ชุดกิจกรรมเซลล์พืชและเซลล์สัตว์

1 ชุดการเรียนการสอนวชิ าวทิ ยาศาสตร์ หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เร่ือง เซลลแ์ ละกระบวนการดารงชีวติ ของพืช ช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 1 ชุดที่ 2 เรื่อง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ นางพนอจิต เล่ือนทอง ครูชานาญการ โรงเรียนเทพอุดมวทิ ยา อาเภอสงั ขะ จงั หวดั สุรินทร์ สานกั งานเขตพ้นื ท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต 33

2 คานา ชุดการเรียนวชิ าวทิ ยาศาสตร์ เรื่อง เซลลแ์ ละกระบวนการดารงชีวิตของพืช ของนกั เรียนช้นั มธั ยมศึกษาปี ท่ี 1 จดั ตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ช้ีวดั และสาระการเรียนรู้แกนกลางช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 1 ของ กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ในสาระท่ี 1 ส่ิงมีชีวติ กบั กระบวนการดารงชีวติ มีท้งั หมด 17 ชุด ดงั น้ี ชุดที่ 1 เร่ือง เซลลแ์ ละการคน้ พบเซลล์ ชุดที่ 2 เรื่อง เซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ ชุดท่ี 3 เรื่อง รูปร่างลกั ษณะของเซลล์ ชุดท่ี 4 เร่ือง คลอโรฟิ ลลก์ บั การสงั เคราะห์ดว้ ยแสง ชุดที่ 5 เรื่อง ปัจจยั บางประการที่จาเป็ นต่อการสงั เคราะห์ดว้ ยแสงของพืช ชุดท่ี 6 เรื่อง ผลท่ีไดจ้ ากการสงั เคราะห์ดว้ ยแสงของพืช ชุดท่ี 7 เร่ือง การแพร่ของสาร ชุดที่ 8 เร่ือง การเกิดออสโมซิสในเซลลข์ องส่ิงมีชีวติ ชุดที่ 9 เร่ือง ขนราก ชุดที่ 10 เรื่อง ระบบลาเลียงน้าและแร่ธาตุในพชื ชุดท่ี 11 เร่ือง การคายน้าของพชื ชุดที่ 12 เรื่อง การลาเลียงอาหารในพืช ชุดที่ 13 เรื่อง โครงสร้างของดอกไม้ ชุดท่ี 14 เรื่อง การสืบพนั ธุ์แบบอาศยั เพศของพชื ชุดท่ี 15 เรื่อง การสืบพนั ธุ์แบบไม่อาศยั เพศของพืช ชุดท่ี 16 เรื่อง เทคโนโลยชี ีวภาพที่ใชใ้ นการขยายพนั ธุ์พืช ชุดที่ 17 เร่ือง การตอบสนองต่อส่ิงเร้าของพืช สาหรับชุดน้ีเป็นชุดท่ี 1 เรื่อง เซลลแ์ ละการคน้ พบเซลล์ ขอใหผ้ อู้ า่ นคาช้ีแจงการใชใ้ หเ้ ขา้ ใจก่อนเป็ น ลาดบั แรก และปฏิบตั ิตามดว้ ยความซื่อสัตยต์ อ่ ตนเอง เพ่ือผลท่ีดีในการสร้างองคค์ วามรู้ที่ยง่ั ยนื แก่ตนเอง ผจู้ ดั ทาหวงั เป็นอยา่ งยง่ิ วา่ ชุดการเรียนการสอนเล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการจดั การเรียนรู้และเป็น ส่วนสาคญั ในการพฒั นาทกั ษะกระบวนการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์ พนอจิต เล่ือนทอง

3 คู่มือนักเรียน ประกอบด้วย  คาช้ีแจงสาหรับนกั เรียน  แบบทดสอบก่อนเรียนและเฉลย  บตั รกิจกรรม  บตั รคาตอบคาเฉลย  บตั รความรู้  บตั รแบบฝึกหดั และเฉลย  แบบทดสอบหลงั เรียนและเฉลย

4 คู่มือนักเรียน ชุดการเรียนการสอน ชุดที่ 2 เร่ือง เซลลพ์ ชื และเซลลส์ ตั ว์ คาช้ีแจงสาหรับนกั เรียน 2. การเรียนจากชุดการเรียนการสอนนีใ้ ช้เวลา 2 ชั่วโมง 3. ให้นักเรียนรับเอกสารจากครูท้งั หมด 11 ฉบบั ดังนี้ 2.1 คูม่ ือนกั เรียน 2.2 แบบทดสอบก่อนเรียน 2.3 บตั รกิจกรรมพร้อมอุปกรณ์ 2.4 บตั รคาตอบ 2.5 บตั รความรู้ 2.6 บตั รแบบฝึกหดั 2.7 แบบทดสอบหลงั เรียน 2.8 บตั รเฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 2.9 บตั รเฉลยบตั รคาตอบ 2.10 บตั รเฉลยแบบฝึกหดั 2.11 บตั รเฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน 4. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วดั มาตรฐาน ว 1. 1 เขา้ ใจหน่วยพ้นื ฐานของส่ิงมีชีวติ ความสมั พนั ธ์ของโครงสร้าง และหนา้ ที่ของ ระบบต่างๆ ของส่ิงมีชีวติ ที่ทางานสัมพนั ธ์กนั มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สื่อสารส่ิงท่ีเรียนรู้และนาความรู้ไปใชใ้ นการดารงชีวติ ของตนเองและดูแลส่ิงมีชีวติ ตัวชี้วดั มฐ ว 1.1 ม.1/1 สังเกตและอธิบายรูปร่างลกั ษณะของเซลลข์ องสิ่งมีชีวติ เซลลเ์ ดียวและเซลลข์ อง สิ่งมีชีวติ หลายเซลล์ 5. สาระการเรียนรู้ สิ่งมีชีวติ จะดารงชีวติ อยไู่ ดจ้ ะตอ้ งประกอบดว้ ยหน่วยยอ่ ยเล็ก ๆ ที่เรียกวา่ เซลล์ เซลลข์ อง

