พ.ย.62 ตำบลคุ้งกระถิน อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทาเนยี บภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ เดอื น พฤศจิกายน 2562 กศน.ตาบลคงุ้ กระถนิ ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมืองราชบรุ ี สานกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั จงั หวัดราชบุรี สานักงานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั

สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

คานา กศน.ตาบลคุ้งกระถิน ได้ดาเนินการจัดทาข้อมูลภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ของชุมชนตาบลคุ้งกระถิน เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ เป็นแบบอย่างที่ดี และเผยแพร่ ให้ประชาชนในพ้ืนท่ีได้นาไปใช้เพ่ิมพูนความรู้และ เป็นทกั ษะในการดาเนนิ ชวี ติ สามารถเรียนรู้และฝึกฝนได้ด้วยตนเองจากแหล่งเรียนรู้ท่ีอยู่ใกล้ตัว ให้เกิดความรู้ และประสบการณจ์ ริง มีเจตคตทิ ด่ี ีต่อชุมชน เห็นคณุ ค่าของแหล่งเรียนรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่น เกิดความรักท้องถิ่น และความรู้ในการอนุรักษ์ส่ิงที่มีคุณค่าในท้องถ่ิน ท่ีเกิดจากการสั่งสมหรือสืบทอดกันมา ใช้ดาเนินวิถีชีวิต ที่ประสบผลสาเร็จมาในอดีต ส่งเสริมมิตรภาพความสัมพันธ์ระหว่าคนในชุมชน อยู่ร่วมกับธรรมชาติและ ส่งิ แวดล้อมได้อยา่ งผสมกลมกลนื สร้างความคิดเกดิ อาชีพใหม่สู่ความเป็นสากล หวังว่าเอกสารนี้จะมีประโยชน์ ต่อผู้อา่ นและผู้ปฏิบัตงิ านต่อไป กศน.ตาบลคุ้งกระถิน พฤศจิกายน 2562

สารบญั คานา .. หนา้ สารบญั 1 ทาเนยี บภูมปิ ัญญา กศน.ตาบลคงุ้ กระถนิ 3 - ภมู ปิ ญั ญา ไมก้ วาดทางมะพรา้ ว 5 - ภูมปิ ญั ญา การตดั พวงมะโหด - ภูมปิ ญั ญา การรากลองยาว คณะผ้จู ัดทา

1 ทาเนียบภมู ิปัญญาท้องถนิ่ ตาบลคงุ้ กระถิน อาเภอเมือง จังหวดั ราชบรุ ี ชื่อภูมปิ ัญญา : การสานผลิตภณั ฑจ์ ากกา้ นมะพรา้ ว ชือ่ นายบุญเสรมิ นามสกุล สวุ รรณประภา วันเดอื นปีเกิด 17 ตุลาคม 2494 ท่อี ยู่ปัจจุบัน (ทส่ี ามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขท่ี 15 หมู่ที่ 8 ตาบล คงุ้ กระถิน อาเภอ เมอื ง จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70000 โทรศัพท์ 081 - 8584927 พิกดั ทางภูมศิ าสตร์ ค่า X : 13.4738 คา่ Y : 99.8841 ความเป็นมาของบุคคลคลังปัญญา นายบุญเสริม สุวรรณประภา อายุ 68 ปี เดิมมีอาชีพค้าขายของท่ัวไป เห็นว่าในพ้ืนท่ีมีวัตถุดิบ ที่เปน็ ทางมะพร้าวมากจึงเหน็ โอกาสทีจ่ ะทาธุรกิจเก่ียวกับ “ไมก้ วาด” โดยเร่ิมทาใช้เองในครอบครัวจากวัสดุท่ีมี ในพ้ืนที่ และทาจาหน่ายเป็นอาชีพเสริม ต่อมาตลาดมีความต้องการมากข้ึน จึงขยายธุรกิจครบวงจร มีทั้งไม้ กวาดทางมะพร้าว ไมก้ วาดดอกหญ้า ในชื่อ “ส.เจริญการค้า” จดุ เด่นของภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน เป็นผู้ท่ีมองเหน็ โอกาสที่ใกล้ตัว เปน็ การกระจายรายไดใ้ ห้กับชุมชน โดยทกุ คนมสี ่วนรว่ มในการ สร้างรายได้ ไปด้วยกัน เนือ่ งจากการทาไม้กวาดมีหลายขั้นตอน จึงมกี ารกระจายงานออกไปหลายๆกลมุ่ ผู้ที่ สนใจสามารถติดต่อเรยี นรไู้ ด้ ยินดีให้คาแนะนาพรอ้ มทง้ั สอนใหท้ กุ ขน้ั ตอน วัตถดุ บิ ทใี่ ชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑ์ทีเ่ กิดจากภูมิปญั ญา ซ่ึงพื้นท่ีอนื่ ไม่มี

