ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เจดีย์หัก อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทำเนียบภูมิปญั ญำทอ้ งถนิ่ เดอื นมกรำคม 2563 กศน.ตำบลเจดียห์ ัก ศูนยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยอำเภอเมอื งรำชบรุ ี สำนกั งำนส่งเสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศัยจงั หวัดรำชบุรี สำนักงำนปลดั กระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศึกษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลเจดีย์หักได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ิน ให้กับประชำชนในพื้นที่ ตำบล เจดีย์หักเพ่ือเพ่ิมพูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้ง จำกกำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อ่ืน กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพ่ือให้ประชำชนใน พ้ืนท่ีได้นำไปใช้และเรียนรู้เพ่ือเพ่ิมอำชีพ และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโต อย่ำงต่อเน่ืองและเกื้อกูลในกำรผลิตซ่ึงกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่มี ีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไมม่ ีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดลอ้ มอยำ่ งต่อเน่ือง และ เกิดผลในกำรเพิ่มพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลเจดีย์หักหวังว่ำเอกสำรเล่มน้ี คงมีประโยชน์ตอ่ ผอู้ ่ำนและผู้ปฏิบัติงำนตอ่ ไป กศน.ตำบลเจดยี ์หัก มกรำคม 2563

สำรบญั คำนำ หน้ำ สำรบัญ : นำงกรรณกิ ำร์ วจิ ิตรำนนท์ 1 : นำงจนั ทร์เพ็ญ ศิลป์รักษำ 3 กศน.ตำบลเจดีย์หกั : นำงศริ วิ รรณ แหวนทองคำ 5 - ภูมปิ ญั ญำ หมอดิน - ภูมปิ ัญญำ กำรทำประดิษฐ์ดอกไมจ้ ำกใบตอง - ภมู ิปญั ญำ กำรทำโอ่งผำ้ ไหม คณะผจู้ ัดทำ

แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถน่ิ ตำบลเจดยี ห์ ัก อำเภอเมืองรำชบรุ ี จังหวดั รำชบุรี ช่ือภมู ิปัญญำ หมอดิน ข้อมูลพ้ืนฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปญั ญำทอ้ งถ่นิ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชอื่ นำงกรรณิกำร์ วิจิตรำนนท์ เกิดวันท่ี 4 กมุ ภำพนั ธ์ 2507 อำยุ56ปี อยูบ่ ำ้ นเลขท่ี 36/2 ม.5 ต.เจดีย์หกั อ.เมือง จ.รำชบรุ ี เบอรโ์ ทร0813616744 โทรสำร. - E-mail address - Facebook - สำขำคลังปัญญำ ด้ำนกำรเกษตรกรรม สำขำของภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิ่น สำขำกำรเกษตร ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ ปจั จบุ ันหมอดินนน้ั จดั เปน็ ภมู ิปัญญำหรือปรำชณช์ ำวบำ้ นหมอดนิ นนั้ ต้องมีควำมร้เู ก่ยี วกับดนิ และกำร ใช้ท่ีดนิ ท่ดี นิ รำยแปลงและกำรใชท้ ีดินของชมุ ชนนำงกรรณิกำร์ วิจติ รำนนท์จึงมีควำมตั้งใจศึกษำเรยี นรู้และได้ สืบทอดควำมรู้มำจำกกรมพัฒนำท่ดี ินได้มำใหค้ วำมรู้เรือ่ งดินเค็ม ดนิ เปร้ียวดินเสอื่ มคุณภำพและทดลองพัฒนำ ทด่ี ินของตนเองสร้ำงเปน็ ทเ่ี รียนรู้สำหรบั ชมุ ชนทำให้ได้ประสบกำรณจื ริงทส่ี ำมำรถถ่ำยทอดให้กับเกษตรกร และถอดเปน็ บมเรยี นหรือภูมิปัญญำหมอดนิ ท่ที รงคูณค่ำในปพี .ศ.2560 เปน็ เวลำ 3 ปีซงึ่ อยู่ในสำขำเกษตร อินทรยี ก์ ำรอนรุ กั ษ์ดนิ และได้นำควำมรูไ้ ปบรรยำยให้กบั ชำวเกษตรกรได้เรียนรแู้ ละกำรแก้ปัญหำเร่ืองดนิ สภำพของดนิ ดินเปน็ ด่ำงเป็นกรด นอกจำกนี้ยงั ยงั ได้เปน็ อำชพี เสรมิ มีรำยได้จำกกำรทำปยุ๋ อนิ ทรยี โ์ ดยกำร หมักใบไม้ มสี ว่ นผสม ลำออ่ น แกลบเอำมำหมักเป็นเวลำ1เดือนแล้วนำมำใส่ถงุ ขำยถงุ ละะ 10 บำท เปน็ กำร เพ่ิมรำยไดอ้ ีกด้วย จดุ เด่นของภมู ิปัญญำ หมอดินเปน็ ภูมปิ ญั ญำศกึ ษำเรื่องดนิ เพ่ือใหก้ ำรใชป้ ระโยชน์จำกดนิ และท่ดี ินในกำรเกษตรเป็นไปอยำ่ งยง้ั ยนื

