บทที่ 4

การขนสง่ ในงานโลจิสติกส์

30214 – 2103 การขนสง่ ในงานโลจิสติกส์ บทท่ี 4 อาจารยผ์ ูส้ อน : สภุ าวดี กญั ญาภู (น้าผ้ึง) ID Line : Skn.honey Tell : 0928708494

ลกั ษณะทว่ั ไปของการขนสง่ (Transport General Features) • วิวัฒนาการของการขนสง่ • วัฏจักรชวี ิตของการขนสง่ • ขอบเขตและหน้าทข่ี องการขนส่ง • การพฒั นาการขนส่ง • ประสทิ ธิภาพในการขนส่ง • ปัจจยั ทส่ี าคญั สาหรับการขนส่ง • การขนส่งกับแหล่งอุตสาหกรรม

วิวฒั นาการของการขนสง่ การขนส่งได้มีการพัฒนาอยู่ตลอดเวลา ซ่ึงแต่เดิมนั้นการขนส่งเร่ิมตั้งแต่มนุษยเ์ ราอาศัย ธรรมชาติ แลว้ เรารูจ้ กั ใชก้ าลงั สตั วเ์ ป็นพาหนะในการเดินทาง รูจ้ กั คิดประดิษฐอ์ ุปกรณแ์ ละเคร่อื งมือ ต่าง ๆ เขา้ มาช่วยจนมาถึงปัจจบุ นั นี้ เราก็มีรูปแบบการขนส่งหลายอย่างหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็น รถยนต์ รถไฟ เคร่ืองบิน เรือ หรือแมแ้ ต่จรวด เหล่านีต้ ่างก็เกิดขึน้ มาจากการพฒั นาและประดิษฐ์ คิดคน้ เคร่ืองมืออุปกรณท์ ่ีใชส้ าหรบั การขนส่งน่ันเอง ซ่ึงสามารถแบ่งวิวัฒนาการของการขนส่ง ออกเป็น 7 ยคุ

วิวฒั นาการของการขนสง่ 1. ยุคใช้กาลังสัตวเ์ ป็ นพาหนะ ยุคนีส้ ามารถบรรทุกส่ิงของไดจ้ านวนจากัด และตอ้ งใช้จานวนสัตวม์ ากตามปริมาณส่ิงของท่ี ตอ้ งการบรรทกุ การใชส้ ตั วล์ าก และบรรทกุ ส่งิ ของ

วิวฒั นาการของการขนสง่ (ต่อ) 2. ยุควงล้อ ในยคุ นีม้ นษุ ยเ์ รารูจ้ กั ประดิษฐอ์ ปุ กรณเ์ พ่ือใชใ้ นการขนสง่ ใหส้ ามารถบรรทกุ ส่ิงของไดป้ รมิ าณมาก ขนึ้ ซง่ึ เราจะเห็นวา่ มีลกั ษณะเป็นวงลอ้ แลว้ ใชแ้ รงสตั ว์ เชน่ ชา้ ง มา้ ววั ควาย ฯลฯ ลากใหเ้ คล่อื นท่ี ได้ เช่น เกวยี น รถมา้ เป็นตน้ การใชร้ ถมา้ และเกวียน

วิวฒั นาการของการขนสง่ (ต่อ) 3. ยุคเคร่ืองจกั รไอนา้ ยคุ นีม้ นษุ ยเ์ รารูจ้ กั ประดิษฐส์ ่งิ ประดษิ ฐข์ นึ้ มาใชใ้ นการขนสง่ ทงั้ ทางบกและทางนา้ เชน่ คิด เครอ่ื งจกั รท่ีทางานจากไอนา้ โดยนามาใชก้ บั การขนสง่ ทงั้ ทางบกและทางนา้ เชน่ ใชก้ บั การขนสง่ ทางรถไฟ การขนสง่ ทางเรอื ในยคุ ท่ีทาใหก้ ารสง่ เสรมิ มีการพฒั นาและขยายตวั อยา่ งรวดเรว็ ยคุ เครอ่ื งจกั รไอนา้ การใชห้ วั รถจกั ร

