การแสดงลำดับการทำงานหรือการแก้ปัญหาอย่างง่ายโดยใช้ภาพ สัญลักษณ์ หรือข้อความ

การแสดงลาดบั การทางานหรอื การแก้ปัญหา อย่างง่ายโดยใช้ภาพ สญั ลักษณ์ หรอื ข้อความ

การคิดแกไ้ ขปัญหาในชีวติ ประจาวัน แสดงลาดับขั้นการแกไ้ ขปญั หา (อธบิ ายการแก้ไขปญั หา) การใชแ้ นวคิดเชิงคานวณในการแกไ้ ขปญั หา เป็นทกั ษะการแก้ไขปัญหาโดยใช้วิธีการคิดอยา่ งเปน็ ระบบ โดยตอ้ ง รจู้ ักแยกแยะปัญหา เขา้ ใจความสาคญั ของปญั หา รู้จักวเิ คราะหร์ ปู แบบของปญั หา และแสดงลาดับข้ันตอนการ แก้ไขปญั หาโดยการเขียนข้อความ วาดรปู หรือการใช้สญั ลกั ษณ์

การแบง่ แยกส่วนของปัญหา คอื การคิดอย่างละเอยี ดเพอ่ื มองหาปัญหาท่ีแทจ้ รงิ วา่ คอื อะไรบ้าง ซงึ่ สามารถทาได้หลายอย่าง เช่น การแบง่ แยก ปัญหา การแบ่งภาพปัญหาออกเป็นส่วนๆ และทาการจัดเรยี งปัญหาใหม่ เมือ่ แบง่ แยกส่วนของปญั หาได้จะทาให้ สามารถหาวิธีการแก้ไขปญั หาแต่ละสว่ นไดง้ า่ ยขึ้น มากกว่าการมองปญั หาเป็นภาพรวม ตวั อย่างการแบง่ แยกส่วนของปัญหา กอ่ นนอนเดก็ ชายเคนจะต้องจดั หนงั สือเรยี นใสก่ ระเปา๋ แต่อา่ นตารางสอนไมร่ เู้ ร่ือง จึงหนั มาเลน่ เกมจนดึกและ เผลอหลับไป เช้าวนั รงุ่ ข้นึ เคนตื่นสาย จงึ เกบ็ หนงั สอื เรยี นทกุ วิชาลงกระเป๋าทาให้ต้องสะพายกระเป๋าหนักๆ ไป

โรงเรียน เคนไปถึงโรงเรียนสาย ง่วงและหลบั ในหอ้ งเรยี น จนโดนคุณครทู าโทษ จากปัญหาน้ี ทาใหเ้ ดก็ ชายเคน สอบไดค้ ะแนนไมด่ ี นักเรียนสามารถแบง่ แยกปญั หาไดโ้ ดยการใชร้ ปู ภาพ หรือสญั ลกั ษณ์ ดงั นี้ หารูปแบบของปัญหา (Pattern Recognition) ปัญหาในชีวติ ประจาวนั บางคร้งั จะมรี ปู แบบหรอื ความสัมพนั ธ์ที่สอดคล้องกันและต่อเนอื่ งกัน การหารปู แบบของ ปญั หาจะชว่ ยให้สามารถเข้าใจได้ว่า ปญั หาท่ีแทจ้ รงิ คืออะไร ซึง่ จะชว่ ยใหส้ ามารถแกไ้ ขปญั หาได้ง่ายขึ้น การหา รปู แบบของปัญหาสามารถทาไดโ้ ดยการเปรยี บเทียบ จดั กลมุ่ การเรียงลาดับ หรอื ลักษณะเฉพาะตัวของสิง่ น้ัน ตัวอยา่ งเช่น ตัวอย่างใชร้ ปู แบบของปัญหาในการแกไ้ ขปัญหา คุณแมใ่ หเ้ งนิ ลปิ ดาคา่ ขนมเปน็ รายอาทิตย์ หลังจากทานอาหารกลางวันทกุ วัน ลิปดาจะตอ้ งซื้อขนมท่ชี อบทาน โดย ในอาทิตยท์ ีผ่ ่านมา วันจันทรล์ ปิ ดาซอื้ ลกู อม 5 บาท วันอังคารซือ้ ขนมถงุ 15 บาท วนั พธุ ซื้อขนมปงั เนยสด 8 บาท