ภำพถำ่ ยบุคคล และอุปกรณ/์ เคร่อื งมอื /ส่ิงท่ปี ระดษิ ฐ์ (ช้ินงำนหรือผลงำน)

แบบบนั ทึกชุดข้อมูลคลังปญั ญำ-ภูมปิ ัญญำทอ้ งถิน่ ตำบลเจดยี ห์ กั อำเภอเมืองรำชบรุ ี จงั หวดั รำชบรุ ี ช่ือภูมิปัญญำ กำรทำประดษิ ฐ์ดอกไม้จำกใบตอง ข้อมูลพื้นฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ /บุคคลคลังปัญญำ ชื่อ นำงจนั ทร์เพ็ญ ศลิ ปร์ ักษำ วนั ที่ 1 ตุลำคม 2514 อยบู่ ำ้ นเลขท่ี 155/3 81 หมู่ 12 ตำบลเจดียห์ ัก อำเภอเมือง จังหวัดรำชบรุ ี เบอรโ์ ทร 098 284 6598 โทรสำร. - E-mail address - Facebook - สำขำคลงั ปญั ญำ ด้ำนหัตถกรรม สำขำของภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น สำขำ ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ ประวัตคิ วำมเป็นมำงำนประดิษฐด์ อกไม้จำกใบตองเปน็ เอกลกั ษณ์ทำงวัฒนธรรมของไทยมำช้ำนำน ใชใ้ นงำนพธิ ีตำ่ งๆแตง่ ำนประดิษฐจ์ ำกใบตองเหล่ำนี้กำลังจะสูญหำยไปดังนั้นควรจะมีกำรสบื ทอด นำงจนั ทร์ เพญ็ ศลี รกั ษำ ไดเ้ ลำ่ ให้ฟงั ว่ำ ตวั เองมีควำมสนใจ ในกำรท่ีจะเรยี นรู้เกยี่ วกบั งำนประดิษฐ์ แบบต่ำง ๆ จำก ใบตอง จึงไดแ้ สวงหำสถำนที่อบรม ได้มปี ระกำศของมหำวิทยำลัยรำชมงคลเมื่อปี พ.ศ. 2559 จงึ มคี วำมต้ังใจที่ จะไปเรยี นรู้ในงำนทำประดษิ ฐก์ ำรทำดอกไม้จำกใบตอง โดยใช้กำบกล้วยและใบกลว้ ยมำประดษิ ฐ์เปน็ ระบำยสี กระทงดอกไม้ กระทงลอย พำนพมุ่ นอกจำกนี้ยงั สำมำรถนำมำประดบั พำนร่วมกับดอกไมเ้ พื่อใชใ้ นงำนพิธีกำร ตำ่ งๆ เช่นงำนแต่ง พำนไหวค้ รู และระบำยสสี ขู่ วัญ จนกระทั่งเรยี นรู้ จนสำมำรถ ทจ่ี ะประดิษฐ์ ในรูปแบบตำ่ ง ๆ จำกใบตอง จนมีควำมชำนำญ และไดน้ ำควำมรู้มำถ่ำยทอดใหก้ ับ พ่นี ้อง และ ประชำชน ท่มี คี วำมสนใจจน เปน็ ทีป่ ระจักษ์ และไดร้ ับเชิญ เปน็ วทิ ยำกร จำก กศน. ใหม้ ำสอน งำนประดิษฐ์จำกใบตอง และได้ อบรม ให้กบั กลุม่ แม่บำ้ น ทหำรบก นอกจำกนี้ ได้รบั เชญิ ให้ไปจัดในหนว่ ยงำนรำชกำร กำรทำระบำยสี สฝู่ นั งำนไหว้ ครู และใช้เปน็ ภำชนะใส่ขนม ผลไมไ้ ว้ต้อนรบั แขกบ้ำนแขกเมอื งอกี ด้วย นำงจนั ทร์เพ็ญ ศลี รักษำไดก้ ล่ำววำ่ ตนเองไม่ต้องกำรให้งำนประดษิ ฐ์จำกใบตองสูญหำยต้องกำรใหอ้ ยู่คู่ เมืองไทยตลอดไปจึงได้ถ่ำยทอดควำมรู้ โดยกำร ให้ควำมรู้ ยังไม่ปิดบัง กบั ลกู หลำน เพื่อจะได้สืบทอดต่อไปถ้ำ ถำมถงึ รำยไดใ้ นกำรทำงำนประดษิ ฐ์ครงั้ น้ี กำรจัดมีหลำยประเภท ถำ้ ชุดใหญ่ จะอยใู่ นรำคำ 600 บำทถงึ 3,000 บำท ถ้ำเปน็ ชิ้นเริม่ ตน้ ตง้ั แต่ 550 บำทถึง 1,500 บำท สำมำรถสรำ้ งรำยได้ เปน็ รำยได้เสริมให้กับครอบครัว จุดเดน่ ของภมู ิปัญญำ