5 ส่ิงมีชีวติ มีขนาดเลก็ มาก มองดว้ ยตาเปล่าไม่เห็น การศึกษาส่วนประกอบของเซลลจ์ ึงจาเป็นตอ้ งใช้ กลอ้ งจุลทรรศนเ์ ป็นอุปกรณ์ช่วยขยายขนาดของเซลล์ ทาใหศ้ ึกษารูปร่างและลกั ษณะของเซลลไ์ ด้ ชดั เจนยง่ิ ข้ึน 1. บทบาทของนักเรียน 5.1 ก่อนเรียนบทเรียน นกั เรียนควรศึกษาคูม่ ือนกั เรียนอยา่ งละเอียดและใหเ้ ขา้ ใจ 5.2 ขณะเรียน นกั เรียนตอ้ งทากิจกรรมการเรียนการสอนตามลาดบั ดงั น้ี 5.2.1 ทาแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดท่ี 2 เรื่อง เซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ ตรวจคาตอบ จากเฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน และบนั ทึกคะแนนท่ีไดไ้ ว้ 5.2.2 ทากิจกรรมตามคาส่ังในบตั รกิจกรรม 5.2.3 บนั ทึกผลการทากิจกรรมในบตั รคาตอบ ร่วมกนั ตรวจคาตอบจากเฉลยบตั ร คาตอบ 5.2.4 ส่งตวั แทนกลุ่มนาเสนอผลการทากิจกรรม 5.2.5 ร่วมอภิปราย และศึกษาบตั รความรู้เพื่อสรุปผลการเรียน 5.2.6 ทาแบบฝึกหดั เป็ นรายบุคคล และตรวจจากบตั รเฉลยแบบฝึกหดั 5.2.7 ทาแบบทดสอบหลงั เรียน ชุดที่ 2 เรื่อง เซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ 5.2.8 นกั เรียนตอ้ งมีความรับผดิ ชอบ และซ่ือสตั ยไ์ ม่ดูเฉลยก่อนทากิจกรรม 5.3 เม่ือทากจิ กรรมเรียบร้อยแล้ว นกั เรียนเกบ็ รวบรวมเอกสารทุกชุดส่งคืนครูผสู้ อน และ ช่วยกนั ดูแลความสะอาด สวสั ดีคะ่ เริ่มทาแบบทดสอบก่อน เรียนก่อนนะคะ

6 แบบทดสอบก่อนเรียน ชุดที่ 2 เรื่อง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ คาสั่ง ให้นักเรียนกาเคร่ืองหมาย X ลงในกระดาษคาตอบในข้อทถี่ ูกต้องทส่ี ุดเพยี งคาตอบเดียว 1. ส่วนประกอบของเซลลท์ ่ีพบในเซลลพ์ ชื แตไ่ มพ่ บในเซลลส์ ัตวค์ ืออะไร ก. นิวเคลยี ส ข. เยื่อหุ้มเซลล์ ค. ไซโทพลาซึม ง. คลอโรพลาสต์ 2. ส่วนประกอบของเซลลท์ ี่พบเฉพาะในเซลลพ์ ชื คืออะไร ก. ผนังเซลล์ ข. นิวเคลยี ส ค. เยอื่ หุม้ เซลล์ ง. ไซโทพลาซึม 3. ส่วนประกอบของเซลลพ์ ืชส่วนใดท่ีทาหนา้ ท่ีคลา้ ยยาม ก. ผนังเซลล์ ข. นิวเคลยี ส ค. เยอื่ หุม้ เซลล์ ง. ไซโทพลาซึม 4. เซลลข์ อ้ ใดท่ี ไม่มี นิวเคลียสเป็นส่วนประกอบ ก. เซลลป์ ระสาท ข. เซลลก์ ลา้ มเน้ือ ค. เซลลเ์ ยอ่ื บุขา้ งแกม้ ง. เซลลเ์ มด็ เลือดแดง 5. ขอ้ ใดเป็นหนา้ ที่ของนิวเคลียส ก. ควบคุมการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม ข. ควบคุมการผา่ นเขา้ ออกของสารภายในเซลล์ ค. ป้องกนั อนั ตรายและช่วยใหเ้ ซลลค์ งรูปอยไู่ ด้ ง. สงั เคราะห์ดว้ ยแสง

