ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ท่าราบ อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทำเนียบภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน เดือน มกรำคม 2563 กศน.ตำบลทำ่ รำบ ศนู ย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัยอำเภอเมืองรำชบรุ ี สำนกั งำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจงั หวดั รำชบุรี สำนักงำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศัย สำนกั งำนปลดั กระทรวงศึกษำธกิ ำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลท่ำรำบ ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปญั ญำในท้องถ่ินกำรทำประมงน้ำจืดกำรเลี้ยงปลำ สวยงำมให้กับประชำชนในพื้นที่ ตำบลทำ่ รำบ เพือ่ เพ่มิ พนู ควำมรู้และทกั ษะในกำรดำเนินชีวติ แบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้งจำกกำรศึกษำดูงำนดว้ ยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกวทิ ยำกร กำรนำ ภูมิปญั ญำมำเผยแพรเ่ พอื่ ให้ประชำชนในพ้นื ทไี่ ด้นำไปใช้และเรียนร้เู พ่อื เพิ่มทักษะอำชพี และประสบกำรณ์ ให้กับตนเองและครอบครัว ชุมชมสงั คม ให้มีกำรเจริญเติบโตอยำ่ งต่อเนื่องและเกอ้ื กูลในกำรผลติ ซึง่ กันและ กัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไมม่ ีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิด ประโยชน์สูงสุด มคี วำมสมดุล ของสภำพแวดลอ้ มอยำ่ งต่อเนือ่ ง และเกดิ ผลในกำรเพ่มิ พูนควำมอุดมสมบูรณ์ ของทรพั ยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลทำ่ รำบ หวงั ว่ำเอกสำรเลม่ นค้ี งมีประโยชน์ต่อผอู้ ่ำนและผู้ปฏิบตั งิ ำน ต่อไป กศน.ตำบลทำ่ รำบ มกรำคม 2563

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบญั .. กศน.ตำบลแก้มอ้น .. - ภูมิปญั ญำ กำรเล้ยี งปลำสวยงำมและกำรเลี้ยงปลำบ่อดนิ : คณุ ศกั รินทร์ สินทะสุทธ์ิ - ภูมปิ ญั ญำ ...................................................................... - ภมู ิปญั ญำ ...................................................................... คณะผจู้ ดั ทำ หมำยเหตุ : หนำ้ น้ีคือตวั อยำ่ งเพยี ง 1 ภมู ิปัญญำ แต่ครูต้องดำเนินกำรให้ครบ 3 ภูมิปญั ญำตอ่ 1 เดือน

