วัฒนธรรมการรับประทานอาหาร

เอกสารประกอบ การจัดการเรียนรู้ เร่อื ง วฒั นธรรมการรบั ประทานอาหาร

ใบความรู้เร่อื ง วฒั นธรรมการรบั ประทานอาหาร อาหารการกิน วัฒนธรรมการกนิ ของชาวใต้ มที ้ังสว่ นทพี่ ้องกันทวั่ ทั้งภาค และสว่ นทแ่ี ตกต่างกันไปใน แต่ละท้องถ่นิ บางอยา่ งเกดิ จากคตทิ างศาสนา ชาวใตก้ นิ ขา้ วเจา้ เปน็ หลัก สว่ นขา้ วเหนียวใชป้ ระกอบเป็นของหวาน เชน่ เดียวกับภาคกลาง ชาวบา้ น ส่วนมากกินอาหารหนักสองม้ือคือ ม้ือเช้าและม้ือเย็น อาหารมื้อหนึ่ง ๆ จะมีกับข้าวเพียงเล็กน้อย ถ้าม้ือใดมี กับข้าวถึงสองสามอย่าง ถือว่าค่อนข้างอุดมสมบูรณ์พิเศษ แต่ในกรณีที่มีแขกเหรื่อมาพักอาศัยอยู่ นิยมจัด กับข้าวใหไ้ ด้ไมน่ ้อยกว่าสองอย่าง หรอื มากกว่านั้น ถ้ามีเพื่อนบ้านใกล้เคียงมาในเวลาที่กาลังกินอาหารกันอยู่ ขอร่วมรับประทานอาหารด้วย หรือเพียง เอ่ยปากชวนก็จะร่วมวงด้วยทันที เจ้าของบ้านถือว่าเป็นการให้เกียรติ และให้ความเป็นกันเองเสมอด้วยญาตทิ ่ี ใกลช้ ิด ชาวใต้ส่วนใหญ่ชองอาหารรสจัด ถ้าเป็นแกงก็มีรสกะปิเข้ม และมักมีรสฉุนของขมิ้นค่อนข้างแรง กับขา้ วแต่ละม้อื สว่ นมากจะไม่ขาดประเภทที่มีรสเผด็ และประเภทท่ีมนี า้ แกง เช่น แกงสม้ (แกงเหลือง) แกงไต ปลา (แกงพุงปลา) แกงกะทิซึ่งเป็นอาหารท่ีแต่ละบ้านทาหมุนเวียนอยู่เปน็ ประจาทุกวัน นอกจากแกงดังกล่าว แลว้ กม็ กั มนี ้าพริกกะปิ ชาวใต้สมัยก่อนนิยมกินข้าวด้วยมือ การใช้ช้อนเริ่มใช้กันในครอบครัวท่ีมีฐานะดี สาหรับชาวไทย อสิ ลามนยิ มกนิ อาหารด้วยมือเปน็ ส่วนใหญ่ เนื่องจากภาคใต้อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชนานาชนิด ผักสดจึงเป็นส่วนประกอบสาคัญของอาหารทุกม้ือ ผักสดจะมีหลายชนิด ไม่นิยมกินผักลวก ผักสดดังกล่าวได้แก่ กระถิน กระเฉด ผักบุ้ง แตงกวา ถั่งฝักยาว ลูก เนยี ง ฯลฯ ชาวใต้มีวัฒนธรรมการกินอาหารท่ีดีหลายประการ เช่นเดียวกับชาวไทยภาคอื่น ๆ เช่น ขณะนั่งกิน อาหารทกุ คนสารวม แตไ่ ม่ให้เคร่งเครียด ไม่เคยี้ วให้เสยี งดงั จบั ๆ ไม่กนิ มูมมาม ลกุ ลนไมซ่ ดน้าแกงให้มเี สียงดัง ผิดปกติ ไม่พูดคุยกันมากเกินควร ห้ามนาเร่ืองเศร้าหรืออัปมงคลมาพูด ห้ามพูดเรื่องที่ชวนให้สะอิดสะเอียน เม่ือแต่ละคนกินอ่ิมแล้ว (ยกเว้นแขก) จะต้องล้างชามข้าวของตนทันที เว้นแต่เด็กที่ยังช่วยตนเองไม่ได้และ คนชรา ถือกันว่าการให้ผู้อื่นล้างชามข้าวให้โดยไม่จาเป็น ไม่เป็นมงคลแก่ตน ส่วนจานชามอ่ืน ๆ โดยปกติเป็น หนา้ ที่ของคนทีอ่ ิ่มสุดทา้ ย และจะตอ้ งเก็บลา้ งทนั ที โดยปกติขณะกินข้าวอาหารจะไม่ด่ืมน้า เว้นแต่จะเผ็ดหรือข้าวติดคอ ภาชนะท่ีใส่น้าดื่มมักจะใช้ รว่ มกนั หรือไม่กแ็ ยกฉพาะผูใ้ หญก่ บั เด็ก โดยมารยาทจงึ ต้องรอให้ผู้ใหญก่ ินเสร็จก่อนและดื่มนา้ ก่อน