7 6. โครงสร้างใดท่ีช่วยใหเ้ ซลลพ์ ืชมีความแขง็ แรงและคงรูปอยไู่ ด้ ก. เซลลูโลส ข. เยอ่ื หุม้ เซลล์ ค. คอลลาเจน ง. ผนงั เซลล์ 7. ขอ้ ความใดถูกตอ้ ง ก. คลอโรพลาสตพ์ บในเซลลพ์ ชื คลอโรฟิ ลลพ์ บในเซลลส์ ัตว์ ข. คลอโรพลาสตเ์ ป็นออร์แกเนลล์ คลอโรฟิ ลลเ์ ป็นรงควตั ถุ ค. ท้งั คลอโรพลาสตแ์ ละคลอโรฟิ ลลพ์ บในเซลลส์ ตั ว์ ง. ท้งั คลอโรพลาสตแ์ ละคลอโรฟิ ลลใ์ หส้ ีเขียว บตั รกจิ กรรม ชุดการเรียนการสอน ชุดท่ี 1 เร่ือง เซลล์และการค้นพบเซลล์ คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนศึกษากิจกรรมที่กาหนดให้ และปฏิบตั ิตามกิจกรรม พร้อมกบั ตอบคาตอบในบตั รคาตอบ สวสั ดีค่ะ ชุดการเรียนการสอน ชุดท่ี 1 เป็นการเรียน

8 บัตรกจิ กรรม ชุดการเรียนการสอน ชุดท่ี 2 เร่ือง เซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนศึกษากิจกรรมที่กาหนดให้ และปฏิบตั ิตามกิจกรรม พร้อมกบั ตอบคาตอบในบตั รคาตอบ สวสั ดีคะ่ ชุดการเรียนการสอน ชุดท่ี 2 เป็นการเรียน เรื่อง เซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ พร้อมแลว้ พวกเราไปเรียนกนั นะคะ

9 บัตรกจิ กรรมที่ 2.1 เรื่อง โครงสร้างของเซลล์ จุดประสงค์ 1. เตรียมสไลดเ์ ซลลเ์ พือ่ นาไปศึกษาโดยใชก้ ลอ้ งจุลทรรศน์ได้ 2. สงั เกต วาดรูป บนั ทึกลกั ษณะต่าง ๆ ของเซลล์ และสรุปเก่ียวกบั รูปร่างลกั ษณะและ ส่วนประกอบตา่ ง ๆ ของเซลลพ์ ชื และเซลลส์ ัตวไ์ ด้ อปุ กรณ์ 1. หวั หอม 1 หวั 2. สาหร่ายหางกระรอก 1 สาย 3. สไลดแ์ ละกระจกปิ ดสไลด์ 1 ชุด 4. ใบมีดโกน 1 ชุด 5. ไมจ้ ิม้ ฟัน 1 กล่อง 6. กลอ้ งจุลทรรศน์ 1 กลอ้ ง 7. หลอดหยด 1 อนั 8. น้า 10 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร 9. โซเดียมคลอไรด์ 10 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร 10. เอทิลแอลกอฮอล์ 70% 10 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร วธิ ีการทดลอง 1. ศึกษาเซลลข์ องเยอ่ื หอม 1.1 หยดน้าลงบนสไลด์ 1-2 หยด ใหพ้ อท่วม

10 1.2 ลอกเยอื่ ดา้ นในของกลีบหวั หอม วางลงบนหยดน้า แลว้ ปิ ดดว้ ยกระจกปิ ดสไลด์ ระวงั อยา่ ใหม้ ีฟองอากาศ 1.3 ยอ้ มสีเยอ่ื หอมโดยหยดสารละลายไอโอดีน 1 หยด 1.4 นาไปตรวจดูดว้ ยกลอ้ งจุลทรรศน์ โดยใชเ้ ลนส์ใกลว้ ตั ถุกาลงั ขยายต่าและ กาลงั ขยายสูงตามลาดบั วาดรูปและช้ีส่วนประกอบของเซลลล์ งในบนั ทึกผลการทดลอง 2. ศึกษาเซลลส์ าหร่ายหางกระรอก โดยนาใบออ่ นบริเวณยอดมาวางบนหยดน้าบนสไลด์ ปิ ดทบั ดว้ ยกระจกปิ ดสไลดแ์ ละดาเนินการเช่นเดียวกบั ขอ้ 1.4 3. ศึกษาเซลลเ์ ยอ่ื บุขา้ งแกม้ 3.1 หยดสารละลายโซเดียมคลอไรด์ (NaCI) ลงบนสไลด์ 1 หยด 3.2 ใชป้ ลายไมจ้ ิม้ ฟันดา้ นป้ายจุม่ เอทิลแอลกอฮอล์ 70% ทิ้งให้แหง้ สักครู่ นาไป ขดู เบา ๆ ท่ีผวิ เยอ่ื บุขา้ งแกม้ ในปาก แลว้ นามาเกลี่ยใหก้ ระจายบนสไลด์ 3.3 ดาเนินการเช่นเดียวกบั ขอ้ 1.3 และ 1.4 หมายเหตุ 1. ใบสาหร่ายหางกระรอกที่ใชใ้ นการทดลองตอ้ งเป็ นใบอ่อน เพื่อจะไดเ้ ห็นโครงสร้าง ภายในไดช้ ดั เจน 2. สาหร่ายหางกระรอกที่นามาใชใ้ นการทดลองแต่ละตน้ จะตอ้ งใหม้ ีส่วนยอดออ่ นติดมา ดว้ ย และควรแช่ไวใ้ นน้าตลอดเวลา 3. หวั หอมที่ใชใ้ นการทดลองใหใ้ ชส้ ่วนเยอื่ ท่ีอยูด่ า้ นในของหวั หอม โดยคอ่ ย ๆ ดึงแต่ละช้นั ออกมา

