การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ

10หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ สาระการเรียนรู้แกนกลาง • บทบาทความสาคญั ของการรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกจิ ระหวา่ งประเทศ • ลักษณะของการรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกจิ • กล่มุ ทางเศรษฐกจิ ในภมู ิภาคต่าง ๆ

?เพราะเหตุใดจึงต้องมีการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ

ความสาคัญของการรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ ทาให้ตลาดขยายตวั เกดิ การขยายตัวทางเศรษฐกจิ ปจั จัยการผลติ ต้นทนุ การผลิตสินคา้ ลดลง เคลอื่ นย้ายได้เสรมี ากขึ้น

ลกั ษณะของการรวมกล่มุ ทางเศรษฐกิจ ลาดับข้นั สหภาพเหนอื ชาติ สหภาพเศรษฐกิจ สูงสุด (Supranational Union) (Economic Union) ต่าสุด ตลาดรว่ ม เชน่ สหภาพยุโรป (EU) (Common Market) สหภาพศลุ การ เชน่ ประชาคมเศรษฐกิจยโุ รป (EEC) (Customs Union) เขตการคา้ เสรี เช่น กลมุ่ ประเทศเบเนลักซ์ (Free Trade Area : FTA) เช่น สมาคมเขตการคา้ เสรีแหง่ ยุโรป (EFTA) สนธิสญั ญาเขตการคา้ เสรีอเมริกาเหนือ (NAFTA) เขตการค้าเสรีอาเซยี น (AFTA) การจัดทาข้อตกลงเพ่ือแลกเปล่ยี นสทิ ธพิ ิเศษทางการคา้ (Preferential Trading Arrangement)

กล่มุ ทางเศรษฐกิจในภูมิภาคตา่ ง ๆ ตงั้ ประชาคมเศรษฐกิจยโุ รป (EEC) สหภาพยโุ รป (The European Union : EU) พ.ศ. 2500 ตั้งขนึ้ เพอ่ื เสริมสรา้ งความเขม้ แขง็ ทางเศรษฐกิจแกป่ ระเทศสมาชิก และมีบทบาทนาในประชาคมโลก ต้งั ประชาคมถา่ นหินและเหล็กกล้ายุโรป (ECSC) มปี ระเทศผู้ก่อต้งั 6 ประเทศ ได้แก่ เบลเยยี ม, เนเธอร์แลนด์, ลกั เซมเบริ ก์ , ฝร่งั เศส, เยอรมนี และอิตาลี พ.ศ. 2493 พ.ศ. 2535 พ.ศ. 2533 ลงนามในสนธิสัญญากรุงมาสตรคิ ต์ เพ่ือจดั ต้ังสหภาพยุโรป (EU) ตง้ั สหภาพการเมอื งยุโรป ปจั จุบัน (ก.พ. 63) EU มีประเทศสมาชิก 28 ประเทศ มีระบบตลาดร่วม ระบบภาษีศลุ กากรรว่ ม มีการใชเ้ งินสกลุ ยโู รรว่ มกนั ในประเทศสมาชิก

กลมุ่ ทางเศรษฐกิจในภูมภิ าคตา่ ง ๆ สมาคมการค้าเสรีแห่งยโุ รป (European Free Trade Association : EFTA) จัดตงั้ ตามสนธสิ ญั ญาสตอกโฮล์ม ในพ.ศ. 2503 ตัง้ ขน้ึ เพื่อสง่ เสริมการค้าเสรีและบูรณาการ ทางเศรษฐกิจ เพื่อประโยชน์ของประเทศสมาชิก ปัจจบุ นั (ก.พ. 63) มีประเทศสมาชกิ 4 ประเทศ ไดแ้ ก่ ไอซแ์ ลนด์ ลิกเตนสไตน์ นอร์เวย์ และสวติ เซอรแ์ ลนด์

กล่มุ ทางเศรษฐกจิ ในภมู ิภาคต่าง ๆ เขตการค้าเสรีอเมริกาเหนือ (North America Free Trade Agreement : NAFTA) ตัง้ ข้ึนเพื่อขจัดอปุ สรรคทก่ี ีดกันการคา้ และบริการ สง่ เสริมการแขง่ ขันที่เปน็ ธรรมและขยายโอกาส การลงทนุ จัดตง้ั กลไกการยุตขิ อ้ พิพาททางการค้า และอานวยความสะดวกในการเคลอ่ื นยา้ ย ข้ามเขตแดนในการทาการคา้ และบริการ ระหวา่ งประเทศสมาชิก พ.ศ. 2561 เปลี่ยนชือ่ เป็น United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) ปจั จบุ ัน (ก.พ. 63) มีประเทศสมาชกิ 3 ประเทศ ไดแ้ ก่ สหรัฐอเมริกา แคนาดา และเมก็ ซโิ ก