วิวฒั นาการของการขนสง่ (ต่อ) 4. ยุคมอเตอรไ์ ฟฟ้า เป็นยคุ ท่ีมนษุ ยเ์ ราไดป้ ระดษิ ฐม์ อเตอรไ์ ฟฟ้าขนึ้ มาใช้ แลว้ นาเอามอเตอรไ์ ฟฟา้ มาใชก้ บั การขนสง่ โดยนามาใชก้ บั การขนสง่ ทางบก ซง่ึ เรารูจ้ กั กนั ดีในรูปของ \"รถราง\" เป็นรูปแบบของการขนสง่ ชนิด หน่งึ ซง่ึ ยงั คงมีใชก้ นั อย่ใู นบางประเทศ การขนสง่ ยคุ นีย้ งั ทาใหอ้ ากาศและมลภาวะตา่ ง ๆ ไม่เป็นพิษ อีกดว้ ย ยคุ มอเตอรไ์ ฟฟ้าโดยใชร้ ถราง

วิวฒั นาการของการขนสง่ (ต่อ) 5. ยุคเคร่ืองยนตส์ ันดาปภายใน ยคุ นีเ้ ป็นยคุ ท่ีมนษุ ยเ์ รารูจ้ กั คิดเครอ่ื งยนตส์ นั ดาปภายในขนึ้ มาใช้ โดยนาเอาเชือ้ เพลิงท่ีเรารูจ้ กั ดี คอื นา้ มนั หรือแก๊ส มาใชเ้ ป็นประโยชน์ เป็นท่ีนิยมกันอย่างแพรห่ ลายทงั้ ทางการขนส่งทางบก ทางนา้ และทางอากาศ เป็นยุคท่ีกิจการการขนส่งมีความเจริญรุ่งเรืองมากท่ีสดุ การขยายตวั เป็นไปอย่าง รวดเรว็ แตม่ ีขอ้ เสยี ประการหนง่ึ ท่ีสาคญั คือ ทาใหเ้ กิดอากาศเป็นพิษไดง้ า่ ย

วิวฒั นาการของการขนสง่ (ต่อ) 6. ยุคไอพน่ และจรวด เป็นยคุ ท่ีมนษุ ยเ์ ราแข่งขนั กนั ในรูปของความเรว็ เป็นผลตอ่ เน่ืองมาจากยคุ เครอ่ื งยนตส์ นั ดาปภายใน โดยม่งุ ไปในเร่อื งของการขนส่งทางอากาศเป็นส่วนมาก เป็นการพฒั นาในดา้ นความประหยดั เวลา ตลอดจนการรวดเรว็ ของการขนสง่

วิวฒั นาการของการขนสง่ (ต่อ) 7. ยุคนิวเคลยี ร์ ยานอวกาศ และเรือดานา้ เป็นอีกยคุ หน่ึงท่ีมนษุ ยเ์ รานาเอาความเจริญกา้ วหนา้ ทางวทิ ยาศาสตรส์ มยั ใหม่เข้ามามีสว่ นช่วยใน การขนส่ง โดยนาเอาความรูแ้ ละวิวฒั นาการทางดา้ นเคมี และฟิ สิกสม์ าใชก้ บั การขนส่ง แตเ่ ป็นการ ลงทุนท่ีสงู มาก ดงั นนั้ ส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปของการทดลองและคน้ ควา้ ทางดา้ นวิทยาศาสตรแ์ ละ พฒั นาดา้ นตา่ ง ๆ

วฏั จกั รชีวิตของการขนสง่ การขนส่งมีลกั ษณะเช่นเดียวกันกบั ส่ิงต่าง ๆ โดยท่วั ไปท่ีจะตอ้ งมีจดุ เร่ิมต้น จุดท่ีเจรญิ เติบโต และจุดอ่ิมตวั ถา้ เป็นส่ิงมีชีวิตก็จะตอ้ งมีการเกิด แก่ เจ็บ และตายในท่ีสุด ซ่ึงเราเรียกว่า \"วฏั จักร (Circle)\" กลา่ วคือ จะมีการหมนุ เวยี นสบั เปล่ยี น และมีการเคล่อื นไหวอย่ตู ลอดเวลา วฏั จกั รชีวิตของ การขนส่งก็มีลกั ษณะคลา้ ยกบั วฏั จกั รชีวิตของส่ิงมีชีวิต ซ่งึ แต่ละช่วงเวลา แต่ละขนั้ ตอนของวฏั จกั ร ชีวิต ของการขนสง่ นนั้ จะขนึ้ อยกู่ บั • เทคโนโลยีต่าง ๆ (Technology) • รูปแบบใหม่ๆ ของการขนสง่ ( Innovation in Transportation) • การพฒั นาการขนสง่ (Transportation Development) การขนสง่ แบง่ วฏั จกั รชีวติ ของการขนสง่ ออกเป็น 5 ขนั้ คอื

