ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΜΣ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Αθήνα 2014

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Βιώσιμη Ανάπτυξη»ΔιευθύντριαΕλένη Θεοδωροπούλου, ΚαθηγήτριαΜέλη της Συντονιστικής ΕπιτροπήςΓεώργιος Χονδρογιάννης, ΚαθηγητήςΡόιδω Μητούλα, Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΚων/νος Αμπελιώτης, Αναπληρωτής ΚαθηγητήςΓραμματείαΧαροκόπειο ΠανεπιστήμιοΤμήμα Οικιακής Οικονομίας και ΟικολογίαςΠ.Μ.Σ. «Βιώσιμη Ανάπτυξη»Ελ. Βενιζέλου 70, 17671, ΑθήναΚεντρικό κτήριο, 1ος όροφος, Γραφείο 1.06Web page: www.hua.grΠληροφορίες: Παστραπά Ελένητηλ: 210-9549263fax: 210-9577050e-mail: [email protected]

Περιεχόμενα1. Αντικείμενο Σπουδών….…………….……………….…………….………….32. Κανονισμός Λειτουργίας του ΠΜΣ…………………….………………….….43. Χρονική Διάρκεια…………………………………………………………..….64. Υλικοτεχνική Υποδομή………………………………………………………..65. Κριτήρια Επιλογής…………………………………….……….….………….76. Το Πρόγραμμα Σπουδών……………………………………………………..97. Περιεχόμενο Μαθημάτων ……………………………………………………118. Όργανα Λειτουργίας ΠΜΣ….……………………..……….……………….199. Επιστημονική Ομάδα ………..………………...….…………….………….2010. English Summary ………………………………………………………….21 2

1. Αντικείμενο Σπουδών Η χώρα μας, διαθέτοντας ένα τεράστιο οικολογικό και πολιτιστικό απόθεμα, καλείταισήμερα να αντιμετωπίσει μια σημαντική πρόκληση, αυτή της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Πρόκειταιγια την προσπάθεια στάθμισης δύο φαινομενικά αντιτιθέμενων στόχων: της επίτευξης υψηλώνρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, προκειμένου να αντεπεξέλθει στην παγκόσμια πρακτική, καιτης αδήριτης ανάγκης για διασφάλιση της περιβαλλοντικής ποιότητας. Στο πλαίσιο της σύγχρονης περιβαλλοντικής φιλοσοφίας, που στοιχειοθετείται από τονόρο Βιώσιμη Ανάπτυξη, σχηματοποιείται και ο σκοπός του Μεταπτυχιακού Προγράμματος«Βιώσιμη Ανάπτυξη», ως ο συνδυασμός τριών επιμέρους κυρίαρχων επιδιώξεων: της τοπικήςανάπτυξης, της διαχείρισης του περιβάλλοντος, και της αγωγής του καταναλωτή, επιδιώξεις πουπροωθούνται από τη λειτουργία των αντιστοίχων κατευθύνσεων. Οι κάτοχοι Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη «Βιώσιμη Ανάπτυξη» έχουν τηδυνατότητα να απασχοληθούν επαγγελματικά τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα.Κατά τομέα εξειδίκευσης:  Αγωγή του Καταναλωτή: Σε Τράπεζες, Χρηματιστηριακές Εταιρείες, Επιχειρήσεις Παραγωγής και Εμπορίας, Ενώσεις και Ινστιτούτα Προστασίας του Καταναλωτή, Ερευνητικά Ινστιτούτα, Υπηρεσίες των Υπουργείων Οικονομικών, Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (Γενική Γραμματεία Καταναλωτή), κ.ά.  Διαχείριση Περιβάλλοντος: Σε Τοπικές Αναπτυξιακές Εταιρίες, στο Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο ΥΠΕΚΑ, στο Συνήγορο του Πολίτη, σε Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, στη ΔΕΗ, στα ΕΛΠΕ, στο ΠΕΡΠΑ, κ.α.  Τοπική Ανάπτυξη: Σε υπηρεσίες των Υπουργείων Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλειας και Πρόνοιας και Οικονομικών, σε Δήμους, Περιφέρειες, Κέντρα Ερευνών και Μελετών, Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Συνεταιρισμούς, Τοπικές Αναπτυξιακές Εταιρείες, Πανεπιστημιακά Ερευνητικά Προγράμματα Ανάπτυξης, κ.α. 3

2. Κανονισμός Λειτουργίας του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Σύμφωνα με τον Κανονισμό Σπουδών του Ιδρύματος (Κεφ. Ζ’: Μεταπτυχιακές Σπουδές,Άρθρο 30, Γενικές διατάξεις) το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο δημοσιεύει κατ’ έτος ανακοίνωση,σε τρεις ημερήσιες εφημερίδες των Αθηνών και δύο της Θεσσαλονίκης, που κοινοποιείται καιστα ενδιαφερόμενα υπουργεία, Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. και στους ενδιαφερόμενουςεπαγγελματικούς φορείς, σχετικά με τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών, που παρέχει τοΊδρυμα και των οποίων η έναρξη έχει προγραμματισθεί για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος. Ηανακοίνωση περιέχει μεταξύ άλλων:  Γενική περιγραφή του Προγράμματος (κατηγορία προγράμματος, επιστημονικό περιεχόμενο, διάρκεια, στόχοι κ.τ.λ).  Τον ολικό αριθμό των διαθέσιμων θέσεων μεταπτυχιακών φοιτητών.  Τον αριθμό των τυχόν διαθέσιμων υποτροφιών και το ύψος της υποτροφίας.  Οδηγίες όσον αφορά στις προθεσμίες υποβολής αιτήσεων και στα απαιτούμενα πιστοποιητικά και δικαιολογητικά.  Τα προαπαιτούμενα προσόντα των υποψηφίων.  Τις υποχρεώσεις των φοιτητών. Οι ενδιαφερόμενοι έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για την εγγραφή τους σταμεταπτυχιακά προγράμματα εντός τακτού χρονικού διαστήματος από τη δημοσίευση τηςαγγελίας στον ημερήσιο τύπο. Οι αιτήσεις των υποψηφίων θα πρέπει να συνοδεύονται από ταπροβλεπόμενα από το οικείο πρόγραμμα δικαιολογητικά. Αιτήσεις που δεν συνοδεύονται από τα απαραίτητα πιστοποιητικά και δικαιολογητικά δενλαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία επιλογής των υποψηφίων. Με απόφαση τη Συγκλήτου καθορίζεται το ύψος των διδάκτρων που θα καταβάλλουνετησίως οι μεταπτυχιακοί φοιτητές κατά την εγγραφή τους. Ο συνολικός αριθμός των θέσεων μεταπτυχιακών φοιτητών για κάθε πρόγραμμακαθορίζεται με την έγκριση λειτουργίας του Προγράμματος ύστερα από εκτίμηση:  Των δυνατοτήτων του επιστημονικού προσωπικού και του ΕΕΔΙΠ του Ιδρύματος να υποστηρίζουν αποτελεσματικά τα μεταπτυχιακά προγράμματα.  Των ανειλημμένων υποχρεώσεων του Ιδρύματος όσον αφορά την ομαλή πρόοδο των ερευνητικών προγραμμάτων.  Των υλικοτεχνικών δυνατοτήτων του Ιδρύματος.  Του επιστημονικού ενδιαφέροντος των προγραμμάτων.  Των αναγκών της χώρας σε εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. Ο Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Μ.Σ.) και η Συντονιστική Επιτροπή (Σ.Ε.) τουΠ.Μ.Σ. αναδεικνύονται από τη Γ.Σ.Ε.Σ. του Τμήματος. Ο Δ.Μ.Σ. εισηγείται στη Γ.Σ.Ε.Σ. τουΤμήματος κάθε θέμα που αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή του Π.Μ.Σ. (Προκήρυξη,Αναλυτικό Πρόγραμμα, Διάρκεια, Στόχοι, Αριθμό θέσεων κατά κατεύθυνση, αριθμόυποτροφιών και ύψος αυτών, Πίνακας Διδακτικού Προσωπικού, Πίνακας ΔιπλωματικώνΕργασιών και Τριμελών Επιτροπών). 4