11 4. การหยดน้าหรือสารละลายชนิดต่าง ๆ ลงบนสไลดใ์ หห้ ยดพอท่วม อยา่ ใหเ้ ลอะออกมา นอกกระจกปิ ดสไลด์ เมื่อใชเ้ สร็จแลว้ ใหล้ า้ งและเช็ดสไลด์ กระจกปิ ดสไลดใ์ หส้ ะอาดและแหง้ ก่อน เกบ็ 5. กลอ้ งจุลทรรศนใ์ หว้ างในที่ที่มีแสงสวา่ งเพียงพอ และปรับกระจกใตก้ ลอ้ งเพื่อใหแ้ สง สวา่ งผา่ นเขา้ สู่ลากลอ้ งใหพ้ อเหมาะ 6. กาลงั ขยายของกลอ้ งจุลทรรศน์ท่ีเหมาะสมในการทดลองน้ี คือ 400 เท่า บนั ทกึ ผลการทดลอง ชื่อพืช ลกั ษณะและส่วนประกอบของเซลล์ วาดรูป สาหร่าย หางกระรอก หวั หอม เซลลเ์ ยอ่ื บุ ขา้ งแกม้

12 คาถาม 1. อธิบายลกั ษณะและส่วนประกอบสาคญั ของเซลลห์ วั หอมแดงและเซลลข์ องใบสาหร่าย หางกระรอกจากการสังเกตจากกลอ้ งจุลทรรศน์และการสืบคน้ ขอ้ มูล ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 2. จากการศึกษาเซลลภ์ ายใตก้ ลอ้ งจุลทรรศน์ ส่วนประกอบใดที่พบในเซลลข์ องใบสาหร่าย หางกระรอก แตไ่ มพ่ บในเซลลข์ องหวั หอมแดง ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 3. ในการศึกษาเซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ นกั เรียนคิดวา่ เหตุใดจึงตอ้ งหยดสารละลายไอโอดีน ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 4. อธิบายลกั ษณะและส่วนประกอบสาคญั ของเซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 5. อธิบายพร้อมท้งั เปรียบเทียบรูปร่างและส่วนประกอบของเซลลเ์ ยอ่ื หวั หอมแดง เซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอก และเซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. สรุปผลการทดลอง ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………….

13 บัตรคาตอบ กจิ กรรมที่ 2.1 เรื่อง โครงสร้างของเซลล์ จุลทรรศน์ คาชี้แจง นกั เรียนในกลุ่มช่วยกนั ตอบคาถาม แลว้ สรุปเป็นความรู้ จากน้นั ช่วยกนั ตรวจ คาตอบใหถ้ ูกตอ้ งทุกขอ้ จากเฉลยบตั รคาตอบ ขอ้ ใดไมถ่ ูกตอ้ งแกไ้ ขใหถ้ ูกตอ้ ง กลุ่มที่ ..... ชื่อกลุ่ม............................................................................................................. สมาชิก 1. ช่ือ..................................................นามสกลุ ..............................เลขท่ี..........ช้นั ม.1/..... 2. ชื่อ..................................................นามสกลุ ..............................เลขท่ี..........ช้นั ม.1/..... 3. ช่ือ..................................................นามสกุล..............................เลขท่ี..........ช้นั ม.1/..... 4. ช่ือ..................................................นามสกุล..............................เลขท่ี..........ช้นั ม.1/..... 5. ช่ือ..................................................นามสกุล..............................เลขท่ี..........ช้นั ม.1/..... 6. ช่ือ..................................................นามสกุล..............................เลขที่..........ช้นั ม.1/.....

บันทกึ ผลการทดลอง 14 ช่ือพชื ลกั ษณะและส่วนประกอบของเซลล์ วาดรูป สาหร่าย หางกระรอก หวั หอม เซลลเ์ ยอ่ื บุ ขา้ งแกม้ คาถาม 1. อธิบายลกั ษณะและส่วนประกอบสาคญั ของเซลลห์ วั หอมแดงและเซลลข์ องใบสาหร่าย หางกระรอกจากการสังเกตจากกลอ้ งจุลทรรศน์และการสืบคน้ ขอ้ มูล ………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………….

15 2. จากการศึกษาเซลลภ์ ายใตก้ ลอ้ งจุลทรรศน์ ส่วนประกอบใดท่ีพบในเซลลข์ องใบสาหร่าย หางกระรอก แตไ่ ม่พบในเซลลข์ องหวั หอมแดง ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 3. ในการศึกษาเซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ นกั เรียนคิดวา่ เหตุใดจึงตอ้ งหยดสารละลายไอโอดีน ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 4. อธิบายลกั ษณะและส่วนประกอบสาคญั ของเซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 5. อธิบายพร้อมท้งั เปรียบเทียบรูปร่างและส่วนประกอบของเซลลเ์ ยอ่ื หวั หอมแดง เซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอก และเซลลเ์ ยอ่ื บุขา้ งแกม้ ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. สรุปผลการทดลอง ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………….

