พ.ย.62 ต.ดอนแร่ อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทำเนียบภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ เดือนพฤศจกิ ำยน 2562 กศน.ตำบลดอนแร่ ศูนยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยอำเภอเมอื งรำชบรุ ี สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั จังหวดั รำชบุรี สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัย สำนักงำนปลดั กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร

คำนำ ดว้ ย กศน.ตำบลดอนแร่ ได้ดำเนินกำรจดั ทำภูมิปญั ญำในท้องถน่ิ ให้กบั ประชำชนในพน้ื ท่ตี ำบลดอนแร่ เพื่อเพ่ิมพูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝนได้ท้ังจำกกำรศึกษำ ด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อ่ืน กำรนำภูมปิ ัญญำมำเผยแพร่เพือ่ ให้ประชำชนในพื้นท่ีได้นำไปใช้ และเรียนรู้เพื่อเพ่ิมอำชีพ และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโตอย่ำงต่อเนื่อง และเกื้อกูลในกำรผลิตซึ่งกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ และแสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกดิ ประโยชน์สงู สดุ มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อมอย่ำงต่อเนอื่ ง และเกิดใน กำรเพ่ิมพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลดอนแร่ หวังว่ำเอกสำรเล่มนี้คงมี ประโยชน์ต่อผู้อำ่ นและผปู้ ฏบิ ตั งิ ำนตอ่ ไป กศน.ตำบลดอนแร่ พฤศจกิ ำยน 2562

สำรบัญ คำนำ หน้ำ สำรบญั กศน.ตำบลดอนแร่ 1 4 - ภูมิปญั ญำ กำรทำป๋ยุ ชีวภำพ : นำยดร มณีจนั ทร์ 7 - ภูมิปญั ญำ กำรปลกู ผกั ปลอดสำรพษิ : นำยบุญมี ทพิ สร - ภูมิปัญญำ กำรสำนตะกร้ำจำกไมไ้ ผ่ : นำงสำวอไุ ร ทองวิจิตร คณะผจู้ ดั ทำ

แบบบนั ทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปญั ญำ - ภูมปิ ญั ญำท้องถ่นิ ตำบลดอนแร่ อำเภอเมือง จังหวดั รำชบรุ ี ช่อื ภูมิปัญญำ แหลง่ เรยี นรู้ปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพยี งและเกษตรทฤษฎีใหม่ ตำบลดอนแร่ รหัสภูมิปัญญำ กำรทำปุ๋ยชีวภำพ สำขำคลังปญั ญำ ไดแ้ กส่ ำขำ ดำ้ นกำรเกษตร สำขำของภูมิปญั ญำท้องถ่นิ สำขำภูมิปญั ญำท้องถนิ่ ได้แก่ สำขำเกษตรกรรม ขอ้ มูลพน้ื ฐำน รำยบุคคลเจ้ำของภูมิปญั ญำทอ้ งถ่นิ /บุคคลคลังปัญญำ ชอ่ื นำยดร นำมสกุล มณีจันทร์ วันเดือนปีเกดิ 31 มกรำคม 2502 ทอี่ ยู่ปจั จุบนั (ท่สี ำมำรถติดต่อได้)บ้ำนเลขที่ 42 หมทู่ ี่ 8 บำ้ นหนองโปง่ ตำบลดอนแร่ อำเภอเมือง จงั หวดั รำชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์ 087-4932167 line ID : 087-4932167 E –mail Address : Facebook : นำยดร มณจี นั ทร์ ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ นำยดร มณีจนั ทร์ คอื ผู้ท่เี รยี นรหู้ ลักปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ เนื่องจำก ครอบครัวมีอำชีพด้ำนเกษตรกรรม ทำนำ ทำไร่ เลี้ยงสัตว์โดยได้ทำกำรเกษตรแบบท่ัวไป ตำมฤดูกำลกำรทำ เกษตรที่ขำดทุน พ่อคำ้ คนกลำงต้ังรำคำพืชผล และผลผลิตเป็นรำยปี ซึ่งไม่พอกับค่ำใช้จ่ำยที่มที ุกวันประกอบ กับนำยดร มณีจันทร์ ได้เป็นผู้นำท้องถิ่น มีควำมสนใจเกี่ยวกับกำรพัฒนำอย่ำงยั่งยืน ได้ศึกษำ หำควำมรู้เก่ียวกับกำรศึกษำด้ำนเศรษฐกิจพอเพียง โดยมีกำรพัฒนำจำกพ้ืนที่ของตนเองผสมผสำนกับ กำรนำควำมรู้ท่ีได้จำกหน่วยงำนรฐั มำประยกุ ตใ์ ชใ้ นกำรพฒั นำ จดุ เด่นของภูมิปัญญำท้องถิ่น .- เปน็ สถำนท่ีถำ่ ยทอดควำมรู้ - เป็นแหล่งศึกษำดูงำน - เปน็ แหลง่ ฝกึ ทดลองทำงำนดำ้ นเศรษฐกิจพอเพยี ง วตั ถดุ ิบที่ใช้ประโยชน์ในผลติ ภัณฑท์ ่ีเกิดจำกภูมปิ ญั ญำ ซ่ึงพ้ืนท่ีมไี ดแ้ ก่