Ο Δ.Μ.Σ. συντονίζει τις δραστηριότητες του Π.Μ.Σ. χωρίς να παρεμβαίνει στο έργο τηςαξιολόγησης – βαθμολόγησης τόσο των γραπτών δοκιμασιών όσο και των διπλωματικώνεργασιών. Οι υποψήφιοι για μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης σύμφωνα με τον Κανονισμό Σπουδώντου Ιδρύματος (Κεφ. Ζ’: Μεταπτυχιακές Σπουδές, Άρθρο 32, Απονομή μεταπτυχιακών τίτλων)αναλαμβάνουν από το δεύτερο εξάμηνο σπουδών τους ερευνητική εργασία σε θέμα, πουπεριλαμβάνεται στα γνωστικά αντικείμενα του προγράμματος. Η εξέλιξη της εργασίας παρακολουθείται από μέλος ΔΕΠ, που διδάσκει στο πρόγραμμακαι που υποδεικνύεται από τη συντονιστική επιτροπή του προγράμματος. Το θέμα της εργασίαςορίζεται από το επιβλέπον μέλος ΔΕΠ, ύστερα από συνεννόηση με το φοιτητή. Με βάση τηνεργασία αυτή συντάσσεται διπλωματική εργασία. Με την ολοκλήρωση του διδακτικού μέρους του προγράμματος και την υποβολή τηςδιπλωματικής εργασίας ο υποψήφιος υπόκειται σε εξεταστική Επιτροπή από τα μέλη ΔΕΠ, πουπροτείνονται από τη συντονιστική επιτροπή του προγράμματος. Η δοκιμασία περιλαμβάνει: o Γραπτές ή και προφορικές εξετάσεις σε όλα τα μαθήματα του προγράμματος και o Προφορική εξέταση από τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής πάνω στη διπλωματική εργασία. Η τελική εκτίμηση της επίδοσης του φοιτητή τόσο στα μαθήματα όσο και στηδιπλωματική εργασία γίνεται από τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής. Ο τελικός βαθμός τηςεπίδοσης είναι ½ του αθροίσματος του μέσου όρου της εργασίας και του μέσου όρου τηςβαθμολογίας σε όλα τα μαθήματα. Η εξεταστική επιτροπή μετά τη δοκιμασία του φοιτητή προτείνει:  Την απονομή του σχετικού πτυχίου και τη συνέχιση ή μη των σπουδών για διδακτορικό δίπλωμα.  Την επανάληψη της δοκιμασίας ύστερα από ένα πρόσθετο και τελικό εξάμηνο προετοιμασίας και  Την απόρριψη του φοιτητή. Στην περίπτωση αυτή είναι δυνατόν να προταθεί η χορήγηση στο φοιτητή πιστοποιητικού μεταπτυχιακής ενημέρωσης. Η διπλωματική εργασία υποβάλλεται στον επιβλέποντα και τα μέλη της τριμελούςεπιτροπής ένα μήνα πριν από την ημερομηνία παρουσίασης. Η βαθμολόγηση των εξετάσεων και της διπλωματικής εργασίας γίνεται με βάση τηδεκαδική κλίμακα (0-10) με δυνατότητα δεκαδικών ψηφίων. Η στρογγυλοποίηση τηςβαθμολογίας γίνεται μία μόνο φορά. Αν από τη βαθμολόγηση της διπλωματικής εργασίαςπροκύπτει διαφορά βαθμολόγησης μεγαλύτερη των τριών μονάδων τότε η διπλωματική εργασίαπαραπέμπεται σε εξωτερικό αξιολογητή, μέλος Δ.Ε.Π. –Α.Ε.Ι., το οποίο υπηρετεί σε γνωστικόαντικείμενο στο οποίο εμπίπτει και το θέμα της διπλωματικής εργασίας για αναβαθμολόγηση. Ηβαθμολόγηση του εξωτερικού αξιολογητή αντικαθιστά τη μικρότερη βαθμολόγηση τηςδιπλωματικής εργασίας. Σε περίπτωση που προκύπτει διαφορά βαθμολόγησης μεγαλύτερη τωντριών μονάδων μεταξύ όλων των μελών της τριμελούς επιτροπής, τότε διατηρείται ο 5

μεγαλύτερος βαθμός και παραπέμπεται σε δύο εξωτερικούς αξιολογητές ως ανωτέρω, γιααναβαθμολόγηση και αντικατάσταση των δύο χαμηλότερων βαθμών. Σε περίπτωση ισοβάθμησης δύο ή περισσοτέρων μεταπτυχιακών φοιτητών σε Π.Μ.Σ.ειδίκευσης η ανάγνωση της καθομολόγησης γίνεται από μεταπτυχιακό φοιτητή πουαναδεικνύεται μετά από κλήρωση μεταξύ των ισοβαθμούντων. Η κλήρωση γίνεται παρουσίατου Προέδρου του Τμήματος, του Δ.Μ.Σ. και της Σ.Ε. Η αξιολόγηση – βαθμολόγηση της διπλωματικής εργασίας γίνεται με βάση τις αρχές τηςεπιστήμης στην οποία εντάσσεται το μελετώμενο θέμα και με κριτήρια επιστημονικά και μόνον. Ως διδάσκοντες, επιβλέποντες διπλωματικών εργασιών και μέλη τριμελών επιτροπώνορίζονται μέλη Δ.Ε.Π. του Οικείου Τμήματος ή άλλου Τμήματος του ίδιου Α.Ε.Ι., ή άλλουΑ.Ε.Ι. ή κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος. Τα μέλη ΔΕΠ άλλου Α.Ε.Ι. και οι κάτοχοιδιδακτορικού διπλώματος δεν αναλαμβάνουν την επίβλεψη διπλωματικών εργασιών. Στη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος και σε δημόσια συνεδρίασηαναγιγνώσκεται το πρακτικό εκλογής τόσο του υποψηφίου για μεταπτυχιακό δίπλωμαειδίκευσης, όσο και του υποψηφίου διδάκτορα και καλείται ο υποψήφιος να αναγνώσει τησχετική καθομολόγηση. Μετά την καθομολόγηση ο παριστάμενος Πρύτανης ή απουσία αυτού ονόμιμος αναπληρωτής του αναγορεύει τον υποψήφιο και απονέμει το σχετικό τίτλο. Η ανωτέρω συνεδρίαση γίνεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών απότην ημέρα κρίσης του υποψηφίου. Το Π.Μ.Σ. αξιολογείται, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Η αξιολόγησηδιενεργείται με ερωτηματολόγιο, που εγκρίνεται από τη Γ.Σ.Ε.Σ. Η διαδικασία αξιολόγησης, ταχρησιμοποιούμενα μέσα, ο χρόνος αξιολόγησης, τα εμπλεκόμενα όργανα, η επεξεργασία τωνερωτηματολογίων και η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων τελούν υπό την άμεση εποπτεία καιευθύνη του Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού. 3. Χρονική Διάρκεια Η ελάχιστη χρονική διάρκεια για την απονομή Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσηςστη Βιώσιμη Ανάπτυξη ορίζεται σε τέσσερα (4) διδακτικά εξάμηνα. Κατά τη διάρκεια τωντριών (3) διδακτικών εξαμήνων οι μεταπτυχιακοί φοιτητές παρακολουθούν τα αντίστοιχα ανάτομέα εξειδίκευσης μαθήματα και συμμετέχουν στην ερευνητική δραστηριότητα του τμήματος,ενώ στο τελευταίο εξάμηνο αναλαμβάνουν την υποχρέωση εκπόνησης μεταπτυχιακής μελέτης,με γνωστικό αντικείμενο σχετικό με τον τομέα εξειδίκευσής τους. 4. Υλικοτεχνική Υποδομή Το Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας διαθέτει σύγχρονες αίθουσες διδασκαλίας καιπλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα οποία μπορούν να στηρίξουναποτελεσματικά τη λειτουργία και τις διδακτικές και ερευνητικές ανάγκες που εμπίπτουν στη σφαίρα τουΠρογράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Βιώσιμης Ανάπτυξης 6