1 แบบบันทึกชดุ ข้อมูลคลงั ปญั ญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน ตำบลท่ำรำบ อำเภอเมือง จงั หวดั รำชบุรี ชือ่ ภูมิปัญญำ เกษตรกรดีเด่นแห่งชำติ ปี 2557 สำชำกำรประมง กำรเล้ยี งปลำสวยงำมและกำรเล้ยี งปลำบอ่ ดิน ชื่อ นำยศักรนิ ทร์ นำมสกลุ สินทะสทุ ธิ์ วนั เดือนปเี กดิ - - พ.ศ. 2507 ทอี่ ยู่ปัจจุบนั (ทส่ี ำมำรถติดตอ่ ได้) : บำ้ นเลขที่ 118 หมู่ท่ี 3 ตำบลทำ่ รำบ อำเภอ/เขต เมอื งรำชบุรี จงั หวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70000 โทรศพั ท์ : Line ID : ไมมี E-mail Address : https://www.facebook.com/tom.jrfarm Facebook : ตอ้ ม เจอำร(์ ปลำแฟนซีคร๊ำฟขำยสง่ ) เกษตรกรดเี ด่นแห่งชำติ สำขำ เพำะเลีย้ งปลำสวยงำม ปี 2557 ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ คุณนำยศักรินทร์ สินทะสุทธิ์ คือผู้ท่ีเรียนรู้หลักกำรประมง กำรเลี้ยงปลำสวยงำมและกำรเลี้ยงปลำบ่อดิน เน่ืองจำกครอบครัวมีอำชีพด้ำนเกษตรกรรม ทำนำ ทำไร่ เล้ียงสัตว์โดยได้กำรเกษตรแบบท่ัวไป ตำมฤดู กำรเกษตร ที่ ขำดทุน และต้องคอย รำคำจำกพอ่ ค้ำคนกลำง รำยไดจ้ ำกพืช และผลผลิตเป็นรำยปี ซงึ่ ไม่พอกับค่ำใช้จ่ำยทีต่ ้องมีทุกวัน ประกอบกบั คุณนำยศักรินทร์ สินทะสทุ ธ์ิ ได้เป็นเกษตรกรแหง่ ชำติ ประจำปี2557 สำขำประมง มคี วำมสนใจเก่ียวกับ กำรพฒั นำงำนด้ำนกำรประมงอย่ำงย่ังยืน ได้ศกึ ษำหำควำมรู้เกี่ยวกบั กำรศึกษำด้ำนเศรษฐกจิ พอเพยี ง สังคม กำรเกษตร ประยกุ ต์ เกษตรผสมผสำน เกษตรประณีต โดยมกี ำรพัฒนำจำกพน้ื ที่ของตนเอง พัฒนำทกั ษะอำชีพและสรำ้ งองค์ควำมรู้ ใหมก่ บั กำรนำควำมร้ทู ีไ่ ด้จำกหนว่ ยงำนรัฐมำประยุกตใ์ ช้ในกำรพัฒนำ จดุ เด่นของภมู ิปัญญำท้องถน่ิ - เป็นสถำนท่ถี ำ่ ยทอดควำมรู้ - เปน็ แหล่งศกึ ษำดงู ำน - เปน็ แหล่งฝกึ ทดลองทำงำนดำ้ นเศรษฐกจิ พอเพยี ง วัตถุดิบที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ี่เกดิ จำกภมู ิปญั ญำ ซึง่ พนื้ ท่ีอืน่ ไม่มี - กำรเลี้ยงปลำในบอ่ ดนิ แบบธรรมชำติ - กำรขดุ บ่อดนิ โดยใชผ้ ำ้ ยำงกักเก็บน้ำให้มีควำมใกล้เคยี งธรรมชำติมำกท่สี ุดโดยใชด้ ินโคลนเปน็ ตัวช่วย - หำเศษใบไม้ใบหญ้ำหรือเศษฟำงเก่ำๆ ผุๆเปื่อยๆใส่รองก้นบ่อ อัดให้แน่นหนำเพื่อให้ช่วยซับนำ้ เก็บไว้ ให้มี ควำมชุม่ ชน้ื แก่สัตว์นำ้ ทุกชนิดแบบธรรมชำติ รำยละเอียดของภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ ในพื้นทจ่ี ริง - รปู แบบในกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ ด้ำนกำรศึกษำดูงำน ด้ำนกำรอบรมให้ควำมรู้ ฝึกปฏิบัติ ประโยชนท์ ีไ่ ดจ้ ำกภมู ปิ ญั ญำคอื สำมำรถนำไปปฏิบัตจิ รงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญำทอ้ งถ่ิน ยงั ไม่เคยมีกำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพร่ผำ่ นสื่อมวลชนและส่อื อน่ื อยำ่ งแพร่หลำย มกี ำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน .......ครง้ั จำนวน............คน มีกำรนำไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ)