16 บัตรกจิ กรรมท่ี 2.2 เร่ือง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ คาชี้แจง ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ี 1. เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างระหวา่ งโครงสร้างของเซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ โครงสร้างของเซลล์ ชนิดของเซลล์ ผนงั เซลล์ เซลล์พืช เซลล์สัตว์ เยอื่ หุม้ เซลล์ ไซโทพลาซึม นิวเคลียส คลอโรพลาสต์ 2. เขียนผงั ความคิด (Mind Mapping) แสดงโครงสร้างของเซลลพ์ ชื และเซลลส์ ัตว์

17 บตั รความรู้ ชุดการเรียนการสอน ชุดที่ 2 เรื่อง โครงสร้างของเซลล์ หน้าท่แี ละส่วนประกอบของเซลล์ เซลลข์ องสิ่งมีชีวติ แตล่ ะชนิดมีความแตกต่างกนั ท้งั รูปร่าง ขนาดและหนา้ ท่ี ทุกเซลลม์ ี ส่วนประกอบภายในเซลลค์ ลา้ ยคลึงกนั มาก ประกอบดว้ ย นิวเคลียส เยอื่ หุม้ เซลล์ และโซโทพลาซึม แต่ละส่วนประกอบดว้ ยรายละเอียดดงั น้ี 1. นิวเคลียสเป็นโครงสร้างที่สาคญั ของเซลลท์ ุกชนิดจะมีรูปร่างเป็นทรงกลมและมีเยอื่ หุม้ 2 ช้นั หนา้ ท่ีสาคญั ของนิวเคลียส คือเป็นศูนยก์ ลางในการควบคุมขบวนการตา่ งๆของเซลล์ เช่นการ สืบพนั ธุ์ การแบง่ เซลล์ การสงั เคราะห์โปรตีนและควบคุมการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม จากพอ่ แมไ่ ปยงั ลูกหลาน ภายในนิวเคลียสประกอบดว้ ย - นิวคลีโอลสั เป็นส่วนที่ประกอบดว้ ยสารดีออกซีไรโบนิวคลีอิกแอซิก หรือ DNA - โครมาติน มีลกั ษณะเป็นร่างแหซ่ึงมี DNA หรือยนี และโปรตีนเป็ นองคป์ ระกอบทา หนา้ ที่ควบคุมการสงั เคราะห์โปรตีนและลกั ษณะตา่ งๆของส่ิงมีชีวติ ซ่ึงถ่ายทอดไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน 2. เยอื่ หุม้ เซลล์ เป็นเยอื่ บาง ๆท่ีหุม้ โพรโตพลาซึมประกอบดว้ ยสาร 2 ชนิด คือ ไขมนั กบั โปรตีนทาหนา้ ที่ควบคุมปริมาณและชนิดของสารท่ีผา่ นเขา้ และออกจากเซลล์ เช่นสารท่ีมีโมเลกลุ ขนาดเล็กไดแ้ ก่ น้า น้าตาลกลูโคส กรดอะมิโน อากาศ ฯลฯ ส่วนสารท่ีมีโมเลกุลใหญ่จะผา่ นเขา้ ออก ไม่ไดไ้ ดแ้ ก่คาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมนั 3. ไซโทพลาซึม เป็นของเหลวรอบ ๆ นิวเคลียส มีหนา้ ที่เป็นของเหลวหล่อเล้ียงเซลล์ และ มีองคป์ ระกอบต่าง ๆ ท่ีทาหนา้ ที่เฉพาะของเซลลป์ ระกอบไปดว้ ยอาหารซ่ึงไดแ้ ก่ น้าตาล ไขมนั โปรตีน และของเสีย แต่ไม่รวมนิวเคลียส

18 ส่วนประกอบของเซลลแ์ ละหนา้ ที่ของส่วนประกอบของเซลลพ์ ืช เซลลพ์ ชื คือหน่วยท่ีเลก็ ท่ีสุดของพืช เซลลม์ ีอยใู่ นทุกส่วนของพชื อาจจะมีรูปร่าง หนา้ ท่ี และส่วนประกอบแตกตา่ งกนั บา้ ง แต่โดยทวั่ ไปเซลลม์ ีส่วนประกอบดงั น้ี 1. ผนงั เซลล์ มีหนา้ ท่ีเพ่มิ ความแขง็ แรงและป้องกนั อนั ตรายใหแ้ ก่เน้ือเยอ่ื พชื ผนงั เซลลเ์ ป็น สารพวกเซลลูโลส ซ่ึงเป็นคาร์โบไฮเดรตท่ีมีโมเลกุลใหญ่ ผนงั เซลลม์ ีเฉพาะในเซลลพ์ ืช 2. เยอื่ หุม้ เซลล์ มีลกั ษณะเป็นเยอ่ื บาง ๆ ซ่ึงเป็นสารประเภทโปรตีนและไขมนั ทาหนา้ ท่ี ห่อหุม้ ไซโทพลาซึมใหร้ วมกนั อยไู่ ด้ และทาหนา้ ที่ควบคุมปริมาณและชนิดของสารที่ผา่ นเขา้ ออกจาก เซลล์ เช่น น้า อากาศ ของเสีย เกลือแร่ และอ่ืนๆ 3. ไซโทพลาซึม เป็นของเหลวที่อยรู่ อบๆนิวเคลียส ประกอบดว้ ยสารประกอบหลายชนิด เช่น น้าตาล โปรตีน ไขมนั คาร์โบไฮเดรต และเกลือแร่ชนิดตา่ ง ๆ ในไซโทพลาซึมมีเมด็ สีเขียว เรียกวา่ คลอโรพลาสต์ ซ่ึงภายในมีน้าและโมเลกุลของสารสีเขียว เรียกวา่ คลอโรฟิ ลล์ ซ่ึงใช้ ในการสังเคราะห์ดว้ ยแสงของพืช 4. นิวเคลียส มีลกั ษณะคอ่ นขา้ งกลม ทาหนา้ ที่ควบคุมการทางานของเซลล์ การ เจริญเติบโตและการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมจากพอ่ แมไ่ ปสู่ลูกหลาน