5. Κριτήρια Επιλογής Σύμφωνα με τον Κανονισμό Σπουδών του Ιδρύματος (Κεφ. Ζ’: Μεταπτυχιακές Σπουδές,Άρθρο 31, Επιλογή υποψηφίων) ισχύουν τα εξής: Προκειμένου να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα της κρίσης των υποψηφίωνσυγκροτείται τριμελής Επιτροπή Επιλογής από μέλη ΔΕΠ, η οποία αποτελεί και τη συντονιστικήεπιτροπή του συγκεκριμένου Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, όπως προβλέπει τοάρθρο 12 του Ν. 2083/92. Στην Επιτροπή αυτή διαβιβάζονται οι αιτήσεις (μετά τη λήξη τηςπροθεσμίας υποβολής τους) των υποψηφίων με τα συνημμένα δικαιολογητικά.Έργο της Επιτροπής είναι:  Ο έλεγχος των αιτήσεων ως προς το έγκαιρο της υποβολής τους.  Ο έλεγχος και η αξιολόγηση όλων των υποβληθέντων πιστοποιητικών.  Κατάρτιση προγράμματος γραπτής και προφορικής δοκιμασίας των υποψηφίων που εφαρμόζεται με ευθύνη της Επιτροπής.  Κατάταξη των υποψηφίων κατά σειρά επιτυχίας ύστερα από συνεκτίμηση των αποτελεσμάτων της δοκιμασίας και των προσόντων των υποψηφίων. Στη διαμόρφωση της τελικής βαθμολογίας, για την επιλογή των μεταπτυχιακών φοιτητών,συμβάλλουν: (α) Ο βαθμός του πτυχίου, που καλύπτει το 35% του γενικού βαθμού κατάταξης τωνυποψηφίων. (β) Η επίδοση σε τρία προπτυχιακά μαθήματα σχετικά με την ειδίκευση τωνυποψηφίων μεταπτυχιακών, που καλύπτουν το 45% του γενικού βαθμού κατάταξης τωνυποψηφίων. Τα μαθήματα αυτά, ανά κατεύθυνση, είναι τα εξής: i) Αγωγή Καταναλωτή Μικροοικονομική Μακροοικονομική Στατιστική ii) Διαχείριση Περιβάλλοντος Εφαρμοσμένη Οικολογία Διαχείριση Περιβάλλοντος Περιβαλλοντική Βιολογία iii) Τοπική Ανάπτυξη Μικροοικονομική Μακροοικονομική Στατιστική Σημειώνεται ότι οι απόφοιτοι άλλων Πανεπιστημίων ή Τ.Ε.Ι. έχουν την υποχρέωση ναδιαγωνιστούν γραπτά στα τρία παραπάνω μαθήματα, εφόσον δεν έχουν καλύψει την ύλη τους σεπροπτυχιακό επίπεδο. Βάση επιτυχίας λογίζεται ο βαθμός πέντε (5) για κάθε εξεταζόμενομάθημα. 7

(γ) Επαρκής γνώση μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας (αγγλική, γαλλική, γερμανική),όπως πιστοποιείται από επίσημους τίτλους σπουδών. Οι υποψήφιοι που δεν έχουν γλωσσικήεπάρκεια καλούνται σε γραπτή ή προφορική δοκιμασία σε μία ξένη γλώσσα, σε θέμα σχετικό μετο γνωστικό αντικείμενο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών. (δ) Το 20% της αξιολόγησης των υποψηφίων, από τριμελή επιτροπή μελών ΔΕΠ,βασίζεται στα ακόλουθα: Στο αποτέλεσμα γραπτής δοκιμασίας επί γενικού θέματος σχετικού με το γνωστικόαντικείμενο των σπουδών. Στο αποτέλεσμα προφορικής δοκιμασίας επί γενικού θέματος σχετικού με το αντικείμενοτων σπουδών . Στη μεταπτυχιακή εμπειρία στο αντικείμενο των σπουδών (επιστημονικό έργο,απασχόληση, ερευνητικό έργο, σχετικές σπουδές). Στην αξιολόγηση συστατικών επιστολών αρμοδίων προσώπων. Οι συστατικές επιστολές,ανάλογα με το περιεχόμενό τους, βαθμολογούνται με μηδέν (0), πέντε (5) ή δέκα (10). Αντικείμενο και βαθμός της πτυχιακής μελέτης. Οι εξετάσεις στα προαναφερθέντα τρία μαθήματα, καθώς και στη ξένη γλώσσα,διενεργούνται κατά το πρώτο δεκαήμερο του μηνός Ιουλίου. Η Επιτροπή Επιλογής περατώνει την κρίση της εντός του μηνός Μαΐου και υποβάλλει τιςπροτάσεις της για έγκριση και επικύρωση στο Δ.Σ. του τμήματος και στην περίπτωση τωνδιατμηματικών προγραμμάτων στο Πρυτανικό Συμβούλιο. Με ευθύνη του Ιδρύματοςδημοσιεύεται ο κατάλογος των επιτυχόντων. Οι εγγραφές των επιτυχόντων στα μεταπτυχιακάπρογράμματα ολοκληρώνονται μέχρι τη 15η Σεπτεμβρίου. 8

6. Το Πρόγραμμα ΣπουδώνΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑ Α΄ Εξάμηνο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΩΡΕΣ Δ/Μ ECTS101 Στατιστική Ανάλυση Μ. Βαμβακαρη Δεδομένων 3 3 7,5102 Διαχείριση Φυσικών 3 3 7,5 Κ. Λαζαρίδη, Πόρων Β. Δέτσης, Γ. Ευθυμίου103 Μικροοικονομική 3 3 7,5 Γ. Χονδρογιάννης Ανάλυση104 Εισαγωγή στη Βιώσιμη 3 3 7,5 Ρ. Μητούλα, Ανάπτυξη Κ. Αμπελιώτης Β΄ Εξάμηνο Μαθήματα κοινά και για τους τρεις τομείς εξειδίκευσηςΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑ ΩΡΕΣ Δ/Μ ECTS ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ201 Διοίκηση Ολικής 3 3 7,5 Γ. Μαλινδρέτος Ποιότητας* (1) Ρ. Λακρουά202 Οικονομετρία* (1) 3 3 7,5 Ε. Σαρδιανού203 Μακροοικονομική 3 3 7,5 Γ. Χονδρογιάννης Ανάλυση*(1) Μαθήματα επιλογής για τον τομέα εξειδίκευσης «Διαχείριση Περιβάλλοντος»* Μαθήματα κοινά για τους τομείς εξειδίκευσης «Τοπική Ανάπτυξη» και «Αγωγή Καταναλωτή» 9

Β΄ Εξάμηνο Μαθήματα ανά τομέα εξειδίκευσηςΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑ ΩΡΕΣ Δ/Μ ECTS ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ214 Τοπικές Αγορές Εργασίας και 3 3 7,5 Ε. Θεοδωροπούλου Απασχόληση222 Περιβαλλοντική Χημεία 3 3 7,5 Κ. Αμπελιώτης, Β. Κωσταρέλλη223 Μικροβιολογία Περιβάλλοντος 3 3 7,5 Α. Κυριακού, Γ. Ζερβάκης224 Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοσυστημάτων 3 3 7,5 Β. Δέτσης Κ. Καπίρης234 Βιοτεχνολογία - Υγεία και Γ. Ευθυμίου Ασφάλεια του Καταναλωτή 3 3 7,5 Ν. Γιαννακούρης Γ. Δεδούσης Α. Κούρτη Β. Κωσταρέλλη Σημείωση: ο κωδικός 214 αντιστοιχεί στην κατεύθυνση Τοπική Ανάπτυξη οι κωδικοί 22.. αντιστοιχούν στην κατεύθυνση Διαχείριση Περιβάλλοντος ο κωδικός 234 αντιστοιχεί στην κατεύθυνση Αγωγή Καταναλωτή Γ΄ Εξάμηνο Μαθήματα ανά τομέα εξειδίκευσης Τοπική ΑνάπτυξηΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑ ΩΡΕΣ Δ/Μ ECTS ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ311 Βιώσιμη Οικονομική Ανάπτυξη 33 7,5 Α. Σαΐτη, του Χώρου 33 7,5 T. Goddard 33 7,5 Ρ. Μητούλα,312 Αστική και Περιφερειακή 33 7,5 Οικονομική Ανάπτυξη Ε. Θεοδωροπούλου313 Αγροτική Οικονομική Ανάπτυξη Δ. Σδράλη, Μ. Γκούσια - Ρίζου,314 Τοπική Οικονομία και Ι. Ντόκας Επιχειρηματικότητα Γ΄ Εξάμηνο Μαθήματα ανά τομέα εξειδίκευσης Διαχείριση ΠεριβάλλοντοςΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑ ΩΡΕΣ Δ/Μ ECTS ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ321 Κ. Αμπελιώτης Ανάλυση Κύκλου Ζωής 33 7,5322 Προϊόντος Α. Σκορδίλης Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός 33 7,5 Β. Δέτσης Ε. Σαρδιανού323 Οικονομική του Περιβάλλοντος 3 3 7,5 Α. Οικονόμου 3 3 7,5324 Θεσμικό Πλαίσιο Προστασίας Περιβάλλοντος και Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 10