ใหเ้ ห็นคณุ คำ่ ของงำนใบตองท่แี สดงออกถึงเอกลกั ษณ์ ภูมิปญั ญำไทย ภำพถ่ำยบคุ คล และอปุ กรณ์/เครอ่ื งมอื /สิ่งทป่ี ระดิษฐ์ (ช้ินงำนหรอื ผลงำน) 8

แบบบนั ทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปญั ญำ-ภูมิปญั ญำท้องถนิ่ ตำบลเจดยี ห์ กั อำเภอเมืองรำชบุรี จงั หวัดรำชบรุ ี ช่ือภมู ิปัญญำ กำรทำโอ่งผำ้ ไหม ขอ้ มูลพ้ืนฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปญั ญำท้องถิ่น/บุคคลคลังปัญญำ นำงศิริวรรณ แหวนทองคำ เกดิ เมื่อวนั ที่ 12 ธันวำคม พ.ศ 2512 อยู่บ้ำนเลขที่ 1/422 หมู่ 14 ตำบลเจดียห์ กั อำเภอเมือง จงั หวัดรำชบรุ ี เบอรโ์ ทร 086 6145636 โทรสำร. - E-mail address - Facebook - สำขำคลังปัญญำ ดำ้ น ศลิ ปหัตถกรรม สำขำของภูมิปัญญำท้องถน่ิ สำขำ ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ ประวัติควำมเป็นมำ งำนกำรทำโอ่งผ้ำใหมคืองำนช่ำงท่ีทำด้วยอุปกรณ์ง่ำยๆอำศัยทักษะและเน้น ประโยชน์ใช้สอยเป็นหลักนำงศิริวรรณ แหวนทองคำ ได้เล่ำให้ฟังว่ำ ตัวเองมีควำม ต้องกำรที่จะศึกษำเรียนรู้ เกี่ยวกับ กำรทำโอ่งผ้ำไหม วันหน่ึงได้มีอำจำรย์เตียน สวนซือ ที่สถำนธรรม ไท่ฮว่ำ ได้พำไปศึกษำดูงำนที่ วิสำหกิจชุมชนบ้ำนลำดบัวขำวอำเภอบ้ำนโป่งจังหวัดรำชบุรีและได้ไปเจอกับคุณสำอำงค์ แซ่ลิ้ม หรือครูจุ๋ม ครูจุ๋มได้ทำกำรฝึกสอน กำรทำโอ่งผ้ำไหมให้กับคุณศิริวรรณ ฝึกจนมีควำมรู้ควำมชำนำญสำมำรถท่ีจะ นำไปใช้ ในกำรประกอบอำชีพได้ ดังน้ันเมื่อฝึกจบแล้วครูจุ๋มได้เห็นฝีมือในกำรทำโอ่งผ้ำไหมจึงได้มอบวัสดุอุปกรณ์กำร