วฏั จกั รชีวิตของการขนสง่ (ต่อ) 1. ขั้นทดลอง (Experiment) ซง่ึ เป็นขนั้ ท่ีอปุ กรณแ์ ละเครอ่ื งมือเครอ่ื งใชต้ า่ ง ๆ จะอยใู่ นระหวา่ งการทดลอง ยงั มีสภาพไม่เรยี บรอ้ ย หรือสมบูรณ์เท่าท่ีควร คุณภาพในการขนส่งยังไม่มี โดยจะขาดความปลอดภัยและยังไม่ มี ประสทิ ธิภาพในการขนสง่ ตน้ ทนุ ของการขนสง่ ในขนั้ นีจ้ ะสงู มาก และยงั ตอ้ งมกี ารลงทุนอีกมากมาย สรุปลกั ษณะในขนั้ ทดลองไดด้ งั นี้ • จะเรม่ิ ใชเ้ ครอ่ื งท่ีมีความหยาบ และมีขนาดเลก็ • ความสมบรู ณท์ างดา้ นเทคนิคตา่ ง ๆ ยงั ไมม่ าก • ความปลอดภยั นอ้ ย • ประสิทธิภาพของการขนสง่ ต่า • คา่ ขนสง่ จะสงู • จานวนเงินทนุ และการลงทนุ จะมีนอ้ ย • ใหบ้ รกิ ารเฉพาะวงจากดั เทา่ นนั้ • การดาเนินงานยงั เลก็

วฏั จกั รชีวิตของการขนสง่ (ต่อ) 2. ขั้นเร่ิมขยายตัว (Early Extension) เม่ือมีการทดลอง มีผ่านขนั้ การทดลองมาแลว้ การขนส่งนนั้ ๆ ก็จะไดร้ บั การพฒั นาปรบั ปรุงแกไ้ ข อปุ กรณใ์ นการขนส่งใหด้ ีขึน้ ทงั้ คณุ ภาพและประสิทธิภาพการขนส่งเร่มิ ดีขึน้ ในขนั้ นีจ้ ะมีการแกไ้ ข ปรบั ปรุงในส่วนท่ีไม่สมบรู ณใ์ หเ้ รยี บรอ้ ยดีขนึ้ การใชอ้ ปุ กรณเ์ ร่มิ มีการขยายตวั และมีความกา้ วหนา้ ทางเทคนิคมากขึน้ มีการลงทนุ และเร่มิ มีการแข่งขนั กนั แต่ยงั เป็นนอ้ ยรายเท่านั้น กาไรท่ีไดย้ งั นอ้ ย อยู่ สรุปลกั ษณะของขนั้ เรม่ิ ขยายตวั ไดด้ งั นี้ • ผใู้ ชบ้ รกิ ารยอมรบั มากขนึ้ • มีการลงทนุ เพ่ิมขนึ้ • การดาเนินกิจการเรม่ิ ใหญ่ขนึ้ • มีการกระจายและขยายตวั มากขนึ้ • มีการปรบั ปรุงเทคโนโลยีตา่ ง ๆ เพ่ิมมากขนึ้ • จะไดร้ บั ความสนใจ และช่วยเหลือจากรฐั ตามสมควร

วฏั จกั รชีวิตของการขนสง่ (ต่อ) 3. ขั้นขยายตวั อยา่ งรวดเร็ว (Rapid Extension) ในขนั้ นีจ้ ะมีความเจริญกา้ วหนา้ ในทุกดา้ นอย่างรวดเรว็ มีการลงทนุ เพ่ิมมากขึน้ อีก จนกลายเป็น กิจการท่ีมีขนาดใหญ่ มีการแข่งขนั กนั อย่างแพรห่ ลาย มีการขยายตวั ในทกุ ดา้ นอย่างรวดเรว็ และมี ผลกาไรสงู คณุ ภาพและประสิทธิภาพอยู่ในขนั้ ท่ีดี มีความนิยมสงู สรุปลกั ษณะของการขยายตวั อยา่ งรวดเรว็ ไดด้ งั นี้ • การดาเนินงานมีระบบ มีการขยายตวั อยา่ งรวดเรว็ กิจการใหญ่ขนึ้ • มีการลงทนุ เพ่ิมสงู ขนึ้ ผลตอบแทนสงู • มีการแขง่ ขนั การเพ่ิมมากขนึ้ เรม่ิ รุนแรง • รฐั เรม่ิ ออกขอ้ กาหนดตา่ ง ๆ เพ่ือควบคมุ

