมีสวนรวมในกิจกรรมการแกปญหาที่มีความหมาย และเม่ือนักเรียนไดรับ ความ ชวยเหลอื ใหเขา ใจวาความรกู ับทักษะเหลาน้ันสัมพนั ธก นั ดว ยเหตใุ ด เมื่อไหรและอยางไร 1. การเรียนรดู วยโครงงานคืออะไร การจัดการเรียนรูที่ใชโครงงาน เปนวิธีการจัดการเรียนรูท่ียึดผูเรียนเปนสําคัญวิธีการ หน่ึงท่ีจะชวย พัฒนาผูเรียนท้ังดานความรูและทักษะผานการทํางานที่มีการคนควาและการใชความรูใน ชีวิตจริงโดยมีตัวผลงานและการแสดงออกถึงศักยภาพจากการเรียนรู การเรียนรูดวยโครงงานจะถูก ขับเคลื่อนโดยมีคําถามกําหนดกรอบการเรียนรูที่เปนตัวเช่ือมโยงระหวางมาตรฐานการเรียนรูกับทักษะ การคิดข้ันสูงเขาสู สถานการณที่เกิดขึ้นในชีวิตจริง หนวยการเรียนรูบูรณาการ จะใชไดดีกับแบบ โครงงานจะประกอบไปดวยกลวิธีการสอนท่ีหลากหลายท่ีจะทําใหผูเรียนท้ังหมดเกิดการเรียนรู แมจะมี วิธีการเรียนรูท่ีตางกันก็ตาม นักเรียนสามารถขอความรวมมือจากผูเช่ียวชาญภายนอกหรือชุมชนเพื่อ คลี่คลาย ปญหาหรือเนื้อหาความรูที่ลึกซ้ึง สวนการบูรณาการเทคโนโลยีและกระบวนการประเมินท่ี หลากหลายกจ็ ะเปนตัวชว ย เสริมใหผลงานของนักเรียนมคี ุณภาพสงู ยิ่งขึน้ การจัดการเรียนรดู ว ยโครงงานเปนรูปแบบวธิ ีสอนที่จะนํานักเรียนเขาสูการแกป ญหาที่ ทาทายและสรางช้ินงานไดสาํ เร็จดวยตนเอง โครงงานท่ีจะมาชวยสรางสภาวะการเรียนรูภายในช้นั เรียน จะเกิดไดในหลายกลุมสาระการเรียนรู ในหลายเน้ือหาและในหลายระดับชวงชนั้ โครงงานจะเกิดขน้ึ บน ความทาทายจากคําถามที่ไมสามารถตอบไดจากการทองจํา โครงงานจะสรางบทบาทหลากหลายข้ึนใน ตัวนักเรียนเปนผูที่แกปญหา คนท่ีตัดสินใจ นักคนควา นักวิจัย โครงงานจะตอบสนองตอวัตถุประสงคท ี่ เฉพาะเจาะจงทางการศกึ ษา ไมใชส่ิงทแ่ี ปลกแยกหรอื เพิ่มเตมิ ลงไปในหลกั สตู รเนื้อหาท่ีแทจริง 2. แนวคดิ ในการจัดการเรียนรูแ บบโครงงาน 1. โครงงานเปนกิจกรรมการเรียนรูที่เช่ือมโยงกับบริบทจริง สามารถนําไปประยุกตใชใน ชวี ิตประจําวนั 2. การใหผูเรียนทําโครงงาน เปนการเปดโอกาสใหผูเรียนไดเขาสูกระบวนการสืบสอบ (process of inquiry) ซึง่ เปนการใชก ระบวนการคิดขัน้ สงู 3. การจัดการสอนโดยใชโ ครงงานเปนฐาน ชว ยใหผ เู รียนไดผ ลิตงานท่ีเปนรูปธรรมออกมา 4.การแสดงผลงานตอสาธารณชน สามารถสรางแรงจูงใจในการเรียนรู และการทํางานใหแก ผูเ รยี นได 110

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 5. การใหผูเรียนทําโครงงานสามารถชวยดึงศักยภาพตาง ๆ ที่มีอยูในตัวของผูเรียนออกมาใช ประโยชน 6. ผเู รียนไดศ ึกษาคน ควา และลงมอื ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมดว ยความสนใจ 7. ผูเรยี นเรียนรตู ามความถนดั และความสามารถของตนเอง 8. ใชก ระบวนการวิทยาศาสตรห รือกระบวนการอนื่ ๆ ทีเ่ ปนระบบ 9. หาคําตอบภายใตคําแนะนาของครูผูสอนหรือผูเ ชี่ยวชาญ 10. สอนไดท กุ ช้นั เปน รายบคุ คลหรอื รายกลุมก็ได ท้ังในเวลาเรยี นหรือนอกเวลาเรียนกไ็ ด 3. วัตถปุ ระสงคใ นการจดั การเรยี นรู 1. เพ่ือใหผูเรียนไดใชความรู ทักษะและประสบการณของตนเองในการศึกษาคนควาหาขอมูล จากแหลง เรียนรูต า ง ๆ 2. เพื่อใหผ ูเรยี นเกิดพลงั ความอยากรูอ ยากเห็น 3. เพื่อใหผเู รียนตัดสนิ ใจวา จะทําอะไร กบั ใคร อยางไร และเสรมิ สรา งความมั่นใจใหผ ูเรียนเปน ผูท ่ีมีความรคู วามชํานาญในเร่ืองทีเ่ ขาตองการคนหาคาํ ตอบ 4. เพอ่ื ใหผเู รยี นไดแสดงออกซึ่งความคดิ สรา งสรรค 4. ลกั ษณะสาํ คัญของการเรียนรูดว ยโครงงาน ประกอบดวย 1. เรื่องหรือประเด็นปญหาท่ีจะจัดเปนโครงงาน เปนเรื่องท่ีนักเรียนสนใจ สงสัย ตองการหา คาํ ตอบ 2. วิธีการหาคาํ ตอบ เปนการศกึ ษาดวยตนเอง ที่มลี ักษณะ 2.1 เปน