ไม้กวาดทางมะพร้าว เป็นผลิตภัณฑ์ของชุมชนตาบลคุ้งกระถิน ใช้วัตถุดิบหลักที่มีในชุมชน คือ ต้นมะพร้าว ซ่ึงเป็นพืชเศรษฐกิจของชุมชน โดยสามารถนาส่วนต่างๆ ของต้นมะพร้าว มาใช้ประโยชน์ได้ทุก ส่วน และกา้ นใบมะพร้าวแห้งนามาใช้ทาไมก้ วาดทางมะพร้าวจาหนา่ ย และเป็นแหล่งจาหน่ายที่สาคญั รายละเอยี ดของภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ ส.เจริญการค้า โดยนายบุญเสริม สุวรรณประภา เป็นเจ้าของธุรกิจไม้กวาดทางมะพร้าวแบบ ครบวงจร เป็นแหล่งผลิตและจาหน่าย จะให้ความรู้กับผู้สนใจท้ังในและนอกพ้ืนที่ แนะนาเทคนิคต่างๆ ให้ฝึก ทดลองทาจนสามารถทาได้คุณภาพตามมาตรฐาน ขนาด ปริมาณ จะนาวัตถุดิบไปส่งและกาหนดเวลารับงาน ช่วยสร้างงาน สร้างอาชีพ ให้ชุมชนมีรายได้ เพิ่มรายได้ให้ครอบครัว ไม่จากัดเพศและวัย เน่ืองจากมีหลาย ขน้ั ตอน มลี ูกคา้ สง่ั ซ้ือจานวนมาก รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน  ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร่ / ใช้เฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและสอ่ื อื่นอย่างแพร่หลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน..............ครงั้ จานวน...............คน  มกี ารนาไปใช้ ในพ้ืนท.ี่ ............คน นอกพ้ืนที่...........คน  อนื่ ๆ (ระบ)ุ 2 ลักษณะขไดอร้งับภกูมาิปรัญเผญยแาพทรอ้ ่งจถา่ินกรกาายรกพาัฒร นเทาคตโ่อนยโลอยดชีภามู วิปบญั า้ นญวาันใหทเ้่ี ป2็น6นกวรตักกฎรารคมม ค2ุณ56ค0า่ ผ(ูเ้มขลู ยี คนา่ น) าแยลสะรุ เคดวชามสดคมขา ภาคภูมิใจ  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ /นวตั กรรมที่คิดคน้ ข้นึ มาใหม่  ภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ ดัง้ เดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก การทาไม้กวาดทางมะพรา้ ว ไดร้ บั การเรยี นรแู้ ละประสบการณม์ าจากบรรพบรุ ษุ เปน็ อาชพี ท่ี สรา้ งรายไดใ้ ห้กับทกุ เพศ ทกุ วยั หลากหลายรูปแบบ หลายขน้ั ตอน สามารถสรา้ งเปน็ อาชพี สร้าง รายได้ใหก้ บั ชมุ ชนได้  ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ท่ีไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คอื ไมก้ วาดทางมะพรา้ ว เป็นผลิตภัณฑใ์ นชุมชน ทาจาหน่าย การพัฒนาต่อยอด คือ ได้เพ่มิ ผลิตภัณฑ์ รปู แบบไม้กวาดดอกหญ้า ไม้ กวาดหยากไย่ ไม้ขนไก่ รูปภาพเจ้าของภมู ิ ปญั ญา

