ขุนช้างขุนแผน-ส.

ขนุ ชา้ ง ขนุ แผน ตอน ขนุ ชา้ ง ถวายฎกี า

๑. ประวตั ผิ ูแ้ ตง่ วรรณคดเี รอื่ งขนุ ชา้ งขนุ แผนมกี วแี ตง่ กนั หลายคน ในปลาย สมยั อยธุ ยา และ ในสมยั รตั นโกสนิ ทรต์ อนตน้ ตอนทไี่ พเราะ สว่ นมากแตง่ ในสมยั พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หลา้ นภาลยั (รชั กาลที่ ๒)การแตง่ เสภาเรอื่ งขนุ ชา้ งขนุ แผนไม่นิยมบอกนามผู ้ แตง่ มเี พยี งการสนั นิฐานผแู้ ตง่ โดยพจิ ารณาจากสานวนการแตง่ เทา่ นั้นเสภาขนุ ชา้ งขนุ แผน ตอน ขนุ ชา้ งถวายฎกี าจงึ ไม่ทราบนาม ผูแ้ ตง่ ทแี่ น่ชดั ๒.ลกั ษณะคาประพนั ธ ์ เรอื่ งขนุ ชา้ งขนุ แผนเป็ นคาประพนั ธ ์ ประเภทกลอนเสภา ลกั ษณะคา ประพนั ธก์ ลอนเสภาเป็ นกลอนสภุ าพ เสภาเป็ นกลอนขน้ั เลา่ เรอื่ งอยา่ งเลา่ นิทานจงึ ใชค้ ามากเพอื่ บรรจขุ อ้ ความใหช้ ดั เจนแกผ่ ูฟ้ ัง และมุ่งเอาการขบั ได ้ ไพเราะเป็ นสาคญั สมั ผสั ของคาประพนั ธ ์ คอื คาสดุ ทา้ ยของวรรคตน้ สง่ สมั ผสั ไปยงั คาใดคาหนึ่งใน ๕ คาแรกของวรรคหลงั สมั ผสั วรรคอนื่ และ สมั ผสั ระหวา่ งบทเหมอื นกลอนสภุ าพ

๓.เรอื่ งยอ่

ครงั้ หนึ่งสมเด็จพระพนั วษาเสด็จประพาส สพุ รรณบรุ เี พอื่ ทรงลา่ ควายป่ า ขนุ ไกรพ่อของ พลายแกว้ มหี นา้ ทตี่ อ้ นควายป่ า เผอญิ ควายป่ า แตกตนื่ ขวดิ ผูค้ น ขนุ ไกรจงึ ไดร้ บั โทษประหาร ฝ่ ายนางทองประศรผี ูเ้ ป็ นภรรยาไดพ้ า พลาย แกว้ ซงึ่ ยงั เล็กอยหู่ นีอาญา ไปเมอื งกาญจนบรุ ี เมอื่ พลายแกว้ อายุ ๑๕ ปี นางทองประศรไี ด ้ พาไปบวชเรยี นที่ วดั สม้ ใหญ่ เมอื่ เรยี นรู ้ วชิ า อาคมจนจบ แลว้ ก็ไดไ้ ปบวชเรยี นตอ่ ทวี่ ดั ป่ าเล ไลยก ์ เมอื งสพุ รรณบรุ ี ตอ่ มา พลายแกว้ ได ้ แตง่ งานกบั นางพมิ หลงั จากแตง่ งานได ้ ๒ วนั พลายแกว้ ก็ตอ้ งยกทพั ไปตเี มอื งเชยี งใหม่ เมอื่ ไดร้ บั ชยั ชนะก็ไดแ้ ตง่ งานนางลาวทองเป็ น ภรรยา

ขณะทพี่ ลายแกว้ ไปทาศกึ นั้น นางพมิ ลม้ ป่ วย ขรวั ตาจจู งึ แนะนาใหเ้ ปลยี่ นชอื่ เป็ นวนั ทอง เพอื่ รกั ษาอาการไข ้ ขนุ ชา้ งทหี่ ลงรกั นางวนั ทอง มาโดยตลอดไดใ้ ช ้ อบุ ายลวงวา่ พลายแกว้ ไป ทพั ตายเสยี แลว้ และอา้ งกฎหมายวา่ ผูห้ ญงิ ม่ายทสี่ ามไี ปทพั ตายจะถกู รบิ เป็ นม่าย หลวง นางศรปี ระจนั ผูเ้ ป็ นแม่เชอื่ ขนุ ชา้ ง จงึ บงั คบั ใหน้ างวนั ทอง แตง่ งานกบั ขนุ ชา้ งจน ได ้ แตน่ างวนั ทองไม่ยอมเขา้ เรอื นหอ เมอื่ พลายแกว้ ยกทพั กลบั กรงุ ศรอี ยุธยาพรอ้ มนาง ลาวทอง พระพนั วษาไดพ้ ระราชทาน บรรดาศกั ดใิ ์ หพ้ ลายแกว้ เป็ นขนุ แผนแสน สะทา้ น แลว้ พานางลาวทองกลบั สพุ รรณบุรี ขนุ แผนรเู ้ รอื่ งการแตง่ งานของนาง วนั ทองกบั ขนุ ชา้ งก็โกรธ ประกอบกบั นางลาว ทองและนางวนั ทองววิ าทกนั ขนุ แผนจงึ พา