การทาขนมหวานกินเองมักทาในโอกาสพิเศษ เช่น ทาบุญเลี้ยงพระมีงานมงคล เมื่อทาแต่ละคร้ังมัก แจกจ่ายให้แก่บ้านใกล้เรือนเคียงด้วย ขนมที่นิยมทากันมากมีส่วนประกอบหลักอยุ่สามอย่างคือ แป้ง น้าตาล กะทิ หรือมะพร้าวขูด อาจใช้พืชอื่นแทนแป้ง เช่น เผือก มัน ฟักทอง ข้าวโพด ข้าวฟ่าง ฯลฯ น้าตาลใช้น้าตาล จากตาลโตนด นา้ ตาลจากมะพรา้ ว อาหารทนี่ ิยมกนั อยา่ งกวา้ งขวางไดแ้ ก่ ข้าวยา แกงพุงปลา บูดู จงิ้ จงั แป้งแดง หนาง ขนมหวานได้แก่ ขนมโค ลอดชอ่ งน้ากะทิ ขนมปลากมิ กะละแม และทุเรียนกวนเปน็ ต้น อาหารที่ชาวไทยอิสลามนิยมกันในภาคใต้คือ บูดู ไก่กอและ ข้าวเหนียว แกงไก่ ข้าวยา ขนมหวาน กะละแม ไม่นิยมใช้ผักผสม ไม่นิยมกินผักดิบ ๆ นิยมเผาหรือต้มก่อน น้าแกงนิยมยกถ้วยรินราดข้าว การจัด กบั ข้าวเปน็ ชดุ นยิ มตักใสถ่ ้วยจดั วางในถาด หรอื พานทองเหลือง แลว้ ใช้ฝาชีครอบ ภาชนะท่ีใช้ปรุงอมหารเดิมนิยมใช้หม้อดินและกระทะเหล็ก ต่อมานิยมใช้หม้อทองเหลือง ขันน้า และจาน นิยมใช้จานสังกะสีเคลือบและจานดินเผา ช้อนนิยมใช้ช้อนเคลือบ และช้อยหอย (ช้อนกระเบื้อง) เคร่อื งตักข้าวหรือตกั แกงจากหมอ้ นิยมใชจ้ วกั 1. ละแซ เป็นอาหารทีห่ าซอื้ ทานได้ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ คอื นราธิวาส ปตั ตานี และยะลา ดูแลว้ คลา้ ยขนมจีนผสมก๋วยเตย๋ี ว เพราะเส้นท่ีใช้คล้ายเส้นกว๋ ยเตี๋ยวเส้นใหญ่ ส่วนน้าราดคล้ายนา้ ยาปลา ทาน กับผกั ต่างๆเหมือนขนมจนี

2. ข้าวยาจัดเป็นอาหารจานเดียวและถือเป็นอาหารท้องถิ่นของผู้คนทางภาคใต้นิยมกินกันปัจจุบันนิยมกินกัน พอสมควร คนทางใตน้ ยิ มกินเปน็ อาหารเชา้ หรอื อาหารกลางวนั ข้าวยาประกอบด้วยข้าวที่หุงค่อนข้างแข็งนิดหน่อย เคร่ืองเคียงต่าง ๆ อาทิ มะพร้าวคั่ว กุ้งแห้งป่น พริกแห้งคั่วป่น ผักชนิดต่าง ๆ ผักที่นิยมใช้ประกอบในข้าวยาอันได้แก่ สะตอหั่นฝอย ถั่วงอก ถ่ัวฝักยาวห่ัน ฝอย แตงกวา ตะไคร้ห่ันฝอย ใบชะพลูห่ันฝอย ส้มโอเอามาฉีกเป็นช้ินเล็ก ๆ ใส่ข้าวตังทอดหรือเส้นหมี่ทอด เข้าไปดว้ ยก็อร่อยล้า

3. นาซิดาแฆ หรอื นาซิดาฆัง สามารถนยิ ามเปน็ ภาษาไทยว่า \"ข้าวมนั แกงไก\"่ เป็นอาหารชาวมสุ ลมิ ปกั ษใ์ ต้ ท่ีนิยมรับประทานกันในตอนเชา้ 4. กะโป๊ะ หรอื กอื โป๊ะ เปน็ ข้าวเกรียบปลาเป็นชนิ้ บางๆเอาไปทอด อาจเป็นชั้นแว่นหนาๆ เปน็ อาหารว่าง หรอื ของฝาก ทานพร้อมกับน้าจิ้ม

5. นาซิกาเป๊ะ หรือลาซิติเนะ ซ่ึงถ้าจะเรียกแบบไทยๆ ก็คือ ข้าวอัด น่ันเอง คนท่ีน่ันนิยมทานเป็น อาหารเช้าทานกันสมัน(ซามา) หรือสะเต๊ะ วธิ ีทากง็ ่ายๆ คือ หุงขา้ วธรรมดาให้ค่อนขา้ งแฉะ พอขา้ วสกุ ท่ัวก็เท ใสภ่ าชนะทรี่ องด้วยใบตอง ปดิ หน้าข้างบนด้วยใบตองอีกที แล้วหาของหนักทับไว้ ๑ คืน แลว้ เอาขา้ วอัดน้ันมา ตดั เป็นชน้ิ สเี่ หลยี่ ม บางคนกอ็ าจจะเอาข้าวหอ่ เปน็ สามเหล่ียมแลว้ เอาไปต้มใหส้ ุกกไ็ ด้ ข้าวอดั นจ้ี ะทานกบั สมนั หรือสะเตะ๊ 6. โรตีปาแย ทานเป็นแปง้ ทอดนมุ่ ๆไว้ทานกับแกงกระหร่ีไกห่ รือแกงมัสมั่นเน้ือ หรือนมขน้

7. เป็นขา้ วเหนียวสนี ้าตาลกวนกับนา้ ตาลแว่น รสชาตหิ วานๆ กนิ กบั มะพรา้ วขดู ฝอย และปลาทอด

ใบงานเรือ่ ง วฒั นธรรมการรบั ประทานอาหาร คาช้แี จง ใหน้ กั เรยี นสรปุ อาหารท้องถนิ่ ที่ตนสนใจเป็นแผนผังความคิด