นายบญุ เสริม สวุ รรณประภา บทาไม้กวาด ชิ้นงานไมก้ วาดทางมะพรา้ ว 3 ทาเนยี บภมู ิปัญญาท้องถนิ่ ตาบลค้งุ กระถนิ อาเภอเมือง จงั หวัดราชบุรี ชอื่ ภมู ิปัญญา : การทาน้าตาลมะพร้าว ชอ่ื นายประยงค์ นามสกลุ ช่ืนใจหวงั วนั เดือนปเี กิด - / - / 2496 ท่ีอยู่ปัจจบุ ัน (ทสี่ ามารถตดิ ตอ่ ได้) บา้ นเลขที่ 108 หมู่ท่ี 5 ตาบล ค้งุ กระถนิ อาเภอ เมอื ง จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70000 โทรศพั ท์ 084-4145657 พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X : 13.4913 ค่า Y : 99.8674 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปัญญา

นายประยงค์ ชน่ื ใจหวงั อายุ 67 ปี เป็นผู้ที่ประกอบอาชพี ทาสวน เดิมอยู่จังหวัดสมุทรสงคราม ได้เรียนร้กู ารทานา้ ตาลมะพรา้ วจากบรรพบุรุษ ต่อมามีครอบครัวได้ย้ายมาอยู่ตาบลคุ้งกระถิน ประกอบอาชีพ ทาสวนมะพรา้ ว และไดน้ าความรู้การทานา้ ตาลมะพรา้ ว มาทาจาหน่ายเปน็ ผลติ ภณั ฑช์ ุมชน จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญาท้องถนิ่ เป็นผู้นาความรู้ท่ีสั่งสมมาถ่ายทอดให้สมาชิกในครอบครัว และผู้ท่ีสนใจ โดยเร่ิมต้นจากการทา น้าตาลมะพร้าวด้วยตนเอง ต้องอยู่หน้าเตาตลอดเวลา จนเสร็จขั้นตอนการทาน้าตาลมะพร้าว ต่อมาได้พัฒนา ใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยทุ่นแรง ใช้วัตถุดิบจากในสวนของตนเองและรับซ้ือจากสวนใกล้เคียง แบบครบวงจร จาหน่ายท้งั ปลกี และสง่ วัตถุดบิ ท่ใี ชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑ์ที่เกดิ จากภมู ิปัญญา ซึ่งพื้นทอี่ ืน่ ไม่มี วตั ถดุ บิ ของการทานา้ ตาลมะพรา้ ว คอื น้าตาลสดจากจ่นั มะพร้าว เปน็ วัตถุดิบที่มใี นพืน้ ทจ่ี านวน มาก หาง่าย โดยไดจ้ ากสวนของตนเองและรับซอื้ จากสวนใกล้เคยี ง ทาเป็นน้าตาลปบ๊ี รายละเอียดของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ การทานา้ ตาลมะพร้าว ภูมปิ ญั ญาจะให้ความรแู้ ละสาธติ การทานา้ ตาลมะพร้าว ที่เตามะพร้าวใน บา้ นของตนเอง ซึ่งเปน็ แหลง่ ผลติ และจาหนา่ ย มีลูกค้าสง่ั ซ้ือจานวนมาก รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่  ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพรผ่ ่านส่อื มวลชนและสือ่ อน่ื อย่างแพรห่ ลาย  มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน..............คร้ัง จานวน.................คน  มีการนาไปใช้ ในพื้นที.่ ............คน นอกพ้ืนท่.ี ............คน  อืน่ ๆ (ระบุ) ได้รบั การเผยแพร่จากลูกค้า มีผู้สนใจจากนอกชมุ ชนเขา้ มารบั ไปจาหน่ายทงั้ ปลีกและสง่ 4 ลักษณะของภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ญั ญาให้เปน็ นวตั กรรม คณุ ค่า (มลู คา่ ) และ ความภาคภมู ิใจ  ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ /นวตั กรรมทีค่ ิดคน้ ข้ึนมาใหม่  ภมู ิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ดงั้ เดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก การทาน้าตาลมะพรา้ ว ได้รบั การถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ษุ เป็นอาชพี ทส่ี ัง่ สมประสบการณ์ มายาวนาน ทาแบบครบวงจร ทาสวนมะพร้าว นานา้ ตาลจากจนั่ มะพร้าว มาแปรรปู ทาน้าตาล

