การวเิ คราะห์ความสัมพนั ธ์ระหว่าง ต้นทุน-ปริมาณ-กาไร ( Cost-Volume-profit Analysis )
สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของจุดคุม้ ทุน 2. การคานวณจุดคุม้ ทุน 3. การคานวณยอดขายตามกาไรที่ตอ้ งการ 4. การคานวณจุดคุม้ ทุนเมื่อมีการเปล่ียนแปลงปัจจยั ต่างๆ 5. การคานวณจุดคุม้ ทุนกรณีท่ีผลิตและขายสินคา้ มากกวา่ 1 ชนิด 6. บทสรุป จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. บอกความหมายของจุดคุม้ ทุนได้ 2. คานวณจดุ คุม้ ทุนได้ 3. คานวณยอดขายตามกาไรท่ีตอ้ งการได้ 4. คานวณจุดคุม้ ทุนเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงปัจจยั ต่างๆได้ 5. คานวณจุดคุม้ ทุนกรณีท่ีผลิตและขายสินคา้ มากกวา่ 1 ชนิด
การวเิ คราะห์ความสัมพนั ธ์ระหว่าง ต้นทุน-ปริมาณ-กาไร ในการบริหารเก่ียวกบั ตน้ ทุนการผลิตผบู้ ริหารควรใหค้ วามสาคญั และทาความเขา้ ใจเก่ียวกบั ความสัมพนั ธ์ระหว่าง ตน้ ทุน-ปริมาณ-กาไร เพ่ือใหบ้ รรลุวตั ถุประสงคต์ ามที่ตอ้ งการ ปัจจยั ท่ีมี ผลกระทบต่อการดาเนินงานของกิจการคือตน้ ทุนที่เก่ียวขอ้ งกบั การผลิตและค่าใชจ้ ่ายในการขาย และบริหาร ซ่ึงมีลกั ษณะเป็นตน้ ทุนแบบผนั แปรและตน้ ทุนแบบคงที่ การกาหนดราคาขายก็เป็ น อีกปัจจยั หน่ึงที่มีผลกระทบต่อผลการดาเนินงานของกิจการ การวิเคราะห์ความสัมพนั ธ์ของตน้ ทุน-ปริมาณ-กาไร เพ่ือให้บรรลุวตั ถุประสงค์ของกิจการ ดงั กล่าวเรียกวา่ การคานวณจุดคุม้ ทุน
การคานวณกาไรส่วนเกนิ คานวณได้ดงั นี้ กาไรส่วนเกิน = ราคาขาย - ตน้ ทุนผนั แปร การคานวณจุดคุ้มทุนเกยี่ วข้องกบั ปัจจยั ต่าง ๆ ดงั นี้ 1.ราคาขาย (Selling Price) 2. ตน้ ทุนผนั แปร (Variable Cost) หมายถึงตน้ ทุนผนั แปรท้งั ผลิตและขาย 3. ตน้ ทุนคงท่ี (Fixed Cost) หมายถึงตน้ ทุนคงท่ีท้งั ผลิตและขาย
การคานวณจุดคุ้มทุนทาได้ 3 วธิ ี ดงั นี้ 1.การคานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชส้ มการ (Equation Approach) 2. การคานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชแ้ ผนภูมิ (Graphical Approach) 3. การคานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชก้ าไรส่วนเกิน (Contribution Margin Approach)
1.การคานวณจุดคุ้มทุนโดยใช้สมการการ คานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชส้ มการแสดงใหเ้ ห็นถึงความสมั พนั ธ์ของตน้ ทุน-ปริมาณกาไรมีวิธีการ คานวณง่ายไม่ยงุ่ ยากใชส้ มการดงั น้ี ราคาขาย = ตน้ ทุนคงที่ + ตน้ ทุนผนั แปร