กระบวนการ มรี ะบบ 2.2 มวี ธิ กี ารศกึ ษาหลายวิธี ซ่ึงครอบคลุมถึงการแลกเปล่ียนเรยี นรูกับผูอน่ื 2.3 มีการศึกษาจากแหลง การเรยี นรู / แหลง ขอ มลู ที่หลากหลาย 2.4 มีครเู ปน ท่ีปรกึ ษาตลอดกระบวนการทาํ งาน 3. คน พบองคความรู หรือขอ สรุป จากโครงงาน ซึง่ มีลกั ษณะท่ี 3.1 สามารถนาไปใชในชีวติ จรงิ ได 3.2 กระตนุ ใหต องการท่จี ะศึกษาหาคําตอบอยางตอเน่ือง 3.3 สามารถแลกเปล่ียนเรียนรูกับผูอนื่ ได 5. จดั กิจกรรมสนับสนนุ กระตุน ความคิด โดย - จัดกิจกรรมในบทเรียนท่ีทา ทาย - มอบหมายงานที่ไมซ ับซอ น - คิดหาคําตอบงา ยๆ โดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร - จัดนทิ รรศการ - ศึกษานอกหอ งเรยี น 111

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 6. ข้ันตอนการจัดการเรียนรู 1. เลือกหวั ขอ เรอื่ งหรือปญ หาท่ีจะศึกษา กจิ กรรมสนบั สนนุ ของครูผูสอน กจิ กรรมของผูเรยี น 1. สํารวจความสนใจของตนเอง 1. จดั กจิ กรรมสาํ รวจความสนใจ 1.1 สงั เกต ศกึ ษาขอมูล 1.1 สาํ รวจชมุ ชน 1.2 ตดิ ตามขา ว เหตกุ ารณ 1.2 ใชคําถามกระตนุ ใหส นใจ 1.3 เชอ่ื มโยงเร่อื งทเ่ี รยี น 1.3 ใชคาํ ถามเช่ือมโยงเหตกุ ารณ 1.4 เช่อื มโยงโดยใช web 1.4 ใชส ื่อตา ง ๆ หรือแผนภาพความคิด 1.5 ชวยเหลือนักเรียนเลือกเรื่อง/ปญหา เพื่อ ทาํ เปนโครงงาน 1.6 รวมกบั นักเรยี นกาํ หนดเรอื่ ง/ปญ หา 2. วางแผน กจิ กรรมสนับสนนุ ของครผู ูสอน กิจกรรมของผเู รยี น 1. ใชค าํ ถามใหน ักเรียนคดิ ถงึ ความตอ งการหรือ 2.1 กาํ หนดจดุ ประสงค ประเด็นทต่ี องการศึกษา 1. คดิ ทบทวน ไตรตรองหาเหตุผลประกอบใน 2. วเิ คราะหค วามเปนไปไดของจดุ ประสงค แสดง การตดั สินใจ ความคดิ เห็น ขอเสนอแนะ ใหค ดิ อยา ง 2. เขียนส่ิงทตี่ นตองการ รอบคอบ 3. พูดคุยกบั เพ่ือน ๆ เพ่ือใหเ กิดความมั่นใจ 3. ใหกําลงั ใจ 2.2 ตั้งสมมตุ ิฐาน 1. ใชคําถามกระตุนใหนักเรียนคาดเดาคาตอบ 1. พดู คยุ กบั เพอื่ นเพือ่ กําหนดคําตอบลว งหนา ลวงหนา วานา จะเปน อยา งไร นาจะมีผลอยา งไร 2. เลือกคาํ ตอบท่เี หมาะสม 2. วิเคราะหค วามเปนไปได ใหความคดิ เหน็ 3. เขยี นสง่ิ ที่คาดเดาไวเพอื่ รอการพิสูจน 3. ถามย้ําใหนักเรียนคิดอยางรอบคอบและมั่นใจ ในคาตอบท่คี าดคะเน 2.3 กาํ หนดวธิ ีการศึกษา 1. กระตนุ สงเสรมิ ใหค าปรกึ ษาเกีย่ วกับ 1. รวมกบั นักเรยี นวางแผนโดย - หาวิธีการศกึ ษาเรือ่ งนั้น ๆ - คดิ วิธีการศกึ ษาที่หลากหลาย - เลอื กวธิ ีการทเี่ หมาะสม - เลือกการศึกษาท่ีสามารถทาํ ได - กําหนดข้ันตอน วิธีการ ระยะเวลา แหลง - เลอื กแหลง ขอมลู ทเ่ี หมาะสม เรยี นรู และวธิ ีการนาํ เสนอผลงาน - จดั ทําเคา โครงของโครงงาน 2. จัดทาํ เคา โครงของโครงงาน - ชว ยประสานงานเพือ่ อาํ นวยความสะดวก 112

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 1. ลงมอื ปฏบิ ัติ กิจกรรมของผูเรยี น กจิ กรรมสนบั สนนุ ของครผู สู อน 1. ลงมือปฏิบตั ิตามขั้นตอนทีก่ าํ หนด 1. สังเกต จดบนั ทกึ พฤตกิ รรมนักเรยี น 2. บันทึกขอมูลทกุ ข้ันตอน 2. ใหค วามชวยเหลือ ชว ยแกป ญหาเมื่อตองการ 3. ปรกึ ษากับเพือ่ นและครเู พ่ือแลกเปลยี่ นเรียนรู 3. แนะนําแหลงเรียนรูเ พ่ิมเติม 4. รวมกนั สรุปผลการปฏบิ ัติตามโครงงาน 4. จดั เวทีเพ่อื การแลกเปล่ียนเรียนรเู ปนระยะ 5. ใหแรงเสริม กําลงั ใจ 6. อํานวยความสะดวกตา ง ๆ แกผูเ รียน 4. เขียนรายงาน กจิ กรรมสนบั สนนุ ของครูผูสอน กิจกรรมของผูเรียน 1. ใหค าํ ปรึกษาในการเลือกรูปแบบการเขียน 1. ศึกษารปู แบบการเขียนรายงานหลาย ๆ รายงาน 2. รูปแบบ 2. แนะนา ติชมการเขียนรายงาน 2. เลือกรปู แบบทีเ่ หมาะสม 3. เขียนรายงานตามรูปแบบ 4. จดั ทาเอกสารรปู เลม 5. นาํ เสนอผลงาน กจิ กรรมของผเู รียน กจิ กรรมสนบั สนนุ ของครผู ูส อน 1. ศึกษาการนําเสนอทห่ี ลากหลาย 1. ใหค าํ ปรึกษาในการเลอื กวิธกี ารนาํ เสนอ 2. เลอื กวิธีการทเี่ หมาะสม 2. จดั บรรยากาศ/เวทกี ารนาํ เสนอ 3 เตรียมการนําเสนอผลท่ีไดจากการทําโครงงาน 3. ประเมนิ ผลการทําโครงงาน คือ 4. สง ผลงานของผูเรียนเขารว มแสดง/ประกวด - กระบวนการศกึ ษา - ผลทีไ่ ดจากการศกึ ษา 113

