ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เจดีย์หัก อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ เดือนกุมภำพันธ์ 2563 กศน.ตำบลเจดีย์หกั ศูนยก์ ำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัยอำเภอเมืองรำชบุรี สำนกั งำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยจังหวัดรำชบุรี สำนกั งำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลเจดีย์หักได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถิ่น ให้กับประชำชนในพื้นท่ี ตำบล เจดีย์หักเพื่อเพ่ิมพูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้ง จำกกำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อ่ืน กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพื่อให้ประชำชนใน พ้ืนท่ีได้นำไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพ่ิมอำชีพ และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโต อย่ำงต่อเน่ืองและเกื้อกูลในกำรผลิตซ่ึงกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรทม่ี ีอยู่ใหเ้ กิดประโยชนแ์ ละไมม่ ีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สงู สุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดลอ้ มอยำ่ งต่อเนื่อง และ เกิดผลในกำรเพิ่มพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลเจดีย์หักหวังว่ำเอกสำรเล่มน้ี คงมีประโยชน์ตอ่ ผู้อ่ำนและผู้ปฏิบตั งิ ำนต่อไป กศน.ตำบลเจดยี ห์ กั กุมภำพนั ธ์ 2563

สำรบญั คำนำ หนำ้ สำรบัญ 1 3 กศน.ตำบลเจดยี ์หกั 5 - ภูมิปญั ญำ กำรดแู ลมำรดำหลงั คลอด : นำงเพชรรงุ่ ศรหี ิรญั - ภูมปิ ัญญำ นวดแผนไทย : นำยกลุ นันท์ คุม้ จิตร - ภมู ปิ ญั ญำ พธิ ีกรงำนทำงศำสนำและประเพณีไทย : นำยสละ นม่ิ ยวล คณะผจู้ ัดทำ

แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลังปัญญำ-ภมู ปิ ัญญำท้องถน่ิ ตำบลเจดียห์ ัก อำเภอเมืองรำชบุรี จังหวดั รำชบรุ ี ชื่อภูมปิ ัญญำ กำรดแู ลมำรดำหลังคลอด ข้อมูลพื้นฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภูมิปญั ญำทอ้ งถิน่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชื่อ นำงเพชรรุ่ง ศรหี ริ ัญ เกิดวันที่ 1 มกรำคม2494 อำยุ68ปี อยบู่ ้ำนเลขที่1/215ม.14ต.เจดีย์หกั อ.เมืองจ.รำขบุรี เบอรโ์ ทร 0929741634 โทรสำร. - E-mail address - Facebook - สำขำคลงั ปัญญำ ดำ้ น สำธำรณสขุ สำขำของภูมปิ ัญญำท้องถ่นิ สำขำ ควำมเปน็ มำของภูมิปัญญำ มำรดำหลงั คลอดมกี ำรเปล่ียนแปลงทำงดำ้ นร่ำงกำยในทุกระบบภำวะสขุ ภำพท่ีเปลย่ี นแปลงนำงเพชร ร่งุ ศรหี ริ ญั เป็นบุตรของนำงเปำ้ เพชรศรี มีอำชีพนวดแผนไทยและดูแลกำรอยไู่ ฟหลงั คลอดขณะน้นั นำงเพชร รงุ่ ยังเยำวว์ ยั อย่กู ก็ไดเ้ ปน็ ลูกมือช่วยหยิบส่งิ ของให้แมจ่ นจำได้ทกุ กอย่ำงจนมำในปี พ.ศ.2551 เป็นเวลำ 11 ปี มำแล้วแม่ได้ถำ่ ยทอดควำมรู้ทง้ั หมดและตนเองได้ใชว้ ชิ ำควำมรู้ทัง้ หมดมำรักษำมำรดำหลังคลอดบุตร ประโยชน์ กำรอยไู่ ฟหรือกระโจมจะทำให้มดลกู หดรัดตวั เขำ้ อเู่ รว็ ปอ้ งกกันไมใ่ ห้ ท้องครำกกหหลวม ทำวนั ละ 2 ครงั้ เวลำเชำ้ มดื และบ่ำย กำรคบสมไุ พรจะทำคู่กกบั กำรเขำ้ กระโจมใชน้ ่ังทบั ตรงกกบั ฝีเย็บ 1 ลูกส่วนอีก 2 ลูกเมอ่ื จุ่มนำ้ แลว้ ประคบตำมตัว เตำ้ นมเมอื่ ประคบเปียกกแล้วใหอ้ ำบสมนุ ไพรต่อ ประยชน์ของกกำรประคบ สมนุ ไพรคอื บรรเทำอำกำรเกรง็ ปวดดเมอื่ ยกกล้ำมเน้ือ ชว่ ยให้เนอื้ เยือ้ พงั ผืด ยืดตวั ออก ลดกำรตดิ ข้อตอ่ ช่วยเพ่ิมกกำรไหลเวยี นเลอื ดสตรหี ลงั คลอดบุตรไดด้ ำเนินกำรรกั ษำแบบโบรำณวิธกี ำรแบบง่ำยๆกล่ำวคือหม้อ นึง่ เกลอื กำรทับหรือนำบหม้อเกลอื จะทำหลังคลอด 1 สัปดำห์มีสมนุ ไพรประคบแลว้ อำบน้ำสมนุ ไพรประโยชน์ ชว่ ยขับน้ำคำวปลำออกใหห้ มดและมดลูกเข้ำอูเ่ ร็ว ช่วยขบั ถ่ำยของเสยี ออกจำกรำ่ งกำยทำงรูขุมขน ชว่ ยให้ ไหลเวียนของของโลหิตดีข้ึน ช่วยเสริมสรำ้ งควำมพรอ้ มสำหรบั กำรให้นมบตุ ร ช่วยให้คุณแม่มสี ุขภำพดีและ แผลทีเ่ ยบ็ หำยเรว็ มีรำยได้โดยคิดเปน็ คอรด์ 7 วัน กำรดูแลมำรดำหลังคลอดสรำ้ งรำยไดค้ ือเป็นคอรด์ๆ จำนวน 2000 บำท ปัจจุบนั ไดถ้ ่ำยทอดให้กบั บุตรตรคี ือ นำงพชิ ำสรวง เตสยำนนท์เพอ่ื นำไปประกอบอำชีพต่อไป จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญำ เป็นกำรดแู ลสตั รีหลงั คลอดบุตรดว้ ยวธิ ีง่ำยๆวสั ดุอุปกรณ์หำได้งำ่ ยในทอ้ งถิน่ และสำมำรถดแู ลหลัง คลอดได้ด้วยตนเอง