- ฟำงขำ้ ว - เศษใบไม้แห้ง - มลู ววั และกำกนำ้ ตำล รำยละเอียดของภมู ิปัญญำท้องถ่นิ - รปู แบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ดำ้ นกำรศึกษำดูงำน ดำ้ นกำรอบรมใหค้ วำมรู้ ฝึกปฏบิ ตั ิในพน้ื ทจี่ ริง ประโยชน์ทไี่ ดจ้ ำกภูมิปญั ญำคือนำไปปฏบิ ตั ิจรงิ ได้ รูปแบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญำท้องถิ่น O ยงั ไม่เคยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบคุ คล O เคยเผยแพร่เฉพำะในชมุ ชน O มีกำรเผยแพร่ผ่ำนส่ือมวลชนและส่อื อืน่ อยำ่ งแพร่หลำย O มกี ำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน..........ครง้ั จำนวน..............คน O มกี ำรนำไปใช้ ในพ้นื ท.่ี ..........คน นอกพ้ืนท.ี่ ..........คน O อ่นื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภมู ิปญั ญำทอ้ งถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภมู ปิ ัญญำให้เปน็ วัตกรรม คุณคำ่ (มลู ค่ำ) และควำมภำคภมู ใิ จ O ภูมปิ ัญญำท้องถ่นิ /นวัตกรรมทคี่ ดิ ค้นข้นึ มำใหม่ O ภมู ิปญั ญำท้องถิ่นดง้ั เดิมได้รบั กำรถำ่ ยทอดมำจำก O ภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ ท่ีได้พฒั นำและต่อยอด แบบเดิม คือ กำรทำปยุ๋ ชวี ภำพ มวี ัตถดุ ิบจำกฟำงขำ้ ว 5 กิโลกรมั เศษใบไมแ้ หง้ 5 กโิ ลกรมั นำวตั ถุดบิ ท้ังหมดนำมำกองผสมกับมูลววั 5 กิโลกรัม แลว้ ใช้กำกนำ้ ตำล 1 ลิตร ผสมน้ำเปลำ่ 10 ลติ ร ลดนำ้ ใหท้ ว่ั ๆ และทุก 10 วัน ลดน้ำเพิ่มควำมช้ืนเพือ่ ใหจ้ ลุ นิ ทรยี ์ย่อยสลำยได้ปุ๋ยเรว็ ใช้ระยะเวลำ 60 วนั . กำรพัฒนำต่อยอด คอื กำรทำปยุ๋ ชวี ภำพ มกี ำรนำวัตถดุ ิบจำกฟำงข้ำว ใบไม้แห้ง ใบไม้สด มูลวัว และดนิ นำวัตถุดบิ ทงั้ หมดนำมำกองรวมกัน ผสมกับกำกน้ำตำลเพื่อให้จลุ ินทรียย์ อ่ ยสลำย ใช้ระยะเวลำ 60 วนั วธิ กี ำรนำไปใชส้ ำมำรถนำไปใส่ตน้ ไมพ้ ชื ผกั เจริญเตบิ โตเรว็

