ประเด็นที่-5-หนังสือเล็มเล็ก-รร.บ้านแม่ทะ

ประเด็นที่ 5 การสง่ เสรมิ เพอ่ื เพม่ิ รายไดค้ รัวเรอื นหรือชมุ ชน จากองค์ความรูข้ อง งานวิจยั และนวัตกรรม โรงเรยี นบ้านแมท่ ะ ชุดความรู้ กระดาษใชแ้ ล้วมคี า่ แปลงร่างเปน็ กระดาษสา เพิ่มรายได้ให้เยาวชนและชุมชน รวบรวมเรียบเรยี ง: อ.อภิรดี จีนครา้ ม, นายสมคดิ สใุ จ ,นายจิระพงษ์ จนั ทรก์ ระจา่ ง, น.ส.ศรนิ ทร์ธร วงศค์ รองศกั ดิ์ บรรณาธิกร: ผศ.ดร.ฟสิ กิ ส์ ฌอณ บวั กนก

ความสำ� คัญของชุดความรู้ ชดุ ความรู้นเี้ กดิ จากการได้ข้อมลู ความตอ้ งการของคนในชุมชนทีบ่ า้ นแมท่ ะ อ�ำเภอแม่ทะ เพ่อื เป็นการอนรุ กั ษ์ และสบื ทอดภูมิปญั ญาเร่ืองการท�ำดอกไม้ประดษิ ฐ์และการท�ำพวงหรดี จากกระดาษสาในชมุ ชนให้คงอยู่ และส่งเสริมให้ คนในชุมชนได้มีรายได้เพ่ิมเติมจากภูมิปัญญาในท้องถ่ินและเพ่ิมมูลค่าให้กระดาษใช้แล้วที่มีอยู่ในโรงเรียนและตามบ้าน ซงึ่ เปน็ ผลิตภัณฑก์ ารทำ� ดอกไม้ประดิษฐ์และการทำ� พวงหรีดจากกระดาษสาที่สร้างรายไดก้ ับชมุ ชน เกดิ การประสาน ความรู้ภูมิปัญญาเรื่องการท�ำดอกไม้ประดิษฐ์และการท�ำพวงหรีดจากกระดาษสาในท้องถิ่นและองค์ความรู้จากการวิจัย ท่ไี ดร้ บั การร่วมมือจากหน่วยงานทีเ่ กย่ี วข้องเรือ่ งการน�ำกระดาษทใ่ี ชแ้ ลว้ มาแปรรูปเปน็ กระดาษสา เพือ่ ชุมชนสามารถ นำ� ไปใชไ้ ด้จริงและองคค์ วามรู้จะคงอย่สู บื ทอดในชมุ ชนนน้ั ตอ่ ไป

วตั ถปุ ระสงคช์ ุดความรู้ 1.เพื่อพัฒนาความรู้ภูมิปัญญาเรื่องการน�ำกระดาษที่ใช้แล้วมาแปรรูปเป็นกระดาษสา และส่งเสริมทกั ษะในอาชีพตามบริบทของชมุ ชน 2. เพอ่ื เพ่ิมรายไดใ้ นครวั เรอื นหรอื ชมุ ชน

วธิ ีได้มาซ่ึงความรู้ สำ� รวจความต้องการ: การพฒั นาจะประสบผลสำ� เร็จได้เกิดจากการรวมกล่มุ คนในชมุ ชนบา้ นแมท่ ะท่สี นใจ ต่อยอดภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ พฒั นาทักษะอาชีพ และเพ่ิมรายได้ในชมุ ชน จดั การต่อยอด: สรา้ งความรคู้ วามเขา้ ใจของคนในชมุ ชนทีส่ นใจเก่ียวกับการต่อยอดภมู ิปัญญาทอ้ งถ่นิ ไปใน ทิศทางเดียวกนั เพ่ือให้เกิดกระบวนการในการเรียนรูแ้ ละพฒั นารว่ มกัน เห็นถึงคณุ คา่ ของส่ิงทีม่ ี พัฒนารูปแบบ ผลิตภณั ฑ์ใหม้ ีความหลากหลาย เมอ่ื คนในชมุ ชนมีความรคู้ วามเขา้ ใจ และความต้องการตรงกนั ก็จะส่งผลถงึ การ ก�ำหนดเปา้ หมายเดียวกันคอื การเพ่มิ รายไดใ้ ห้กบั คนในชุมชน ถ่ายทอดความร:ู้ การเพิ่มรายได้ของคนในชุมชนต้องเกดิ จากความรู้ความเข้าใจในภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิ่นของ ชุมชน พฒั นาทกั ษะอาชพี ใหเ้ กิดความเชีย่ วชาญ สามารถต่อยอดความรู้และพัฒนาผลิตภณั ฑใ์ นรูปแบบทีห่ ลากหลาย เพื่อเพ่มิ ทางเลอื กในการเพ่ิมรายได้