19 หนา้ ท่ีของส่วนประกอบของเซลลส์ ตั ว์ เซลลส์ ัตว์ คือหน่วยท่ีเล็กที่สุดของสตั ว์ ซ่ึงมีอยใู่ นทุก ๆ ส่วนของสตั ว์ อาจจะมีรูปร่างขนาด และลกั ษณะแตกต่างกนั ออกไป ตามแต่ชนิดและหนา้ ที่ของเซลล์ เช่น เซลลก์ ลา้ มเน้ือและเซลล์ ประสาทมีลกั ษณะเป็นเส้นยาว เซลลเ์ มด็ เลือดแดงของกบมีลกั ษณะรีเป็นรูปไข่มีนิวเคลียส ตรงกลาง แต่เซลลเ์ มด็ เลือดแดงของสัตวเ์ ล้ียงลูกดว้ ยนมมีลกั ษณะกลมและไมม่ ีนิวเคลียส เซลลส์ ัตวก์ ็เช่นเดียวกบั เซลลพ์ ชื คือประกอบดว้ ยส่วนที่เป็นนิวเคลียสและไซโทพลาซึม แต่ ในไซโทพลาซึมของเซลลส์ ตั วไ์ ม่มีคลอโรพลาสต์ จึงเป็ นเหตุผลหน่ึงท่ีสตั วส์ ร้างอาหารเองไม่ได้ นอกจากน้ีเซลลส์ ัตวย์ งั ต่างจากเซลลส์ ัตวอ์ ีกประการหน่ึงคือ เซลลส์ ตั วไ์ มม่ ีผนงั เซลล์ มีแต่ เยอื่ หุม้ เซลล์ ลอ้ มรอบไซโทพลาซึมเทา่ น้นั \\ ภาพเซลล์สัตว์

20 แสดงโครงสร้างและส่วนประกอบของเซลลพ์ ชื และสตั ว์ ที่มา : หนงั สือเรียนสาระการเรียนรู้พ้ืนฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ช้นั มธั ยมศึกษา ปี ท่ี 3 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

21 สรุปโครงสร้ างและส่ วนประกอบของเซลล์พืชและเซลล์สั ตว์ โครงสร้าง เซลล์พืช เซลล์สัตว์ 1.ส่วนห่อหุม้ เซลล์ - เยอ่ื หุม้ เซลล์ มี มี - ผนงั เซลล์ มี ไมม่ ี 2. นิวเคลียส มี มี 3. ไซโทพลาซึม - ร่างแหเอนโดพลาซึม มี มี - ไมโทคอนเดรีย มี มี - กอลจิคอมเพลกซ์ มี มี - แวคิวโอล มม - คลอโรพลาสต์ มี ไม่มี - เซนทริโอ ไมม่ ี มี - ไรโบโซม มี มี - ไลโซโซม ไมม่ ี มี 4. ความแขง็ แรง แขง็ แรง อยไู่ ดน้ าน มกั ออ่ นนุ่ม 5. รูปร่างของเซลล์ รูปเหลี่ยม รูปกลมรี ตาราง แสดงความแตกต่างระหว่างเซลล์พืชกบั เซลล์สัตว์ ความแตกต่างของเซลล์พืช และเซลล์สัตว์ เซลล์พืช เซลล์สัตว์ - มีรูปร่างเป็นเหลี่ยม - มีรูปร่างกลม หรือรี - มีผนงั เซลลอ์ ยดู่ า้ นนอก - ไม่มีผนงั เซลล์ แต่มีสาร เคลือบเซลล์ อยดู่ า้ น นอก - มีคลอโรพลาสต์ ภายในเซลล์ - ไม่มีคลอโรพลาสต์ - ไม่มีเซนทริโอล - มีเซนทริโอลใชใ้ นการแบ่งเซลล์ - แวคคิวโอลมีขนาดใหญ่ มองเห็นไดช้ ดั เจน - แวคคิวโอลมีขนาดเลก็ มองเห็นไดไ้ มช่ ดั เจน - ไม่มีไลโซโซม - มีไลโซโซม