วฏั จกั รชีวิตของการขนสง่ (ต่อ) 4. ขัน้ เจริญเตม็ ที่ (Maturity) ในขนั้ นีอ้ ปุ กรณเ์ ครอ่ื งมือเคร่อื งใชท้ กุ อย่าง จะมีความเจรญิ อย่างเตม็ ท่ี การแข่งขนั จะมีมากท่ีสดุ จน ตอ้ งมีการรวมตวั กัน การขยายตวั มีอตั ราท่ีนอ้ ยลงตลอดจนมีกฎระเบียบและขอ้ บงั คบั ต่าง ๆ ท่ีจะ คอยควบคมุ มากขนึ้ ในขนั้ นีค้ ณุ ภาพและประสทิ ธิภาพของการขนสง่ จะมีมากท่ีสดุ สรุปลกั ษณะของ การอ่ิมตวั ไดด้ งั นี้ • การขยายตวั ในอตั ราต่าลง • มีการประสานงานและรว่ มมือกนั • ขอ้ บงั คบั ระเบยี บของทางราชการจะมีมากขนึ้ • ประสิทธิภาพและเทคโนโลยีต่าง ๆ จะสมบรู ณท์ ่ีสดุ

วฏั จกั รชีวิตของการขนสง่ (ต่อ) 5. ขัน้ ซบเซาหรือขั้นเสื่อม (Decadence) เม่ือทกุ ส่ิงทุกอย่างไดม้ ีการเจริญเติบโตอย่างเต็มท่ีแลว้ ก็จะมีการเส่ือมสลายลง เช่นเดียวกบั การ ขนส่งก็จะมีลกั ษณะเช่นนีเ้ หมือนกัน เม่ือมีความนิยมสูงก็ย่อมมีโอกาสท่ีจะนิยมลดนอ้ ยลง ทงั้ นี้ เพราะมีรูปแบบของการขนส่งชนิดใหม่เกิดขึน้ ความสาคญั ของรูปแบบเดิมก็ลดลง ผใู้ ชบ้ รกิ ารก็จะ หนั ไปใชร้ ูปแบบการขนส่งชนิดใหม่ ในขนั้ นีจ้ ะมีกาไรนอ้ ย ตน้ ทุนในการดาเนินงานก็จะสงู ขึน้ และ ความนิยมจะลดลงเรอ่ื ย ๆ สรุปลกั ษณะของคา่ เส่อื มไดด้ งั นี้ • เรม่ิ เสยี ลกู คา้ ใหก้ บั การขนสง่ ชนิดใหม่ • การดาเนินงานโดยท่วั ไป จะมีกาไรนอ้ ยมาก • ระเบียบขอ้ บงั คบั ตา่ ง ๆ เรม่ิ ผ่อนคลายลง • ผดู้ าเนินงานพยายามหาวิธีเพ่ือใหก้ ิจการอย่รู อด • อปุ กรณต์ ่าง ๆ เรม่ิ ลดนอ้ ยถอยลง

ขอบเขตและหนา้ ที่ของการขนสง่ การขนส่งเราถอื ว่าเป็ นตวั กลางเช่อื มโยงส่งิ ต่าง ๆ จากจุดหนึ่งไปยังอกี จุดหนึ่ง และถือ เป็นการดาเนินงานชนิดหน่งึ ท่ีทาหนา้ ท่ีใหบ้ รกิ ารตามความตอ้ งการของมนษุ ย์ โดยไมส่ ามารถเหน็ เป็นรูปของสนิ คา้ ได้ แตจ่ ะอย่ใู นรูปของการบรกิ าร ซง่ึ ไม่มีตวั ตนแตก่ ็สามารถสมั ผสั ได้ หน้าทข่ี องการขนส่ง คือ การขนสง่ จะทาหนา้ ท่ีเป็นตวั กลาง หรอื ตวั เช่ือมโยงในการตดิ ตอ่ กนั ระหวา่ งจดุ ตอ่ จดุ และระหวา่ งการผลติ กบั การบรโิ ภค ใหเ้ กิดการประสานกนั ไดด้ ว้ ยดี ทัง้ นีเ้ พ่ือท่ีจะ ทาหนา้ ท่ีตอบสนองความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภคในดา้ นตา่ ง ๆ น่นั เอง