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 การเรียนการสอนโดยใชโ ครงงานวิทยาศาสตร โครงงานวิทยาศาสตรเปนงานวิจัยเล็กๆ ของนักเรียนท่ีศึกษาทดลองเร่ืองใดเรื่องหน่ึง โดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตรในการคนควาหาความรูดวยตนเอง อาจจัดในเวลาเรียนหรือนอก เวลาเรียนก็ได เมื่อนักเรียนมีปญหาหรือขอสงสัยอยางใดอยางหน่ึงข้ึนมา นักเรียนนํา ปญหานั้นไป ทดลองศึกษา แกปญหา โดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร แลวนําผลงานมาเสนอวิเคราะห เชน นักเรียนสงสัยวาชวงใดที่เหมาะสมที่สุดในการกรีดยาง เพ่ือใหไดปริมาณนํ้ายางสูงสุด นักเรียนไดใช กระบวนการทางวิทยาศาสตรในการทดลองจนไดรับคําตอบ การศึกษาดังกลาว คือ โครงงาน วิทยาศาสตร ประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร 1. ประเภทสํารวจรวบรวมขอ มลู 2. ประเภททดลอง 3. ประเภทส่ิงประดษิ ฐ 4. ประเภททฤษฎี 1. โครงงานประเภทสาํ รวจรวบรวมขอมูล การสํารวจรวบรวมขอมูลบางอยางหรือจําแนกเปนหมวดหมูโครงงานประเภทน้ีไมกําหนดตัว แปร ในการเก็บขอมูลอาจเปนการสํารวจในภาคสนามหรือในธรรมชาติ หรือนํามาศึกษาใน หอ งปฏิบัติการ นอกจากนั้นการสาํ รวจรวบรวมขอมูลอาจบงชี้ท่ีมาของปญหา เพื่อนําไปใชศึกษาทดลอง ตอ ตัวอยางโครงงานประเภทนี้ เชน - การสาํ รวจพืชพันธุไ มใ นโรงเรยี น ในทอ งถิ่น - การสาํ รวจพฤตกิ รรมดา นตางๆ ของสตั ว - การสาํ รวจปญหาส่ิงแวดลอ มในชุมชน - การศกึ ษาลักษณะของอากาศในทองถิน่ 2. โครงงานประเภททดลอง โครงงานที่มีลักษณะการออกแบบทดลอง เพ่ือศึกษาผลของตัวแปรตัวหนึ่ง โดยควบคุมตัวแปร อ่ืน ๆ โครงงานประเภทน้ี นกั เรียนไดแ กป ญ หา ปฏิบัตจิ ริงกับปญหาหรอื ขอสงสยั ของนกั เรยี นดําเนินการ อบรม ทดลองสรุปผล วิเคราะหผลท่ีไดออกมา ซ่ึงจะเปนการใชทักษะ กระบวนการทางวิทยาศาสตร อยางสมบรู ณ เชน - ศกึ ษาการตดั ใบขาวโพดทม่ี ีผลกระทบตอการเจรญิ เตบิ โต และผลติ ผล - การทาํ ยากนั ยงุ จากพืชในทองถิ่น - การปอ งกันการเปนหนอนของปลาเค็ม โดยใชส ารสกัดจากพืชท่ีมรี สขม - การใชมลู ววั ปองกนั วัวกนิ ใบพชื - การบงั คบั ผลแตงโมเปนรปู สเ่ี หลยี่ ม 3. โครงงานประเภทสิ่งประดิษฐ โครงงานประเภทนี้ เปนการประดิษฐสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เคร่ืองมือ เคร่ืองใช หรืออุปกรณเพ่ือใชสอย ตาง ๆ สิ่งประดิษฐอาจคิดขึ้นมาใหม ปรับปรุงหรือสรางแบบจําลอง โดยประยุกตหลักการทาง วทิ ยาศาสตร ใชก ระบวนการทางวทิ ยาศาสตร มีการกําหนดตัวแปรทจี่ ะศึกษาและทดสอบประสิทธิภาพ 114

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ของช้ินงานดวย หากนักเรียนประดิษฐช้ินงานข้ึนมา โดยมิไดใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร ถือวาเปน ส่งิ ประดิษฐไ มใ ชโครงงานวิทยาศาสตร ตวั อยา งโครงงานประเภทส่งิ ประดษิ ฐ เชน - กรงดกั แมลงวันและแมลงสาบ - เครอ่ื งตไี ขสําหรบั เด็ก - เครื่องโรยปุยยางพารา - จักรยานเกบ็ ขยะ - เครอื่ งกะเทาะเมลด็ ขา วโพดแบบมอื หมนุ การไดม าซึง่ โครงงานวทิ ยาศาสตร โครงงานวิทยาศาสตรไดมาจากปญหาหรือขอสงสัย ซ่ึงควรจะเปนปญหาใกลตัวของนักเรียน