2 ลักษณะของภูมปิ ัญญำทอ้ งถ่นิ กำรพฒั นำต่อยอดภูมปิ ญั ญำให้เปน็ นวัตกรรม คุณค่ำ (มลู คำ่ ) และ ควำมภำคภมู ิใจ ภมู ิปัญญำท้องถ่ิน/นวตั กรรมท่คี ดิ ค้นขึ้นมำใหม่ ภูมิปัญญำท้องถน่ิ ดงั้ เดิมไดร้ ับกำรถำ่ ยทอดมำจำก ภูมปิ ญั ญำท้องถ่นิ ท่ีไดพ้ ัฒนำและต่อยอด ภูมปิ ัญญำท้องถนิ่ ทไ่ี ดพ้ ฒั นำและต่อยอด ศูนยเ์ รียนรู้ด้ำนประมง สำนกั งำนประมงจังหวัดรำชบุรี เกษตรกร ดเี ดน่ แห่งชำติ ปี 2557 แบบเดิมคือ กำรปลูกมะนำวแบบไม่มีกำรนำเศษใบไม้หรือหญ้ำรองก้นหลุม และไม่มีกำรวัดระยะห่ำงท่ี เหมำะสมกับกำรเจรญิ เติบโตของต้น กำรพัฒนำต่อยอดคอื กำรเตรียมหลุมปลกู ต้นมะนำว ควรขุดหลมุ ให้มีขนำดกวำ้ ง ยำว และลกึ ประมำณ 80 เซนติเมตร หำเศษใบไม้ใบหญ้ำหรือเศษฟำงเก่ำๆ ผุๆเป่ือยๆใส่รองก้นหลุม อัดให้แน่นหนำประมำณ 20 เซนติเมตร เพอื่ ใหช้ ว่ ยซบั น้ำทีร่ ดลงไปเก็บไว้ ใหม้ ีควำมชุ่มชื้นแก่รำกมะนำว ชน้ั ถัดขน้ึ มำใส่ป๋ยุ คอกหนำประมำณ 15 เซนตเิ มตร อำจ ใส่ปุ๋ย 20-10-20 ประมำณ 2 ช้อนแกงผสมลงไปดว้ ย เพ่ือเป็นแหล่งธำตุอำหำรแก่รำก กิ่งต้นพันธ์ุท่ีใช้ควรผ่ำนกำรนำไป ชำในกระบะเพำะชำ หรือลงถุงชำ ระยะหนงึ่ ประมำณ 2-3 สปั ดำห์ หลงั ตดั กง่ิ ตอนท่ีออกรำกดี จะช่วยลดอัตรำกำรตำย หลังปลูกลงได้มำกกว่ำกำรตัดกิ่งตอน มำปลูก ก่อนท่จี ะวำงก่ิงพันธ์ุลงในหลุม ตอ้ งกรีดถุงพลำสติกออกแล้วจึงวำงกิ่ง ใหอ้ ยู่ตรงกลำงหลุม กำรปลูกควรจดั รำกให้แผอ่ อกไปโดยรอบในลักษณะไมห่ ักพบั เมื่อวำงกง่ิ ตน้ ลงหลมุ แลว้ ค่อยๆ โรยดิน กลบไปจนมิด ควรกลบให้ดินนูนสงู ขึ้น เพอื่ ป้องกันกำรแช่ขังของน้ำในปำกหลมุ และกดดินรอบตน้ ให้แน่นพอสมควร แล้วรดน้ำเพอื่ ให้เม็ดดินกระชบั รำก ควรปักไม้หลักผูกยึดลำต้น เพื่อป้องกันกำรโยกคลอน ควรปลกู ตอนต้นฤดฝู น ฉะนั้น ในช่วงเดือนกุมภำพันธ์ถึงเมษำยนผู้ปลูกจะต้องปรับพื้นท่ีให้เรียบ หรือทำเป็นคันร่องนูนแบบหลังเต่ำ เพ่ือไม่ให้น้ำขัง ในชว่ งฝนตกชุกและช่วยระบำยน้ำออกได้โดยเร็ว

3 รปู ภำพเจำ้ ของภมู ปิ ญั ญำ นำยศกั รนิ ทร์ สนิ ทะสุทธิ์ เจ้ำของภมู ปิ ัญญำ/ศนู ย์เรยี นรดู้ ้ำนประมง รูปภำพภูมปิ ัญญำ 1. กิจกรรมกำรเรยี นรู้ (ฐำนกำรเรยี นร)ู้ 1.1 ฐำนบ่ออนุบำล 1.2 ฐำนบอ่ เพำะ 1.3 ฐำนบอ่ พ่อแม่พันธ์ุ 1.4 ฐำนบ่อขนุ เพอ่ื พฒั นำสำยพอ่ แมพ่ ันธร์ุ ่นุ ใหม่ (ลูกปลำนอก) 1.5 ฐำนปลูกพชื ปลอดสำรพิษ 2. ค่ำใชจ้ ำ่ ย (ถำ้ มี) 200 บำท / คน / วัน ฐำนบ่ออนบุ ำล

4 ฐำนบอ่ เพำะ ฐำนบอ่ พอ่ แมพ่ ันธ์ุ ฐำนบ่อขุน เพอ่ื พัฒนำสำยพ่อแม่พนั ธ์รุ นุ่ ใหม่ (ลูกปลำนอก) ฐำนปลกู พืชปลอดสำรพิษ มะม่วง หน่อไม้

ทป่ี รกึ ษำ คณะผูจ้ ดั ทำ นำงศิรเิ พญ็ สงั ขบรู ณ์ ผอ.กศน.อำเภอเมืองรำชบุรี นำงสำวจรี นันท์ คงมั่น คร.ู ค.ศ.1 ร่ำง/เรียบเรียงและจัดพิมพ์ ครู กศน.ตำบลทำ่ รำบ นำยชัยวฒั น์ อนิ ชนื่

(ปกหลงั )