เทคนิคต่างๆในห้องปฏิบัติการ

เครอื่ งมอื และเทคนคิ พนื้ ฐานสาํ หรบั หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมี อ.พญ.วนัสรนิ ไมตรมี ติ ร (พปี่ อ)

ขอ้ แนะนําการเรยี นภาคปฏบิ ตั วิ ชิ าชวี เคมี• ตงั้ ใจฟังคำอธบิ ำย lab : เนอ้ื หำสำระสำคญั และขอ้ ระมัดระวงั ถำ้สงสยั ใหซ้ กั ถำมกอ่ นทำ lab ( 90% ขอ้ สอบ lab จะถำมในสว่ นน)ี้• ขณะทดลอง: สงั เกตผลแลว้ บนั ทกึ , ทำควำมเขำ้ ใจกบั ผรู ้ ว่ มงำนถำ้ ไมเ่ ขำ้ ใจใหป้ รกึ ษำอำจำรย์ หรอื เจำ้ หนำ้ ทป่ี ระจำหอ้ ง• ฝึกทักษะกำรใชเ้ ครอื่ งมอื อยำ่ งถกู ตอ้ ง• จำชอ่ื เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชบ้ อ่ ย (สะกดใหถ้ กู ) รขู ้ อ้ ดี และขอ้ จำกดั ในกำรใช ้• สำมำรถอำ่ นผล คำนวณ และแปลผล ไดอ้ ยำ่ งถกู ตอ้ ง

ขอ้ แนะนําการเรยี นภาคปฏบิ ตั วิ ชิ าชวี เคมี• เขา้ เรยี นตรงเวลา เวลาเรยี นตอ้ งถงึ 80 %• เครง่ ครัดตำมคำสง่ั ประกำศ : กำรเตรยี มตวั และอปุ กรณส์ ำหรับ ทำกำรทดลอง ฯลฯ• รักษำควำมสะอำดของเครอ่ื งมอื และสถำนที่• Lab safety!!!• ใชเ้ ครอื่ งมอื ดว้ ยควำมระมดั ระวงั เพอื่ ป้องกนั อนั ตรำยและควำมเสยี หำย ของเครอ่ื งมอื

เครอ่ื งมอื และเครอ่ื งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมี จำชอื่ เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชบ้ อ่ ย (สะกดใหถ้ กู ) และรหู ้ นำ้ ท่ี กำรใชง้ ำนของเครอื่ งมอื ดงั กลำ่ ว

เครอ่ื งมอื และเครอ่ื งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมี Beaker

เครอ่ื งมอื และเครอ่ื งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมีErlenmeyer Flask

เครอ่ื งมอื และเครอ่ื งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมีGraduated cylinder

เครอ่ื งมอื และเครอ่ื งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมีVolumetric flask

เครอ่ื งมอื และเครอื่ งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมี Ostwald-Folin pipette

เครอื่ งมอื และเครอ่ื งแกว้ ในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารชวี เคมี

การวเิ คราะหท์ างชวี เคมี• Qualitative (คณุ ภาพวเิ คราะห)์ เชน่ กำรวดั pH ดว้ ยกระดำษวดั pH• Quantitative (ปรมิ าณวเิ คราะห)์ เชน่ ปรมิ ำณระดบั น้ำตำล, ระดบั โปรตนี ใน plasma ฯลฯ เลอื กใชเ้ ครอื่ งมอื ใหถ้ กู ตอ้ งและเหมาะสมกบั การวเิ คราะห์

การวเิ คราะหท์ างชวี เคมีเครอ่ื งมอื ทใ่ี ชว้ ดั ปรมิ าตรและเทคนคิ การใช้ • pipette or pipet • automatic pipette • burette or buret • volumetric flask

การวเิ คราะหท์ างชวี เคมีเครอ่ื งมอื ทม่ี คี วามแมน่ ยาํ สงู เหมาะกบั วธิ ปี รมิ าณวเิ คราะห์ Volumetric flask VERY ACCURATEOstwald-Folin pipette good for quantitative analysis Automatic pipette BuretteSerological pipette good for qualitative analysisGraduated cylinderMedicine dropper ไมค่ วรใชส้ าํ หรบั วดั ปรมิ าตร ! Erlenmeyer flask Beaker

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต What are pipettes? Pipette คอื เครอ่ื งมอื ใชส้ ำหรับวัดปรมิ ำตร หรอื ตวงสำรทตี่ อ้ งกำร แบง่ ไดเ้ ป็ น 2 ชนดิ คอื TD (to deliver);ปรมิ ำตรทปี่ ลอ่ ย ออกมำจะเทำ่ กบั ทเี่ ครอ่ื งมอื กำหนดไว ้ TC (to contain);ปรมิ ำตรทปี่ ลอ่ ย ออกมำจะนอ้ ยกวำ่ ทก่ี ำหนด เพรำะมสี ว่ นทต่ี ดิ คำ้ งอยภู่ ำยในของ pipette 1. Volumetric pipette 2. Ostwald-Folin pipette 3. Serological pipette123