ภำพถำ่ ยบุคคล และอุปกรณ/์ เคร่อื งมอื /ส่ิงท่ปี ระดษิ ฐ์ (ช้ินงำนหรือผลงำน)

แบบบันทึกชุดข้อมลู คลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ัญญำท้องถ่นิ ตำบลเจดยี ์หกั อำเภอเมืองรำชบุรี จงั หวดั รำชบุรี ช่ือภมู ิปัญญำ นวดแผนไทย ข้อมูลพน้ื ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภมู ิปัญญำท้องถนิ่ /บุคคลคลังปญั ญำ ชอื่ นำยกุลนนั ท์ คมุ้ จิตร เกดิ วันท่ี 23 ธันวำคม 2524 อำยุ38 ปี อยู่บำ้ นเลขที่ 120 ม.6 ต.เจดยี ์หัก อ.เมอื ง จ.รำชบรุ ี เบอรโ์ ทร 091-5953914 โทรสำร. - E-mail address - Facebook - สำขำคลงั ปญั ญำ ด้ำนกำรแพทย์แผนไทย สำขำของภูมิปญั ญำท้องถน่ิ นวดแผนไทย ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ ภูมิปัญญำท่ีสบื ทอดมำ ต้ังแต่ปพี .ศ.2553 ในกำรนวดแผนไทยทัง้ แบบเชลยศักด์ิและรำชสำนกั นำย กลุ นันท์ คุ้มจติ รจบหลกั สูตร 372 จำกวทิ ยำลยั รำชภัฎเพชรบรุ ีและเลำ่ ใหฟ้ ังวำ่ ตัวเองจบกำรศึกษำจำก วทิ ยำลยั เทคโนโลยป่ี ทุมธำนีและสนใจกำรนวดแผนไทยจึงไปสมคั รเรียนที่สถำบันฝีมือแรงงำนจนจบคอรดก์ ำร เรยี นและได้ไปนวดตำมบ้ำนวนั หนี่ง 600 กวำ่ บำทต่อมำสอบบรรจุของกระทรวงสำธำรณสุขได้ท่ี รพ.สต.หน้ำที่ นวดแผนไทยโดแก้อำกำรผูป้ ว่ ยต่อมำกไ็ ปอบรมท่ีเพชรบรุ ีเพ่ิมเติมและอธบิ ำยให้ฟงั ว่ำกำรนวดไทยน้นั เป็น ศำสตรบ์ ำบดั และรกั ษำโรคแขนงหนงี่ โดยจะเนน้ ในลกั ษณะกดจุด กำรคลงึ กำรดึงและกำรประคบท่ตี นใช้รกั ษำ คนทว่ั ไปใชว้ ิธีกำรนวดคือ กำรนวดใชน้ ้ำหนัก กดลงบนส่วนต่ำงๆของร่ำงกำย น้ำหนกั ทีกดทำให้กลำ้ มเนื้อ เส้น เอ็น พังผดื คลำยมกี ำรบบี กำรทบุ กำรเขย่ำควำมรู้ท้ังหมดจะสบื ทอดโดยสอนให้กับญำติพี่นอ้ งและเปน็ วทิ ยำกร ของ กศน.ตำบลเจดียห์ ัก ให้ควำมรูเ้ กย่ี วกบั กำรนวดแผนไทย ทำ่ ท่ใี ชใ้ นกำรนวด จดุ ท่ีควรหลกี เลยี่ งในกำรนวด ประโยชน์ในกำรนวดแผนไทยเพ่อื เป็นกำรทำให้ยืดคลำย กล้ำมเนือ้ ลดอำกำรเกรง็ ตวั ของกลำ้ มเนื้อ ทำให้กำร เคล่ือนไหวของรำ่ งกำยสะดวกขนึ้ กำรไหลเวยี นของโลหิต ทำให้หลอดเลือดยดื ขยำย กำรไหลเวยี นของเลือด แรงขนึ้ ทำให้รำ่ งกำย สดช่ืน เสรมิ สรำ้ งกำรทำงำนของอวยั วะกสว่ นตำ่ ง ๆ ของรำ่ งกำย อีกดว้ ย รำยไดไ้ ด้รับใน กำรนวดแผนไทยชั่วโมงละ 150 วันละ ท่ไี ดต้ ่อคนรับ300 บำท เดอื นตก 3000บำท จดุ เด่นของภูมปิ ัญญำ กำรนวดนัน้ เป็นกำรลงทุนไมม่ ำกเป็นศำสตร์ท่มี ีกำรสืบทอดมำกันยำวนำน