การพฒั นาการขนสง่ (Transportation Development) เทคโนโลยีขนสง่ จะตอ้ งมีการพฒั นาปรบั ปรุงแกไ้ ขใหม้ ีคณุ ภาพและประสทิ ธิภาพย่ิงขนึ้ เรอ่ื ย ๆ จาเป็นจะตอ้ งมีการพฒั นาใหม้ ีความเจรญิ กา้ วหนา้ อยตู่ ลอดเวลา โดยมีจดุ ม่งุ หมายในการพฒั นา อยู่ 3 ประการใหญ่ดงั ตอ่ ไปนีค้ อื 1. การพฒั นาเพอื่ ลดเวลาในการขนส่ง เพ่ือใหก้ ารเดินทางจากจดุ ๆ หน่ึง ไปยงั อีกจดุ หน่ึง เสียเวลาในการเดินทางนอ้ ยท่ีสุด เพ่ือใหส้ ินคา้ และบริการสามารถออกไปส่ตู ลาดต่าง ๆ ไดอ้ ย่างทนั เวลาและความตอ้ งการ โดยไม่ตอ้ งเกิดการ สญู เสียขนึ้ ในระหวา่ งการเดินทาง เช่น อาจจะเน่า เป่ือย ก่อนท่ีจะถึงจดุ หมายปลายทาง เพราะตอ้ ง เสียเวลาในการขนสง่ นานเกินไป

การพฒั นาการขนสง่ (Transportation Development) (ต่อ) 2. การพฒั นาเพอื่ ประหยดั ค่าใช้จ่ายในการขนส่ง เป็นการพฒั นาในเรอ่ื งของคา่ ใชจ้ า่ ยท่ีจะเกิดขนึ้ ในการขนสง่ เพ่ือลดตน้ ทนุ ในการขนสง่ ใหน้ อ้ ยลง กลา่ วคือ เม่ือตน้ ทนุ การขนสง่ สนิ คา้ และบรกิ ารต่าลงก็จะทาใหอ้ ตั ราคา่ บรกิ ารในการขนสง่ ต่าลงไป ดว้ ย เช่น เดิมขนสง่ ไดใ้ นปรมิ าณจากดั ก็หนั มาใชร้ ะบบท่ีสามารถขนสง่ ไดค้ รงั้ ละมาก ๆ เชน่ ตคู้ อน เทนเนอร์ 3. การพฒั นาเพอื่ ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั ในการขนส่ง พฒั นาเพ่ือใหเ้ กิดความปลอดภยั แก่ผใู้ ชบ้ รกิ าร และพฒั นาเพ่ือลดความเสียหาย สญู หาย จากการ ขนสง่ สินคา้ และบรกิ าร ทงั้ นีม้ ่งุ ท่ีจะพฒั นาใหเ้ กิดมาตรฐานและมีประสทิ ธิภาพมากท่ีสดุ และการ พฒั นาในเรอ่ื งของความเรว็ ก็ยอ่ มตอ้ งคานงึ ถึงดา้ นความปลอดภยั ควบคกู่ นั ไปดว้ ย

ประสทิ ธิภาพในการขนสง่ (Efficiency of Transportation) 1. รวดเร็ว (Speed) การขนส่งท่ีมีความรวดเร็ว สามารถท่ีจะทาใหส้ ินคา้ และบริการต่าง ๆ ไปส่ตู ลาดได้อย่างรวดเร็ว ทนั เวลา และทนั ต่อความตอ้ งการ มีความสดและมีคณุ ภาพเหมือนกนั กบั สินคา้ และบรกิ ารท่ีแหล่ง ผลิต นอกจากนีผ้ ทู้ ่ีเดินทางไปยงั ท่ีต่าง ๆ ก็ตอ้ งการความรวดเรว็ เช่นเดียวกนั เช่น การเดินทางเพ่ือ ท่องเท่ียวไปยงั แหล่งท่องเท่ียวต่าง ๆ ดงั นนั้ การขนส่งท่ีดีและมีประสิทธิภาพ จะตอ้ งม่งุ ไปท่ีความ รวดเรว็ ในการเดนิ ทางเป็นการสาคญั 2. ประหยดั (Economy) การขนส่งท่ีมีประสิทธิภาพ จะตอ้ งทาใหเ้ กิดการประหยดั ซ่งึ อาจจะหมายถึง เกิดความประหยดั ใน ตน้ ทนุ การขนส่งและประหยดั ในราคาค่าบริการ กล่าวคือ ผปู้ ระกอบกิจการขนส่งตอ้ งพยายามให้ ตน้ ทนุ การขนส่งต่าท่ีสดุ เท่าท่ีจะทาได้ เม่ือตน้ ทนุ ในการขนส่งต่าแลว้ การเรียกเก็บอตั ราคา่ บรกิ ารก็ จะลดลงดว้ ย จะทาใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารประหยดั ค่าใชจ้ ่ายในการเสียอตั ราค่าบรกิ ารโดยสารหรอื ค่าระวาง ดว้ ย