Γ΄ Εξάμηνο Μαθήματα ανά τομέα εξειδίκευσης Αγωγή ΚαταναλωτήΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑ ΩΡΕΣ Δ/Μ ECTS ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ331 Συμπεριφορά Καταναλωτή και 3 3 7,5 Α. Ζαρκάδα, 3 7,5 Β. Κωσταρέλλη Λήψη Αποφάσεων 3 7,5 Σ. Λώλος 3 7,5332 Νομισματικό και 3 Β. Θωμάς Χρηματοπιστωτικό Σύστημα Χρ. Παπάζογλου333 Ανάλυση Χρηματαγορών 3 & Κεφαλαιαγορών334 Διεθνές Οικονομικό 3 Περιβάλλον και Επιχειρηματικότητα 7. Περιεχόμενο Μαθημάτων Α΄ Εξάμηνο101. Στατιστική Ανάλυση ΔεδομένωνΕισαγωγή στη πολυμεταβλητή στατιστική - Ανάλυση διακύμανσης (ANOVA) σε παραμετρικάκαι μη παραμετρικά μοντέλα - Παλινδρόμηση και συσχέτιση - Ανάλυση κυρίων συνιστωσών -Ανάλυση σε ομάδες. Εργασία δειγματοληψίας και στατιστικής ανάλυσης των δεδομένων.(Υπολογιστική υποστήριξη της ύλης με δυνατότητα χρησιμοποίησης των στατιστικών πακέτωνSPSS κ.ά.).Διδάσκουσα: Μ. Βαμβακάρη, Αναπλ. Καθηγήτρια102. Διαχείριση Φυσικών ΠόρωνΕισαγωγή – ο ρόλος της διαχείρισης των φυσικών πόρων στην ισορροπία των οικοσυστημάτων.Διαδικασίες διαχείρισης και εκτίμησης των περιβαλλοντικών προβλημάτων από τιςδραστηριότητες εκμετάλλευσης και επεξεργασίας. Ανανεώσιμοι ενεργειακοί και υλικοί φυσικοίπόροι, δημιουργία, εξόρυξη και εκμετάλλευση. Μη ανανεώσιμοι ενεργειακοί και υλικοί φυσικοίπόροι, γένεση, εξόρυξη και εκμετάλλευση.Χαρακτηριστικά παραδείγματα φυσικών πόρων:  Τα εδάφη ως φυσικοί πόροι, χαρακτηριστικά εδαφών, διάβρωση και ερημοποίηση.  Το νερό ως φυσικός πόρος, ποιότητα νερού, ρύπανση και διαχείριση υγρών αποβλήτων. Το πρόβλημα της επάρκειας των υδατικών πόρων και η χρήση τους.  Ενεργειακοί πόροι, είδη και προβλήματα ρύπανσης από την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας. Εναλλακτικοί τρόποι διαχείρισης ενεργειακών πόρων.  Διατροφικοί πόροι  Δευτερογενείς φυσικοί πόροι, διαχείριση αποβλήτων  Τα οικοσυστήματα ως πηγές φυσικών πόρων, βιολογική ποικιλότητα, υγρότοποι, δασικοί πόροιΔιδάσκοντες: Κ. Λαζαρίδη, Αναπλ. Καθηγήτρια Β. Δέτσης, Επικ. Καθηγητής Γ. Ευθυμίου, Επικ. Καθηγητής 11

103. Μικροοικονομική ΑνάλυσηΟικονομικά υποδείγματα. Μαθηματικά της Αριστοποίησης. Προτιμήσεις και Θεωρία τηςχρησιμότητας. Μεγιστοποίηση της χρησιμότητας. Αποτέλεσμα εισοδήματος καιυποκατάστασης. Σχέσεις ζήτησης μεταξύ δύο αγαθών. Αγοραία ζήτηση και ελαστικότητα.Επιλογή σε συνθήκες αβεβαιότητας. Προσδοκώμενη χρησιμότητα. Αποστροφή του κινδύνου.Οικονομικά της πληροφόρησης. Θεωρία των παιγνίων. Συνάρτηση προσφοράς. Συνάρτησηκόστους. Τέλειος Ανταγωνισμός. Αποτελεσματικότητα του τέλειου ανταγωνισμού. Υποδείγματαατελούς ανταγωνισμού. Ζήτηση των επιχειρήσεων για παραγωγικούς συντελεστές. Τα όρια τηςαγοράς.Διδάσκων: Γ. Χονδρογιάννης, Καθηγητής104. Εισαγωγή στη Βιώσιμη ΑνάπτυξηΈννοια και περιεχόμενο της βιώσιμης ανάπτυξης. Τοπική οικονομία και ανάπτυξη. ΦορείςΤοπικής Ανάπτυξης. Οικονομικοί – Περιβαλλοντικοί και Κοινωνικοί Δείκτες τοπικής /περιφερειακής ανάπτυξης για την ποιοτική εκτίμηση της τοπικής κοινωνίας. Αντικειμενικοίσκοποί τοπικής ανάπτυξης. Σχέσεις μεταξύ οικονομίας, περιβάλλοντος, κοινωνίας, πολιτισμούκαι τοπικών θεσμών. Αναπτυξιακές πολιτικές για περιφερειακές και αστικές περιοχές.Κοινωνιολογικοί, γεωγραφικοί, οικονομικοί και πολιτισμικοί θεσμοί που συμβάλλουν στηντοπική ανάπτυξη. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη. Ενδογενής Τοπική Ανάπτυξη. ΟλοκληρωμένηΑνάπτυξη των περιφερειών. Έννοια και περιεχόμενο της οικονομικής της ανάπτυξης.Παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη. Στοιχεία περιβαλλοντικήςμακροοικονομίας. Κατανάλωση, προστιθέμενη αξία. Τεχνολογία και βιώσιμη ανάπτυξη.Πληθυσμός και βιώσιμη ανάπτυξη. Ελληνική πραγματικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη.Αναδρομή στις διεθνείς συνδιασκέψεις: Στοκχόλμη, Ρίο, Γιοχάνεσμπουργκ. Η κατάσταση τουκόσμου σήμερα. Η Ευρωπαϊκή διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι τομείς προτεραιότητας τηςΕ.Ε. Η κατάσταση στην Ελλάδα. Ενέργεια – περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη. Καθαρήενέργεια. Βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.Διδάσκοντες: Ρ. Μητούλα, Αναπλ. Καθηγήτρια Κ. Αμπελιώτης, Αναπλ. Καθηγητής Β΄ Εξάμηνο201. Διοίκηση Ολικής ΠοιότηταςΠοιότητα – «Αξία» στον καταναλωτή, αλυσίδα αξίας και σύστημα αξίας, συστήματα ποιότητας,ποιότητα εφοδιαστικής αλυσίδας και διαδικασιών, ποιοτική εξυπηρέτηση καταναλωτών,στρατηγικές επιχειρήσεων και ποιότητα, βιωσιμότητα, κατανάλωση και εφοδιαστική. Ιστορικήαναδρομή και διεθνής εμπειρία στη Διοίκηση Ποιότητας, αναφορά στο διεθνή οργανισμό ISO,εισαγωγή στην έννοια του ISO, στα πρότυπα ISO και στην εφαρμογή αυτών, εισαγωγή στιςαρχές της διοίκησης/διαχείρισης ποιότητας (Quality Management), στην έννοια της ολικήςποιότητας (Total Quality), στο σύστημα διαχείρισης ποιότητας, αναλυτικά στα πρότυπα ISO9000:2000 (Quality Management System) και ISO 22000:2005 (Food Safety ManagementSystem).Διδάσκοντες: Γ. Μαλινδρέτος, Επικ. Καθηγητής Ρ. Λακρουά, Δρ. 12