วันพฤหสั บดี ซอ้ื กล้วยบวชชี 10 บาท วนั ศุกร์ซื้อ ไอศกรีม 10 บาท โดยในอาทิตย์น้ลี ปิ ดามีเงินเหลอื เกบ็ เพยี ง 2 บาท ปัญหา ถา้ ลิปดามเี วลา 1 เดอื น ในการทจี่ ะซอื้ ของขวญั ให้คณุ แม่ในวันเกิด ลปิ ดาจะแกไ้ ขปญั หาน้ีได้อย่างไร การหาสาระสาคญั ของปัญหา (Abstraction) คอื การมองภาพปัญหาโดยการตดั รายละเอียดที่ไมส่ าคัญออกไป ให้คงเหลอื ไว้แต่สว่ นทสี่ าคัญของปญั หา เพอ่ื จะ ได้หาวธิ ีการแกไ้ ขปัญหาทต่ี รงเปา้ หมายมากทส่ี ดุ และมปี ระสทิ ธภิ าพทส่ี ดุ ตัวอย่างเชน่ ในกรณที ี่มปี ญั หาหลายๆ ปญั หา ให้แบ่งแยกปัญหาและควรเลอื กทจี่ ะแก้ไขปัญหาทสี่ าคญั หรือเลือกปญั หาทเ่ี ปน็ ตน้ เหตุของปญั หาอ่ืน ๆ กอ่ นเป็นอนั ดับแรก ตัวอย่างใช้การหาความสาคญั ของปัญหาในการแกไ้ ขปญั หา ทีโ่ รงเรยี นมีงานวนั อาเซยี น คณุ ครกู าหนดใหเ้ ดก็ ๆ จบั ค่หู ญงิ ชายแตง่ กายในชดุ ประจาชาติ ลปิ ดาตอ้ งการแตง่ กาย

ชุดทีม่ ีการสวมหมวก โพลา่ ต้องการแตง่ กายทมี่ ชี ดุ คลมุ ลปิ ดาและโพล่าจงึ สบั สนกบั ชดุ แตง่ กายแตล่ ะประเทศ เพราะมคี วาม คลา้ ยกัน ลิปดาและโพลา่ จะเลือกใส่ชุดประเทศไหนดนี ะ ความสาคญั ของการใชแ้ นวคดิ เชงิ คานวณในการแกไ้ ขปญั หา เม่อื ลิปดามปี ัญหามกั จะแกไ้ ขปญั หาอย่างงา่ ยโดยการลองผดิ ลองถูกและเปรยี บเทยี บผลที่ได้ ในขณะทโี่ พลา่ จะ พจิ ารณาปญั หาโดยการแบง่ แยกปัญหา หารปู แบบและในความสาคญั ของปญั หากอ่ นวางแผนการแกไ้ ขเสมอ นักเรียนมาเปรยี บเทยี บวิธีแกไ้ ขปญั หาท้ังสองแบบกนั ดีกวา่ การแสดงลาดบั ข้นั ตอนการแก้ไขปัญหา (Algorithm) การแสดงลาดบั ข้ันตอนการแกไ้ ขปญั หานนั้ จะเกิดขนึ้ หลงั จากไดพ้ ิจารณาปญั หา เป็น การวางแผนการแกไ้ ขปญั หา กอ่ นที่ ลงมือปฏบิ ัตจิ รงิ ซง่ึ การวางแผนน้ันผแู้ ก้ไขปญั หาจาเปน็ ตอ้ ง แสดงลาดบั ขัน้ ตอน เพือ่ ทาใหส้ ามารถ ตรวจสอบได้ กอ่ นลงมือปฏบิ ตั ิจรงิ โดยหากไม่แสดงลาดบั ขนั้ ตอนไวก้ อ่ นอาจจะทาใหป้ ัญหาท่จี ะแกไ้ ขไมส่ าเร็จ หรอื เกดิ ข้อผิดพลาดในขน้ั ตอนการทางานได้

ตัวอยา่ งปญั หา : ลิปดาและโพล่าจะปลกู ต้นไม้ จงึ ช่วยกนั พจิ ารณาวา่ จะตอ้ งใช้อะไรบา้ ง และคน้ หาข้อมลู ว่าปลกู อยา่ งไรแล้วลงมอื ปฏิบตั โิ ดยหาก 1. การแสดงลาดบั ขั้นตอนการแกไ้ ขปญั หาด้วยการเขยี นบอกเล่า การแสดงลาดบั ขน้ั ตอนการแกไ้ ขปญั หาด้วยการเขียนบอกเล่า เปน็ วธิ ีการวางแผนการแก้ไขปญั หาโดยการเขยี น ลาดับการทางานโดยใชภ้ าษาหรือข้อความทเี่ ข้าใจง่ายกะทดั รดั สามารถสอ่ื ถึงสิง่ ทต่ี อ้ งทาได้อย่าง ชดั เจน ตัวอยา่ งเช่น ตัวอย่างปัญหา : ลปิ ดาและโพลา่ แสดงลาดบั ข้นั ตอนการปลูกตน้ ไม้โดยการเขียนบอกเลา่

