ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เขาแร้ง อ.เมือง จ.ราชบุรี

1 ทาเนยี บภูมิปัญญาทอ้ งถนิ่ เดือนธันวาคม 256๒ กศน.ตาบลเขาแร้ง ศูนยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมืองราชบุรี สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยจังหวัดราชบุรี สานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธิการ

2 คานา ดว้ ย กศน.ตาบลเขาแรง้ ไดด้ าเนนิ การจัดทาภมู ิปัญญาในทอ้ งถนิ่ ใหก้ ับประชาชนในพื้นที่ตาบลเขาแร้ง เพอื่ เพ่ิมพูนความรู้และทักษะในการดาเนนิ ชีวติ แบบพอเพียง สามารถเรยี นรู้และฝึกฝนได้ทั้งจากการศึกษาด้วย ตนเองและได้รับการถ่ายทอดจากผู้อ่ืน การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพ่ือให้ประชาชนในพื้นท่ีได้นาไปใช้และ เรียนรู้เพ่ือเพิ่มอาชีพและประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่างต่อเน่ืองและ เก้ือกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด กศน.ตาบลเขาแร้งหวังไว้ เป็นอย่างยง่ิ วา่ เอกสารเล่มนค้ี งมีประโยชนต์ ่อผอู้ ่านและผปู้ ฏบิ ตั ิงานต่อไป กศน.ตาบลเขาแร้ง ธนั วาคม 256๒

สารบัญ 3 คานา หนา้ สารบญั กศน.ตาบลเขาแร้ง 1 ๒ - ภูมิปญั ญา เกษตรทฤษฎใี หม่ : คุณจันทร์ โพธ์เยน็ ๓ - ภูมปิ ญั ญา เกษตรทฤษฎใี หม:่ คณุ สมาน แก้วยง่ิ โยชน์ - ภมู ปิ ญั ญา การทาเตาเศรษฐกจิ : คณุ เป้า สุขฆวฒั โก คณะผจู้ ดั ทา

4 แบบบันทึกชดุ ข้อมลู คลังปัญญา-ภมู ิปญั ญาท้องถนิ่ ตาบลเขาแร้ง อาเภอเมอื งราชบุรี จังหวดั ราชบรุ ี ขอ้ มลู พื้นฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ /บุคคลคลงั ปญั ญา ๑.ชอ่ื นายจนั ทร์ โพธเ์ ยน็ ภมู ปิ ญั ญา: เกษตรทฤษฎใี หม่ (การปลกู พชื ผสมผสาน) วันเดอื นปเี กิด: 30 ธันวาคม พ.ศ. 2507 ที่อยูป่ ัจจบุ นั (ท่สี ามารถตดิ ตอ่ ได้): บ้านเลขท่ี 20/ 1 หม่ทู ี่ 1 ตาบลเขาแร้ง อาเภอเมือง จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์: 089-0710202 Line ID: 089-0710202 E-mail Address:[email protected] : จนั ทร์ โพธิ์เย็น พิกดั ทางภมู ิศาสตร์ ค่า X: 13.622887 ค่า Y: 99.754324 ความเป็นมาของบุคคลคลังปญั ญา คือผู้ท่ีเรียนรู้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฏีใหม่ เน่ืองจากครอบครัวมีอาชีพ ด้านเกษตรกรรม ทานา ทาไร่ เล้ียงสัตว์โดยได้การเกษตรแบบทั่วไป ตามฤดู การเกษตรที่ขาดทุน และต้อง คอย ราคาจากพ่อค้าคนกลาง รายได้จากพืช และผลผลิตเป็นรายปี ซึ่งไม่พอกับค่าใช้จ่ายท่ีต้องมีทุกวัน ประกอบกับ คุณจันทร์ โพธิ์เย็น ได้เป็นผู้นาท้องถิ่น มีความสนใจเก่ียวกับการพัฒนาอย่างย่ังยืน ได้ศึกษาหา ความรู้เก่ียวกับการศึกษาด้านเศรษฐกิจพอเพียงโดยมีการพัฒนาจากพ้ืนที่ของตนเอง ผสมผสานกับการนา ความรู้ท่ีได้จากหน่วยงานรัฐมาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการพฒั นา จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ - เปน็ สถานทีถ่ า่ ยทอดความรู้ - เปน็ แหล่งศกึ ษาดูงาน - เปน็ แหล่งฝกึ ทดลองทางานดา้ นเศรษฐกิจพอเพยี ง วตั ถุดบิ ท่ใี ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ทีเ่ กดิ จากภมู ิปญั ญา ซงึ่ พ้นื ทีอ่ ื่นไม่มี - การใช้ปยุ๋ คอกในการปลกู มะนาว - การใช้ปุ๋ยน้าชีวภาพ แทนการใชส้ ารเคมที ่มี ีอนั ตราย - หาเศษใบไม้ใบหญา้ หรอื เศษฟางเกา่ ๆ ผุๆเปอ่ื ยๆใส่รองกน้ หลุม อดั ใหแ้ น่นหนาเพื่อให้ช่วยซับน้าท่ี รดลงไปเกบ็ ไว้ ให้มคี วามชุ่มชน้ื แก่รากมะนาว รายละเอียดของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติในพื้นที่ จริงประโยชน์ท่ไี ดจ้ ากภูมปิ ญั ญาคือสามารถนาไปปฏิบัตจิ รงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านส่อื มวลชนและสอื่ อ่ืนอย่างแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน .......ครั้ง จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ)