พยายามอยาใหนักเรียนคิดปญหาท่ีไกลตัวเกินความสามารถของเด็กท่ีจะทําได ตัวอยางการไดมาซ่ึง โครงงานวิทยาศาสตรข องนกั เรียน เชน 1. ปญหาใกลตัว ตัวอยางโครงงานวิทยาศาสตรเรื่อง “ศึกษาชวงเวลาที่เหมาะสมในการกรีดยางพารา เพ่ือใหได ปริมาณนํา้ ยางสูงสุด” โครงงานเรื่องนี้มาจากปญหาของตวั นักเรียนเองท่ีตองต่นื นอนในเวลาเชา มืด เพ่ือ กรีดยางพาราในเวลาที่ไมแนนอน นักเรียนตองการตื่นนอนใหตรงเวลาในการกรีดยาง เพื่อใหไดนํ้ายาง ปริมาณสูงสดุ ในการออกแบบการทดลอง สมาชิกแตล ะคนกรีดยางพรอมกนั คนละ 10 ตน ใชเวลาตน ละ ประมาณ 30 วินาที แลวนํานํ้ายางมารวบรวมชั่งนาหนักในชวงเวลา 1-5 นาฬิกา ในการทดลองถา จาํ นวนตน ยางมากกวานี้ เวลาจะคลาดเคลื่อนไปมาก ผลของโครงงานวิทยาศาสตรน้ีทาํ ใหน ักเรยี นไดคิด ทดลองตอ กบั ตนยางท่มี อี ายมุ ากกวา 7 ปข้นึ ไป และจะทดลองโดยวดั อุณหภมู ขิ องอากาศดวย 2. ความสงสัย อยากรอู ยากเหน็ ตัวอยางโครงงานวิทยาศาสตรเร่ือง “ศึกษาการตัดใบขาวโพดที่มีผลกระทบตอการเจริญเติบโต และผลผลิต” จากการที่นักเรียนไดเรยี นเรื่องยาฆา แมลงในบทเรียนไดรวมกันอภิปรายวาถา เกษตรกรจะ ไมใชยาฆาแมลงจะไดหรือไมมีการแสดงความคิดเห็นของนักเรียนคนหนึง่ วา ถาหนอนกัดกินใบพืชเพียง เล็กนอยจะทําใหผลผลิตตางกันหรือไม ใบพืชถูกทําลายมากแคไหนจึงมีผลกระทบตอการเจริญเติบโต และผลผลิต เมือ่ ทดลองปลูกขาวโพด โดยการตดั ปลายใบในกลมุ ทดลอง 7 กลมุ ตัง้ แต 10 - 70 % กลุม ควบคุมไมตัดใบ นักเรียนสังเกตเห็นวา ตนขาวโพดท่ีตัดใบทุกระดับจะไมคอยมีแมลงศัตรูพืชรบกวน ซึ่ง ตางกับกลุมควบคุมท่ีไมตัดใบจะถูกทําลายเกือบทุกตน การตัดใบในระดับ 20 % ไมมีผลกระทบตอ ผลผลิต นกั เรียนไดน ําผลการทดลองไปใชกบั การปลูกขา วโพดทีบ่ านสวน ใบทต่ี ัดออกเอาไปใหววั กนิ 3. ปญหาทอ งถิ่น ตัวอยางโครงงานวิทยาศาสตรเรื่อง “เคร่ืองย่ํายางพารา”ชาวบานในหมูบานของนักเรียนมี อาชีพทําสวนยางพารามีข้ันตอนหนึ่งของการทํายางแผน ท่ีตองใสนํ้าสมยาง (กรดอะเซตกิ ) เพื่อให น้ํายางแข็งตัว เม่ือเทจากตะกง (ภาชนะสี่เหลี่ยม) แลวตองใชเทาเหยียบเพื่อใหแผขยายออกเปนแผน กอนเขาเคร่ืองรีดนักเรียนสาํ รวจพบวาเทาของผเู หยียบยา่ํ ยางทุกคนจะพุพองเปอย เพราะกรดนาสมกดั เทานักเรียนจึงอยากจะชวยคุณยายใหมีเครื่องมือท่ีชวยกรีดยางพาราแทนการเหยยี บดวยเทา ออกแบบ โดยใชทอพีวีซีขนาดเสนผาศูนยกลาง 15 ซม. สอดเหล็กแกนกลางสา หรับใชจับ บรรจุซีเมนตลงในทอ 115

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เพ่ือใหมีนาหนัก เมื่อทดสอบประสิทธิภาพแลวรีดไดเร็วกวาใชเทาเหยียบ แตมีปญหาเกิดขึ้นเมื่อรีด หลายๆ แผน ผูใชจ ะรสู ึกเมือ่ ยลา เพราะตองกม ลงนักเรียนจึงตอ งแกปญหาตอ ไป 4. การสังเกต ตัวอยางโครงงาน เรื่อง “การใชสารสกัดจากบอระเพ็ดและฟาทลายโจรในการปองกันการเปน หนอนของปลาเค็ม” การกําจัดแมลงวันมีหลายวธิ ี นักเรียนคิดที่จะปองกันไมใหแมลงวันมาวางไขท่ีปลา เค็ม จากการสังเกตเห็นแมคาใชสารเคมีกับปลาเค็ม ซึ่งมีอันตรายมาก จึงคิดที่จะใชพืชที่มีรสขมแทน สารเคมี เพราะสังเกตวาพืชที่มีรสขมไมคอยมีแมลงรบกวน จากการทดลองใชสารเคมีรสขมมาทาท่ีตัว ปลา เพ่ือไมใหแมลงวันวางไข พบวาสารสกัดจากบอระเพ็ดในอัตราสวนที่นอยที่สุด 2 กรัม : นํ้า 300 ลกู บาศกเ ซนติเมตร : ปลาสลดิ 1 กโิ ลกรมั ปองกันการเปน หนอนของปลาเค็มได 5 วนั ไมมีรสขม 5. คาํ บอกเลา ตัวอยางโครงงาน เรื่อง “การทํายากันยุงจากดอกปาลม”นักเรียนไดทราบจากคุณปาวา ดอก ปาลมตัวผู นํามาจุดปองกันยุงได จึงอยากนําเร่ืองนี้มาศึกษา โดยการทดลองเบ้ืองตนปรากฏวาเปนจริง จึงเกิดแนวคิดวาจะทําเปนธูปโดยผสมกับสารตางๆ ใหจุดไฟติดงายและศึกษาประสิทธิภาพจากการ ทดลองนําดอกปาลมตัวผูไปผ่ึงแดดใหแหง นํามาบดผสมข้ีเล่ือย ผงถาน แปงเปยก ในอัตราสวน 2 : 1 : 1 :1 นกั เรียนหาวิธีการที่จะทาํ เปน กา นธูปหลายครั้งท่ีลมเหลว มาประสบผลสาเร็จเมื่อบรรจสุ ารลงไปใน หลอดกาแฟ ใสกานมะพราวสอดดึงออกมาเปน กานธูป 6. การทดลองเลน ตัวอยางโครงงาน เรื่อง “เครื่องตีไขสําหรับเด็ก” นักเรียนชายช้ันประถมปที่ 6 นํามอเตอร ของเด็กเลนท่ีท้ิงแลว มาตอสายไฟเขากับถานไฟฉาย แลวนําฝาเบียรมาตกแตงเปนใบพัด ใสแกนสอด เขาไปหมุนเลน วันตอมาเมื่อเรียนวิชาสรา งเสริมประสบการณชวี ิต เร่ืองสวนประกอบของไฟฉายจึงเกิด แนวคิดที่จะดัดแปลงของเลนชิ้นนั้น เขากับกระบอกไฟฉาย เปนเครื่องตีไขสําหรับเด็ก ใชแกนท่ีทําดวย ลวด โดยออกแบบแกนหลายแบบ แลวนําไปทดสอบประสิทธิภาพสามารถตีไขไดสูงสุด 5 ฟอง ในเวลา 1 นาที ตอมาไดนําใบพัดมาใสที่แกนก็จะไดสิ่งประดิษฐ เปนพัดลมมือถือไดอีกอยางหนึ่ง นักเรียนคิด ตอไปท่จี ะออกแบบใหมีรูปทรงท่กี ะทัดรดั จะใหสภุ าพสตรไี วใ ชแทนพดั 7. ความสนใจสว นตวั ตัวอยางโครงงาน เร่ือง “การใชนํ้ามันปาลมทดแทนน้ํามันเตา ในการใหความรอนในโรงไฟฟา พลังความรอน” นักเรียน สนใจเกี่ยวกับพลังงานและความรอน มีความคิดที่จะหาสิ่งทดแทนพลังงาน เมื่อไดศึกษาเอกสารแผนพับของการไฟฟาฝายผลิตเก่ียวกับการใช นามันเตาในโรงงานไฟฟาพลังความ รอน เกดิ แนวคดิ วาจะใชนํ้ามนั ปาลม แทนนํา้ มันเตาไดห รือไม เพราะ นาํ้ มันปาลมเราสามารถปลูกไดมาก เทาที่ตองการ ไมทําลายช้ันบรรยากาศ ไมมีสารพิษในการเผาไหม ในการศึกษาประสิทธิภาพของนํ้ามัน ปาลมโดยการตมน้ําเปรียบเทียบกับการใชน้ํามันเตา พบวา น้ํามันปาลมใหความรอนท่ีทา ใหน้ําระเหย ไดเปนไอหมด จึงสามารถใชแทนนํ้ามันเตาได ในการทํางานมีปญหาเกิดข้ึนหลายข้ันตอน เชน ตองใช นํา้ มันกาด น้าํ มันโซลา ผสมจึงจุดไฟติด นักเรียนไดแกป ญหาไปตามข้นั ตอนการทดลอง 8. รวมบทคัดยอ หรอื โครงงานอนื่ ที่เคยมผี ูทาํ ไว นักเรียนอาจนําโครงงานที่ผูอื่นทําไวแลวมาปรับปรุงเปล่ียนใหมใหดีข้ึนกวาเดิม หรือขยาย ขอบเขตการศึกษาคนควาใหกวางขวางข้ึน เชน นกั เรียนกลุมหนึ่งศึกษาการคายนํ้าของหอยแครง คนอ่ืน อาจประยุกตวธิ ีการดงั กลาวมาใชกับหอยขม หรอื หอยชนิดอน่ื กไ็ ด 116

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 9. การตงั้ คาํ ถามของครู คําถามของครูมีสวนอยางมากที่จะยั่วยุใหนักเรยี นคิดโครงงานวิทยาศาสตรได ในบทปฏิบัติการ ทดลองทางวิทยาศาสตร ในบทเรียนเมื่อนักเรียนเรียนจบไปแลว ครูควรต้ังคําถามใหนักเรียนคิดตอไป “ถาเปนอยางอ่ืนละ” “ถา .... ละ” เชน การทดลองเรื่อง นํ้ายาสับฆาหนอน เม่ือการทดลองในบทเรียน จบแลว หากครตู ง้ั คาํ ถามวา“ถา เปนหนอนชนิดอ่ืนละ” “ถา ความเขมขนของน้ํายาสับตางกันละ” ผลจะ เปน อยา งไร หรือการทดลองเรื่องเซลไฟฟูาจากมะนาว“ถาเปนผลไมชนิดอน่ื ละ” “ถาเปนนํา้ จากใบพืชที่ มีรสเปร้ียวละ” ผลจะเปน อยางไร แตกตางหรือเหมือนกัน นกั เรยี นที่สนใจสงสัยกต็ องทดลองดู วธิ ีทําโครงงานวิทยาศาสตร ข้ันตอนของการทํา โครงงานวิทยาศาสตร มดี ังนี้ 1. ตัง้ ปญ หา สมมติฐานเกีย่ วกบั ปญหาเพือ่ ตอบคาํ ถามของปญหานั้น 2. การกําหนดตัวแปร ตัวแปรตน หรือขอสงสัย ผลที่ตามมาจากการสงสัย คือตัวแปร ตาม และจะตองควบคุมตวั แปรใดบา ง เพอ่ื ใหขอ มลู นา เชอ่ื ถือ คอื ตัวแปรควบคมุ 3. ออกแบบทดลอง เปนการบอกความสัมพันธระหวางตัวแปรทั้งหมดใหเปนรูปธรรม ปฏิบัตไิ ดจ ริงๆ นาเช่ือถือ จะใชท กั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรใดบาง จะเกบ็ รวบรวมขอมูลอยางไร กลุมควบคุม กลุมทดลอง เปนอยางไร ในบางครั้งตอไปคนควาวามีผูทดลองแลวหรือไม ผลเปนอยางไร