พัฒนาการเด็ก..ล่าช้า อย่าชะล่าใจ ก่อนสายเกินแก้ ฉบับISBN

1

2

ชื่อหนงั สอื พัฒนาการเดก็ ..ลา่ ชา้ อย่าชะล่าใจ กอ่ นสายเกินแก้ เรยี บเรียงโดย: พว.สมจติ เกียรติวัฒนเจรญิ ISBN (e-Book) 978-616-588-175-3 พมิ พ์ครั้งท่ี 1 พ.ศ. 2564 สงวนลขิ สทิ ธ์ติ ามพระราชบัญญตั ิ ราคา 100 บาท หา้ มมิให้ผู้ใดนำส่วนใดส่วนหนงึ่ หรอื ทง้ั หมดของหนงั สือเลม่ นไี้ ปทำการคดั ลอกเพ่ือนำไปแจกจำหน่ายต่อ โดยขอสงวน ลขิ สทิ ธต์ิ ามกฎหมาย จดั ทำโดย: พว.สมจติ เกียรตวิ ฒั นเจริญ จดั จำหน่ายโดย : บริษัท เมพ คอร์ปอเรชน่ั จำกดั 3

สารบญั คำนำ ............................................................................................6 บทนำ............................................................................................ 7 พฒั นาการเด็กปฐมวัย ...........................................................8 ความเข้าใจเกยี่ วกบั พฒั นาการ..................................................9 ดา้ นของพัฒนาการ .................................................................10 พัฒนาการท่ตี ้องติดตามเฝ้าระวังตามวัย คืออะไร........................13 พฒั นาการท่ตี อ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวัง อายุ 2 เดือน........................14 พัฒนาการท่ตี ้องตดิ ตามเฝา้ ระวงั อายุ 4 เดอื น........................15 พัฒนาการทีต่ ้องติดตามเฝา้ ระวงั อายุ 6 เดือน........................16 พัฒนาการทต่ี ้องติดตามเฝา้ ระวัง อายุ 12 เดอื น......................17 พัฒนาการที่ต้องติดตามเฝ้าระวัง อายุ 18 เดือน......................18 พัฒนาการทต่ี ้องตดิ ตามเฝ้าระวงั อายุ 24 เดือน......................19 พัฒนาการท่ีต้องตดิ ตามเฝ้าระวงั อายุ 36 เดือน......................21 พัฒนาการทต่ี อ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวงั อายุ 4 ปี..............................22 พัฒนาการที่ต้องติดตามเฝ้าระวงั อายุ 5 ป.ี .............................23 จะทราบไดอ้ ยา่ งไร วา่ เด็กมีพัฒนาการลา่ ชา้ ....................,...........24 4

เมื่อพฒั นาการลา่ ชา้ ตอ้ งทำอย่างไร..........................................25 ทำอย่างไรถงึ พัฒนาการไมล่ า่ ชา้ ................................................26 เอกสารอ้างอิง...........................................................................27 ประวตั ผิ ้เู ขียน............................................................................31 5

คำนำ หนังสือเล่มนี้เป็นการให้ความรู้และคำแนะนำ เกี่ยวกับพัฒนาการเด็กปฐมวัยล่าช้า แบบไหนที่ต้องพบ แพทย์ ซึ่งเกิดจากประสบการณ์ส่วนตัวของผู้เขียนที่ทำงาน ด้านการพัฒนาเด็กปฐมวัยมากกว่า 30 ปี พบว่ามีเด็ก จำนวนหนึ่งได้รับการส่งเสริมพัฒนาการอย่างสม่ำเสมอ แต่ มีพฒั นาการล่าชา้ หรอื ไม่สมวยั จากการติดตามเดก็ ทพ่ี ัฒนาการล่าช้าหรือไม่สมวัยที่ ได้รับการตรวจวินิจฉัยและกระตุ้นพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง พบว่ายิ่งค้นพบเร็วเท่าไร เด็กมีโอกาสที่ดีในการกลับมา เรียนรู้ไดเ้ ท่าทันเด็กคนอื่น ๆ ดิฉันจึงค้นคว้าและมาแบ่งปันเป็น e bookเล่มนี้ท่ี ช่ือวา่ พัฒนาการเด็ก..ล่าช้า อย่าชะลา่ ใจ ก่อนสายเกนิ แก้ พว.สมจติ เกยี รตวิ ฒั นเจริญ 6