กลุ่มทางเศรษฐกิจในภมู ิภาคตา่ ง ๆ ความรว่ มมอื ทางเศรษฐกจิ ในภมู ิภาคเอเซยี -แปซิฟกิ (Asia-Pacific Economic Cooperation : APEC) ต้ังขน้ึ เพอ่ื สง่ เสรมิ การขยายตวั ทางเศรษฐกจิ และสรา้ งความร้สู กึ มีส่วนร่วม เป็นประชาคมในภมู ิภาคเอเชยี -แปซฟิ ิก การเป็นเจ้าภาพการประชุมจะหมนุ เวยี นกนั ตามภมู ิภาคระหวา่ งเขตเศรษฐกิจ สดั สว่ นของ ในฝัง่ เอเชียและฝงั่ แปซิฟกิ เอเปก ปัจจบุ นั (ก.พ. 63) มปี ระเทศสมาชิก 21 เขตเศรษฐกิจ ท่ใี ช้เขตเศรษฐกิจ (economy) แทนคาวา่ (45 ลา้ นลา้ น “ประเทศ” (country) เพราะสมาชิกเอเปกบางราย ได้แก่ ฮอ่ งกงและจนี ไทเป ไม่ไดม้ ีสถานะเป็นประเทศ ดอลลาร์สหรฐั ) แต่ไดเ้ ปน็ สมาชกิ เพราะมีความสาคญั ทางเศรษฐกิจ เจา้ ภาพการประชมุ เอเปกในปีต่อไป สว่ นท่ีเหลือ ของโลก พ.ศ. (ค.ศ.) เขตเศรษฐกจิ 2563 (2020) มาเลเซยี 2564 (2021) นวิ ซแี ลนด์ 2565 (2022) ไทย 2568 (2025) เกาหลีใต้

กล่มุ ทางเศรษฐกจิ ในภูมิภาคต่าง ๆ กล่มุ ประเทศผูส้ ง่ ออกนา้ มนั (Organization of the Petroleum Exporting Countries : OPEC) ตัง้ ข้ึนเพอื่ เป็นตัวกลางประสานงานดา้ นนโยบายน้ามันระหวา่ งประเทศ คาถาม ผู้ผลติ น้ามัน ในการรักษาระดบั ราคาใหเ้ ป็นธรรม และเกดิ การผลิต ท่เี พยี งพอตอ่ ตลาดโลก หากไมม่ ีกลมุ่ โอเปก จะสง่ ผลตอ่ เศรษฐกจิ โลกอยา่ งไร ? ปจั จบุ นั (ก.พ. 63) มปี ระเทศสมาชกิ 14 ประเทศ

กลมุ่ ทางเศรษฐกจิ ในภมู ภิ าคต่าง ๆ ประชาคมอาเซียน (ASEAN Community) เพอื่ สง่ เสรมิ ความร่วมมอื ใน 3 เสาหลัก ไดแ้ ก่ ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซยี น (ASC) ประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น (AEC) และประชาคมสงั คมและวัฒนธรรมอาเซียน (ASCC) กอ่ ตงั้ สมาคมอาสา ก่อตงั้ สมาคมอาเซียน บรไู นดารสุ ซาลาม มีสมาชิก 3 ประเทศ มสี มาชกิ 5 ประเทศ เขา้ เปน็ สมาชิก (ไทย, มาเลเซีย, ฟิลิปปินส์) (ไทย, อินโดนีเซยี , มาเลเซีย, ฟลิ ปิ ปนิ ส์, สงิ คโปร์) พ.ศ. 2527 พ.ศ. 2504 พ.ศ. 2510 พ.ศ. 2558 พ.ศ. 2542 พ.ศ. 2540 พ.ศ. 2538 รวมตัวเปน็ กมั พชู าเขา้ เป็นสมาชิก ลาว, เมยี นมา เวียดนาม เขา้ เป็นสมาชิก ประชาคมอาเซยี น เข้าเป็นสมาชกิ ตามลาดบั คาถาม ปจั จุบัน (ก.พ. 63) มปี ระเทศสมาชิก 10 ประเทศ การเข้ารว่ มประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น (AEC) สง่ ผลดี/ผลเสียตอ่ ไทยอยา่ งไร