5 ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความ ภาคภูมิใจ  ภูมิปัญญาท้องถ่นิ /นวัตกรรมทคี่ ิดค้นขน้ึ มาใหม่ ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ด้งั เดมิ ไดร้ บั การถ่ายทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ ที่ไดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคือการปลูกมะละกอผสมกับการปลูกมะนาวและการปลูกผักชี และไม่มีการวัดระยะห่างที่ เหมาะสมกับการเจรญิ เตบิ โตของต้น การพฒั นาต่อยอดคือการเตรียมหลมุ ปลูกต้นมะนาว ควรขุดหลุมให้มีขนาดกว้าง หาเศษใบไม้ใบหญ้า หรอื เศษฟางเก่าๆ ผุๆเปื่อยๆใส่รองกน้ หลุม อัดให้แน่นหนา เพ่ือให้ช่วยซับน้าที่รดลงไปเก็บไว้ ให้มีความชุ่มช้ืน แก่รากมะนาว ช้ันถัดข้ึนมาใส่ปุ๋ยคอกหนาระยะหน่ึง ประมาณ 2-3 สัปดาห์ หลังตัดก่ิงตอนท่ีออกรากดี จะ ช่วยลดอัตราการตายหลังปลูกลงได้มากกว่าการตัดก่ิงตอนมาปลูก ก่อนท่ีจะวางก่ิงพันธ์ุลงในหลุม ต้องกรีด ถงุ พลาสตกิ ออกแล้วจงึ วางกง่ิ ใหอ้ ย่ตู รงกลางหลุมการปลกู ควรจดั รากให้แผ่ออกไปโดยรอบในลักษณะไม่หักพับ เม่ือวางก่ิงต้นลงหลุมแล้วค่อยๆ โรยดินกลบไปจนมิด ควรกลบให้ดินนูนสูงข้ึน เพ่ือป้องกันการแช่ขังของน้าใน ปากหลุม และกดดนิ รอบต้นใหแ้ นน่ พอสมควร แล้วรดน้าเพ่ือให้เม็ดดินกระชับราก ควรปักไม้หลักผูกยึดลาต้น เพื่อป้องกันการโยกคลอนควรปลูกตอนต้นฤดูฝน ฉะนั้น ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายนผู้ปลูกจะต้องปรับ พ้ืนที่ให้เรียบ หรือทาเป็นคันร่องนูนแบบหลังเต่าเพ่ือไม่ให้น้าขังในช่วงฝนตกชุกและช่วยระบายน้าออกได้ โดยเร็ว รูปภาพเจ้าของภูมปิ ญั ญา ชอ่ื – สกลุ ผู้บันทกึ ข้อมลู นางกนกพร น้อยสาราญ เบอรต์ ดิ ต่อ 092-7201518 /LineID 0927201518 หน่วยงาน/ สถานศึกษา กศน.ตาบลเขาแร้ง สังกัด กศน.อาเภอเมืองราชบุรี วันทบี่ นั ทึกข้อมลู 13 ธนั วาคม 2562