202. ΟικονομετρίαΣυσχέτιση. Απλή Παλινδρόμηση. Πολλαπλή Παλινδρόμηση. Έλεγχοι των στατιστικώνυποθέσεων του κλασικού γραμμικού υποδείγματος. Υποδείγματα με ψευδομεταβλητή ωςεξαρτημένη μεταβλητή. Υποδείγματα με χρονικές υστερήσεις (υποδείγματα προσδοκιών).Εισαγωγή στις χρονολογικές σειρές, μοναδιαίες ρίζες, συνολοκλήρωση.Διδάσκοντες: Ε. Σαρδιανού, Λέκτορας203. Μακροοικονομική ΑνάλυσηΕισαγωγή στη μακροοικονομική. Μακροοικονομικοί δείκτες. Το υπόδειγμα ανάπτυξης τουSolow. Υποδείγματα ανάπτυξης με επικαλυπτόμενες γενεές. Νέα θεωρία οικονομικήςανάπτυξης. Η θεωρία του πραγματικού οικονομικού κύκλου. Το παραδοσιακό Κεϋνσιανόυπόδειγμα. Από την Μικροοικονομική θεωρία στη Μακροοικονομική ανάλυση. Η θεωρία τηςκατανάλωσης. Η θεωρία των επενδύσεων. Ανεργία και Αγορά Εργασίας. Πληθωρισμός καινομισματική πολιτική. Δημοσιονομικά ελλείμματα και δημοσιονομική πολιτική. Εφαρμογές.Διδάσκων: Γ. Χονδρογιάννης, Καθηγητής214. Τοπικές Αγορές Εργασίας και ΑπασχόλησηΤοπική οικονομία και ανάπτυξη. Τοπικοί παράγοντες ανάπτυξης. Αντικειμενικοί σκοποί τοπικήςανάπτυξης. Δημόσιοι, Ιδιωτικοί, μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί. Τοπικοί φορείς και εκτίμησητων δραστηριοτήτων τους. Οικονομικοί και κοινωνικοί δείκτες τοπικής/ περιφερειακήςανάπτυξης για την εκτίμηση της ποιότητας της τοπικής ζωής. Ευρωπαϊκά και εθνικάπρογράμματα τοπικής ανάπτυξης – εφαρμογές. Έρευνες πεδίου. Σχέσεις μεταξύ οικονομίας,κοινωνίας και τοπικών θεσμών. Αναπτυξιακές πολιτικές. Κοινωνιολογικοί, γεωγραφικοί καιοικονομικοί θεσμοί που συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη. Αναπτυξιακός τοπικόςπρογραμματισμόςΔιδάσκουσα: Ε. Θεοδωροπούλου, Καθηγήτρια222. Περιβαλλοντική ΧημείαΤο πεδίο της Περιβαλλοντικής Χημείας. Η χημική οπτική γωνία στα περιβαλλοντικά θέματα. ΗΧημεία της ατμόσφαιρας. Η λέπτυνση της στοιβάδας του όζοντος. Η ρύπανση σε αστικάπεριβάλλοντα: Σχηματισμός φωτοχημικού νέφους. Η απειλή από τα αιωρούμενα σωματίδια.Όξινη βροχή. Φαινόμενο Θερμοκηπίου. Ενέργεια και περιβάλλον. Η χημεία της παραγωγήςκαυσίμων από ανανεώσιμες πρώτες ύλες. Τοξικές Οργανικές Ενώσεις: Επιμένοντες ΟργανικοίΡύποι (εντομοκτόνα, πολυχλωριωμένα διφαινύλια, διοξίνες, πολυαρωματικοίυδρογονάνθρακες), Βαρέα μέταλλα (Μόλυβδος, Υδράργυρος, Κάδμιο), Περιβαλλοντικάοιστρογόνα Η Χημεία των υδάτων. Κύριες χημικές παράμετροι που αφορούν το υδάτινοπεριβάλλον. Ευτροφισμός. Πετρελαϊκή ρύπανση. Υδρογονάνθρακες στο περιβάλλον. Η πορείαπρος το μέλλον: Πράσινη Χημεία. Οι 12 αρχές της Πράσινης Χημείας. Παρουσίασηεπιλεγμένων παραδειγμάτων.Διδάσκων: Κ. Αμπελιώτης, Ανάπλ. Καθηγητής Β. Κωσταρέλλη, Επικ. Καθηγήτρια223. Μικροβιολογία ΠεριβάλλοντοςΕισαγωγή στην επιστήμη της Μικροβιολογίας. Θεωρίες εξέλιξης των μικροοργανισμών(Ταξινόμηση, Φυλογένεση). Προκαρυωτικό κύτταρο – Μορφολογικά χαρακτηριστικά. Μέγεθος,Σχήμα, Χημική Σύσταση, Δομή (Κυτταρικό τοίχωμα, μηχανισμός της χρώσης Gram,κυτοπλασματική μεμβράνη, κυτταρικά οργανίδια, κυτταρικά έγκλειστα, Ενδοσπόριο).Μικροβιακή Θρέψη (Θρεπτικές απαιτήσεις των μικροοργανισμών, κατηγορίες μικροοργανισμώνανάλογα με τον τρόπο θρέψης τους, μικροβιακά θρεπτικά υποστρώματα). Μικροβιακή 13

καλλιέργεια. Έλεγχος της μικροβιακής αύξησης (Έλεγχος της μικροβιακής αύξησης με φυσικές,χημικές μεθόδους, Απολύμανση). Μύκητες. Μορφολογία, Δομή (Υφές, σύνθεση κυτταρικούτοιχώματος, σχηματισμός αποικιών, γραμμική αύξηση, ψευδοϊστοί, διαφοροποιήσεις υφών).Αγενής και εγγενής αναπαραγωγή των μυκήτων. Φυσικά οικοσυστήματα των μικροοργανισμών(Χερσαία, Υδάτινα, Ακραία Οικοσυστήματα). Ρόλος των μικροοργανισμών στουςβιογεωχημικούς κύκλους (Κύκλος C, Ν, S). Ρόλος των μικροοργανισμών στηνβιοαποικοδόμηση των ξενοβιοτικών ενώσεων. Μικροβιακή βιοαποκατάσταση. Παραδείγματαχρήσης μικροοργανισμών. Εργαστηριακές ασκήσεις: Γνωριμία με το εργαστήριο και τα όργανα.Θρεπτικά υποστρώματα. Εξάσκησηστην ασηπτική τεχνική. Εκμάθηση τεχνικών γραμμικής διασποράς και εμβολιασμού θρεπτικών.υποστρωμάτων με μύκητα και βακτήριο. Παρατήρηση βακτηρίων. Χρώση Gram. Μύκητες –Μικροσκοπική παρατήρηση. Μικροβιολογικός έλεγχος του νερούΠεριττωματικοί δείκτεςΔιδάσκουσα: Α. Κυριακού, Επικ. Καθηγήτρια Γ. Ζερβάκης, Επικ. Καθηγητής224. Ολοκληρωμένη Διαχείριση ΟικοσυστημάτωνΟρισμός, ιστορική εξέλιξη της έννοιας, διαφοροποίηση από παλιότερες προσεγγίσεις,περιορισμοί στην εφαρμογή. Βασικές αρχές, βήματα υλοποίησης, σκοποί και στόχοι.Οικολογική ακεραιότητα, ευστάθεια του οικοσυστήματος, σχέση βιοποικιλότητας καιοικοσυστημικής λειτουργίας, προσαρμοζόμενη διαχείριση. Θεσμικά προβλήματα.Παραδείγματα εργαλείων: ανάλυση βιωσιμότητας πληθυσμού, οικολογικοί διάδρομοι,Διαχείριση θαλάσσιων βιολογικών πόρων, θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές στη Μεσόγειοκαι στην Ελλάδα, ιχθυοπληθυσμοί. Αλιεία και διαχείριση αλιευτικών πόρων στην Ελλάδα,Κοινή Αλιευτική Πολιτική της Ε.Ε. Εναλλακτικοί τρόποι αλιευτικής διαχείρισης, διαχείρισηλιμνοθαλασσών και λιμνών.Διδάσκοντες: Β. Δέτσης, Επικ. Καθηγητής Κ. Καπίρης, Δρ. Γ. Ευθυμίου, Επικ. Καθηγητής234. Βιοτεχνολογία – Υγεία και Ασφάλεια του ΚαταναλωτήΕισαγωγή στη Βιοτεχνολογία. Τεχνολογία ανασυνδιασμένου DNA, Γενετικά τροποποιημένοιοργανισμοί, Κλωνοποίηση. Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Υγεία: Εμβόλια απόκλωνοποιημένα γονίδια, Μονοκλωνικά αντισώματα, Σύγχρονες μέθοδοι παραγωγήςαντιβιοτικών και φαρμάκων, Ανάλυση ανθρώπινου γονιδιώματος, Γονιδιακή θεραπεία.Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη Γεωργία και την Κτηνοτροφία: Βιοτεχνολογικήκαταπολέμηση των εχθρών και ασθενειών στα φυτά, Νέες ποικιλίες φυτών με βελτιωμέναοργανοληπτικά χαρακτηριστικά, Διαγονιδιακά φυτά ως μέσα παραγωγής βιοφαρμακευτικώνουσιών. Μεταφορά γονιδίων σε κατοικίδια ζώα, Δημιουργία ζώων κλώνων. Γενετικάτροποποιημένα τρόφιμα. Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη Βιομηχανία: Βιοαντιδραστήρες,Μικροβιακή βιοτεχνολογία, Βακτήρια και μύκητες για εμπορική παραγωγή πρώτων υλών καιοργανικών ενώσεων, Εφαρμογές στη βιομηχανία τροφίμων. Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στοΠεριβάλλον: Μικροοργανισμοί ως βιομετατροπείς για τον καθαρισμό αστικών καιβιομηχανικών αποβλήτων, Απορρύπανση της θάλασσας από το πετρέλαιο, Ζύμες για τηνεπαναπρόσληψη σημαντικών μετάλλων από απόβλητα, Διάσωση ειδών που κινδυνεύουν ναεξαφανιστούν. Νομοθεσία, Ασφάλεια του καταναλωτή, Ηθικά διλήμματα, επιπτώσεις καικοινωνικοοικονομικοί προβληματισμοί.Διδάσκοντες: Ν. Γιαννακούρης, Αναπλ. Καθηγητής Γ. Δεδούσης, Καθηγητής Α. Κούρτη, Αναπλ. Καθηγήτρια Β. Κωσταρέλλη, Επικ. Καθηγήτρια 14