นักเรียนจะทดลองตออยา งไร มคี วามสมั พันธก นั หรือไม 4. ทดลอง คือ การปฏบิ ัติจริง ซงึ่ จะตอ งทดลองหลาย ๆ ครัง้ อยางนอ ยตอง 3 ครงั้ เพ่ือ จะไดผลท่ีนาเช่ือถือ แตก ารทดลองบางครั้ง ผลการทดลองอาจขัดแยง กัน ตอ งเพิม่ การทดลองใหมากข้ึน เปน 5 ครัง้ หรือ 10 ครัง้ แลวจึงใชวิธีเฉลยี่ ขอมูล หรือเลือกคร้งั ทเี่ ปน ไปไดมากเปน ผลการทดลอง ขอมูล ท่ีไดตองบันทึกและนําเสนอทั้งหมด มิใชเลือกเอาเฉพาะขอมูลท่ีเปนไปตามสมมติฐานเทาน้ัน หากครูที่ ปรึกษาโครงงาน วิทยาศาสตร ใหนักเรียนนําเสนอแตเฉพาะขอมูลดังกลาวแลว จะเปนการผิดพลาด อยางมาก เพราะอาจสรางเดก็ ใหเปนคนทไ่ี มซอื่ สัตย ขาดเจตคติท่ีดที างวิทยาศาสตร 5. อภิปรายผล นําขอมูลท่ีไดจากการทดลอง นํามาประเมินผลอภิปรายโดยการศึกษา จากเอกสารหลักฐานมาประกอบวามีขอความแตกตางกันเพราะอะไร นักเรียนจะตองหาเหตุผลหรือ ขอ เสนอแนะใหไ ด 6. นําเสนอ นักเรียนนําเสนอขอมูล ความรูใหมกระบวนการทํางาน โดยการเขียน รายงานและจัดบอรด แสดงโครงงานวิทยาศาสตรท่ีไดจัดทํา อาจารยที่ปรึกษาควรติดตามการทํางาน ของนักเรียนอยางใกลชิด ใหคําปรึกษา ใหกําลังใจ อํานวยความสะดวกในการจัดหาอุปกรณ ตลอดจน คาํ นึงถงึ ความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน ขั้นตอนการเรียนการสอนโดยใชโ ครงงานวิทยาศาสตร 1. ครใู หความรเู ก่ียวกบั โครงงานวทิ ยาศาสตร 2. นักเรียนนาํ หัวขอเรื่อง/ปญหามาปรกึ ษาครู 3. คร-ู นกั เรียนวางแผนการทํา โครงงานออกแบบทดลอง 4. นกั เรยี นปฏบิ ัตกิ ารทดลอง-ครตู ิดตามการทํางาน 5. นักเรียนสรุปผล อภปิ รายผล 117

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 6. ประเมินผล 7. จัดแสดงนทิ รรศการ ประยกุ ตในการจัดกิจกรรมการเรียนรู 1. ผูส อนและผูเรยี นอภิปรายปญหาตา ง ๆ รว มกนั และผเู รยี นเลอื กปญ หาท่ตี นสนใจ 2. ผูสอนช้ีแจงทําความเขาใจถึงวัตถุประสงคในการทําโครงงาน ความคาดหวัง วิธีการและ กระบวนการในการดาเนินการ 3. ผเู รยี นรวมกันศกึ ษาหาความรูในเรอื่ งทีจ่ ะทําจากแหลง ความรูทห่ี ลากหลาย 4. ผเู รยี นรวมกันวางแผนการจดั ทําโครงงาน และเขยี นโครงการเสนอผูส อน 5. ผูเ รยี นดาํ เนินการตามแผนงานท่ีกาํ หนด 6. นาํ เสนอผลงานของผเู รยี นและรวมกันวพิ ากษว จิ ารณ และแลกเปล่ยี นความคิดเห็น 7. ผเู รียนปรบั ปรงุ ผลงานและเขยี นรายงาน 8. นําเสนอผลงานออกแสดงตอสาธารณชน 9. ผูเรียนและผูสอนรวมกันอภิปรายแลกเปล่ียนประสบการณ และสรุปผลการเรียนรูที่ไดจาก การทาโครงงาน 10. ผูส อนวัดและประเมินผลทั้งดา นผลผลติ เนือ้ หาความรู และกระบวนการ ประโยชนของการเรียนรดู ว ยโครงงาน การเรียนรูดวยโครงงานจะมีประโยชนท่ีหลากหลายท้ังตอครูและนักเรียนในการที่จะ ชวยสรางองคความรู จากการคนความีผลงานวิจัยเพ่ิมมากข้ึนที่รับรองวาการเรียนรูดวยโครงงานจะทํา ใหนักเรียนมีสวนรวมลดการขาดเรียน เพิ่มทักษะในการเรียนรูแบบรวมมือและชวยยกระดับผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรียน (George Lucas Educational Foundation, 2001) สําหรับนักเรียนแลว ประโยชนท่ีได จากการเรียนรูดว ยโครงงาน มดี ังนี้ 1. เพ่ิมอัตราการเขาเรียน เสริมสรางความเชื่อม่ันในตนเอง และพัฒนาทัศนคติเชิงบวกตอการ เรียนรู (Thomas, 2000) 2. เม่ือเปรียบเทียบกับการจัดการเรียนรูแบบอื่นแลว ผลสัมฤทธ์ิมีคาเทากับหรือสูงกวา หาก ผูเ รยี นไดมีสว นรับผิดชอบในการทําโครงงาน (Boaler, 1997; SRI, 2000) 3. เปดโอกาสใหมีการพัฒนาทักษะท่ีซับซอน เชน ทักษะการคิดข้ันสูง การแกปญหา การทา งานแบบรว มมอื และการสือ่ สาร (SRI, 2000) 4. ใหโอกาสที่เปดกวางตอการเรียนรูในช้ันเรียน