รปู ภำพเจ้ำของภมู ิปญั ญำ

แบบบันทึกชดุ ขอ้ มูลคลงั ปัญญำ - ภมู ิปญั ญำท้องถ่นิ ตำบลดอนแร่ อำเภอเมือง จงั หวดั รำชบุรี ช่ือภูมิปัญญำ แหลง่ เรียนรู้ปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎใี หม่ ตำบลดอนแร่ รหสั ภมู ปิ ัญญำ กำรปลูกผกั ปลอดสำรพิษ สำขำคลงั ปญั ญำ ไดแ้ ก่สำขำ ด้ำนกำรเกษตร สำขำของภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน สำขำภูมปิ ัญญำท้องถน่ิ ไดแ้ ก่ สำขำเกษตรกรรม ขอ้ มูลพน้ื ฐำน รำยบุคคลเจำ้ ของภูมปิ ัญญำทอ้ งถิ่น /บุคคลคลงั ปญั ญำ ช่อื นำยบุญมี นำมสกลุ ทิพสร วันเดอื นปีเกิด 9 เมษำยน 2508 ท่อี ยู่ปัจจุบัน(ทส่ี ำมำรถติดต่อได)้ บำ้ นเลขที่ 47 หม่ทู ี่ 8 บ้ำนหนองโปง่ ตำบลดอนแร่ อำเภอเมอื ง จงั หวัดรำชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70000 โทรศพั ท์ 087-1544230 line ID : 087-1544230 E –mail Address : Facebook : นำยบญุ มี ทิพสร ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปัญญำ นำยบุญมี ทิพสร คอื ผูท้ ่ีเรยี นรู้หลกั ปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ เนอ่ื งจำก ครอบครัวมีอำชีพด้ำนเกษตรกรรม ทำนำ ทำไร่ ปลูกผัก ได้ทำกำรเกษตรแบบทั่วไป ขำดทุน รำคำพืชผล และผลผลิตไม่ได้รำคำ ซ่ึงไม่พอกับค่ำใช้จ่ำยที่มีทุกวัน ประกอบกับนำยบุญมี ทิพสร ได้เป็นผู้นำท้องถ่ินมี ควำมสนใจเกี่ยวกับกำรพัฒนำอย่ำงยั่งยืน ได้ศึกษำหำควำมรู้เก่ียวกับกำรศึกษำด้ำนเศรษฐกิจพอเพียง โดยมี กำรพฒั นำจำกพ้นื ที่ของตนเองผสมผสำนกับกำรนำควำมรทู้ ่ีได้จำกหนว่ ยงำนรัฐมำประยุกตใ์ ชใ้ นกำรพฒั นำ จุดเด่นของภูมิปัญญำท้องถ่ิน .- เปน็ สถำนทถี่ ่ำยทอดควำมรู้ - เป็นแหลง่ ศึกษำดงู ำน - เป็นแหลง่ ฝกึ ทดลองทำงำนด้ำนเศรษฐกิจพอเพียง วตั ถุดิบทใี่ ช้ประโยชน์ในผลติ ภัณฑ์ที่เกิดจำกภูมปิ ญั ญำ ซงึ่ พ้ืนท่ีมีได้แก่ - ใบสะเดำ - ใบสำบเสือ - ยำสบู รำยละเอียดของภมู ิปัญญำท้องถิ่น

- รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ด้ำนกำรศึกษำดูงำน ด้ำนกำรอบรมให้ควำมรู้ ฝกึ ปฏิบตั ิในพน้ื ทีจ่ ริง ประโยชน์ทีไ่ ด้จำกภมู ิปญั ญำคือนำไปปฏบิ ตั ิจริงได้ รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปัญญำท้องถิ่น O ยงั ไม่เคยมีกำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบุคคล O เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน O มกี ำรเผยแพร่ผำ่ นสื่อมวลชนและสอื่ อื่นอย่ำงแพร่หลำย O มกี ำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน..........คร้ัง จำนวน..............คน O มกี ำรนำไปใช้ ในพน้ื ท่.ี ..........คน นอกพนื้ ที.่ ..........คน O อื่น ๆ (ระบ)ุ ลกั ษณะของภมู ิปัญญำทอ้ งถ่ิน กำรพฒั นำตอ่ ยอดภูมิปัญญำให้เปน็ วตั กรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และควำมภำคภูมใิ จ O ภมู ปิ ญั ญำท้องถิ่น/นวตั กรรมท่ีคดิ ค้นข้ึนมำใหม่ O ภมู ปิ ญั ญำท้องถิน่ ด้ังเดิมได้รบั กำรถำ่ ยทอดมำจำก O ภมู ปิ ญั ญำท้องถ่นิ ทไ่ี ดพ้ ฒั นำและต่อยอด แบบเดิม คือ กำรทำสำรไล่แมลง ส่วนผสมในกำรทำมี ยำสบู 2 ห่อ นำมำผสมกับน้ำเปลำ่ 10 ลติ ร หมกั ใส่ถงั ใช้ระยะเวลำ 7- 10 วัน วิธีกำรนำไปใชก้ รองเอำนำ้ หมัก 1 ลติ ร ต่อน้ำเปล่ำ 20 ลิตร ฉีดพ่น สำรไล่แมลงในแปลงพืชผกั และผลไม้ ในเวลำเย็น ไล่แมลง เพล้ีย หนอนชอนใบได้ . กำรพฒั นำต่อยอด คอื กำรทำสำรไล่แมลง สว่ นผสมในกำรทำมี ใบสะเดำ 3 กโิ ลกรมั ใบสำบเสือ 3 กโิ ลกรมั ยำสูบ 2 หอ่ นำวัตถุดบิ ท้งั หมดหนั่ ชิน้ เลก็ ๆ นำมำผสมกับน้ำเปลำ่ 10 ลิตร หมักใสถ่ ังใชร้ ะยะเวลำ 7- 10 วัน วิธีกำรนำไปใช้กรองเอำนำ้ หมัก 1 ลติ ร ต่อนำ้ เปลำ่ 20 ลติ ร ฉีดพ่นสำรไล่แมลงในแปลงพืชผักและผลไม้ ในเวลำเยน็ ไล่แมลง เพลย้ี หนอนชอนใบได้ ตน้ ไม้พืชผกั เจรญิ เตบิ โตเร็ว

รปู ภำพเจ้ำของภมู ิปญั ญำ

แบบบันทกึ ชุดขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ - ภูมิปัญญำท้องถิน่ ตำบลดอนแร่ อำเภอเมือง จังหวัดรำชบุรี ชือ่ ภูมิปัญญำ กำรจักสำนตะกร้ำไม้ไผ่ รหัสภมู ปิ ญั ญำ กำรจักสำนตะกร้ำไม้ไผ่ สำขำคลังปัญญำ ได้แก่สำขำ ด้ำนหตั ถกรรม สำขำของภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น สำขำภมู ิปญั ญำท้องถนิ่ ไดแ้ ก่ สำขำหัตถกรรม ขอ้ มูลพื้นฐำน รำยบคุ คลเจ้ำของภูมิปัญญำท้องถนิ่ /บคุ คลคลงั ปัญญำ ชอ่ื นำงสำวอุไร นำมสกุล ทองวิจิตร วนั เดือนปเี กดิ 27 พฤษภำคม 2503 ที่อยู่ปัจจุบัน(ท่ีสำมำรถตดิ ต่อได)้ บำ้ นเลขที่ 41/1 หมู่ท่ี 1 บำ้ นดอนแร่ ตำบลดอนแร่ อำเภอเมอื ง จังหวัดรำชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์ 086-0842523 line ID : 086-0842523 E –mail Address : Facebook : น.ส.อไุ ร ทองวจิ ิตร ควำมเป็นมำของบคุ คลคลังปัญญำ นำงสำวอุไร ทองวิจิตร คือกำรจักสำนตะกร้ำไม้ไผ่ เพ่ือใช้ในครัวเรือนและจำหน่ำย โดยกำร ออกแบบรูปทรงตะกร้ำไม้ไผ่ แบบทรงสูง ทรงเตี้ยและรูปแบบสมัยนิยม ขนำดเล็ก ขนำดใหญ่ เพ่ือให้ตรงกับ ประโยชน์กำรใช้ของผู้ซ้ือ และควำมต้องกำรของตลำด โดยอุปกรณ์มีไม้ไผ่เป็นวัสดุหลัก ด้วยกำร เรียนรู้ ถ่ำยทอดจำกพ่อแม่ บอกประโยชน์ ควำมสำคัญ ของกำรสำนตะกร้ำไม้ไผ่ พฤติกรรมกำรใช้ตะกร้ำ รูปแบบ พื้นฐำนของกำรจักสำนตะกร้ำรวมถึงขั้นตอนวิธีกำรสำน กำรเก็บรักษำและกำรอนุรักษ์สืบทอดภูมิปัญญำนำ วสั ดุในท้องถ่ินเพ่อื เพิม่ รำยได้ จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญำท้องถ่ิน - ใชใ้ นชวี ติ ประจำวัน - สรำ้ งอำชพี มีรำยไดเ้ พิ่ม - ยกระดบั ฝมี ืองำนหัตถกรรมกำรสำนตะกรำ้ จำกไมไ้ ผ่ วตั ถดุ บิ ที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ีเ่ กดิ จำกภูมิปญั ญำ ซง่ึ พื้นท่ีมีได้แก่ - ไม้ไผ่ - ตอกไม้ไผ่