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต1. เลอื กปิเปตใหถ้ กู ตอ้ ง ตรวจดคู วำมสะอำดของปิเปต และเลอื กปิเปตทมี่ ีสภำพสมบรู ณ์ ปลำยไมบ่ น่ิ2. กำรจับปิเปต ไมค่ วรจับใกลป้ ลำยทดี่ ดู น้ำยำ เนอื่ งจำกอำจเกดิ กำรปนเป้ือนได ้

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต3. ตอ่ ลกู ยำงกบั ปลำยบนของปิเปต บบี ลมออกเล็กนอ้ ย กอ่ นนำไปจมุ่ น้ำยำทจี่ ะดดู สำหรับคนทถี่ นัดมอื ขวำ ควรใชม้ อื ขวำถอื ปิเปต และถอื ลกู ยำงดว้ ยมอื ซำ้ ย

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต กำรดดู น้ำยำ ไมค่ วรจมุ่ ปิเปตลงไปในน้ำยำใหล้ กึ หรอื ตน้ื จนเกนิ ไป (ระยะทเ่ี หมำะสม ~ 2-3 cm)4. ดดู น้ำยำใหเ้ ลยขดี วดั ปรมิ ำตรทตี่ อ้ งกำร ~ 1 cm ระวงั อยำ่ ใหน้ ้ำยำเขำ้ ลกู ยำง ถำ้ดดู น้ำยำเขำ้ ลกู ยำง ควรเปลย่ี นปิเปตและลกู ยำงใหม่ น้ำยำทด่ี ดู เขำ้ ลกู ยำงตอ้ งทง้ิ ไป

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต5. ดงึ ลกู ยำงออก ใชป้ ลำยนว้ิ ชปี้ ิดปลำยบนของปิเปต

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต6. เชด็ ปลำยปิเปตดว้ ยกระดำษซบั เพอื่ ป้องกนั น้ำยำทอ่ี ำจตดิ ตำมผวิ ปิเปต ทำใหป้ รมิ ำตรทต่ี อ้ งกำรเปลยี่ นไป

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต7. • จับปิเปตใหต้ งั้ ฉำกกบั พนื้ ยกใหข้ ดี อยใู่ นระดบั สำยตำ • ปรับระดบั น้ำยำใหต้ รงขดี ทตี่ อ้ งกำร โดยใชน้ ว้ิ ชี้ กดปลำยบนของปิเปต พรอ้ มกนั นัน้ กใ็ ช ้ นวิ้ หวั แมม่ อื และนว้ิ กลำงหมนุ กำ้ นปิเปตอยำ่ งชำ้ ๆ • เมอื่ ไดร้ ะดบั ทต่ี อ้ งกำรแลว้ ใหแ้ ตะปลำยปิเปต กบั ขวดน้ำยำเพอื่ remove หยดน้ำยำทอี่ ำจคำ้ ง อยทู่ ปี่ ลำยปิเปต

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต* กำรดรู ะดบั ของน้ำยำใหด้ ทู รี่ ะดบั ลำ่ งสดุ ของ meniscus และใหอ้ ยใู่ นระดับสำยตำ

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต8. ปลอ่ ยน้ำยำลงในภำชนะรองรับโดยถอื ปิเปตใหต้ งั้ ฉำกและให ้ปลำยปิเปตแตะกบั ดำ้ นขำ้ งภำชนะ (แตต่ อ้ งไมจ่ มุ่ ลงไปในน้ำยำทมี่ อี ย)ู่

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต9. แตะปลำยไวก้ บั ขำ้ งภำชนะรับนำนประมำณ 2 วนิ ำทหี ลงั จำกท่ีสำรละลำยไหลออกจำกปิ เปตหมดแลว้10. สำหรับปิเปตชนดิ แตะเป่ ำ(blow-out pipette) ใหเ้ ป่ ำลมเขำ้ ไปไลน่ ้ำยำหยดสดุ ทำ้ ยทปี่ ลำยปิเปตออกมำ โดยเป่ ำสนั้ ๆ เพยี งครัง้ เดยี ว