Γ΄ Εξάμηνο311. Βιώσιμη Οικονομική Ανάπτυξη του ΧώρουΒασικός στόχος του μαθήματος Βιώσιμη Οικονομική Ανάπτυξη του χώρου είναι η εξοικείωσητων σπουδαστών με τις θεωρίες, τις αρχές, τα εργαλεία πολιτικής και τις πρακτικές εφαρμογέςπου δίνουν προοπτική βιωσιμότητας στην ανάπτυξη του αστικού και του αγροτικού χώρου. Τοσυγκεκριμένο μάθημα έχει πολλούς αντικειμενικούς στόχους. Βασικά όμως επιδιώκει νααναπτύξει και να διερευνήσει μια εναλλακτική οπτική για τον αστικό και τον αγροτικό χώρο.Κυρίως, επιδιώκει να αναπτύξει θέματα για την ποιότητα της ζωής, τη κατανομή τωνκοινωνικών και οικονομικών ευκαιριών και το περιβάλλον. Βασίζεται στη διαρκήαλληλοτροφοδότηση θεωρίας και πρακτικής και τον αμοιβαίο έλεγχο μεταξύ μεθοδολογιώνσχεδιασμού και πρακτικών αποτελεσμάτων τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στουςμεταπτυχιακούς φοιτητές να δημιουργήσει μια καινούργια οπτική για αστική και αγροτικήανάπτυξη. Οι θεματικές ενότητες του μαθήματος είναι: Εισαγωγή στη Βιώσιμη Αστική καιΑγροτική Ανάπτυξη, Βιώσιμος Αστικός και Αγροτικός Σχεδιασμός, Φυσικό περιβάλλον,Κοινωνικό Κεφάλαιο και Άνθρωπος: Βιώσιμη προσέγγιση, Τάσεις και αποτελέσματα:Οικονομική βάση, Κοινωνική αλλαγή και Ανάπτυξη, Αστική ανάπτυξη, αναγέννηση καιαλλαγές, Από το «περιβαλλοντικό κεφάλαιο» στο κεφάλαιο «ποιότητα ζωής», Διακυβέρνηση,Οικονομική Ανάπτυξη και Περιφερειακός Σχεδιασμός, Κουλτούρα, Οργανωσιακή Συμπεριφορά(Organisational behaviour), Δημόσια μεταφορικά μέσα: Καινοτομίες και Προτεραιότητες,Management και Ηγεσία (σε όλα τα επίπεδα), Εκπαίδευση και Βιωσιμότητα.Διδάσκουσα: Α. Σαΐτη, Αναπλ. Καθηγήτρια T. Goddard, Καθηγητής312. Αστική και Περιφερειακή Οικονομική ΑνάπτυξηΕισαγωγή στις έννοιες της αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Αστικός σχεδιασμός καιβασικές έννοιες. Πολεοδομικό Δίκαιο και αναπλάσεις. Σχεδιασμός και οικονομική ανάπτυξη.Χωροταξική κατανομή των οικονομικών δραστηριοτήτων. Η αστικοποίηση στον ελληνικόχώρο. Σχέσεις πόλης- περιφέρειας, ιεράρχηση πόλεων και οργάνωση του χώρου γύρω από τααστικά κέντρα. Εισαγωγή στην ενδοπεριφερειακή και διαπεριφερειακή ανάλυση. Αστικήπαρακμή και περιφερειακός μαρασμός. Αστική ανασυγκρότηση και αναζωογόνηση.Αντιμετώπιση των προβλημάτων των οικονομικά υποβαθμισμένων κεντρικών καιπεριφερειακών περιοχών. Οργανωτικές δομές και διαχειριστικά σχήματα αστικής καιπεριφερειακής ανασυγκρότησης από διεθνή εμπειρία και ειδικά αναπτυξιακά προγράμματααντιμετώπισης από τη διεθνή εμπειρία και ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα αντιμετώπισηςυποβαθμισμένων περιοχών. Ο αστικός και περιφερειακός σχεδιασμός στην Ελλάδα στο πλαίσιοτης Ολοκληρωμένης ανάπτυξης.Διδάσκοντες: Ρ. Μητούλα, Αναπλ. Καθηγήτρια Προσκεκλημένοι καθηγητές313. Αγροτική Οικονομική ΑνάπτυξηΗ Αγροτική Οικονομική Ανάπτυξη εξετάζει την ανάπτυξη του γεωργικού τομέα προς όφελοςτων απασχολουμένων στον τομέα αλλά και του κοινωνικού συνόλου. Συγκεκριμένα εξετάζει τιςαρχές, τους στόχους, τα εφαρμοζόμενα μέτρα της αγροτικής οικονομικής πολιτικής, τιςσυνέπειες των μέτρων και προτείνει διορθωτικές κινήσεις. Πιο αναλυτικά εξετάζεται ποιος είναιο καλύτερος τρόπος παραγωγής ώστε να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη με τα περιορισμέναπαραγωγικά μέσα που υπάρχουν. Πως οι παραγωγοί θα αποφασίσουν για την τιμή με την οποίαθα πωλούν τα προϊόντα τους. Πως μια χώρα μπορεί να οργανώσει την παραγωγή και marketingτων αγαθών και υπηρεσιών και που θα διανεμηθούν. Ποια είναι η καλύτερη δημόσια πολιτική 15

που πρέπει να ακολουθηθεί για το πώς πρέπει να διαμορφωθεί η αγορά των αγροτικώνπροϊόντων και ποια είναι η καλύτερη δημόσια πολιτική που αφορά την προσφορά ενέργειας καιτον περιορισμό μόλυνσης του περιβάλλοντος.Διδάσκουσα: Ε. Θεοδωροπούλου, Καθηγήτρια314. Τοπική Οικονομική Ανάπτυξη και ΕπιχειρηματικότηταΤοπική Ανάπτυξη. Παράγοντες Τοπικής Ανάπτυξης. Θεωρίες και Πολιτικές Τοπικής Ανάπτυξης.Σύλληψη και επιλογή επιχειρηματικής ιδέας. Επιχειρηματικό περιβάλλον: Προϋποθέσεις – βήματαεισαγωγής και προσωπικά χαρακτηριστικά. Επιχειρηματικό πλάνο: στάδια και ανάλυσή τους.Προϋπολογισμός Επενδύσεων Κεφαλαίου και οι κίνδυνοι που συνοδεύουν ένα επενδυτικό έργο.Κεφαλαιακή Διάρθρωση. Διαχείριση Κυκλοφορούντων Περιουσιακών Στοιχείων. ΜέθοδοιΧρηματοοικονομικής Ανάλυσης των Λογιστικών Καταστάσεων – Έμφαση στην Ανάλυση μεαριθμοδείκτες (Ratio Analysis).Διδάσκοντες: Δ. Σδράλη, Επικ. Καθηγήτρια Μ. Γκούσια – Ρίζου, Δρ. Ι. Ντόκας, Δρ.321. Ανάλυση Κύκλου Ζωής ΠροϊόντωνΗ ανάγκη για ολιστική θεώρηση στο σχεδιασμό των προϊόντων. Εισαγωγή στην ανάλυσηκύκλου ζωής προϊόντων. Συνοπτική ιστορική αναδρομή και αναφορά στη θεωρητική θεμελίωσητης μεθοδολογίας. Κριτήρια εφαρμογής της μεθόδου. Μελέτη σκοπιμότητας της ανάλυσης καιπροσδοκόμενα αποτελέσματα. Καθορισμός των ορίων του υπό εξέταση συστήματος. Συλλογήαξιόπιστων στοιχείων. Ορθές παραδοχές και απλουστεύσεις για την ανάλυση του συστήματος.Σχεδιασμός και ανάπτυξη του αντιπροσωπευτικού μοντέλου ανάλυσης. Κανονικοποίηση τωνδεδομένων. Ανάλυση επιπτώσεων. Κατηγορίες επιπτώσεων. Η μεθοδολογία Eco-Indicator 99.Κριτική αξιολόγηση και παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Παρουσιάσεις επιλεγμένωνπεριπτώσεων εφαρμογής της μεθοδολογίας.Διδάσκων: Κ. Αμπελιώτης, Αναπλ. Καθηγητής322. Περιβαλλοντικός ΣχεδιασμόςΗ γένεση του κινήματος του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Το φυσικό περιβάλλον στις πόλεις.Αρχιτεκτονική τοπίου και περιβάλλοντος. Παραδείγματα και εφαρμογές. Η έννοια της αειφορίαςως εργαλείο στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Περιβαλλοντική ψυχολογία. Ο πλανήτης γη ωςοικοσύστημα. Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος. Το δίκτυο «Φύση 2000» και οπεριβαλλοντικός σχεδιασμός σε προστατευόμενες περιοχές. Προβλήματα διαχείρισηςπεριβάλλοντος. Εμπλοκή των ενδιαφερόμενων μερών στη διαδικασία του σχεδιασμού. Τεχνικέςπρόβλεψης. Αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων.Διδάσκοντες: Α. Σκορδίλης, Δρ. Β. Δέτσης, Επικ. Καθηγητής323. Οικονομική του ΠεριβάλλοντοςΟικονομικά του Περιβάλλοντος: Επισκόπηση. Οικονομική ανάλυση του τόπου εγκατάστασης.Προσδιορισμός των τιμών στο χώρο. Κόστος μεταφοράς και υποδείγματα κόστους μεταφοράς.Υποδείγματα επιλογής του τόπου εγκατάστασης. Εγκατάσταση και φυσικό περιβάλλον.Περιοχές αγοράς και περιοχές προσφοράς. Εξωτερικές οικονομίες, επιβαρύνσεις καιπεριβαλλοντικά προβλήματα. Το πρόβλημα του πληθυσμού. Κατανομή των εξαντλήσιμων καιανανεώσιμων πόρων. Σπανιότητα των φυσικών πόρων. Οικονομική του ελέγχου της ρύπανσης.Περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Ανάπτυξη φτώχια και Περιβάλλον.Διδάσκουσα: Ε. Σαρδιανού, Λέκτορας 16