รำยละเอียดของภูมิปัญญำท้องถ่นิ -รปู แบบในกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ ดำ้ นกำรอบรมให้ควำมรู้ ฝกึ ปฏิบัตจิ ริง ประโยชน์ทีไ่ ดจ้ ำกภูมิปัญญำ คือสำมำรถนำไปปฏิบตั ไิ ดจ้ ริง รูปแบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ญั ญำท้องถ่ิน O ยงั ไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ใชเ้ ฉพำะบคุ คล O เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน O มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนสื่อมวลชนและสอ่ื อ่ืนอย่ำงแพรห่ ลำย O มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน...............ครัง้ จำนวน................คน O มีกำรนำไปใช้ ในพนื้ ท.ี ............คน นอกพน้ื ท.่ี .............คน O อนื่ ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพฒั นำต่อยอดภมู ิปัญญำให้เป็นวัตกรรม คุณค่ำ (มลู ค่ำ) และควำมภำคภมู ิใจ O ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่นิ /นวตั กรรมท่ีคดิ ค้นขนึ้ มำใหม่ O ภมู ิปัญญำทอ้ งถิน่ ดงั้ เดมิ ไดร้ ับกำรถ่ำยทอดมำจำก O ภมู ปิ ัญญำท้องถิ่นทไี่ ด้พฒั นำและต่อยอด แบบเดิม คือ กำรจักสำนตะกร้ำไม้ไผ่ แบบดั้งเดิมจักสำนตะกร้ำเพ่ือประโยชน์ในกำรเก็บพืชผล ในทำงกำรเกษตรรูปทรงในกำรสำนเสน้ ตอกแข็งแรง และมีขนำดใหญ่ กำรพัฒนำต่อยอด คือ กำรจักสำนตะกร้ำไม้ไผ่ แบบด้ังเดิมจักสำนตะกร้ำ เพื่อประโยชน์ในกำรเก็บ พืชผลในทำงกำรเกษตรรูปทรงในกำรสำนเส้นตอกแข็งแรง และมีขนำดใหญ่ ปัจจุบันได้พัฒนำ รูปแบบ กำรจกั สำนตะกรำ้ ไมไ้ ผ่ ใหม้ ีลวดลำยสวยงำมทนั สมยั เพ่ิมขนึ้

รปู ภำพเจ้ำของภมู ิปญั ญำ

คณะผู้จดั ทำ ผอ.กศน.อำเภอเมอื งรชบุรี ท่ีปรกึ ษำ ครู นำงศิริเพญ็ สงั ขบูรณ์ ครู กศน.ตำบลดอนแร่ นำงสำวจีรนันท์ คงมน่ั ร่ำง/เรียบเรียงและจดั พมิ พ์ นำงสำวสมบูรณ์ ฉวหี ำญ