มีการปรับใชกลวิธีเพื่อรองรับผูเรียนที่มีความ หลากหลายทางวัฒนธรรม (Railsback, 2002) การเรียนรูดวยวิธีการแบบน้ีจะเปนท่ีนาสนใจสาหรับนักเรียนหลายๆ คนจากการที่ ไดรับประสบการณตรง โดยจะไดรับบทบาทและใชพฤติกรรมของผูท ี่สวนเก่ียวของในเรื่องดังกลา วไมวา จะเปน การทําหนงั สารคดีเก่ียวกับอนรุ กั ษส ภาพแวดลอมการออกแบบแผนพับท่ีแนะนาํ แหลงทองเที่ยวท่ี สําคัญทางประวัติศาสตรของทองถ่ินหรือสรางงานนําเสนอเพ่ือแสดงขอดีขอเสียของการกอสราง หางสรรพสินคานักเรียนจะไดมีสวนรวมในสิ่งท่ีเกิดข้ึนในโลกจริงๆ ที่มีความสําคัญนอกชั้นเรียน ประโยชนท่ีไดสําหรับครูที่นอกจากจะเปนการพัฒนาคุณภาพดานวิชาชีพแลวยังชวยใหเกิดการทํางาน 118

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 แบบรวมมือกับเพื่อนครูดวยกันรวมทั้งโอกาสที่จะไดสรางสัมพันธท่ีดีกับนักเรียนดวย (Thomas, 2000) นอกจากนั้นยังมีครูอีกมากท่ีรูสึกยินดีที่ไดคนพบรูปแบบวิธีสอนท่ีเหมาะสมกับความหลากหลายของ นักเรียนดวยการเปดโอกาสในการเรียนรูในชั้นเรียนยังพบอีกวานักเรียนที่จะไดประโยชนจากวิธีเรียน ดว ยโครงงานมักจะเปนนักเรยี นท่ีเรยี นดวยวิธีการแบบเดิมไมค อ ยไดผ ลดนี ัก (SRI, 2000) วิธีสอนนเ้ี ปล่ียนแปลงการสอนในหองเรียนแบบเดิมๆ อยางไรบาง โครงการพัฒนาคณุ ภาพวิชาชพี ครู Intel® Teach to the Future (2003) ไดกลา วใน งานนาํ เสนอเพ่อื ชี้แจงโครงการวาหอ งเรยี นท่คี รใู ชว ิธกี ารจดั การเรยี นรูดว ยโครงงาน จะมี 1) คําถามทไี่ มม ีคาํ ตอบทถ่ี ูกตอ งคําตอบเดยี ว 2) มีบรรยากาศท่จี ะยอมรบั ขอผดิ พลาดและการเปล่ยี นแปลง 3) นักเรียนมกี ารตดั สนิ ใจโดยมีกรอบแนวคิด 4) นกั เรยี นไดออกแบบวิธกี ารท่จี ะแกไ ขปญหา 5) นกั เรยี นมีโอกาสท่จี ะประเมนิ กิจกรรมที่ทาํ 6) มกี ารประเมนิ เปนกระบวนการตอเนอื่ ง 7) มผี ลผลติ ในขั้นสดุ ทา ยและสามารถประเมินคณุ ภาพได สําหรับนักเรียนท่ีคุนเคยกับวิธีจัดการเรียนการสอนแบบเดิมๆ จะพบวาไดมีการ เปล่ียนแปลงการทํางานจากทําตามส่ังมาเปนการทํางานที่กําหนดเปาหมายดวยตนเอง จากการเนน ความจําและทํางานซาๆ มาเปนการคนควา การบูรณาการและการนําเสนอ จากการฟงและการตอบ คาํ ถามมาเปน การสื่อสารและมีความรับผิดชอบ จากความรูเชิงขอเทจ็ จริงดานเน้ือหามาเปน ความเขาใจ กระบวนการ จากการรทู ฤษฎีมาเปนการประยกุ ตใ ช จากการตอ งพึ่งพาครผู สู อนมาเปน การพ่ึงพาตนเอง (Intel, 2003) ครตู องเผชญิ หนา กบั ความทาทายอะไรบาง ครทู ่ีนาํ การจดั การเรยี นรดู ว ยโครงงานมาสูช้ัน เรยี นจาํ เปน จะตองนําเอากลวธิ ีการสอนใหมๆ มาใชเ พื่อใหเ กดิ ความสําเร็จ นอกจากน้ี นักวชิ าการยังเห็น ดวยวาครูควรปรับบทบาทจากผูสอนหรือถูกสอนมาเพื่อสอนมาเปนผูชี้แนะหรือผูจัดประสบการณดาน การเรียนรูมากกวา การสอนโดยตรงท่ีตองพึ่งพาตําราเรียน การสอนแบบบรรยายและการสอบ แบบเดิมๆ อาจไมไดผลตามท่ีคาดหากเทียบกับโลกแหงการเรียนรูดว ยโครงงานที่เปดกวา งและเชื่อมโยง กันหลายกลุมสาระ และถึงแมวาครูจะทําหนาท่ีเปนโคชใหคําแนะนาแนวทางมากกวาการบอกการสอน แตค รเู องกต็ อ งยอมรับขอบกพรองทีอ่ าจเกิดขณะทน่ี กั เรียนพยายามทําโครงงานใหส าเร็จ (Intel, 2003). ในขณะทําโครงงาน ตัวครูเองอาจพบวา ตัวเองก็กําลังเรียนรูไปพรอ มๆ กับนักเรียนไดเชนเดียวกัน ส่ิงทา ทายทค่ี รตู อ งเผชญิ อาจรวมถึง 1) การจดจําถงึ สถานการณทอี่ าจนาํ มาทําเปน โครงงานที่ดี 2) ปญหาท่อี าจกอ ใหเกิดโอกาสในการเรยี นรู 3) การรวมมอื กับเพอื่ นครเู พื่อบูรณาการขามกลุม สาระ 4) การจดั การกระบวนการเรียนรู 5) การบรู ณาการเทคโนโลยีอยางเหมาะสม 6) การพฒั นาแนวทางในการประเมินตามสภาพจริง ท่ีจริงแลว ตัวครูเองก็อาจตองเผชิญกับความเสี่ยงในการท่ีจะเอาชนะความทาทาย ต้ังแตแรก การไดรับการสนับสนุนจากฝายบริหารจะชวยทําใหการนําไปใชจริงมีความยืดหยุนมากข้ึน 119