เนอื้ หาความรู้ การท�ำดอกไม้ประดิษฐ์และการท�ำพวงหรีดจากกระดาษสา ของชมุ ชนบา้ นแมท่ ะ เกดิ จากผู้สูงอายใุ นชุมชนมีความรแู้ ละฝมี อื ใน การทำ� ดอกไม้ประดษิ ฐจ์ ากกระดาษสา และน�ำมาตอ่ ยอดเปน็ พวงหรดี จากดอกไมป้ ระดษิ ฐ์กระดาษสา เพ่อื เพิ่มหารายได้เพิ่มใหก้ บั ตนเองและ ครวั เรือน ซง่ึ วิธแี ปรรูปกระดาษใช้แลว้ เปน็ กระดาษสา สรปุ ไดด้ ังน้ี กระดาษสา เปน็ กระดาษชนดิ หนงึ่ ท่ีทำ� มาจากต้นปอสา โดยใช้ เยอื่ จากเปลอื กส่วนของล�ำตน้ ของปอสา วิธีตดั ตน้ ปอสา การตดั ตน้ สา สงู จากพ้ืนประมาณ 30 เซนติเมตรแบ่งออกเปน็ ท่อน ทอ่ นละประมาณ 150 เซนตเิ มตร ต้องไม่มใี บแขนงก่งิ หรอื รากตดิ มา การลอกเปลือก ปอสา การลอกเปลอื กสามอี ยู่ 2 วิธี คือการลอกเปลอื กสาดิบ และการ ลอกเปลือกสาสุก (การเผาหรือการนึ่ง)

วัสดอุ ุปกรณ์ในการแปรรปู กระดาษใช้แล้วเปน็ กระดาษสา 1. กระดาษใช้แล้ว 2. เปลอื กปอสาแหง้ 3. นำ้� 4. ผงฟอกสีหรอื คลอรีนหรอื ไฮโดรเจน 5. โซดาไฟ 6.สียอ้ มเย่ือสาหรอื สียอ้ มบาติกหรือสีย้อมกระดาษ 7.เกลอื แกง อุปกรณก์ ารทำ� เยื่อสาและกระดาษสา 1. ถังและเตาตม้ เยอื่ สา 2. ถงั ล้างเยื่อสา 3. ถงั ฟอกสีเยื่อสา 4. เคร่ืองโม่เย่อื สา (หากไมม่ ีใช้เคร่อื งปั่นน้�ำผลไมแ้ ทนได)้ 5. ถงั นำ�้ ต้นื 6. ตะแกรง

ข้นั ตอนการแปรรูปกระดาษใช้แลว้ เป็นกระดาษสา 1. แชเ่ ปลือกสา 24 ชว่ั โมง 2. การต้มมี 2 วิธี 2.1. ต้มโดยใช้ขเ้ี ถา้ ประมาณ 3-6 ช่ัวโมง 2.2. ต้มโดยใช้โซดาไฟ ประมาณ 50 นาที 3. การฟอกสีใชแ้ คลเซยี มไฮเบอร์คลอไรด์ 1 ขดี ต่อเยื่อสา 5 กโิ ลกรัม นาน 30 นาที แลว้ ลา้ ง น�้ำให้ สะอาด 4. นำ� เย่อื สาไปโมด่ ้วยเครื่อง (หากไมม่ ีใชเ้ ครือ่ งปัน่ น้ำ� ผลไม้แทนได้) 5. แชก่ ระดาษใช้แล้ว 24 ชวั่ โมง โดยฉีกให้เปน็ ช้ินเล็กทีส่ ุดเท่าท่จี ะทำ� ได้

ข้ันตอนการแปรรูปกระดาษใช้แล้วเปน็ กระดาษสา(ตอ่ ) 6. นำ� กระดาษใชแ้ ล้วไปโม่ด้วยเครือ่ ง (หากไม่มีใช้เคร่อื งปนั่ น�ำ้ ผลไม้แทนได้) 7. การแตะเยอ่ื สามีตะแกรงม้งุ ลวดขนาดเท่ากระดาษมอี ยู่ 2 ขนาด คอื ขนาดกวา้ ง 60 ซม. ยาว 80 ซม. และขนาดกวา้ ง 46 ซม. ยาว 56 ซม. นำ� ตะแกรงวางบนถังน้�ำขนาดกวา้ ง 80 ซม. ยาว 1 ม. สงู 40 ซม. แลว้ น�ำเย่อื สาประมาณ 1 ขีด และกระดาษใช้แลว้ 1 ขีด (อัตราสว่ นเยื่อปอสา : กระดาษใช้แลว้ คือ 1:1 จากการทดลองปรับอัตราส่วนหากใส่กระดาษใช้แล้วมีอัตราส่วนมากกว่าเย่ือสาจะส่งผลต่อความยืดหยุ่น ของกระดาษสา) หรอื แลว้ แตค่ วามต้องการ หลังจากนน้ั ใช้มือเกลี่ยแลว้ ใชห้ ลงั มอื กดแตะให้กระจายทว่ั ตะแกรงแล้วยกตะแกรงผึ่งแดด 8. ผ่ึงแดด 1 วนั แลว้ ลอกกระดาษออกจากตะแกรง

ประโยชน์ท่ีไดร้ บั เพม่ิ ความรู้ ความเขา้ ใจ ในกระบวนการการแปรรูปกระดาษใชแ้ ล้วเปน็ กระดาษสา ทต่ี อบสนองความตอ้ งการในปจั จบุ ัน อีกทั้งเปน็ การลดตน้ ทุนการจดั ซือ้ กระดาษสา เป็นการ เพ่ิมรายไดใ้ หแ้ ก่โรงเรียนและครวั เรือน ท�ำให้เยาวชนตระหนกั ถึงความสำ� คญั ของภูมิปัญญา การทำ� ดอกไม้ประดิษฐ์และการท�ำพวงหรีดจากกระดาษสา อนรุ ักษง์ านศลิ ปะพืน้ บา้ นการทำ� กระดาษสาและร่วมสืบทอดให้คงไวต้ อ่ ไป