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต• ปิเปตชนดิ แตะเป่ ำ (blowout) สงั เกตไดจ้ ำกรอยฝ้ ำหรอื รอยขดี เป็ นวงรอบโคนซอ้ นกนั สองวง• ปิเปตทไ่ี มม่ สี ญั ลกั ษณ์ดงั กลำ่ วเป็ นปิเปตชนดิ แตะปลอ่ ย ไมต่ อ้ งเป่ ำน้ำยำหยดสดุ ทำ้ ย

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต11. หลงั จากใชป้ ิ เปตแลว้ ใหใ้ สป่ ิ เปตไวใ้ นทแี่ ชป่ ิ เปตทนั ที เพรำะถำ้ปลอ่ ยทงิ้ ไว ้ น้ำยำทค่ี ำ้ งอยจู่ ะแหง้ ทำใหป้ ิเปตทำควำมสะอำดไดย้ ำก และอำจเกดิ กำรปนเปื้อนขนึ้ ได ้

เทคนคิ การใชป้ ิ เปต

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ• automatic pipette เหมำะสำหรับดดู สำรทม่ี ปี รมิ ำตรนอ้ ยๆ (< 1 mL) เนอ่ื งจำกสะดวกและแมน่ ยำกวำ่ กำรใช ้ glass pipettePlunger Tip ejectorbutton button Volume Tip ejector armadjustment knobDigital volume Disposable indicator yellow or blue tipPlastic shaft piston cylinder Pipette tip

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ Automatic pipette ขนำด 10 - 100 mL Automatic pipette ขนำด 100 - 1000 mL

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ1. หำ้ มปรับปรมิ ำตรเกนิ ขดี ตำ่ สดุ และบนสดุ P-100 - 10 to 100 µL P-1000 - 100 to 1000 µL2. หำ้ มจมุ่ pipette ในสำรละลำย โดยไมม่ ี tip สวมทป่ี ลำย3. หำ้ มเอยี ง pipette ในระดบั ขนำนกบั พนื้ ขณะทย่ี งั มสี ำรอยใู่ น tip

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ1. เลอื กขนำดปิเปตใหต้ รงกบั ปรมิ ำตรทตี่ อ้ งกำรวดั ตวั เลขบนปิเปตมหี น่วยเป็ น microliter (mL)Volume adjustment dial 0 2 Digital readout shows 2 the volume you have set.

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ2. ปรับปรมิ ำตรทต่ี อ้ งกำรโดยหมนุ ทปี่ ่ มุ ปรับปรมิ ำตรบนตวั automatic pipette ตวั อยำ่ ง วธิ กี ำรอำ่ นคำ่ ปรมิ ำตรจำกปิเปต หลกั พนั รอ้ ย สบิ ปรมิ ำตร 260 mL Automatic pipette ขนำด 100 - 1000 mLในหอ้ งปฏบิ ตั กิ ำรหำ้ มนักศกึ ษำปรับเปลยี่ นปรมิ ำตรเอง แตใ่ หต้ รวจสอบวำ่ปรมิ ำตรของปิเปตทใ่ี หไ้ ว ้ ตรงกบั ทต่ี อ้ งกำรหรอื ไม่

p 1000 p 1001000x µL 0 100x µL 0 100x µL 10x µL 10x µL 2 1x µL 2 2 2Volume set: 220 µL Volume set: 22 µL

P-10057 µL 970 µL

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ 3. เลอื ก pipette tip ใหต้ รงขนำดของปิเปต โดยสวมเขำ้ กบั ปลำยของ automatic pipette (อยำ่ ใหห้ ลวมหรอื แน่นจนเกนิ ไป) Tip สำหรับ automatic pipette ขนำด 10 - 100 mL (สเี หลอื ง) ขนำด 100 - 1000 mL (สฟี ้ำ)• หา้ มดดู สารละลายดว้ ย automatic pipette โดยไมใ่ ช้ pipette tip !!!• หา้ มจบั หรอื ทาํ ให้ pipette tip ปนเปื้ อนระหวา่ งการใช้

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ 4. กำรดดู และปลอ่ ยน้ำยำ 4.1 วธิ กี ารดดู นํา้ ยา12 1 จงั หวะท่ี 1 กด plunger เพอ่ื ทำใหเ้ กดิ ภำวะสญู ญำกำศในปิเปต*•ระดบั ทกี่ ดมอี ยสู่ องระดบั (สำมำรถรสู ้ กึ ไดจ้ ำกกำรตำ้ นทำนตอ่ กำรกด)•ใชร้ ะดบั แรกเพอื่ ดดู หรอื ปลอ่ ยสำรละลำย ตำมปรมิ ำตรทตี่ อ้ งกำร แลว้ ปลอ่ ยplunger ออก