6 ๒.นายสมาน แกว้ ยงิ่ โยชน์ ภมู ปิ ญั ญา: เกษตรทฤษฎีใหม่ (การปลูกพชื ผสมผสาน) ทอ่ี ยู่ปัจจุบนั (ท่ีสามารถติดตอ่ ได้): บา้ นเลขที่ 46/3 หมทู่ ี่ 4 ตาบลเขาแร้ง อาเภอเมือง จังหวัด ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70000 โทรศัพท์: 089-0710202 Line ID: 089-0710202 E-mail Address:[email protected] : สมาน แก้วย่ิงโยชน์ พิกัดทางภมู ิศาสตร์ คา่ X: 13.622887 คา่ Y: 99.754324 ความเป็นมาของบุคคลคลังปญั ญา คือผู้ที่เรียนรู้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฏีใหม่ เนื่องจากครอบครัวมีอาชีพ ด้านเกษตรกรรม ทานา ทาไร่ เล้ียงสัตว์โดยได้การเกษตรแบบท่ัวไป ตามฤดู การเกษตรท่ีขาดทุน และต้อง คอย ราคาจากพ่อค้าคนกลาง รายได้จากพืช และผลผลิตเป็นรายปี ซ่ึงไม่พอกับค่าใช้จ่ายท่ีต้องมีทุกวัน ประกอบกับ คณุ สมาน แกว้ ย่งิ โยชน์ ได้เป็นผู้นาท้องถ่ิน มีความสนใจเกี่ยวกับการพัฒนาอย่างย่ังยืน ได้ศึกษา หาความรู้เกี่ยวกับการศึกษาด้านเศรษฐกิจพอเพียงโดยมีการพัฒนาจากพื้นที่ของตนเอง ผสมผสานกับการนา ความรู้ทีไ่ ด้จากหน่วยงานรฐั มาประยกุ ต์ใช้ จุดเดน่ ของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ - เปน็ สถานทถี่ ่ายทอดความรู้ - เป็นแหล่งศึกษาดงู าน - เป็นแหลง่ ฝกึ ทดลองทางานด้านเศรษฐกจิ พอเพยี ง วตั ถดุ บิ ที่ใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ี่เกิดจากภมู ปิ ัญญา ซ่ึงพืน้ ที่อ่ืนไมม่ ี - การใช้ปยุ๋ คอกในการทาแปลงเกษตร - การใชป้ ุ๋ยน้าชีวภาพ แทนการใช้สารเคมที ่ีมอี นั ตราย - หาเศษใบไมใ้ บหญา้ หรือเศษฟางเก่าๆ ผุๆเป่ือยๆใสร่ องกน้ หลมุ อัดใหแ้ น่นหนาเพ่ือให้ช่วยซับน้าท่ี รดลงไปเก็บไว รายละเอียดของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติในพ้ืนที่ จริงประโยชน์ที่ไดจ้ ากภูมิปัญญาคือสามารถนาไปปฏิบตั ิจริงได้ รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ญั ญาท้องถิ่น ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นสอื่ มวลชนและสือ่ อน่ื อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอกจานวน .......คร้งั จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อนื่ ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความ ภาคภูมใิ จ ภูมิปญั ญาท้องถ่นิ /นวัตกรรมที่คดิ ค้นข้ึนมาใหม่ ภูมิปัญญาทอ้ งถ่นิ ด้งั เดมิ ได้รับการถา่ ยทอดมาจาก ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ ทไี่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด

7 การพัฒนาต่อยอดคอื การปลูกขา้ วและการปลูกพืชผักสวนครัวแบบผสมผสานมีการปลูกถ่ัวปลูกแตง และมีการปลูกมะขามเทศ ในเน้ือที่ 30 ไร่ของตนเองซึ่งอยู่ตีนเขาวัดหนองหอยเกษตรผสมผสาน เป็น รูปแบบหน่ึงของระบบเกษตรกรรมที่มีกิจกรรมต้ังแต่ 2 กิจกรรมข้ึนไปในพ้ืนที่เดียวกัน โดยกิจกรรมมีการ เก้ือกูลประโยชน์ซึ่งกันและกัน มีการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในไร่นาอย่างเหมาะสมให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซ่ึงจาก ตวั อยา่ งของเศรษฐกิจการเกษตรอาสา (ศกอ.) จังหวัดราชบรุ ี นายสมาน แกว้ ย่งิ โยชน์ เกษตรอาสา ตาบลเขาแรง้ อาเภอเมอื ง จังหวัดราชบรุ ี ซง่ึ บอกเลา่ ว่า ตนเองได้เร่ิมต้น ทาเกษตรผสมผสาน ต้ังแต่ปี 2547 โดยมีแนวคิดท่ีต้องการเปล่ียนจากการทาเกษตรแบบใช้สารเคมี มาเป็น เกษตรอินทรีย์ มีการปลกู พชื แบบผสมผสานในพ้ืนท่ี 30 ไร่ รูปภาพภูมปิ ัญญา ชื่อ – สกลุ ผู้บนั ทกึ ข้อมลู นางกนกพร น้อยสาราญ เบอรต์ ดิ ต่อ 092-7201518 /LineID 0927201518 หน่วยงาน/ สถานศึกษา กศน.ตาบลเขาแรง้ สงั กัด กศน.อาเภอเมืองราชบุรี วันที่บนั ทกึ ข้อมูล 19 ธนั วาคม 2562

8 ๓.นายเป้า สขุ ฆวัฒโก ภมู ปิ ัญญา: การทาเตาเศรษฐกิจ ทีอ่ ย่ปู จั จบุ ัน (ที่สามารถติดตอ่ ได้): บา้ นเลขท่ี 73/3 หมทู่ ี่ 4 ตาบลเขาแร้ง อาเภอเมอื ง จงั หวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70000 โทรศพั ท์: 089-0710202 Line ID: 089-0710202 E-mail Address:[email protected] : เป้า สุขฆวฒั โก พิกดั ทางภูมศิ าสตร์ ค่า X: 13.622887 ค่า Y: 99.754324 ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปญั ญา นายเป้า สุขฆวัฒโก ประกอบอาชีพเจ้าของธุรกิจส่วนตัว ตามบรรพบุรุษ เร่ิมจากการเป็นลูกจ้าง เป็น ระยะเวลา 10 ปี นาความรู้ท่ีได้มาพัฒนาเป็นธรุ กิจครอบครวั ปี 2514 – 2528 ทาเตาสดี าตามท้องตลาด ปี 2528 เชิญโรงเตาไปพฒั นาเปน็ ผ้อู อกแบบเตาประหยัดพลังงาน เช่นเตาใช้กับถ่าน เตาใช้กับฝืนและถ่าน แระ หยดั พลังงานมาออกแบบเองเป็น เตาเน้นในเร่ืองการประหยัดพลังงาน และขายให้คนนอกชุมชน ศูนย์เรียนรู้ ดา้ นการทาเตาประหยดั พลงั งานของตาบลเขาแรง้ เพ่ือถา่ ยทอดความรู้ ให้กับประชาชน ทง้ั ในและนอกพน้ื ที่ จดุ เด่นของภูมิปัญญาทอ้ งถิน่ - เป็นสถานทถี่ ่ายทอดความรู้ - เป็นแหล่งศึกษาดงู าน - เป็นแหลง่ ฝึกทดลองทางานดา้ นเศรษฐกิจพอเพยี ง วตั ถดุ บิ ทใี่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ทเี่ กิดจากภมู ปิ ัญญา ซึ่งพื้นทีอ่ ่ืนไมม่ ี - ประหยดั ถ่านไดถ้ งึ 35% เมอ่ื เทียบกบั เตาทั่วไป - อายกุ ารใชง้ านนาน 2 ปี - วางภาชนะ(หม้อ) ได้ ตง้ั แต่ เบอร์16 - เบอร์ 30 วตั ถุดิบท่ใี ช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑ์ทเี่ กิดจากภูมปิ ญั ญา ซ่งึ พื้นทีอ่ น่ื ไมม่ ี ได้แก่ ดินเหนียว แกลบดา เปลอื กถังเตา รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและสอ่ื อน่ื อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความ ภาคภูมิใจ ภมู ิปัญญาท้องถิ่น/นวัตกรรมที่คดิ ค้นขน้ึ มาใหม่ ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ดั้งเดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ท่ไี ดพ้ ัฒนาและตอ่ ยอด