ประสิทธิภาพในการขนสง่ (Efficiency of Transportation) (ต่อ) 3. ปลอดภยั (Safety) ความปลอดภยั หมายถึง ความปลอดภยั ของผโู้ ดยสาร ความปลอดภยั จากการสญู เสียหรอื เสียหาย ของสินคา้ และบริการ ตลอดจนความปลอดภยั ของวสั ดอุ ปุ กรณต์ ่าง ๆ ท่ีใชใ้ นการขนส่งด้วย ความ ปลอดภยั ถือไดว้ ่าเป็นส่ิงท่ีสาคญั มากสาหรบั ระบบการขนส่ง ผปู้ ระกอบกิจการขนสง่ ตอ้ งรบั ผิดชอบ ต่อการสญู เสียและเสียหายในทกุ ส่ิงทกุ อย่างท่ีเกิดขึน้ ตอ่ สินคา้ และบรกิ าร ตลอดจนความปลอดภยั ต่อชีวติ และทรพั ยส์ นิ ของผโู้ ดยสารดว้ ย 4. ความสะดวกสบาย (Convenient) การขนส่งท่ีดีจะตอ้ งให้ความสะดวกสบายแก่ผู้ใช้บริการ ไม่ว่าจะเป็นความสะดวกสบา ยของ ผโู้ ดยสาร เชน่ จะตอ้ งไดร้ บั ความสะดวกสบายในการเดินทาง หรอื ความสะดวกในการขนสง่ สินคา้ ก็ เช่น อปุ กรณใ์ นการขนส่งทกุ ส่ิงทกุ อย่างทกุ ประเภทนนั้ จะตอ้ งมีอปุ กรณอ์ านวยความสะดวกต่างๆ ไวอ้ ย่างครบถว้ นพรอ้ มท่ีจะนามาใชใ้ นการเคล่อื นยา้ ยไดท้ นั ที

ประสทิ ธิภาพในการขนสง่ (Efficiency of Transportation) (ต่อ) 5. ความแน่นอนเชื่อถอื ไดแ้ ละตรงตอ่ เวลา (Certainty and Punctuality) การขนส่งท่ีดีและมีประสิทธิภาพ จะตอ้ งมีกาหนดเวลาในการเดินทางท่ีแน่นอน เช่ือถือได้ และตรง ต่อเวลา มีจานวนเท่ียวท่ีว่ิง เวลาท่ีจะออกเดินทางจากตน้ ทาง เวลาท่ีเดินทางถึงปลายทาง ตอ้ ง รกั ษาเวลาใหเ้ ป็นไปตามท่ีกาหนดไว้

ปัจจยั ท่ีสาคญั สาหรบั การขนสง่ 1. เส้นทางในการขนส่ง (Way , Route) หมายถึง ถนน แม่นา้ ทะเล ทางรถไฟ และ อากาศ เป็นตน้ ซ่ึงจะมีเสน้ ทางท่ีใชเ้ ดินทางเพ่ือการ ขนส่ง ซ่งึ อาจจะเป็นเสน้ ทางท่ีไม่สามารถมองเห็นได้ เชน่ เสน้ ทางบนอากาศ อย่ใู นทะเลมหาสมทุ ร เป็นตน้ นอกจากนี้ เสน้ ทางในการขนส่งอาจจะเป็นเสน้ ทางท่ีมีการใชอ้ ยู่เป็นประจา หรือเป็นครงั้ คราว หรอื อาจจะเป็นเสน้ ทางท่ีถกู กาหนดขนึ้ ตามความตอ้ งการก็ได้ 2. ยานพาหนะในการขนส่ง (Vehicle) ยานพาหนะในการขนสง่ ในท่ีนี้ หมายถงึ รถยนต์ รถไฟ เรอื เครอ่ื งบิน เสน้ ท่อ และอ่ืนๆ หรอื อาจแบ่ง ออกเป็นยานพาหนะในการเคล่ือนยา้ ยและอานวยความสะดวกใหก้ ับผูโ้ ดยสาร และยานพาหนะ เพ่ือการขนสง่ สินคา้ และบรกิ าร หรอื อาจจะเป็นยานพาหนะเพ่ือการขนสง่ สิง่ ใดส่งิ หน่ึงเฉพาะก็ได้