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เชน การกําหนดระยะเวลาหรือการวางแผนรวมกัน และชวยใหโอกาสในการพัฒนาคุณภาพวิชาชีพแก ครู 1) สมรรถนะของผเู รยี นจากการเรยี นรแู บบโครงงาน 2) ความสามารถในการสื่อสาร 3) ความสามารถในการคิด 4) ความสามารถในการแกป ญหา 5) ความสามารถในการใชทักษะชวี ติ 6) ความสามารถในการใชเทคโนโลยี 7) พัฒนาทักษะทจี่ าํ เปนในศตวรรษท่ี 21 ขณะทําโครงงานนักเรียนจะเกิดการพัฒนาทักษะที่จําเปนของศตวรรษที่ 21 ซึ่งหลาย ทักษะเปนทต่ี องการของผวู า จา งในตลาดแรงงาน เชน ความสามารถในการ 1) ทาํ งานรว มกับผูอน่ื ไดเปน อยา งดี 2) ทาํ การตดั สนิ ใจไดอยางรอบคอบ 3) มคี วามคิดรเิ รม่ิ 4) แกไ ขปญ หาทซี่ บั ซอ นได 5) จดั การกับตนเองได 6) สื่อสารไดอ ยางมีประสิทธิภาพ ทกั ษะท่ีจาเปนในศตวรรษท่ี 21 ครอบคลมุ ทกั ษะดังตอ ไปนี้ 1) ความรับผิดชอบ และการปรับตัว – ฝกความรับผิดชอบตอตนเอง และมีความยืดหยุนตอ บริบทของสถานประกอบการและชุมชน กําหนดมาตรฐานและเปาหมายขั้นสูงท้ังของตนเองและผูอ่ืน และดําเนนิ การใหบ รรลผุ ลตามมาตรฐานและเปา หมายท่กี าํ หนด อดทนตออปุ สรรคท้ังปวง 2) ทักษะการส่ือสาร – เขาใจ จัดการและสรางสรรควิธีการส่ือสารดวยการพูด การเขียนและ มัลติมีเดีย ในรูปแบบและบริบทตา ง ๆ ไดอ ยา งมีประสิทธิภาพ 3) ความคิดสรางสรรคและความใฝรูใฝเรียน - พัฒนาไปใชและส่ือสารแนวคิดใหมๆ ไปสูผูอ่ืน เปด กวางรบั ฟง ตอบสนองตอมมุ มองท่ีหลากหลาย 4) การคิดอยางมีวิจารณญาณและคิดเปนระบบ – ฝกการแสดงเหตุผล เพื่อแสดงความเขาใจ และสรางทางเลือกทีห่ ลากหลาย และเขา ใจการเชอื่ มโยงระหวางกันอยางเปน ระบบ 5) ทักษะการใชขอมูลสารสนเทศและสื่อ – วิเคราะห เขาถึง จัดการบูรณาการ ประเมินผลและ สรางสรรคขอ มลู สารสนเทศในรปู แบบ และสือ่ ทหี่ ลากหลาย 6) ทักษะระหวางบุคคลและทักษะการทํางานรวมกัน – แสดงใหเห็นการทํางานเปนทีมและ ภาวะความเปนผูนําการปรับตัวตามบทบาทและความรับผิดชอบที่หลากหลาย การทางานอยางมี คุณภาพรวมกบั ผูอื่น ฝกความเห็นใจและเคารพในความคิดเหน็ ท่แี ตกตาง 7) การระบุกําหนด และแกปญหา – สามารถที่จะกําหนดขอบเขตของปญหา วิเคราะหและ แกปญ หาได 8) การกํากับตนเอง – กํากับความตองการในการเรียนและความเขาใจของตนเอง ใชแหลง เรียนรูที่เหมาะสม ถา ยทอดสง่ิ ทเ่ี รยี นรสู ูผูอ่ืนได 120

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 9) ความรับผิดชอบตอสังคม – แสดงความใสใจและรับผดิ ชอบตอประโยชนข องสังคมสว นใหญ แสดงพฤติกรรมท่ีเหมาะสมตอบคุ คล สถานทแี่ ละบริบทของสังคม 121

แนวทางจดั การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 แหลง อางอิง http://journal.feu.ac.th/pdf/v6i2t4a12.pdf {._. วจิ ารณ พานิช. (2555). วถิ กี ารสรางการเรยี นรู เพื่อศษิ ย. (พิมพคร้ังติ์ 3). วิจารณ พานิช. วิถีสรา งการเรยี นรเู พ่ือศษิ ยใ นศตวรรษท่ี ๒๑.-- กรงุ เทพฯ : มลู นธิ ิสดศร-ี สฤษดว์ิ งศ, ๒๕๕๕. ๔๑๖ หนา . ๑. การเรียนร.ู I. ช่อื เรอื่ ง. http://teacherweekly.wordpress.com/2013/09/25/21st-century-support-systems/ http://www.ipesp.ac.th/learning/websatiti/chapter6/unit6_1_4.html http://www.krutermsak.in.th/index.php/2013-02-14-03-15-32/2-uncategorised/15-2013- 02-22-05-58-53 http://www.afaps.ac.th/~edbsci/pdf/km/pys3_pbl.pdf http://www.suplopburi.net/bussiness-M.S.5/project3.html 122