ทำโอ่งผ้ำไหมซ่ึงมีโอ่งมีมีดินมีกำวให้กลับมำทำที่บ้ำนแล้วทำส่งมำยังครูจุ๋มเพ่ือท่ีจะนำไปขำยต่อไปโดยได้ ค่ำตอบแทนใบละ 15 บำท ต่อมำ คุณศิริวรรณ แหวนทองคำ ไดม้ ำคดิ ว่ำตวั เองนำ่ จะเปิดกจิ กำรทำเองที่บ้ำน และก็ได้ไปซื้ออุปกรณ์ต่ำง ๆ มำ เพื่อใช้ในกำรทำโอ่งผ้ำไหม จนกระท่ังมีลูกค้ำมำสั่งเป็นจำนวนมำกเพ่ือเป็น ของท่ีระลึกในงำนปีใหม่และงำนต่ำง ๆ และนำไปประดับไว้ท่ีบ้ำนแบบสวยงำมเป็นของฝำกได้อีกด้วย นอกจำกน้ีครูจุ๋มก็ให้ทำส่งไปยังครูจุ๋มด้วยคุณศิริวรรณ เล่ำว่ำตัวเองมีรำยได้จำกกำรทำโอ่งเดือนหนึ่งตก ประมำณ 3-4 พันบำทและได้ถ่ำยทอดควำมรู้ทั้งหมดไปยังโรงเรียนดรุณำรำชบุรี สำยอำชีพ วิชำกำรตลำด ตอ่ มำ ได้มีนักเรียนนักศึกษำ เช่นโรงเรียนวัดเจติยำรำม และโรงเรียนอ่ืน ๆ ได้มำศึกษำเรียนรู้ ที่บ้ำน และให้ ควำมรู้อย่ำงไม่ปิดบัง รำงวัลควำมภำคภูมิใจ คือ ได้ทำโอ่งผ้ำไหม ถวำยแด่สมเด็จพระกนิษฐำธิรำชเจ้ำกรม สมเดจ็ พระเทพฯสยำมบรมรำชกุมำร จดุ เด่นของภูมิปัญญำ จุดเดน่ มีควำมสวยงำม และสำมำรถทำไดห้ ลำกสีและแบบตำมต้องกำร รำคำไม่แพง

ภำพถำ่ ยบุคคล และอุปกรณ/์ เคร่อื งมอื /ส่ิงท่ปี ระดษิ ฐ์ (ช้ินงำนหรือผลงำน)



คณะผ้จู ดั ทำ ท่ปี รกึ ษำ ผอ.กศน.อำเภอเมอื งรำชบรุ ี หวั หน้ำกลุ่มอำนวยกำร นำงศิรเิ พญ็ สงั ขบูรณ์ หวั หนำ้ กล่มุ งำนแผน นำงวไิ ลวรรณ สนุ ทรีประสิทธ์ิ หัวหนำ้ งำนกำรศกึ ษำต่อเนอื่ ง นำงสำวอัญชลี ภูวพำนชิ หวั หนำ้ กลุ่มส่งเสริมปฏิบัติกำร นำงจรี นันท์ คงมั่น นำงสำวธนพร อยเู่ ย็น ร่ำง/เรยี บเรียงและจดั พิมพ์ ครู กศน.ตำบลเจดยี ์หัก นำงวำสนำ ไชยยทุ ธ์