ตอ่ มาขนุ แผนกบั ขนุ ชา้ งไดไ้ ปฝึ กราชการ กบั จมนื่ ศรเี สาวรกั ษท์ งั้ สองไดค้ นื ดกี นั กระทง่ั นางลาวทองป่ วย ขนุ แผนจงึ ฝากเวร ไวก้ บั ขนุ ชา้ ง ขนุ ชา้ งก็รบั ปากไวด้ ว้ ยดี ครน้ั เมอื่ พระ พนั วษารบั สง่ั ถามถงึ ขนุ แผน ขนุ ชา้ งกลบั ทลู วา่ ขนุ แผนหนีเวรปี นกาแพงวงั ไปหานางลาว ทอง สมเด็จพระพนั วษากรวิ้ จงึ ลงโทษให ้ ขนุ แผนตะเวนดา่ นหา้ มเฝ้ า สว่ นนางลาวทอง ใหเ้ อาไปไวใ้ นวงั ขนุ แผนมคี วามอาฆาตขนุ ชา้ งมาก จงึ เดนิ ทางไปสพุ รรณบรุ ี สะเดาะดาล ประตขู นึ้ เรอื นขนุ ชา้ ง แตเ่ ขา้ หอ้ งผดิ ไปเขา้ หอ้ ง นางแกว้ กิรยิ า ซงึ่ เป็ นทาสในเรอื นขนุ ชา้ งแลว้ ไดน้ างเป็ นภรรยา จากนั้นจงึ พานางวนั ทองหนี ออกจากเรอื นขนุ ชา้ งไปอยใู่ นป่ า จนกระทง่ั นางวนั ทองใกลค้ ลอด ขนุ แผนจงึ เขา้ พงึ่ พระ

ขนุ แผนคดิ ถงึ นางลาวทองซงึ่ ถกู กั ไวใ้ นวงั จงึ ไดข้ อรอ้ งใหจ้ มนื่ ศรกี ราบทลู ขอพระราชทาน อภยั โทษใหน้ างลาวทอง เป็ นผลใหพ้ ระพนั วษากรวิ้ รบั สง่ั ใหล้ งอาญาจาคกุ ขนุ แผน สว่ น นางวนั ทอง ตอ้ งจาใจอยกู่ บั ขนุ ชา้ งและได ้ คลอดบตุ รทบี่ า้ นขนุ ชา้ ง ใหช้ อื่ วา่ พลายงาม ขนุ ชา้ งรวู ้ า่ ไม่ใชบ่ ุตรของตนจงึ วางอุบาย ฆ่า เมอื่ นางวนั ทองทราบเรอื่ งจากผพี รายของ ขนุ ชา้ ง จงึ ไปชว่ ยพลายงามไดท้ นั และเลา่ เรอื่ ง ทงั้ หมดใหฟ้ ัง แลว้ พลายงามเดนิ ทางไปอยกู่ บั ยา่ ทองประศรที กี่ าญจนบรุ ี ไดเ้ รยี นวชิ าอาคม ตา่ งๆ เมอื่ เตบิ ใหญ่ขนึ้ จมนื่ ศรพี าเขา้ ไปถวาย ตวั เป็ นมหาดเล็ก

เมอื่ ครงั้ ทพี่ ระพนั วษากรวิ้ เจา้ เมอื ง เชยี งใหม่ ซงึ่ สง่ พระราชสาสน์ มาทา้ ทาย เป็ นเหตใุ หพ้ ลายงามมโี อกาสกราบทลู อาสา และกราบทลู ขนุ แผนใหไ้ ปทพั ดว้ ย ขนุ แผนจงึ พน้ โทษ ขณะรอฤกษ ์ เคลอื่ นทพั นางแกว้ กิรยิ าก็คลอดบตุ ร นางทองประศรจี งึ ใหช้ อื่ หลานวา่ พลาย ชมุ พล

ขนุ แผนกบั พลายงามเคลอื่ นทพั ไปพกั ที่ เมอื งพจิ ติ ร พลายงามพบรกั กบั ศรมี าลาลกู สาวพระพจิ ติ รกบั นางบุษบา ขนุ แผนไดข้ อ ศรมาลาใหก้ บั พลายงาม ศกึ เชยี งใหม่ ขนุ แผนและพลายงามไดร้ บั ชยั ชนะ เมอื่ กลบั ถงึ กรงุ ศรอี ยุธยาพลายงามไดร้ บั พระราชทานความดคี วามชอบเป็ นจมนื่ ไวยวรนาถไดร้ บั พระราชทานนางสรอ้ ยฟ้ า ซงึ่ เป็ นพระธดิ าของพระเจา้ เชยี งใหม่ เป็ น ภรรยาพลายงามหรอื จมนื่ ไวยวรนาถจงึ แตง่ งานกบั นางสรอ้ ยฟ้ าและนางศรี มาลา สว่ นขนุ แผนไดร้ บั พระราชทาน บรรดาศกั ดเิ ์ ป็ นพระสรุ นิ ทรฦๅไชยไหสรุ ยิ ะ ภกั ดิ ์ ครองเมอื งกาญจนบรุ ี

ขอขอบคณุ https://sites.google.com/a/banraiwitth แหลง่ ทมี่ า aya.ac.th/krucartoon/rabb-than- khxmul/bth-thi-1 https://www.google.com/search?q=ขนุ ชา้ งขนุ แผน+ตอนขนุ ชา้ งถวายฎกี า