รัชกาลที่ 2

พระราชประวตั ิ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พุ ท ธ เ ลิ ศ ห ล้ า น ภ า ลั ย ท ร ง เ ป็ น พระมหากษัตริย์ไทยองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงประสูติเมื่อ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2310 ตรงกับวันพุธ ขึ้น 7 คํ่า เดือน 3 ปีกุน มีพระนาม เดิมว่า \"ฉิม\" พระองค์ทรงเป็นพระบรมราชโอรสองค์ที่ 4 ในพระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชและกรมสมเด็จพระอมรินทรามาตย์พระ บรมราชชนนีพันปีหลวง ประสูติ ณ บ้านอัมพวา แขวงเมืองสมุทรสงคราม ขณะนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เป็นหลวงยก กรับัตรเมืองราชบุรี พระบิดาได้ให้เข้าศึกษากับสมเด็จพระวันรัต ( ทองอยู่ ) ณ วัดบางหว้าใหญ่ พระองค์ทรงมพี ระชายาเท่าทีป่ รากฎ 1. กรมสมเด็จพระศรีสุริเยนทรามาตย์ พระอคั รมเหสี 2. กรมสมเด็จพระศรีสุราลัย พระสนมเอก ขณะขึ้นครองราชย์ ในปี พ.ศ. 2352 มีพระชนมายไุ ด้ 42 พรรษา

พระราชกรณียกิจ พระราชกรณียกจิ ทีส่ าํ คัญ พ.ศ. 2317 ขณะที่เพง่ิ มพี ระชนมายุได้ 8 พรรษา ได้ติดตามไป สงครามเชียงใหม่ อยู่ในเหตุการณ์คร้ังที่บิดามีราชการไปปราบปรามเมือง นางรอง นครจําปาศักด์ิ และบางแกว้ ราชบรุ ี จนถึงอายุ 11 พรรษา พ.ศ. 2322 พระราชบิดาไปราชการสงครามกรุงศรีสัตนาค นหุต กต็ ิดตามไป พ.ศ. 2323 พระชนมายุ 13 พรรษา ได้เข้าเป็นศิษยส์ มเด็จพระ วันรตั (ทองอยู่ ) พ.ศ. 2324 พระราชบิดาได้เลื่อนเป็นสมเด็จเจ้าพระยามหา กษตั ริย์ศึกฯ ไปร่วมปราบปรามเขมรกบั พระบิดา พ.ศ. 2325 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ได้ ปราบดาภิเษกแล้วได้ทรงสถาปนาขึ้นเป็น \"สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้า กรมหลวงอิศรสนุ ทร\" พ.ศ. 2329 พระชนมายุ 19 พรรษา ได้โดยเสด็จสมเด็จพระ บรมชนกนาถ ไปสงครามตาํ บลลาดหญ้า และทางหวั เมืองฝ่ายเหนือ พ.ศ. 2330 ได้โดยเสด็จพระบรมชนกนาถ ไปสงครามที่ตําบล ท่าดินแดง และตีเมืองทวาย พ.ศ. 2331 ทรงผนวชเป็นพระภิกษุในพระอุโบสถวัดพระศรี รัตนศาสดาราม ซึ่งเป็นพระองค์แรกที่อุปสมบทในวัดนี้ เสด็จไปจําพรรษา เมือ่ ครบสามเดือน ณ วัดสมอราย ปจั จุบนั คือวัดราชาธิราช ครั้นทรงลาผนวช

พระราชกรณียกิจ ในปีนั้น ทรงอภิเษกสมรสกับสมเด็จเจ้าหญิงบุญรอด พระธิดาในพระพ่ีนาง เธอ สมเดจ็ เจ้าฟา้ หญิงกรมพระศรีสุดารักษ์ พ.ศ. 2336 โดยเสดจ็ พระราชบิดาไปตีเมืองทวาย ครั้งที่ 2 พ.ศ. 2349 ( วันอาทิตย์ เดือน 8 ขึ้น 7 ค่ํา ปีขาล ) ทรงพระชนมายุได้ 40 พรรษาไดร้ บั สถาปนาเป็น \"กรมพระราชวังบวรสถานมงคล\" ซึ่งดํารงตําแหน่ง พระมหาอุปราชขึ้นแทน กรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาท ที่ได้สวรรคตแล้ว เมือ่ พ.ศ. 2346 ด้านการปกครอง พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงประกอบพระราช กรณียกิจด้านการปกครองโดยยังคงรูปแบบการปกครองแบบเดิม แต่มีการ ตั้งเจ้านายที่เป็นเชื้อพระวงศ์เข้าดูแลบริหารงานราชการตามหน่วยงานต่างๆ เช่น กรมพระคลัง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่น เจษฎาบดินทร์เป็นผู้กํากับดูแล เป็นต้น ส่วนด้านการออกและปรับปรุง กฎหมายในการปกครองประเทศที่เอื้อประโยชน์แก่ประชาชนมากขึ้น ได้แก่ พระราชกําหนดสักเลก โดยพระองค์โปรดให้ดําเนินการสักเลกหมู่ใหม่ เปล่ียนเป็นปีละ 3 เดือน ทําให้ไพร่สามารถประกอบอาชีพได้ นอกจากนี้ยังมี การออกกฎหมายว่าด้วยสัญญาที่ดินรวมถึงพินัยกรรมว่าต้องทําเป็นลาย ลักษณ์อักษร และกฎหมายที่สําคัญที่พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้กําหนดขึ้น คือ กฎหมายห้ามซื้อขายสบู ฝิ่น

พระราชกรณียกิจ ด้านเศรษฐกิจ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงประกอบพระราช กรณียกิจด้านเศรษฐกิจ ที่สําคัญคือการรวบรวมรายได้จาการค้ากับ ต่างประเทศ ซึ่งในสมยั นี้ไดม้ ีการเรียกเก็บภาษีอากรแบบใหม่คือ การเดินสวน และการเดินนา การเดินสวนเป็นการแต่งต้ังเจ้าพนักงานไปสํารวจพื้นที่ เพาะปลูกของราษฎร เพื่อคิดอัตราเสียภาษีอากรที่ถูกต้อง ทําให้เกิดความ ยตุ ิธรรมแก่เจ้าของสวน ส่วนการเดินนาคล้ายกับการเดินสวน แต่ให้เก็บหาง ข้าวแทนแทนการเกบ็ ภาษอี ากร