324. Θεσμικό Πλαίσιο Προστασίας Περιβάλλοντος και Μελέτες Περιβαλλοντικών ΕπιπτώσεωνΕισαγωγή – ο ρόλος της εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο σχεδιασμό έργων καιδραστηριοτήτων. Διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και επιμέρους στοιχεία(εύρος, βασικές περιβαλλοντικές μελέτες, μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων,παρακολούθηση). Κύριες μέθοδοι εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η Ελληνικήπρακτική στις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πρόβλεψη και εκτίμηση επιπτώσεων στοατμοσφαιρικό περιβάλλον, στα επιφανειακά και υπόγεια νερά, και στο έδαφος. Μελέτεςπεριπτώσεων για τυπικές κατηγορίες έργων.Διδάσκων: Α. Οικονόμου, Δρ.331. Συμπεριφορά Καταναλωτή και Λήψη ΑποφάσεωνΕισαγωγή-ορισμός του Marketing-εξέλιξη του Mαrketing, προσανατολισμός των επιχειρήσεωνως προς την αγορά και το Marketing, πεδία εφαρμογής του Mαrketing. Στρατηγικό Marketing,δημιουργία καταναλωτικής αξίας, διατήρηση πελατών. Relational Marketing, αποδοτικότηταπελατών, δίκτυα, Τotal quality. Παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του καταναλωτή(Προσωπικοί, Περιβάλλον κλπ.). Πηγές και βάσεις δεδομένων, Data mining. Διαδικασία λήψεωςαποφάσεων καταναλωτών. Συμπεριφορική τμηματοποίηση της αγοράς. Εισαγωγή νέωνπροϊόντων. Multi-attribute models και χρήση τους από τις επιχειρήσεις. Τακτικές τωνεπιχειρήσεων να επιδράσουν στη διαδικασία αντίληψης, σχηματισμού πεποιθήσεων και μνήμηςτων καταναλωτών. Διαχείριση χαρτοφυλακίου προϊόντων από τις επιχειρήσεις.Διδάσκοντες: Α. Ζαρκάδα, Επίκ. Καθηγήτρια Β. Κωσταρέλλη, Επικ. Καθηγήτρια332. Νομισματικό και Χρηματοπιστωτικό ΣύστημαΕισαγωγή - Στοιχεία Μακροοικονομικής Θεωρίας. Λειτουργίες του ΧρηματοπιστωτικούΣυστήματος. Το Τραπεζικό Σύστημα. Χρηματοπιστωτικό Σύστημα και Οικονομική Ανάπτυξη.Χρηματοοικονομική Απελευθέρωση. Ανταγωνισμός και Αποτελεσματικότητα στο ΤραπεζικόΣύστημα. Εξελίξεις στο Διεθνές και στο Ελληνικό Χρηματοπιστωτικό Σύστημα.Χρηματοπιστωτικό σύστημα και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση.Διδάσκων: Σ. Λώλος, Καθηγητής333. Ανάλυση Χρηματαγορών & ΚεφαλαιοαγορώνΣκοπός του μαθήματος αυτού είναι να βοηθήσει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές να κατανοήσουντις χρηματοοικονομικές αποφάσεις των εταιριών και τις αποφάσεις των επενδυτών. Στα πλαίσιααυτά το μάθημα αναλύει τις αγορές χρηματοοικονομικών προϊόντων και ένα μεγάλο αριθμόπροϊόντων τα οποία είναι διαθέσιμα (α) για χρηματοδοτικούς και επενδυτικούς σκοπούς και (β)για λόγους ελέγχου και αντιστάθμισης των χρηματοοικονομικών κινδύνων. Το μάθημαπεριγράφει τους μηχανισμούς έκδοσης των χρηματοοικονομικών προϊόντων και τις συνεχείςκαινοτομίες των αγορών στην δημιουργία νέων προϊόντων. Παράλληλα, στα πλαίσια τουμαθήματος εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο τα χρηματοοικονομικά προϊόνταδιαπραγματεύονται στις πρωτογενείς και δευτερογενείς αγορές.Το πρόγραμμα του μαθήματος εστιάζεται στη συνέχεια στη σχέση κινδύνου-απόδοσης και στοθεωρητικό πλαίσιο το οποίο ερμηνεύει τον προσδιορισμό των προσδοκώμενων αποδόσεων τωνεπενδύσεων με κίνδυνο. Έχοντας δημιουργήσει το απαραίτητο γνωστικό υπόβαθρό, στησυνέχεια οι σπουδαστές μελετούν τις βασικές αρχές τιμολόγησης των χρηματοοικονομικώνπροϊόντων σταθερού εισοδήματος, την μέτρηση των αποδόσεων και τους παράγοντες 17

προσδιορισμού της διακυμαντότητας των τιμών τους. Παράλληλα εξετάζονται οι βασικέςμεθοδολογίες αποτίμησης επενδυτικών προγραμμάτων.Στη συνέχεια, οι σπουδαστές μελετούν τις θεωρίες ερμηνείας των καμπυλών επιτοκίων και τησημασία τους στην τιμολόγηση των χρηματοοικονομικών προϊόντων. Το μάθημα εισαγάγειεπίσης τους συμμετέχοντες στις αγορές των παραγώγων προϊόντων και ιδιαίτερα των options καιfutures.Το τελευταίο τμήμα του μαθήματος εξετάζει περιπτώσεις χρηματοοικονομικών κινδύνων καιαναλύει τα βασικά τους χαρακτηριστικά και ειδικά θέματα στα χρηματοοικονομικά με έμφασηστον τομέα του behavioral finance.Διδάσκων: Β. Θωμάς, Δρ.334. Διεθνές Οικονομικό Περιβάλλον και ΕπιχειρηματικότηταΤο σύγχρονο διεθνές νομισματικό σύστημα. Η ανοικτή οικονομία: Συναλλαγματικές ισοτιμίεςκαι ισοζύγιο πληρωμών. Προϊόν, τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία βραχυχρόνια –μακροχρόνια. Άριστες νομισματικές περιοχές: Η έννοια της ευρωπαϊκής οικονομικήςολοκλήρωσης και η επίδρασή της στις καταναλωτικές αποφάσεις. Κόστη και οφέλη τηςνομισματικής ένωσης για τον καταναλωτή και την επιχείρηση. Υπό μετάβαση οικονομίες:Μακροοικονομικό περιβάλλον, διεθνείς οικονομικές σχέσεις και επενδυτικές ευκαιρίες.Μάρκετινγκ στο νέο οικονομικό περιβάλλον. Η Τιμολογιακή πολιτική και το νέο οικονομικόπεριβάλλον. Η μικρομεσαία επιχείρηση στο νέο οικονομικό περιβάλλον.Διδάσκων: Χ. Παπάζογλου, Αναπλ. Καθηγητής 18