มะพรา้ ว ผลิตเองขายเองทั้งปลีกและส่ง สามารถสร้างเปน็ อาชพี สร้างรายได้ใหก้ ับครอบครวั ได้  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ที่ได้พัฒนาและต่อยอด แบบเดิม คือ ใช้แรงงานในการทานา้ ตาลมะพรา้ วอย่างเดยี วทุกขนั้ ตอน การพฒั นาต่อยอด คือ ใช้เทคโนโลยีเข้ามาชว่ ยในการทาน้าตาลมะพรา้ ว ในข้นั ตอนที่เคยี วนา้ ตาล รูปภาพเจ้าของภมู ิปญั ญา นายประยงค์ ช่ืนใจหวัง นา้ ตาลสดจากจ่นั มะพรา้ ว นา้ ตาลมะพรา้ ว น้าตาลมะพร้าวเตรียมจาหน่าย 5 ทาเนียบภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ตาบลคุ้งกระถนิ อาเภอเมอื ง จังหวดั ราชบุรี

ชือ่ ภูมปิ ัญญา : ขนมข้าวตู ชอื่ นางสาวพนู นามสกุล เสอื ช้าง วนั เดอื นปีเกดิ 12 กุมภาพันธ์ 2494 ทอ่ี ยู่ปจั จบุ ัน (ทสี่ ามารถตดิ ตอ่ ได้) บา้ นเลขท่ี 12 หมู่ที่ 7 ตาบล ค้งุ กระถนิ อาเภอ เมือง จังหวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์ 081 – 1906473 พกิ ดั ทางภูมิศาสตร์ ค่า X : 13.4831 ค่า Y : 99.8702 ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปญั ญา นางสาวพูน เสอื ชา้ ง อายุ 68 ปี เป็นภมู ิปญั ญาท่สี บื ทอดกันมาต้ังแต่บรรพบุรุษ ประกอบอาชีพ ทาสวนมะพร้าว และกล้วย มีความสามารถในการทาขนมไทย ช่วยงานบุญในชุมชนและทาจาหน่าย โดยใช้ วัตถุดิบหลักท่ีมีในชุมชน เช่น มะพร้าว ใบตอง กล้วย น้าตาลมะพร้าว นามาดัดแปลงทาขนมหลากหลาย รปู แบบ แตท่ ี่ได้รบั ความนิยม คือ “ขนมข้าวตู” มกี ารส่ังไปจาหนา่ ยในสถานทต่ี า่ งๆเป็นขนมพืน้ บา้ น จุดเดน่ ของภมู ิปัญญาท้องถิน่ เป็นผทู้ ี่ความรู้ ความสามารถในการทาขนมไทย เป็นผู้นาการทาขนมไทยในเทศกาลต่างๆ ได้ร่วม การอนรุ กั ษข์ นมไทย ใช้วตั ถดุ บิ ท่ีมใี นแหลง่ ชมุ ชนเปน็ หลกั และถา่ ยทอดความรู้แก่ผู้ท่ีสนใจ รวมกลุ่มทาขนมใน งานบญุ ต่างๆ วตั ถดุ บิ ทใี่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ทเ่ี กดิ จากภูมปิ ัญญา ซ่งึ พนื้ ทีอ่ ืน่ ไม่มี วตั ถดุ บิ หลักของการทาขนม “ขา้ วตู” คือ ข้าวตากแห้ง โดยข้าวสกุ ก็มีกนั ทุกบา้ น เหลือกินก็นามา ตากแหง้ นามาบดใหล้ ะเอียด แล้วนาไปกวนตามขั้นตอน ใสน่ ้าตาลมะพร้าว และมะพร้าวขูดฝอย ซึ่งมีในชุมชน ปรุงแตง่ รสชาตติ ามตอ้ งการ เป็นอาหารหวานทาไวก้ ินเอง และสามารถทาจาหน่ายได้ รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน เปน็ วิทยากรถ่ายทอดความรูเ้ รอ่ื งการทาขนมไทยพนื้ บ้านให้กับผู้สนใจ มีส่วนร่วมกับกิจกรรมของ ชุมชนเก่ียวกับการทาขนมไทย โดยเฉพาะ “ข้าวตู” เป็นสินค้าผลิตตามที่ลูกค้าสั่งซื้อ นาไปจาหน่ายในแหล่ง ท่องเทีย่ ว รูปแบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญาท้องถนิ่  ยังไม่เคยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มีการเผยแพร่ผา่ นสอื่ มวลชนและสอ่ื อ่นื อยา่ งแพรห่ ลาย  มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน................คร้งั จานวน................คน  มีการนาไปใช้ ในพนื้ ที.่ ..............คน นอกพื้นที่..............คน  อ่ืน ๆ (ระบ)ุ