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ 4.2 วธิ กี ารปลอ่ ยนํา้ ยา12 12 จงั หวะที่ 1 แตะปลำย tip กบั ภำชนะรับ แลว้ กด plunger ไปจนถงึ ระดบั ที่ 1 จะทำใหน้ ้ำยำจำก pipette tip ไหลลงสภู่ ำชนะรับ จงั หวะท่ี 2 รอเป็ นเวลำ 1-2 วนิ ำที กอ่ นทจ่ี ะกด plunger ลงไปจนสดุ (ระดบั ท่ี 2) ซงึ่ จะเป็ นกำรไลน่ ้ำยำทเี่ หลอื อยใู่ น pipette tip ลงสภู่ ำชนะ รับจนหมด (คลำ้ ยกบั ปิเปตชนดิ แตะเป่ ำ)

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ -แตะปลำย tip ทผ่ี นงั ขา้ งภาชนะทรี่ องรับ (tube) คอ่ ยๆกด plunger ลงไปถงึ ระดบั ตำ้ นทำนแรก รอ สำรละลำยไหลออกจำก tip 1-2 วนิ ำที แลว้ กด plunger จนสดุ เพอ่ื ไลส่ ำรละลำยออกจำก tip

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ5. หลงั จำกปลอ่ ยน้ำยำแลว้ กด plunger คำ้ งไว ้ พรอ้ มดงึ pipetteออกจำกภำชนะ แลว้ คอ่ ยๆปลอ่ ย plunger ใหค้ นื สตู่ ำแหน่งเดมิ ปลด tip ออกจำก pipette ลงสภู่ ำชนะ รองรับ ดว้ ยกำร กดป่ มุ ejector

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิวธิ กี ารปลอ่ ยนํา้ ยา autopipet plunger.MPG

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ 4.3 วธิ กี ารจมุ่ นํา้ ยา* จับ pipette ใหต้ งั้ ฉำกกบั พนื้* จมุ่ ใหป้ ลำย tip อยตู่ ำ่ กวำ่ ระดบั ผวิ เพยี ง~2-3 mmคอ่ ยๆ ปลอ่ ย plunger จำกระดบั ท่ี 1 กลบั คนื สตู่ ำแหน่งเดมิโดยคำ้ งปลำย tip ไวป้ ระมำณ 3 วนิ ำที (ขนึ้ อยกู่ บั ควำมหนดื ของสำร)

ขอ้ ควรระวงั ในการใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ 1. ถำ้ ดดู น้ำยำและพบวำ่ มฟี องอำกำศปนเขำ้ มำ ให ้ ปิเปตซ้ำใหม่ 2. ปลอ่ ย plunger อยำ่ งรวดเร็วอำจทำใหน้ ้ำยำถกู ดดู เขำ้ สตู่ วั pipetteทำใหเ้ กดิ ควำมเสยี หำยและเกดิ กำรปนเป้ือนได ้

เทคนคิ การใชป้ ิ เปตอตั โนมตั ิ

เทคนคิ การใช้ burette 1. burette with stopcock 2. burette with clamp12

เทคนคิ การใช้ burette1. ใช ้ funnel ในกำรรนิ น้ำยำลงไปในบเู ร็ต ใหเ้ ลยขดี วดั ปรมิ ำตรทตี่ อ้ งกำร ~ 1 cm - รนิ น้ำยำดว้ ยควำมระมดั ระวงั ไมใ่ หน้ ้ำยำไหลลน้ ออกมำจำกบเู ร็ต

เทคนคิ การใช้ burette2. เอำ funnel ออก รอสกั ครู่ แลว้ ปรับระดบั น้ำยำใหอ้ ยใู่ นระดบั ปรมิ ำตรทต่ี อ้ งกำรโดยไขน้ำยำสว่ นเกนิ ลงใน waste container ทเ่ี ตรยี มไวโ้ ดยเฉพำะ เมอ่ื ไดร้ ะดบั ของน้ำยำทตี่ อ้ งกำรแลว้ ใหแ้ ตะปลำยบเู ร็ตกบั container เพอ่ื remove หยดน้ำยำทค่ี ำ้ งอยทู่ ป่ี ลำยบเู ร็ต

เทคนคิ การใช้ burette3. ไขน้ำยำตำมปรมิ ำตรทตี่ อ้ งกำรลงในภำชนะรับ การใชบ้ เู ร็ตเพอ่ื ตวงนํา้ ยา

เทคนคิ การใช้ burette4. เมอื่ ไดป้ รมิ ำตรทตี่ อ้ งกำร ใหแ้ ตะภำชนะรับกบั ปลำยบเู ร็ต เพอ่ื ใหไ้ ดป้ รมิ ำตรของน้ำยำครบถว้ น

เทคนคิ การใช้ burette

เทคนคิ การใช้ buretteการใช้ burette ในการไตเตรต (titration)