กลมุ่ ทางเศรษฐกิจในภมู ภิ าคต่าง ๆ GPD ในกลุม่ อาเซยี นปี 2562 คาถาม รอ้ ยละ จากกราฟ การขยายตวั ของไทยค่อนขา้ งต่า เกดิ จากปัจจัยใด และส่งผลอยา่ งไรตอ่ ประเทศ 8 GDP เฉลยี่ ของประชาคมอาเซียน 6.2 6.5 6.8 7 6 5.1% 5.2 4.5 4.5 4 3.5 2 2.4 1 0 บรไู น สงิ คโปร์ ไทย มาเลเซยี เมยี นมา อินโดนีเซยี ฟลิ ปิ ปินส์ เวยี ดนาม ลาว กมั พูชา ท่ีมา : ธนาคารพฒั นาเอเชีย (ADB)

กลุม่ ทางเศรษฐกิจในภูมภิ าคต่าง ๆ กลมุ่ ประเทศทม่ี กี ารพฒั นาทางเศรษฐกิจอยา่ งรวดเรว็ (BRICS) บราซลิ (Brazil) รสั เซีย (Russia) วัตถุประสงค์ อินเดยี (India) จนี (China) เพื่อสรา้ งอานาจต่อรองทางเศรษฐกิจ รวมถงึ เสริมสรา้ งความร่วมมอื แอฟรกิ าใต้ (South Africa) ด้านการเมอื งและสงั คม เพื่อคานอานาจกบั กลุ่มจี 7 (G7) สัดสว่ น GDP ไทย BRICS G7 ≈4 32.5 34.7 แสนลา้ นดอลลาร์สหรฐั ลา้ นล้านดอลลารส์ หรฐั ล้านล้านดอลลารส์ หรัฐ

องคก์ รระหวา่ งประเทศ องคก์ รการคา้ โลก (World Trade Organization : WTO) มีวิวัฒนาการมาจากแกตต์ (GATT) ตงั้ ขน้ึ เพอื่ กากบั ดแู ลการคา้ ระหวา่ งประเทศ ในระดับพหุภาคี และเปน็ เวทใี นการระงับ ข้อพพิ าททางการคา้ ระหว่างประเทศสมาชิก สง่ เสรมิ การแขง่ ขนั ทางการคา้ ทเ่ี ปน็ ธรรม แกป่ ระเทศสมาชิก ปจั จุบนั (ก.พ. 63) WTO มปี ระเทศสมาชกิ 164 ประเทศ

องคก์ รระหว่างประเทศ การประชุมสหประชาชาติว่าดว้ ยการคา้ และการพัฒนา (United Nations Conference on Trade and Development : UNCTAD) ต้งั ข้นึ เพอ่ื ให้ประเทศพฒั นาแล้วหันมาสนใจต่อปัญหาการค้า และการพฒั นาของประเทศกาลังพัฒนา เลขาธิการ UNCTAD คนปัจจบุ ัน (ก.พ. 63) ได้แก่ ดร. มศู ิสะ คิทูยี (Dr. Mukhisa Kituyi) ชาวเคนยา เข้ารับตาแหน่งเมื่อ ก.ย. 2556 และได้รบั การขยายวาระ การดารงตาแหน่งเป็นวาระที่ 2 (ก.ย. 2560) และมกี าหนดวาระในวันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2564 ปจั จุบัน (ก.พ. 63) องั ค์ถัด (UNCTAD) มปี ระเทศสมาชกิ 195 ประเทศ

องค์กรระหวา่ งประเทศ ธนาคารโลก (World Bank) มชี อื่ ทางการวา่ ธนาคารระหว่างประเทศ เพอ่ื การบรู ณะและพฒั นา (IBRD) ต้ังขึน้ เพื่อบูรณะฟ้นื ฟูประเทศที่ได้รับผลกระทบ จากสงครามโลกครั้งท่ี 2 ตอ่ มาม่งุ แก้ไขปัญหา ความยากจนและยกระดับมาตรฐานความเป็นอยู่ ของประชาชนในประเทศกาลงั พฒั นา ปจั จบุ ัน (ก.พ. 63) World Bank มีประเทศสมาชิก 189 ประเทศ

องค์กรระหว่างประเทศ กองทนุ การเงนิ ระหวา่ งประเทศ (International Monetary Fund : IMF) กอ่ ต้ังขึน้ จาก Bretton Woods Conference ตัง้ ขน้ึ เพอื่ สอดส่องดูแลเศรษฐกจิ ให้ความช่วยเหลอื ทางการเงนิ และชว่ ยเหลือวชิ าการแก่ประเทศสมาชิก เพื่อให้ระบบการเงนิ ระหวา่ งประเทศมีเสถยี รภาพ ปัจจบุ ัน (ก.พ. 63) IMF มีประเทศสมาชิก 189 ประเทศ