22 แบบทดสอบหลังเรียน ชุดท่ี 2 เร่ือง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ คาส่ัง ให้นักเรียนกาเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคาตอบในข้อทีถ่ ูกต้อง ทสี่ ุดเพยี งคาตอบเดียว 5. ขอ้ ใดเป็นหนา้ ท่ีของนิวเคลียส ก. ควบคุมการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม ข. ควบคุมการผา่ นเขา้ ออกของสารภายในเซลล์ ค. ป้องกนั อนั ตรายและช่วยใหเ้ ซลลค์ งรูปอยไู่ ด้ ง. สังเคราะห์ดว้ ยแสง 6. โครงสร้างใดท่ีช่วยใหเ้ ซลลพ์ ชื มีความแขง็ แรงและคงรูปอยไู่ ด้ ก. เซลลูโลส ข. เยอ่ื หุม้ เซลล์ ค. คอลลาเจน ง. ผนงั เซลล์ 1. ส่วนประกอบของเซลลท์ ี่พบในเซลลพ์ ืชแต่ไม่พบในเซลลส์ ัตวค์ ืออะไร ก. นิวเคลยี ส ข. เยื่อหุ้มเซลล์ ค. ไซโทพลาซึม ง. คลอโรพลาสต์ 2. ส่วนประกอบของเซลลท์ ่ีพบเฉพาะในเซลลพ์ ืชคืออะไร ก. ผนังเซลล์ ข. นิวเคลยี ส ค. เยอื่ หุม้ เซลล์ ง. ไซโทพลาซึม

23 7. ขอ้ ความใดถูกตอ้ ง ก. คลอโรพลาสตพ์ บในเซลลพ์ ชื คลอโรฟิ ลลพ์ บในเซลลส์ ัตว์ ข.คลอโรพลาสตเ์ ป็นออร์แกเนลล์ คลอโรฟิ ลล์เป็นรงควตั ถุ ค. ท้งั คลอโรพลาสตแ์ ละคลอโรฟิ ลลพ์ บในเซลลส์ ัตว์ ง. ท้งั คลอโรพลาสตแ์ ละคลอโรฟิ ลลใ์ หส้ ีเขียว 3. ส่วนประกอบของเซลลพ์ ืชส่วนใดที่ทาหนา้ ท่ีคลา้ ยยาม ก. ผนังเซลล์ ข. นิวเคลยี ส ค. เยอ่ื หุม้ เซลล์ ง. ไซโทพลาซึม 4. เซลลข์ อ้ ใดท่ี ไม่มี นิวเคลียสเป็นส่วนประกอบ ก. เซลลป์ ระสาท ข. เซลลก์ ลา้ มเน้ือ ค. เซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ ง. เซลลเ์ มด็ เลือดแดง

24 ภาคผนวก

25 เฉลยบัตรคาตอบ ชุดการเรียนการสอนที่ 2 กจิ กรรมที่ 2.1 เร่ือง โครงสร้างของเซลล์ ตัวอย่างบนั ทกึ ผลการทดลอง ชื่อพืช ลกั ษณะและส่วนประกอบของเซลล์ วาดรูป สาหร่าย หางกระรอก หวั หอม เซลลเ์ ยอ่ื บุ ขา้ งแกม้