ปัจจยั ที่สาคญั สาหรบั การขนสง่ (ต่อ) 3. อุปกรณใ์ นการขนส่ง (Equipment) อุปกรณ์ท่ีใช้อานวยความสะดวกในการขนส่งในท่ีนีห้ มายถึง รถยก อุปกรณ์ขึน้ สินคา้ เป็นต้น สาหรบั อปุ กรณใ์ นการขนสง่ นี้ อาจจะแบ่ง อปุ กรณใ์ นการเคล่อื นยา้ ยและยกสินคา้ 4. สถานีในการขนส่ง (Terminal) เป็นสถานท่ีซ่ึงใชเ้ ป็นจุดสาหรบั หยุดรบั ส่งผโู้ ดยสาร หรือสินคา้ และบริการสาหรบั การขนส่งแต่ละ ประเภท ซ่ึงอาจจะเป็นสถานีตน้ ทาง หรือระหว่างเสน้ ทางก็ได้ การเรียกช่ือสถานีในการขนส่งนี้ อาจจะมีการเรียกท่ีแตกต่างกนั ออกไป เช่น ท่าอากาศยาน ท่าเรอื สถานีขนส่งผโู้ ดยสาร และสถานี ขนสง่ สนิ คา้ เป็นตน้

การขนสง่ กบั แหลง่ อตุ สาหกรรม การขนสง่ ถือไดว้ า่ มีสว่ นสมั พนั ธแ์ ละเก่ียวขอ้ งกบั กิจการอตุ สาหกรรมทกุ อย่างทกุ ประเภท ตา่ งก็ อาศยั การขนสง่ เขา้ มามีบทบาทรว่ มดว้ ยเกือบทงั้ สิน้ ซง่ึ อาจจะมีสว่ นรว่ มโดยตรงหรือโดยออ้ ม ดงั นนั้ อตั ราค่าบริการขนส่งจึงถือว่าเป็นตน้ ทนุ ในการผลิตชนิดหน่ึงดว้ ย ซ่ึงอตุ สาหกรรมบางประเภท ทุก ขนั้ ทกุ ตอนจะรวมเอาอตั ราคา่ บรกิ ารขนสง่ รวมไวใ้ นราคาของสินคา้ และบรกิ ารแทบทงั้ สิน้ แหล่งวัตถุดบิ แหล่งผลิต ตลาด กระบวนการขนสง่

การขนสง่ กบั แหลง่ อตุ สาหกรรม (ต่อ) ตวั อย่าง โรงงาน ก. จะผลิตสินคา้ ชนิดหน่ึง โดยแหล่งวตั ถดุ ิบท่ีใชใ้ นการผลิตอย่หู ่างจากตลาดเป็นระยะทาง 100 กิโลเมตร อตั ราคา่ บรกิ ารขนสง่ ไม่ว่าจะเป็นวตั ถดุ บิ หรอื สินคา้ สาเรจ็ รูปคดิ ราคาเท่ากนั ตนั ละ 1 บาท ต่อระยะทาง 1 กิโลเมตร และในการผลิตสินคา้ เม่ือออกมาเป็นสินคา้ วตั ถดุ ิบเท่ากับ 100 ตนั เม่ือผลิตออกมาเป็นสินคา้ สาเรจ็ รูปจะมีนา้ หนกั ลดลงจากนา้ หนกั วตั ถดุ ิบเดิมประมาณรอ้ ยละ 20 สมมตุ ิว่านา้ หนกั วตั ถุดิบเท่ากบั 100 ตนั เม่ือผลิตออกมาเป็นสินคา้ สาเรจ็ รูปจะเหลือนา้ หนกั เพียง 75 ตนั ในกรณีโรงงาน ก. สมควรจะตงั้ โรงงานไวใ้ กลแ้ หล่งวตั ถุดิบดีหรือใกลต้ ลาดดี เราจะใชว้ ิธี พิจารณาดงั นี้