2. การแสดงลาดับขนั้ ตอนการแกไ้ ขปญั หาดว้ ยการวาดภาพ โดยปกติการแก้ไขปัญหาจาเป็นต้องคิดกอ่ นลงมือปฏบิ ตั ิ นักแก้ปญั หาทว่ั ไปจะวาดภาพหรือจินตนาการลาดบั วิธีการแกไ้ ขปัญหาในสมองกอ่ น การแสดงลาดบั ขนั้ ตอนการแก้ไขปัญหาหรอื การทางานดว้ ยการใชร้ ปู ภาพจึงเปน็ วธิ กี ารทค่ี ล้ายกนั เพียงแตจ่ ะเขยี นออกมาเปน็ ภาพซึ่งสามารถทาใหจ้ ดจาไดง้ ่ายกวา่ การเขยี นเปน็ ขอ้ ความ ตวั อย่างปัญหา : ลปิ ดาและโพลา่ แสดงลาดบั ขนั้ ตอนการปลกู ต้นไมโ้ ดยการวาดภาพ 3. การแสดงลาดบั ขน้ั ตอนการแกไ้ ขปัญหาด้วยการใชส้ ัญลักษณ์ เป็นการใชส้ ญั ลักษณ์ เพอ่ื สื่อความหมายในแต่ละลาดับข้ันตอนในการแกไ้ ขปัญหา ซ่ึงสัญลกั ษณ์แต่ละชนดิ จะต้องมี ความหมายทีแ่ ตกตา่ งกัน เพ่ือใหง้ า่ ยตอ่ การจดจา ซง่ึ มีดว้ ยกนั หลายรูปแบบ ตัวอยา่ งเชน่ ตัวอย่างการเขียนผงั งาน (Flow chart) โดยจะมีสญั ลกั ษณ์ทเ่ี ปน็ มาตรฐานในการเขียนผงั งาน และแต่ละลาดบั ข้นั ตอนจะตอ้ งมีลกู ศร กาหนดทศิ ทางการทางานในแต่ละข้นั ตอน ตัวอย่างเช่น การแสดงลาดบั ข้นั ตอนการปลูกต้นไมข้ องลปิ ดา

การแกไ้ ขปัญหาอยา่ งงา่ ย เกมตัวต่อ 6-12 ชิน้ ปัญหา : เกมตวั ตอ่ 6-12 ชิน้ ลปิ ดาอยากเลน่ เกมตวั ตอ่ 6 ชิ้นน้ี แตค่ ุณครบู อกวา่ ก่อนจะเริ่มเล่นเกมน้ี ไหนบอกซิ ว่า จะเล่นเกมตัวต่อนอี้ ย่างไร มวี ธิ ีการพิจารณาวิธกี ารเลน่ และแสดงลาดบั ขั้นการเลน่ เกมตัวตอ่ ดว้ ยนะ

กจิ กรรมบรู ณาการ จากภาพแผนทเ่ี มืองของลิปดา ให้นกั เรียนอ่าน วิเคราะห์ และตอบคาถามด้านล่างใหถ้ กู ต้อง 1. ถา้ ลิปดาต้องการเดินทางไปยงั ตลาดจะเลือกเสน้ ทางใดเพราะเหตใุ ด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. หากลปิ ดาตอ้ งการเดินทางไปร้านอาหารแต่การจราจรบรเิ วณโรงแรมและสวนลมุ ติดขัดอยา่ งมาก ลปิ ดาควรจะ เลอื กเส้นการเดนิ ทางอยา่ งไรเพราะเหตใุ ด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… คณุ แมใ่ ห้เงนิ ลปิ ดา 50 บาท ไปซอ้ื เครอื่ งเขยี น นกั เรียนอ่านคาถามและหาวิธชี ว่ ยลปิ ดาเลอื กซอื้ เครือ่ งเขยี นให้ ถูกตอ้ ง 1. ถ้าคณุ แมใ่ หล้ ิปดาซ้อื เครื่องเขยี นโดยไมใ่ ห้มีเงินเหลอื เลย จะเลือกซื้ออะไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. จากปญั หาข้างต้นนักเรยี นใช้วธิ คี ิดเหตผุ ลใดในการไมเ่ ลอื กซ้อื ปากกา ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. หากนักเรียนมเี งนิ 300 บาท นักเรยี นจะเลอื กซอ้ื อะไรบ้าง เพราะเหตใุ ด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………