9 รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญาท้องถนิ่ (ทส่ี ะทอ้ นความ นา่ เชือ่ ถอื การยอมรับผา่ นบุคคล/ชุมชน/องค์กร/รางวัล/ใบประกาศ/การจดทะเบียนลขิ สิทธ์ิ สื่อดิจทิ ลั / เอกสารเผยแพร่ แผ่นพับ คลปิ (VDO) ฯลฯ) ยังไม่เคยมีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผ่านส่อื มวลชนและสื่ออน่ื อยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน 10 คร้ัง จานวน 300 คน มีการนาไปใช้ ในพ้นื ท่ี ................ คน นอกพน้ื ท่ี ............... คน อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภูมิปัญญาให้เปน็ นวตั กรรม คุณคา่ (มลู ค่า) และ ความภาคภูมใิ จ ภมู ปิ ญั ญาท้องถิน่ /นวตั กรรมทค่ี ดิ ค้นข้ึนมาใหม่ ภมู ิปัญญาท้องถ่ินด้งั เดมิ ได้รับการถา่ ยทอดมาจาก ภมู ิปัญญาท้องถิ่นที่ไดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคือ การพฒั นาต่อยอด คือ ถา่ ยภาพบุคคล และอปุ กรณ์/ เครอ่ื งมือ/ สง่ิ ทปี่ ระดิษฐ์ (ชนิ้ งานหรือ ผลงาน) รปู ภาพเจา้ ของภูมิปญั ญา ... (สามารถนาไฟลร์ ปู ภาพมาบนั ทึกลงระบบคอมพิวเตอรไ์ ด้) ช่ือ – สกุล ผู้บันทกึ ข้อมลู นางกนกพร น้อยสาราญ เบอร์ตดิ ต่อ 092-7201518 / LineID 0927201518 หนว่ ยงาน/ สถานศึกษา กศน.ตาบลเขาแรง้ สงั กดั กศน.อาเภอเมืองราชบรุ ี วันทีบ่ ันทึกข้อมูล 23 ธันวาคม 2562

คณะผจู้ ัดทา 10 ท่ปี รกึ ษา ผอ.กศน.อาเภอเมืองราชบุรี นางศริ เิ พ็ญ สังขบรู ณ์ ครู นางสาวจรี นันท์ คงม่นั ครู กศน.ตาบลเขาแร้ง รา่ ง/เรยี บเรียงและจดั ทา นางกนกพร น้อยสาราญ