การขนสง่ กบั แหลง่ อตุ สาหกรรม (ต่อ) กรณีที่ 1 สมมุติว่าตงั้ โรงงานไวท้ ่ีจุดก่ึงกลางพอดี กล่าวคือ โรงงานจะตงั้ อยู่ห่างจากแหล่ง วตั ถดุ ิบ 50 กิโลเมตร และอยหู่ ่างจากตลาด 50 กิโลเมตร 100 ตัน 50 กิโลเมตร 75 ตนั 50 กิโลเมตร 75 ตัน กระบวนการขนส่งในกรณีท่ี 1 ในกรณีนี้ โรงงาน ก. ตอ้ งเสยี อตั ราค่าบรกิ ารขนสง่ ทงั้ สิน้ เทา่ กบั คา่ ขนสง่ จากแหลง่ วตั ถดุ ิบไปยงั โรงงาน = 1×100×50 = 5,000 บาท คา่ ขนสง่ จากโรงงานไปยงั ตลาด = 1×75×50 = 3,750 บาท รวมคา่ ขนสง่ ในกรณีท่ี 1 ทงั้ สิน้ = 8,750 บาท

การขนสง่ กบั แหลง่ อตุ สาหกรรม (ต่อ) กรณีที่ 2 สมมตุ ิว่าตงั้ โรงงานใกลก้ บั ตลาด เพ่ือใหส้ ะดวกในการขายสินคา้ และบรกิ าร โดยห่าง จากตลาดเป็นระยะทาง 40 กิโลเมตร และหา่ งจากแหลง่ วตั ถดุ ิบเป็นระยะทาง 60 กิโลเมตร 100 ตนั 60 กิโลเมตร 75 ตัน 40 กิโลเมตร 75 ตนั กระบวนการขนส่งในกรณีท่ี 2 ในกรณีนี้ โรงงาน ก. ตอ้ งเสยี อตั ราคา่ บรกิ ารขนสง่ ทงั้ สิน้ เทา่ กบั ค่าขนสง่ จากแหลง่ วตั ถดุ บิ ไปยงั โรงงาน = 1×100×60 = 6,000 บาท คา่ ขนสง่ จากโรงงานไปยงั ตลาด = 1×75×40 = 3,000 บาท รวมคา่ ขนสง่ ในกรณีท่ี 2 ทงั้ สิน้ = 9,000 บาท

การขนสง่ กบั แหลง่ อตุ สาหกรรม (ต่อ) กรณีที่ 3 สมมตุ ิวา่ ตงั้ โรงงานใกลก้ บั แหล่งวตั ถดุ ิบ เพ่ือใหเ้ กิดความสะดวกในกระบวนการผลิต โดยหา่ งจากแหลง่ วตั ถดุ ิบเป็นระยะทาง 40 กิโลเมตร และหา่ งจากตลาดเป็นระยะทาง 60 กิโลเมตร 100 ตนั 40 กิโลเมตร 75 ตนั 60 กิโลเมตร 75 ตัน กระบวนการขนส่งในกรณีที่ 3 ในกรณีนี้ โรงงาน ก. ตอ้ งเสียอตั ราค่าบรกิ ารขนสง่ ทงั้ สิน้ เทา่ กบั ค่าขนสง่ จากแหลง่ วตั ถดุ บิ ไปยงั โรงงาน = 1×100×40 = 4,000 บาท ค่าขนสง่ จากโรงงานไปยงั ตลาด = 1×75×60 = 4,500 บาท รวมคา่ ขนสง่ ในกรณีท่ี 3 ทงั้ สิน้ = 8,500 บาท

แบบฝึกหดั ทา้ ยบทท่ี 4 1. วิวฒั นาการของการขนสง่ แบง่ ออกเป็นก่ียคุ อะไรบา้ ง จงอธิบาย 2. วฏั จกั รชีวติ ของการขนสง่ แบง่ ออกเป็นก่ีขนั้ อะไรบา้ ง จงอธิบาย 3. จงอธิบายขอบเขตและหนา้ ท่ีของการขนสง่ 4. การพฒั นาการขนสง่ แบง่ ออกเป็นก่ีประการ อะไรบา้ ง จงอธิบาย 5. ประสทิ ธิภาพในการขนสง่ มีอะไรบา้ ง จงอธิบาย 6. ปัจจยั ท่ีสาคญั สาหรบั การขนสง่ มีอะไรบา้ ง จงอธิบาย