ภำพถำ่ ยบุคคล และอุปกรณ/์ เคร่อื งมอื /ส่ิงท่ปี ระดษิ ฐ์ (ช้ินงำนหรือผลงำน)

แบบบนั ทึกชดุ ข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภูมิปญั ญำทอ้ งถ่ิน ตำบลเจดยี ์หกั อำเภอเมอื งรำชบุรี จงั หวัดรำชบุรี ช่ือภมู ปิ ัญญำ พิธกี รงำนทำงศำสนำและประเพณีไทย ขอ้ มูลพ้ืนฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภูมิปญั ญำท้องถน่ิ /บุคคลคลังปัญญำ ชื่อนำยสละ น่มิ ยวล เกดิ วนั ท่ี 24 กันยำยน 2499 อำยุ 63 ปี เบอร์โทร 0879126501 อยบู่ ้ำนเลขท่ี13/5 ม.6 ต.เจดียห์ ัก อ.เมืองจ.รำชบรุ ี เบอรโ์ ทร - โทรสำร. - E-mail address - Facebook - สำขำคลังปญั ญำ ดำ้ นศำสนำ สำขำของภูมปิ ัญญำทอ้ งถน่ิ สำขำ ควำมเป็นมำของภมู ิปญั ญำ สบื ทอดภมู ปิ ญั ญำมำจำกกำรทไ่ี ด้บวชเรยี นที่วัดมำเป็นเวลำ4พรรษำต้งั แตป่ ีพ.ศ.2519 เปน็ เวลำ 43 ปี กลำ่ วคือหลวั จำกลำสิขำบทแบว้ ไดน้ ำควำมรทู้ ี่มีมำใช้ในงำนศำสนพิธีได้ งำนบวช งำนแตง่ งำนศพงำนปดิ ทอง พดู งำ่ ยๆในศำสนพธิ ตี ่ำง ๆ ที่รับเชญิ รำยไดก้ ม็ ีคือกรฯงำนศพ 500 บำท บำงครั้งกเ็ หมำ 2500 บำท ตลอดงำน สว่ นงำนแตง่ งำนบวชได้ 1000 บำทปัจจุบันได้ถ่ำยทอดควำมรู้ให้บุตรชำยคือนำยสุรัตน์ นิ่มนวล จุดเดน่ ของภมู ปิ ัญญำ เปน็ กำรสบื ทอดขนบธรรมเนยี มประเพณไี ทยของทอ้ งถ่ิน และประเพณีทำงศำสนำท่สี ืบทอดและ ปฏบิ ัตติ ำมแบบแผนโบรำณ เผอ่ื ถ่ำยทอดใหก้ ับเยำวชนรุ่นตอ่ ไป

ภำพถำ่ ยบุคคล และอุปกรณ/์ เคร่อื งมอื /ส่ิงท่ปี ระดษิ ฐ์ (ช้ินงำนหรือผลงำน)

คณะผ้จู ดั ทำ ท่ปี รกึ ษำ ผอ.กศน.อำเภอเมอื งรำชบรุ ี หวั หน้ำกลุ่มอำนวยกำร นำงศริ เิ พญ็ สงั ขบูรณ์ หวั หนำ้ กล่มุ งำนแผน นำงวไิ ลวรรณ สนุ ทรีประสิทธ์ิ หัวหนำ้ งำนกำรศกึ ษำต่อเนอื่ ง นำงสำวอัญชลี ภูวพำนชิ หวั หนำ้ กลุ่มส่งเสริมปฏิบัติกำร นำงจรี นันท์ คงมั่น นำงสำวธนพร อยเู่ ย็น ร่ำง/เรยี บเรียงและจดั พิมพ์ ครู กศน.ตำบลเจดยี ์หัก นำงวำสนำ ไชยยทุ ธ์