วันสหกรณ์แห่งชาติ

ห้องสมุดประชาชน \"เฉลิมราชกุมารี\" อำเภอองครักษ์ ส่งเสริมการอ่านและการเรียนรู้ 26 กุมภาพันธ์ วันสหกรณ์แห่งชาติ น้อมรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณของพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์พระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย ส่งเสริมการอ่านและการเรียนรู้ ห้องสมุดประชาชน \"เฉลิมราชกุมารี\" อำเภอองครักษ์

วันสหกรณ์แห่งชาติ วันสหกรณ์แห่งชาติ ตรงกับวันที่ 26 กุมภาพันธ์ ของทุกปี สืบเนื่องมาจาก สหกรณ์ในประเทศต่างๆเจริญก้าวหน้าส่งผลดีในการพัฒนาประเทศสำหรับ ประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2458 นโยบายแห่งรัฐ เห็นสมควรนำวิธีการสหกรณ์ เข้ามา ช่วยพัฒนาประเทศให้ประชาชนได้หลุดพ้นจากความยากจน โดยเฉพาะเกษตรกร พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ พระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย ได้ทรงส่ง เสริมให้ก่อตั้งสหกรณ์แห่งแรกคือ สหกรณ์วัดจันทร์ ไม่จำกัดสินใช้ ณ ตำบลวัดจันทร์ อำเภอ เมือง จังหวัดพิษณุโลก และทรงเป็นนายทะเบียนสหกรณ์(พระองค์แรก) รับจดทะเบียนเป็น สหกรณ์แห่งแรก เมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2459 ตามรูปแบบสหกรณ์ เครดิตแบบไรฟ์ ไฟเซน ที่ได้รับความสำเร็จ มาแล้วใน อินเดีย และพม่า ซึ่งทั้งสองประเทศได้ส่งคนไปศึกษา จากประเทศเยอรมนี และเมื่อวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2527 ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติ กำหนดให้วันที่ 26 กุมภาพันธ์ ของทุกปี เป็น \"วันสหกรณ์แห่งชาติ \"

ความเป็นมาของสหกรณ์ในประเทศไทย สหกรณ์ถือกำเนิดมาจากปัญหาในปลายสมัยรัฐกาลที่ 5 ระยะแรก การสหกรณ์ ในประเทศไทยเริ่มต้นด้วยการทดลองจัดตั้งสหกรณ์ประเภทหาทุนขึ้นใน ปีพ.ศ.2459 การจัดตั้งสหกรณ์ในระยะแรกจึงดำเนินไปอย่างช้าๆ จนถึงสิ้น ปีพ.ศ.2470 ซึ่งเป็น เวลา 12 ปี นับตั้งแต่เริ่มนำสหกรณ์เข้ามาในประเทศไทย ได้มีการจัดตั้งสหกรณ์ ประเภทนี้ขึ้นมาเพียง 81 สมาคมเท่านั้น ซึ่งจัดตั้งอยู่ใน 3 จังหวัด คือ พิษณุโลก ลพบุรีและอยุธยา โดยมีเงินทุนให้กู้ยืมเพียง 300,000 บาทเศษ เมื่อเป็นที่ประจักษ์ ว่าสหกรณ์เป็นสิ่งที่สามารถจัดทำได้สำเร็จ จึงประกาศใช้ พระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ.2471 ขึ้น และจัดหาทุนมาให้กู้ยืมมากขึ้น หลังจากนั้น 5 ปี ได้มีการขยาย สาขาออกไปได้อีก 7 จังหวัด เมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 การสหกรณ์จึงได้ขยายตัวอย่าง รวดเร็ว เพราะรัฐบาลมีนโยบายส่งเสริมสหกรณ์ มีการจัดตั้งสหกรณ์ประเภทอื่นๆ ขึ้น เช่น สหกรณ์ออมทรัพย์ สหกรณ์ที่ดิน ร้านสหกรณ์ต่อมาสมัยจอมพลป.พิบูลสงคราม ได้ขยายงานสหกรณ์จากระดับกรมขึ้นมาเป็นระดับกระทรวง เมื่อปี พ.ศ.2495 ระยะ อยู่ตัว หลังจากปี พ.ศ.2497 อัตราการขยายตัวของสหกรณ์ลดลงเนื่องจาก เป็น ระยะที่มีการขยายตัวอย่างรวดเร็วของสหกรณ์มาก่อน จนไม่สามารถจะดูแลให้ทั่วถึง ในขณะเดียวกันกระทรวงสหกรณ์ถูกยุบไปรวมกับกระทรวงการพัฒนาการแห่งชาติ ขาดกำลังเจ้าหน้าที่ที่มีประสิทธิภาพ