26 คาถาม 1. อธิบายลกั ษณะและส่วนประกอบสาคญั ของเซลลห์ วั หอมแดงและเซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอก จากการสังเกตจากกลอ้ งจุลทรรศน์และการสืบคน้ ขอ้ มูล ตอบ เซลลห์ วั หอมแดงและเซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอกมีลกั ษณะเป็นรูปเหล่ียม ส่วนประกอบที่สาคญั ของเซลลห์ วั หอมแดงท่ีสงั เกตจากดา้ นในออกสู่ดา้ นนอกตามลาดบั คือ นิวเคลียส ไซโทพลาซึม เยอ่ื หุม้ เซลล์ ผนงั เซลล์ และเซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอกประกอบดว้ ย นิวเคลียส ไซโทพลาซึม คลอโรพลาสต์ เยอื่ หุม้ เซลล์ และผนงั เซลล์ 2. จากการศึกษาเซลลภ์ ายใตก้ ลอ้ งจุลทรรศน์ ส่วนประกอบใดท่ีพบในเซลลข์ องใบสาหร่าย หางกระรอก แต่ไมพ่ บในเซลลข์ องหวั หอมแดง ตอบ ส่วนประกอบที่มีลกั ษณะเป็นเมด็ สีเขียวเลก็ ๆที่เรียกวา่ คลอโรพลาสตซ์ ่ึงไมพ่ บ ส่วนประกอบน้ีในเซลลข์ องหวั หอมแดง 3. ในการศึกษาเซลลพ์ ชื และเซลลส์ ตั ว์ นกั เรียนคิดวา่ เหตุใดจึงตอ้ งหยดสารละลายไอโอดีน ตอบ เพ่อื ใหส้ ังเกตส่วนประกอบของเซลลไ์ ดช้ ดั เจนยงิ่ ข้ึน 4. อธิบายลกั ษณะและส่วนประกอบสาคญั ของเซลลเ์ ยอ่ื บุขา้ งแกม้ ตอบ มีรูปร่างเป็ นเหลี่ยมคลา้ ยรูปลูกบาศกแ์ ต่ไมเ่ ป็นเหลี่ยมชดั เจนเหมือนในเซลลพ์ ืช ส่วนประกอบที่สาคญั ของเซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ เรียงจากดา้ นในไปยงั ดา้ นนอก คือ นิวเคลียส ไซโทพลาซึมและเยอ่ื หุม้ เซลล์ 5. อธิบายพร้อมท้งั เปรียบเทียบรูปร่างและส่วนประกอบของเซลลเ์ ยอ่ื หวั หอมแดงเซลลข์ อง ใบสาหร่ายหางกระรอก และเซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ ตอบ รูปร่างของเซลลห์ วั หอมแดงและเซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอกเป็ นเซลลท์ ี่มี เหล่ียมชดั เจน ส่วนเซลลเ์ ยอ่ื บุขา้ งแกม้ คลา้ ยรูปลูกบาศกแ์ ตไ่ มเ่ ป็นเหลี่ยมชดั เจนเหมือนกบั เซลลพ์ ืช ส่วนประกอบสาคญั ท่ีมีเหมือนกนั ในเซลลท์ ้งั สามชนิด คือ นิวเคลียสไซโทพลาซึม และเยอื่ หุม้ เซลล์ ส่วนประกอบที่เหมือนกนั ระหวา่ งเซลลห์ วั หอมแดงและเซลลข์ องใบสาหร่าย หางกระรอก คือ นิวเคลียส ไซโทพลาซึม เยอ่ื หุม้ เซลลแ์ ละผนงั เซลล์ และส่วนประกอบที่ตา่ งกนั คือ เซลลห์ วั หอมแดง ไมม่ ีคลอโรพลาสตแ์ ต่เซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอกมีคลอโรพลาสตส์ าหรับเซลลเ์ ยอ่ื บุขา้ งแกม้ ซ่ึง เป็นเซลลส์ ัตวจ์ ะแตกตา่ งจากเซลลข์ องใบสาหร่ายหางกระรอกและเซลลห์ วั หอมแดงซ่ึงเป็ นเซลลพ์ ชื กล่าวคือ เซลลเ์ ยอื่ บุขา้ งแกม้ ไม่มีผนงั เซลลแ์ ละคลอโรพลาสต์

27 สรุปผลการทดลอง 1. เซลลม์ ีรูปร่างลกั ษณะต่างๆกนั โดยเซลลพ์ ชื ทวั่ ไปจะเป็นรูปเหล่ียม ส่วนเซลลส์ ัตว์ รูปร่างไมเ่ ป็ นเหล่ียมชดั เจนเหมือนเซลลพ์ ชื 2. เซลลพ์ ชื มีส่วนประกอบเรียงจากดา้ นนอกเขา้ หาดา้ นใน คือ ผนงั เซลล์ เยอ่ื หุม้ เซลล์ ไซโทพลาซึม และนิวเคลียส และในเซลลบ์ างชนิด เช่น เซลลส์ าหร่ายหางกระรอก พบเมด็ สีเขียว จานวนมากเรียกวา่ คลอโรพลาสตล์ อยอยใู่ นไซโทพลาซึม เซลลส์ ัตวม์ ีส่วนประกอบเหมือนกบั เซลล์ พชื คือ นิวเคลียส ไซโทพลาซึมและเยอ่ื หุม้ เซลล์ แต่ไม่มีผนงั เซลลแ์ ละคลอโรพลาสต์

28 เฉลยบัตรคาตอบ ชุดการเรียนการสอน ชุดที่ 2 กจิ กรรมที่ 2.2 เร่ือง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ คาชี้แจง ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ี 1. เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกตา่ งระหวา่ งโครงสร้างของเซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ โครงสร้างของเซลล์ ชนิดของเซลล์ ผนงั เซลล์ เซลล์พืช เซลล์สัตว์ เยอ่ื หุม้ เซลล์ มี ไมม่ ี ไซโทพลาซึม มี มี นิวเคลียส มี มี คลอโรพลาสต์ มี มี มี ไม่มี

29 2. เขียนผงั ความคิด (Mind Mapping) แสดงโครงสร้างของเซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์ เซลลพ์ ชื เยอื่ หุม้ เซลล์ ภายในเยอ่ื หุม้ เซลล์ ผนงั เซลล์ เยอื่ เลือกผา่ น เป็ นเมด็ ไมเ่ ป็ นเมด็ (ของเหลว) นิวเคลียส คลอโรพลาสต์ ไซโทพลาซึม เซลลส์ ตั ว์ เยอื่ หุม้ เซลล์ ภายในเยอ่ื หุม้ เซลล์ เป็ นเมด็ ไม่เป็ นเมด็ นิวเคลียส (ของเหลว) ไซโทพลาสซึม

30 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดการเรียนการสอน ชุดท่ี 2 เรื่อง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ ข้อ เฉลย 1. ง. 2. ง. 3. ค. 4. ข. 5. ข. 6. ก. 7. ง. 8. ง. 9. ก. 10. ข.

31 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน ชุดการเรียนการสอน ชุดที่ 2 เร่ือง เซลล์พืชและเซลล์สัตว์ ข้อ เฉลย 1. ข. 2. ข. 3. ง. 4. ข. 5. ก. 6. ง. 7. ง. 8. ง. 9. ค. 10. ก.