8. Όργανα Λειτουργίας ΠΜΣΑρμόδια όργανα για την οργάνωση και λειτουργία του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών«Βιώσιμης Ανάπτυξης» είναι: i) H Σύγκλητος, η οποία είναι αρμόδια για κάθε θέμα διοικητικού ή οργανωτικού χαρακτήρα που σχετίζεται με τις μεταπτυχιακές σπουδές, συγκροτείται από μέλη ΔΕΠ και εκπροσώπους των μεταπτυχιακών φοιτητών. ii) Η Επιτροπή Μεταπτυχιακών Σπουδών, η οποία είναι αρμόδια για το συντονισμό και την εποπτεία των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σε επίπεδο Πανεπιστήμιο. Συγκροτείται με πράξη του Πρύτανη και απαρτίζεται από τον Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού ως Πρόεδρο και από ένα μέλος ΔΕΠ κάθε Τμήματος στο οποίο λειτουργεί Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών. iii) Η Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης (Γ.Σ.Ε.Σ.) του Τμήματος, έχει την ευθύνη της εξειδίκευσης της πολιτικής του Τμήματος σε ό,τι αφορά την έρευνα και τις μεταπτυχιακές σπουδές. Επίσης, η Γ.Σ.Ε.Σ. είναι αρμόδια για κάθε θέμα διοικητικού ή οργανωτικού χαρακτήρα που σχετίζεται με τις μεταπτυχιακές σπουδές σε επίπεδο Τμήματος και για την κατάρτιση ή την τροποποίηση του Προγράμματος μαθημάτων του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης του ΠΜΣ. Η Γ.Σ.Ε.Σ. απαρτίζεται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ που μετέχουν στην κανονική σύνθεση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος και από δύο εκπροσώπους των μεταπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος. iv) Η Συντονιστική Επιτροπή Μεταπτυχιακών Σπουδών (Σ.Ε.Μ.Σ.) του Τμήματος είναι αρμόδια για την παρακολούθηση, την εποπτεία και το συντονισμό του συνόλου των μεταπτυχιακών δραστηριοτήτων του ΠΜΣ. Η Σ.Ε.Μ.Σ. απαρτίζεται από τρία τουλάχιστον μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, τα οποία έχουν αναλάβει μεταπτυχιακό διδακτικό έργο. v) Ο Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΠΜΣ έχει την ευθύνη της διοικητικής, οργανωτικής και λειτουργικής διεύθυνσης του ΠΜΣ. Ο Διευθυντής εισηγείται τόσο στη Σ.Ε.Μ.Σ. όσο και απευθείας στη Γ.Σ.Ε.Σ. του Τμήματος για κάθε θέμα που αφορά την αποτελεσματική λειτουργία και την ποιοτική βελτίωση του ΠΜΣ. 19

9. Επιστημονική Ομάδα ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΒΑΘΜΙΔΑ ProfessorTim GoddardΑμπελιώτης Κωνσταντίνος Αναπληρωτής ΚαθηγητήςΒαμβακάρη Μαλβίνα Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΓιαννακούρης Nικόλαος Αναπληρωτής ΚαθηγητήςΓκούσια Ρίζου ΜαρίαΔεδούσης Γεώργιος ΔιδάκτωρΝτόκας Ιωάννης ΚαθηγητήςΔέτσης Βασίλειος Διδάκτωρ Επίκουρος ΚαθηγητήςΕυθυμίου Γεώργιος Επίκουρος ΚαθηγητήςΖαρκάδα Άννα Επίκουρη ΚαθηγήτριαΖερβάκης Γεώργιος Επίκουρος ΚαθηγητήςΘεοδωροπούλου Eλένη ΚαθηγήτριαΘωμάς Βασίλης ΔιδάκτωρΚαπίρης Κωνσταντίνος ΔιδάκτωρΚούρτη Ιωάννα Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΚυριακού Αδαμαντίνη Επίκουρη ΚαθηγήτριαΚωσταρέλλη Βασιλική Επίκουρη ΚαθηγήτριαΛαζαρίδη Κωνσταντία Αικατερίνη Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΛακρουά Ρίτσαρντ – Νικολά ΔιδάκτωρΛώλος Σαράντης ΚαθηγητήςΜαλινδρέτος Γεώργιος Επίκουρος ΚαθηγήτηςΜητούλα Ρόϊδω Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΟικονόμου Αγησίλαος ΔιδάκτωρΠαπάζογλου Χρήστος Αναπληρωτής ΚαθηγητήςΣαϊτη Άννα Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΣαρδιανού Ελένη ΛέκτοραςΣκορδίλης Αντώνιος Διδάκτωρ Χονδρογιάννης Γεώργιος Καθηγητής 20

10. English Summary Curriculum of Postgraduate Program SUSTAINABLE DEVELOPMENT Greece, a country with huge ecological and cultural funds, is nowadays faced with animportant challenge, that of “Sustainable Development”. It is the attempt to balance twoseemingly opposing objectives: the achievement of quick economic growth rates in order to beup to the international competition, and the dire necessity to ensure the protection of theenvironment and the conservation of the natural funds. In order to satisfy the modern societal needs, the program of postgraduate studies“Sustainable Development” is broken down into three specialization sections: Local Development Environmental Management Consumer Behavior Each postgraduate student follows one of the aforementioned sections and gains valuabletraining and expertise on the respective scientific area. The minimum time required for the award the “Postgraduate Diploma of Specialization” in“Sustainable Development” is four (4) academic semesters. During the first three semesters, thepostgraduate students attend the respective courses per specialization area and participate in theresearch activities of the Department. During the last semester, the students elaborate on apostgraduate thesis relevant to their specialization area. The graduates of the program are awarded the “Postgraduate Diploma of Specialization” in“Sustainable Development”. Based on their respective area of specialization, the graduates havethe option to pursue a professional career to either the private or public sector.Program outline1st Semester ECTS Tutors 7,5 M. Vamvakari TitleStatistical Data Analysis 7,5 K. E. Lazaridi, V. Detsis,Natural Resources Management 7,5 G. Efthimiou 7,5Microeconomics G. HondroyiannisIntroduction to Sustainable Development R. Mitoula, K. Abeliotis 21

Specialization in Local Development2nd Semester Title ECTS Tutors G. MalindretosTotal Quality Management 7,5 R. Lacroix E. SardianouEconometrics 7,5 G. HondroyiannisMacroeconomics 7,5 E. TheodoropoulouLocal Labor markets & Employment 7,53rd Semester ECTS Tutors 7,5 Title 7,5 A. Saiti Regional Sustainable Economic Development 7,5 R. Mitoula Urban and Regional Economic 7,5 Development D. Sdrali M. Goussia Local Economy and Entrepreneurship I. Dokas E. Theodoropoulou Rural Economic Development Specialization in Environmental Management2nd Semester ECTS Tutors 7,5 Title G. Malindretos Total Quality Management 7,5 R. Lacroix 7,5 Environmental Chemistry K. Abeliotis Environmental Microbiology 7,5 V. Costarelli Integrated Ecosystem Management Α. Kyriacou V. Detsis K. Kapiris G. Efthimiou3rd Semester ECTS Tutors 7,5 K. Abeliotis Title 7,5 Α. Skordilis Lifecycle Assessment 7,5 V.Detsis E. Sardianou Environmental Planning 7,5 A. Oikonomou Environmental Economics Legal Framework of Environmental Conservation and Environmental Impact Assessment 22

Specialization in Consumer Behavior2nd Semester Title ECTS Tutors 7,5Total Quality Management 7,5 G. Malindretos 7,5 R. LacroixEconometricsMacroeconomics 7,5 E. SardianouBiotechnology – Health and Consumer G. HondroyiannisSafety N. Yiannakouris G. Dedousis A. Kourti V. Costarelli3rd Semester ECTS Tutors 7,5 A. Zarkada Title 7,5 V. Costarelli Consumer Behaviour and Decision 7,5 S. Lolos Making Monetary and Banking System 7,5 V. Thomas Financial Markets and Investment Management Ch. Papazoglou International Finance and Entrepreneurship4th Semester ECTS 30 Title Postgraduate Dissertation 23