ความเป็นมาของสหกรณ์ในประเทศไทย (ต่อ) การเปลี่ยนแปลงของสหกรณ์คือ มีการยุบกระทรวงพัฒนาการ รัฐและขบวนการสหกรณ์ไทยได้ร่วมจัดงาน \"วันสหกรณ์แห่ง แห่งชาติ เมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ.2515 ซึ่งมีผลทำให้กรม ชาติ\" ขึ้นเป็นประจำทุกปี เพื่อร่วมรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณขององค์ผู้ สหกรณ์ทีดิน กรมสหกรณ์พาณิชย์และธนกิจ และสำนักงานปลัด ให้กำเนิด\"สหกรณ์\"พระองค์ท่านไม่ใช่เป็นเพียงผู้รับจดทะเบียน กระทรวงพัฒนาการแห่งชาติเดิม ถูกยุบมารวมเป็น \"กรมส่งเสริม เท่านั้น แต่เป็น \"พระบิดาแห่งสหกรณ์ไทย\" ยังเป็นผู้ปูพื้นฐานและ สหกรณ์\" เพียงกรมเดียว ส่วนกรมตรวจสอบบัญชีสหกรณ์ยังคงอยู่ ทรงเป็นกำลังสำคัญในการเผยแพร่และจัดตั้งขยายกิจการการสร้าง ในฐานะเดิมเพราะงานตรวจสอบบัญชีเป็นงานอิสระ ความผาสุกแก่ประชาชนเพื่อการกินดีอยู่ดี เป็นที่แซ่ซ้องสรรเสริญ ผลการดำเนินงานทางสหกรณ์ในธุรกิจต่างๆ ได้รับความเชื่อ พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ มีพระนามเดิมว่า ถือเป็นที่ไว้วางใจของสมาชิกจนทำให้จำนวนสหกรณ์จำนวนสมาชิก พระบวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัส เป็นพระราชโอรส ปริมานเงินทุนและผลกำไรของสหกรณ์เพิ่มขึ้นทุกปี ปัจจุบันสหกรณ์ ในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ (พระราชโอรสในพระบาท ทั่วประเทศ ณ วันที่ 1 มกราคม 2542 ประมาณ 5,549 สหกรณ์ สมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว) กับจอมมารดาเลี่ยมเล็ก (ธิดา และสมาชิก 7,835,811 คน ครอบครัวของสหกรณ์ในประเทศไทย นายสุดจินดา (พลอย ชูโต) ประสูติเมื่อวันที่ 10 มกราคม จึงมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจ ของประเทศโดยเฉพาะต่อประชาชนที่ พ.ศ. 2420 ในพระบวรราชวัง มีพระเชษฐภคินีหนึ่งพระองค์ ยากจน สหกรณ์จะเป็นสถาบันทางเศรษฐกิจและสังคมที่ช่วยแก้ไข คือพระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภัททาวดีศรีราชธิดา ปัญหาในการประกอบอาชีพและช่วยยกระดับความเป็นอยู่ของ ประชาชนให้ดีขึ้น

ความเป็นมาของสหกรณ์ในประเทศไทย ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรง (ต่อ) พระริเริ่มตั้งลอนเทนนิสสมาคมแห่งประเทศไทยขึ้นเมื่อวันที่14 เมษายน พ.ศ. 2470 และได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการองคมนตรี โดยทรงได้รับ เมื่อเยาว์วัยทรงเรียนหนังสือกับพระมารดาที่ตำหนัก เมื่อพระชันษา เลือกเป็นสภานายก เมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2474 5 ปี ก็ทรงอ่านหนังสือได้คล่อง ทรงเข้าศึกษาที่โรงเรียนพระตำหนักสวน กุหลาบ เมื่อพ.ศ. 2429 และต่อมาศึกษาภาษาอังกฤษจนถึงพ.ศ. 2436 จึง พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ เข้ารับราชการในตำแหน่งนายเวร กระทรวงธรรมการ ขณะพระชันษา 16 ปี 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2488 ด้วยพระโรคหลอดเลือดในสมองตัน สิริพระ และได้เลื่อนเป็นผู้ช่วยในกรมศึกษาธิการใน ทรงรับหน้าที่พิเศษเป็นข้าหลวง ชันษา 68 ปี 195 วัน มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ สอบไล่วิชาหนังสือไทย ทรงเป็นกรรมการพิเศษร่างพระราชบัญญัติพิจารณา 22 มีนาคม พ.ศ. 2491 ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส ความแพ่ง และทรงได้เลื่อนเป็นผู้ช่วยที่ปรึกษากระทรวงพระคลังมหาสมบัติ วันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2432 ผนวชเป็นสามเณร โดยมีพระพรหมมุนี (เหมือน สุมิตฺโต) เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระเมธาธรรมรส (อ่อน อหึสโก) เป็นพระศีลาจารย์ เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาส ยุโรป พ.ศ. 2440 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัสตามเสด็จด้วย ทรงศึกษาต่อในมหาวิทยาลัย เคมบริดจ์ เป็นเวลาสองปี และเสด็จกลับจากประเทศอังกฤษเมื่อ พ.ศ. 2442 เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชย์ ทรง ได้รับแต่งตั้งเป็นองคมนตรี