ตวั อย่างท่ี 1 บริษทั โชคดี จากดั มีขอ้ มูลเกี่ยวกบั การผลิตและการจาหน่ายเคร่ืองดื่มชนิดหน่ึงใน เดือนพฤษภาคม 2556 ดงั ต่อไปน้ี ราคาขาย หน่วยละ 20 บาท ตน้ ทุนการผลิตผนั แปร หน่วยละ 10 บาท คา่ ใชจ้ ่ายขายและบริหารผนั แปร หน่วยละ 2 บาท ตน้ ทุนการผลิตคงท่ี 30,000 บาท ค่าใชจ้ ่ายขายและบริหารคงท่ี 10,000 บาท
คานวณจุดคุ้มทุนโดยใช้สมการทาได้ ดงั น้ี คานวณจานวนหน่วยขาย ณ จุดคุ้มทุน คานวณจานวนเงนิ ขาย ณ จุดคุ้มทุน
2. การคานวณจุดคุ้มทุนโดยใช้แผนภูมิ การคานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชแ้ ผนภูมิน้นั จุดคุม้ ทุนคือจุดที่เสน้ รายไดร้ วม (Total Revenue TR) ตดั กบั เสน้ ตน้ ทุนรวม (Total Costs: TC) ณ จุดที่เสน้ 2 เสน้ ตดั กนั เรียกวา่ จุดคุม้ ทุนเป็นจุดท่ีแสดงให้ เห็นปริมาณการขายท้งั จานวนเงินและจานวนหน่วยและสามารถใชแ้ ผนภูมิกาหนดจานวนหน่วย และจานวนเงินท่ีตอ้ งขายเพอื่ ใหไ้ ดก้ าไรตามที่ตอ้ งการ
3. การคานวณจุดคุ้มทุนโดยใช้กาไรส่วนเกนิ การคานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชก้ าไรส่วนเกิน (Contribution Margin) การคานวณจุดคุม้ ทนุ ตามวิธีน้ี จะนากาไรส่วนเกินหารตน้ ทุนคงท่ีทาได้ 2 วธิ ีดงั น้ี 3.1 การคานวณจุดคุม้ ทุนเป็นจานวนหน่วย
3.2 การคานวณจุดคุ้มทนุ เป็ นจานวนเงนิ
จากตัวอย่างท่ี 1 คานวณจุดคุม้ ทุนเป็นจานวนหน่วยและจานวนเงินไดด้ งั น้ี จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนหน่วย
จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนเงนิ
การคานวณยอดขายตามกาไรทีต่ ้องการการ วิเคราะห์ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งตน้ ทุน-ปริมาณ-กาไร เป็นประโยชนต์ ่อการบริหารเป็นอยา่ งมาก โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การวางแผนกาไรท่ีตอ้ งการ การวางแผนกาไรโดยใชค้ วามสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง ตน้ ทุน-ปริมาณ-กาไร แบ่งออกเป็น 2 กรณีดงั น้ี 1.การคานวณยอดขายเม่ือตอ้ งการกาไรก่อนภาษีเงินได้ 2. การคานวณยอดขายเม่ือตอ้ งการกาไรหลงั ภาษีเงินได้
1.การคานวณยอดขายเม่ือต้องการกาไรก่อนภาษเี งนิ ได้ การคานวณยอดขายเมื่อตอ้ งการกาไรโดยไม่คานึงถึงภาษีเงินได้ เม่ือกิจการกาหนดกาไรท่ี ตอ้ งการแลว้ คานวณยอดขายโดยวธิ ีต่าง ๆ ดงั น้ี 1.1 การคานวณยอดขายตามกาไรที่ตอ้ งการโดยใชส้ มการ 1.2 การคานวณยอดขายตามกาไรที่ตอ้ งการโดยใชแ้ ผนภูมิ 1.3 การคานวณยอดขายตามกาไรที่ตอ้ งการโดยใชก้ าไรส่วนเกิน
1.1 การคานวณยอดขายตามกาไรทตี่ ้องการโดยใช้สมการ จากสมการ การคานวณจุดคุม้ ทุน กิจการคานวณยอดขาย เพื่อใหไ้ ดก้ าไรตามที่ตอ้ งการดงั น้ี