มกี ารประชาสัมพันธส์ นิ คา้ ผ่าน E-catalog ของสานักงานเกษตรอาเภอเมืองราชบุรี 6 ลกั ษณะของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ การพัฒนาตอ่ ยอดภูมิปัญญาให้เปน็ นวัตกรรม คณุ ค่า (มูลคา่ ) และ ความภาคภูมิใจ  ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ /นวตั กรรมที่คดิ คน้ ขน้ึ มาใหม่  ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ดงั้ เดิมได้รับการถ่ายทอดมาจาก การทาขนมข้าวตู ได้รบั การถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ษุ เป็นขนมไทยที่กาลงั จะถูกลมื จากคน ร่นุ ใหม่ สามารถสร้างเป็นอาชีพสรา้ งรายได้ใหก้ ับครอบครวั  ภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่นที่ไดพ้ ัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ ใช้วธิ ีบดแบบธรรมชาติ รูปแบบปน้ั ด้วยมือเปน็ รปู ทรงตามต้องการ การพัฒนาต่อยอด คือ ใช้เทคโนโลยีในการบดขา้ วตากแหง้ คือ เครอื่ งบด และใชพ้ มิ พ์ขนม ใหไ้ ดร้ ปู ทรง รูปแบบ ขนาดเทา่ กนั สวยงาม ตามตอ้ งการ รูปภาพเจ้าของภมู ิปญั ญา นางสาวพูน เสือช้าง

แห้ง ขนมขา้ วตู คณะผจู้ ดั ทา ทป่ี รึกษา นางศิริเพ็ญ สังขบรู ณ์ ผ้อู านวยการ กศน.อาเภอเมอื งราชบรุ ี นางวิไลวรรณ สุนทรีประสิทธิ์ ครูชานาญการพเิ ศษ นางสาวอัญชลี ภูวพานิช ครูชานาญการพเิ ศษ นางสาวจรี นันท์ คงม่ัน ครูชานาญการ นางสาวธนพร อยู่เยน็ ครชู านาญการ นางสาวสุมารี พลจนั ทร์ บรรณารกั ษป์ ฏบิ ตั ิการ นางงามตา แสงอุไร ครูอาสาสมัครนอกโรงเรยี น ผ้พู มิ พ์และเรียบเรยี งขอ้ มูล ครู กศน.ตาบลคุ้งกระถิน นางสายใจ ธรรมประกิต