องคก์ รระหวา่ งประเทศ องคก์ ารเพื่อความรว่ มมือทางเศรษฐกจิ และการพัฒนา (Organisation for Economic Co-operation and Development : OECD) ตั้งขนึ้ เพ่ือสง่ เสรมิ การจา้ งงาน การปรับปรุงมาตรฐาน ความเป็นอยู่ อานวยความสะดวกในการเจรญิ เติบโต ของการคา้ โลก และการรกั ษาความมนั่ คงทางการเงนิ สร้างความเขม้ แข็งทางเศรษฐกิจ แกป่ ระเทศสมาชิก ปัจจุบนั (ก.พ. 63) OECD มีประเทศสมาชกิ 36 ประเทศ

องคก์ รระหวา่ งประเทศ ธนาคารเพอ่ื การพฒั นาเอเซยี (The Asian Development Bank : ADB) เปน็ สถาบันการเงิน เพ่ือการพัฒนา ประเทศในแถบทวีปเอเชยี ตงั้ ขึ้นเพื่อจดั หาเงนิ ทุนในการพฒั นา สาหรับภูมิภาคเอเชยี แปซฟิ ิก สาหรับประเทศไทย ADB ได้ให้การสนบั สนุนรัฐบาล ไทยโดยอนุมตั เิ งินกคู้ วามช่วยเหลอื แบบใหเ้ ปล่า และชว่ ยเหลอื ทางวิชาการ จานวน 283 โครงการ มูลคา่ ท้ังส้ิน 7.01 พนั ล้านเหรยี ญสหรฐั ปจั จบุ ัน (ก.พ. 63) ADB มปี ระเทศสมาชกิ 68 ประเทศ

องคก์ รระหวา่ งประเทศ คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจและสงั คมสาหรบั เอเชียและแปซฟิ กิ (Economic and Social Commission for Asia and the Pacific : ESCAP) เป็นหน่วยงานระดบั ภูมภิ าคของสานักเลขาธกิ าร ที่ดูแลภาคพืน้ เอเชีย-แปซิฟิก ของสหประชาชาติ ตง้ั ขน้ึ เพ่ือส่งเสรมิ การพัฒนาทางเศรษฐกจิ และสังคม ผา่ นความรว่ มมือ และการบรู ณาการท้งั ระดับภมู ภิ าค และอนุภูมิภาค ปจั จบุ ัน (ก.พ. 63) ESCAP มีประเทศสมาชกิ 53 ประเทศ กบั สมาชกิ สมบท 9 แหง่ ครอบคลุมประชากรกว่าร้อยละ 60 ของประชากรโลก

สรปุ ความสาคัญของการรวมกลุม่ ทางเศรษฐกิจ ลักษณะการรวมกลุ่มทางเศรษฐกจิ • รวมกลุม่ เพ่ือผลประโยชนท์ างเศรษฐกจิ • มีหลายลกั ษณะต้งั แต่ระดับต่าสดุ ไปจนถึง ทาใหเ้ ศรษฐกิจขยายตวั และสรา้ งอานาจ ระดบั สงู สดุ ซึง่ สว่ นใหญ่มีลักษณะเหมอื นกัน การตอ่ รองทางการคา้ กับประเทศนอกกล่มุ คือความร่วมมือกันพฒั นาเศรษฐกจิ ในด้านตา่ ง ๆ กลุ่มทางเศรษฐกจิ ในภมู ภิ าคต่าง ๆ องค์กรระหวา่ งประเทศ • EU เป็น 1 ใน 3 ศนู ยก์ ลางเศรษฐกิจโลก • WTO ตดิ ตามสถานการณก์ ารค้าการลงทนุ • EFTA เพอื่ ส่งเสริมการคา้ เสรีกับประเทศสมาชกิ • UNCTAD ใหค้ วามชว่ ยเหลอื ทางวิชาการ • NAFTA สง่ เสรมิ การแขง่ ขันทางการค้าทีเ่ ปน็ ธรรม • World Bank ให้ความชว่ ยเหลือประเทศยากจน • OPEC สรา้ งความมัน่ คงแกป่ ระเทศผู้ผลิตนา้ มัน • IMF ให้ความช่วยเหลอื ทางการเงินแกป่ ระเทศ • ASEAN สง่ เสริมความรว่ มมือพัฒนารอบด้าน • BRICS สรา้ งอานาจตอ่ รองทางเศรษฐกจิ ท่ปี ระสบปัญหาดลุ การชาระเงิน • OECD รวบรวม วิเคราะห์ขอ้ มูลทางเศรษฐกิจ