จากตวั อยา่ งที่ 1 บริษทั โชคดี จากดั มีขอ้ มูลเกี่ยวกบั การผลิตและการจาหน่ายเครื่องดื่มชนิดหน่ึง ในเดือนพฤษภาคม 2556 ดงั ต่อไปน้ี ราคาขายหน่วยละ 20 บาท ตน้ ทุนการผลิตผนั แปรหน่วยละ 10 บาท คา่ ใชจ้ ่ายขายและบริหารผนั แปร หน่วยละ 2 บาท ตน้ ทุนการผลิตคงท่ี 30,000 บาท ค่าใชจ้ ่ายขายและบริหารคงที่ 10,000 บาท ถ้ากจิ การต้องการกาไรก่อนภาษีเงินได้ 16,000 บาท
คานวณยอดขายเป็ นจานวนหน่วยดงั นี้
คานวณยอดขายเป็ นจานวนเงินดงั นี้
1.2 การคานวณยอดขายตามกาไรทตี่ ้องการโดยใช้แผนภูมิ การใชแ้ ผนภูมิเพื่อหายอดขายตามกาไรที่ตอ้ งการทาไดโ้ ดยเปรียบเทียบเสน้ รายไดร้ วมที่อยเู่ หนือ เส้นตน้ ทุนรวม จากตัวอย่างท่ี 1 หากกิจการตอ้ งการกาไรก่อนภาษีเงินได้ 16,000 บาทคานวณยอดขายโดยใช้ แผนภูมิดงั น้ี
1.3 การคานวณยอดขายตามกาไรทตี่ ้องการโดยใช้กาไรส่วนเกนิ การคานวณยอดขายตามกาไรที่ตอ้ งการโดยใชก้ าไรส่วนเกินใชห้ ลกั การเช่นเดียวกนั กบั การ คานวณจุดคุม้ ทุนโดยเพ่ิมกาไรก่อนภาษีเงินไดท้ ่ีตอ้ งการเขา้ กบั ตน้ ทุนคงที่ ยอดขายเป็ นจานวนหน่วย
ยอดขายเป็ นจานวนเงนิ
2. การคานวณยอดขายเม่ือต้องการกาไรหลงั หักภาษเี งินได้ การคานวณยอดขายตามกาไรท่ีตอ้ งการโดยคานึงถึงภาษีเงินได้ ต่างจากการคานวณ ยอดขายเมื่อตอ้ งการกาไรท่ีตอ้ งการ เน่ืองจากกาไรที่ตอ้ งการหลงั ภาษีเงินไดเ้ ป็นกาไรที่ต่ากวา่ กาไรท่ีตอ้ งการก่อนภาษีเงินไดจ้ ึงตอ้ งนากาไรท่ีตอ้ งการมาคานวณยอ้ นกลบั ใหไ้ ดก้ าไรก่อนภาษี เงินไดค้ านวณ ดงั น้ี
จากตวั อยา่ งท่ี 1 ถา้ กิจการตอ้ งการกาไรหลงั หกั ภาษีเงินได้ 16,000 บาท สมมติอตั ราภาษีเงินได้ 20% คานวณยอดขายไดด้ งั น้ี
หากปัจจยั ใดปัจจยั หน่ึงที่เกี่ยวขอ้ งกบั การคานวณจุดคุม้ ทุนมีการเปลี่ยนแปลง ไม่วา่ จะเพ่มิ ข้ึน หรือลดลง ยอ่ มมีผลทาใหจ้ ุดคุม้ ทุนเปล่ียนแปลง ปัจจยั ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั การคานวณจุดคุม้ ทุนมี 3 ปัจจยั คือ 1.ราคาขายต่อหน่วย 2. ตน้ ทุนผนั แปรต่อหน่วย 3. ตน้ ทุนคงท่ีรวม 1.การเปลยี่ นแปลงของราคาขายต่อหน่วย ราคาขายเปลี่ยนแปลงได้ 2 กรณีคือ 1.1 ราคาขายต่อหน่วยเพมิ่ ข้ึน 1.2 ราคาขายต่อหน่วยลดลง
1.1 ราคาขายต่อหน่วยเพม่ิ ขนึ้ มผี ลให้กาไรส่วนเกนิ สูงขนึ้ จากตวั อยา่ งท่ี 1 สมมติวา่ ราคาขายต่อหน่วยเพ่ิมข้ึนเป็นหน่วยละ 22 บาทปัจจยั อ่ืนท่ีเก่ียวขอ้ ง ยงั คงเดิมคานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชว้ ธิ ีกาไรส่วนเกินไดด้ งั น้ี
จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนหน่วย
จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนเงนิ จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนเงิน
ถา้ ตอ้ งการกาไรก่อนภาษีเงินได้ 16,000 บาท คานวณยอดขายเป็นจานวนหน่วยและจานวนเงินไดด้ งั น้ี
ยอดขายเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ ตอ้ งการกาไรหลงั ภาษีเงินได้ 16,000 บาทคานวณยอดขายเป็นจานวนหน่วยและจานวนเงินไดด้ งั น้ี
1.2 ราคาขายต่อหน่วยลดลง มีผลให้กาไรส่วนเกนิ ลดลง จากตวั อยา่ งท่ี 1 สมมติวา่ ราคาขายต่อหน่วยลดลงเป็นหน่วยละ 16 บาทปัจจยั อื่นท่ีเกี่ยวขอ้ ง ยงั คงเดิม คานวณจุดคุม้ ทุนโดยใชก้ าไรส่วนเกินไดด้ งั น้ี จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนหน่วย
จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ กิจการตอ้ งการกาไรก่อนหกั ภาษีเงินได้ 16,000 บาท คานวณยอดขายเป็นจานวนหน่วยและ จานวนเงินไดด้ งั น้ี ยอดขายเป็ นจานวนหน่วย
ยอดขายเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ ตอ้ งการกาไรหลงั ภาษีเงินได้ 16,000 บาท อตั ราภาษีเงินได้ 20% คานวณยอดขายเป็นจานวนเงินไดด้ งั น้ี
2.การเปลยี่ นแปลงของต้นทุนผนั แปรต่อหน่วย ตน้ ทุนผนั แปรต่อหน่วยเปล่ียนแปลงได้ 2 กรณีคือ 2.1 ตน้ ทุนผนั แปรต่อหน่วยเพ่มิ ข้ึน 2.2 ตน้ ทุนผนั แปรต่อหน่วยลดลง 2.1 ตน้ ทุนผนั แปรต่อหน่วยเพิ่มข้ึนมีผลใหก้ าไรส่วนเกินลดลง
จากตวั อยา่ งที่ 1 สมมติวา่ ตน้ ทุนผนั แปรการผลิตต่อหน่วยเพิม่ เป็นหน่วยละ 13 บาทค่าใชจ้ ่ายขาย และบริหารและปัจจยั อื่นที่เก่ียวขอ้ งยงั คงเดิม คานวณจุดคุม้ ทุนเป็นจานวนหน่วยและจานวนเงินโดยใชก้ าไรส่วนเกิน จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนหน่วย
จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ กิจการตอ้ งการกาไรก่อนภาษีเงินได้ 16,000 บาท คานวณยอดขายเป็นจานวนหน่วยและจานวน เงินไดด้ งั น้ี ยอดขายเป็ นจานวนหน่วย
ยอดขายเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ ตอ้ งการกาไรหลงั ภาษีเงินได้ 16,000 บาท อตั ราภาษีเงินได้ 20% คานวณยอดขายเป็นจานวนไดด้ งั น้ี
2.2 ต้นทุนผนั แปรต่อหน่วยลดลงมีผลให้กาไรส่วนเกนิ สูงขนึ้ จากตวั อยา่ งที่ 1 สมมติวา่ ตน้ ทุนการผลิตผนั แปรต่อหน่วยลดลงเป็นหน่วยละ 8 บาทส่วนปัจจยั อื่นท่ีเก่ียวขอ้ งยงั คงเดิม คานวณจุดคุม้ ทุนเป็นจานวนหน่วยและจานวนเงินโดยใชก้ าไรส่วนเกินไดด้ งั น้ี จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนหน่วย
จุดคุ้มทุนเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ กิจการตอ้ งการกาไรก่อนภาษีเงินได้ 16,000 บาท คานวณยอดขายเป็นจานวนหน่วยและจานวน เงินไดด้ งั น้ี ยอดขายเป็ นจานวนหน่วย
ยอดขายเป็ นจานวนเงนิ
ถา้ ตอ้ งการกาไรหลงั ภาษีเงินได้ 16,000 บาท อตั ราภาษีเงินได้ 20% คานวณยอดขายเป็นจานวนเงินไดด้ งั น้ี
Search
