วัฒนธรรมด้านภาษา

เอกสารประกอบ การจดั การเรียนรู้ เรื่อง วฒั นธรรมทางด้านภาษา (ภาษาเจ๊ะเห)

ใบความรู้เรือ่ ง วฒั นธรรมทางดา้ นภาษา (ภาษาเจะ๊ เห) เม่ือกล่าวถึงพ้ืนท่ีสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ นอกจากความสวยงามทางธรรมชาติ ป่าเขาและท้อง ทะเลแล้ว เสน่ห์อันตรึงใจ คือ ความงดงามของวัฒนธรรมดง้ั เดิม ท่ีมีความหลากหลายของคนหลายเชอ้ื ชาติ ที่ นับถือศาสนาแตกต่างกัน อาศัยอยู่ร่วมกันมานับร้อยปี มีวิถีชีวิตที่ผสมผสานรวมตัวกันเป็นพหุวัฒนธรรม ประชากรส่วนใหญ่เป็นคนไทยเช้ือสายมลายู และใช้ภาษามลายูในการสื่อสารภายในชุมชน แต่สาหรับ ภาษาไทยท้องถิ่น จะเป็นภาษาท่ีคนไทยพุทธใช้ส่ือสารกัน ซ่ึงมีรากศัพท์มาจากภาษาไทยผสมผสานกับภาษา มลายู แต่มีสาเนียงที่แตกต่างกันไป ข้ึนอยู่กับแต่ละพ้ืนท่ี วันน้ีเราจะพาทุกท่านไปทาความรู้จักภาษาท้องถิ่น จังหวัดนราธิวาสกัน นั่นคือ ภาษาตากใบ หรือ ภาษาเจ๊ะเห เป็นภาษาถ่ินใต้ ท่ีมีสาเนียงไปทางภาคเหนือ กลายเป็นเอกลกั ษณ์ทอ้ งถ่นิ ที่มีเสน่หเ์ ฉพาะตัว ภาษาตากใบ (เจ๊ะเห) เปน็ ภาษาพูดของคนในจงั หวัดปัตตานี นราธวิ าสตลอดไปถึง รัฐกลนั ตนั ประเทศมาเลเซีย มจี านวนผพู้ ดู ประมาณหน่งึ แสนคนเศษ เป็นภาษาทใี่ ช้ศัพท์และสาเนียงบ่งบอกความเป็นอัต ลักษณ์เฉพาะถน่ิ ชือ่ ภาษาตากใบ (เจ๊ะเห) น่าจะมาจากการสารวจของนักภาษาศาสตร์ ทพี่ บว่าคนส่วนใหญ่ใน อาเภอตากใบ พูดภาษาไทย ที่มีศัพท์สาเนียงต่างจากภาษาไทยถ่ินใต้ท่ัวไป อาเภอตากใบ ต้ังอยู่ท่ีตาบลเจ๊ะเห เป็นอาเภอชายแดนหมู่บ้านเจ๊ะเหกับบ้านตาบา ติดต่อกับรัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย โดยมีแม่น้าบางนรา เป็นเส้นกั้นอาณาเขต ในสมัยรัชกาลที่ ๖ เรียกอาเภอน้ีว่า อาเภอเจ๊ะเห ตามช่ือตาบล ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น อาเภอตากใบ จนเท่าทุกวันน้ี ชาวบ้านในอาเภอตากใบพูด ๒ ภาษา คือ ภาษาไทยและภาษามลายูถ่ิน ภาษาไทยทใ่ี ช้พูดกันนกั วิชาการ เรยี กว่า “ภาษาตากใบ” ส่วนคนในทอ้ งถน่ิ เรยี ก “ภาษาเจ๊ะเห” มผี ู้สนั นษิ ฐาน ว่า นา่ จะมาจากภาษาสมยั สุโขทัย

ปัจจุบันภาษาเจ๊ะเห ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติไทย ประเภทภาษา ท้องถิ่น โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม โดยให้ข้อมูลไว้ในเอกสาร “มรดกภูมิปัญญาทาง วัฒนธรรมของชาติ” สาหรับพิธีประกาศขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ประจาปี พุทธศักราช ๒๕๕๖ ว่า ภาษาตากใบ เป็นภาษาตระกูลไท มีคาศัพท์และสาเนียงเฉพาะของตน เช่น มีเสียง พยัญชนะ ๒๓ หน่วยเสียง เสียงวรรณยุกต์มี ๖ หน่วยเสียง ใช้พยัญชนะควบกล้าต่างจากภาษาถ่ินใต้ ท่ัวไป เช่น มฺล่ืน= ล่ืน เมฺลือง= วาวเป็นมัน แมฺลบ= ฟ้าแลบ บฺลา, บึลา= ท้า เช่น บฺลาท้าอีไหร= ท้าไป ท้าไม หน่วยเสียงสระเสียงสันมี ๙ หน่วยเสียง สระเสียงยาวมี ๙ หน่วยเสียง และสระประสมมี ๓ หน่วย เสียง ตัวอย่าง การออกเสียง ไอ [ai] ที่ปรากฏรูปวรรณยุกต์เอกและโท จะออกเสียง ไอ เป็น อาย เช่น ไก่ > ก๊าย ไข่ > ค้าย ไผ่ > พา้ ย ใหญ่ > หญ่าย เชน่ พุงหญ่าย = มีครรภ์ เป็นตน้ คาท่ีใช้เฉพาะในภาษาตากใบ มีหลายคาที่ต่างจากภาษาถิ่นใต้ท่ัวไป เช่น ดอย= ตาย กะด๊อก, กึด๊อก= ว่างเปล่า อ๋ังกะปง,ง, อักงกึปง,ง= คิดอะไรไม่ออก ผ้าปล่อย หรือ ผ้ารัดกืพัด= ผ้าขาวม้า ผ้ามิ่ นป้อ= ผ้าเช็ดหน้า โลกกะจ๋ีน,โลกกึจี๋น= พริกขีหนู กล้วยหลา= มะละกอ เชียกเอ๋ว= เข็มขัด ไฟบ๊ีบ= ไฟ ฉาย เป็นต้น ส่วนประโยคค้าถามในภาษาตากใบ (เจ๊ะเห) ต่างกับประโยคค้าถามในภาษาถิ่นใต้ท่ัวไป คือ ใช้ค้าว่า หมี,หมิ เป็นค้าลงท้ายแทนค้าว่า ไหม ของภาษาไทยภาคกลาง เช่น ช่ายหมี = ใช่ไหม กินข้าว แล้วหมี = กนิ ขา้ วแล้วหรือยงั

ใบงานเรื่อง วัฒนธรรมทางด้านภาษา (ภาษาเจ๊ะเห) คา้ ชีแจง ใหน้ กั เรยี นค้นหาคาท่ีเป็นภาษาท้องถ่นิ (ภาษาเจ๊ะเห) ลงในตารางท่ีกาหนด ที่ ภาษาทางการ ภาษาเจ๊ะเห ความหมาย 1. เสียชวี ติ ดอย ตาย (ตัวอยา่ ง)