ประวัติการสหกรณ์ของไทย ในสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน \"สหกรณ์\" เป็นศัพท์ที่บัญญัติขึ้นใช้ เมื่อต้นสมัยรัชกาลที่ ๖ มาจากคำ ภาษาอังกฤษว่า cooperation แปลว่า การร่วมกันทำงาน การทำงานด้วยกัน หรือการร่วมมือกัน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงริเริ่มให้มีการสหกรณ์ขึ้นเป็นครั้งแรก ในประเทศไทย สหกรณ์แห่งแรกของประเทศไทยคือ สหกรณ์วัดจันทร์ไม่จำกัดสินใช้ จดทะเบียนสหกรณ์ตามพระราช บัญญัติสมาคมเพิ่มเติม พ.ศ. ๒๔๕๙ เมื่อ วันที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๙ ตั้งอยู่ที่อำเภอเมือง จังหวัด พิษณุโลก สหกรณ์ในสมัยแรกๆ ส่วนใหญ่เป็นสหกรณ์ขนาดเล็ก และมีวัตถุประสงค์ เพื่อความจำเป็น เฉพาะอย่างเพียงอย่างเดียว หรือที่เรียกว่า \"สหกรณ์เอกประสงค์\" กล่าวคือ มีวัตถุประสงค์ เพื่อจัดหาทุน มาให้สมาชิกกู้ เพื่อนำไปไถ่ถอนหนี้เก่า และใช้เป็นทุนในการประกอบอาชีพ โดยมีเพื่อนสมาชิกเป็นหลัก ประกันร่วมกัน สมาชิกทั้งหมดของสหกรณ์รับผิดชอบหนี้สินของสหกรณ์ร่วมกัน อย่างไม่จำกัดจำนวน โดย ได้รับการสนับสนุนเงินกู้จากรัฐบาล จึงเรียกสหกรณ์ในสมัยแรกๆ นี้อีกอย่างหนึ่งว่า สหกรณ์หาทุน การดำเนินงานของสหกรณ์ประสบความ สำเร็จ เป็นประโยชน์แก่ชาวนาที่เป็นสมาชิก รัฐบาลจึงมีนโยบาย ส่งเสริมสหกรณ์ให้เจริญขึ้น จึงประกาศใช้พระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ. ๒๕๑๑ ขึ้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ได้พระราชทานพระราชดำรัสแก่ผู้นำสหกรณ์ การเกษตร สหกรณ์นิคม และสหกรณ์ประมง ทั่วประเทศ ณ ศาลาดุสิดาลัย เมื่อวันที่ ๑๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๖ ว่า \"...คำว่า สหกรณ์ แปลว่า การทำงานร่วมกัน การทำงานร่วมกัน ลึกซึ้งมาก เพราะว่าจะ ต้องร่วมมือกันในทุกด้าน ทั้งในด้านงานการที่ทำด้วยร่างกาย ทั้งในด้าน งานการที่ทำด้วยสมอง และ งานการที่ทำด้วยใจ ทุกอย่างนี้ขาดไม่ได้ ต้องพร้อม...\"

ขอขอบคุณที่มาของข้อมูล สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย https://www.clt.or.th/news.php?nid=1681 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน https://saranukromthai.or.th/sub/book สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน เล่มที่ 12 เรื่อง การสหกรณ์ หน้าที่ 235 - 245