บทนำ เดก็ คือมนษุ ย์ทกุ คนทีอ่ ายตุ ำ่ กว่า 18 ปี เว้นแตบ่ รรลนุ ิติ ภาวะเสยี ก่อนตามกฎหมายทใี่ ชบ้ งั คบั เด็กนัน้ ประเทศไทย ลงนามรบั รองอนสุ ัญญาสหประชาชาตวิ า่ ดว้ ยสทิ ธเิ ด็ก เมือ่ วนั ท่ี 12 กุมภาพันธ์ 2535 นัน่ คอื รัฐบาลมพี นั ธะผกู พนั ทีจ่ ะ ดำเนินการให้เด็กๆ ทกุ คนในประเทศ ใหไ้ ดร้ ับสทิ ธิเท่าเทียม กันตามอนสุ ญั ญาฯดังกล่าว สาระสำคัญเรอื่ งสทิ ธขิ องเด็กมี 4 ด้าน ได้แก่ สทิ ธทิ ีจ่ ะมีชวี ติ รอด สทิ ธทิ จี่ ะไดร้ ับการปกป้อง คุม้ ครอง สิทธใิ นการพัฒนา และสิทธิในการมีสว่ นร่วม และ ตงั้ อยูบ่ นหลกั การไมเ่ ลือกปฏิบัติ และถือประโยชนส์ งู สดุ ของ เด็กเปน็ ที่ตัง้ เริ่มต้งั แตก่ ารไดร้ ับบรกิ ารพัฒนาปฐมวัยและ ไดร้ ับการศกึ ษาอยา่ งมคี ุณภาพรวมทั้งเด็กท่มี ีความจำเป็น พิเศษที่ตอ้ งได้รบั การดแู ลดว้ ย เป็นหน้าท่ที กุ คนตอ้ งชว่ ยกัน ดูแลเพ่ือให้ไดม้ าซ่งึ ประชากรคุณภาพ 7 This

พัฒนาการเด็กปฐมวัย จากรายงานวิจัยที่ศึกษาในกลุ่มตัวอย่างเด็กปฐมวัย ที่เข้ารบั บริการทีค่ ลนิ ิค,โรงพยาบาลและศูนย์พัฒนาเด็กเลก็ หรือโรงเรียนในเขตปริมณฑล ได้รับการประเมินพัฒนาการ ตามแบบบันทึกการคัดกรองและส่งเสริมพัฒนาการเด็ก ปฐมวัย (DSPM) พบว่าเด็กส่วนใหญ่มพี ฒั นาการสมวยั ร้อย ละ 56.08 และเด็กที่พัฒนาการล่าช้า (ประเมินพัฒนาการ ไม่ผ่านเกณฑ์อย่างน้อย 1 ด้าน ) ร้อยละ 43.92 ซึ่งในรายที่ ประเมินไม่ผ่านเกณฑ์ทั้ง 5 ด้านพบร้อยละ 0.45 โดยทั้งนี้ เด็กปฐมวัยส่วนใหญ่ผ่านเกณฑ์การประเมินด้านการ เคล่ือนไหวมากที่สุด รองลงมาคือด้านสังคมและการ ช่วยเหลือตนเอง ด้านที่ไม่ผ่านมากที่สุดคือด้านการใช้ กล้ามเนื้อมัดเล็กและสติปัญญา รองลงมาคือด้านการเข้าใจ ภาษา (ชิดกมล สังขท์ อง) 8

ความเข้าใจเกย่ี วกบั พัฒนาการ การเจริญเติบโต วุฒิภาวะ และพัฒนาการ เป็นคำ ที่ใช้อธิบายพัฒนาการของมนุษย์ และมักใช้สลับกัน เนื่องจากมีความคล้ายคลึงกนั พัฒนาการ (Development) หมายถึง การ เปลี่ยนแปลงทั้งด้านร่างกาย จิตสังคม สติปัญญาที่เกิดข้ึน ตลอดช่วงชีวิตมนุษย์ซึ่งเป็นผลมาจากการเจริญเติบโต วุฒิ ภาวะและการเรียนรู้ เป็นการเปลี่ยนแปลงทั้งอย่างเป็น ลำดับขั้นตอนและมีความเฉพาะเจาะจงกับสถาณการณ์ที่ นำไปสู่ความสามารถและการทำหน้าที่ในกิจกรรมใหม่ ๆ ตลอดจนมีรูปแบบของพฤตกิ รรมใหม่ ๆ ท่ีเกดิ ขึ้น 9

ด้านของพัฒนาการ การคดั กรองและประเมนิ พัฒนาการเดก็ นั้น ทำได้ ด้วยการซกั ประวตั ิจากผเู้ ล้ียงดู การประเมินด้วยอปุ กรณ์ การสังเกตพฤตกิ รรมและการใชภ้ าษาของเดก็ ในเด็กไทย จะได้รบั การคัดกรองพฒั นาการตามวัยด้วย คูม่ อื เฝ้าระวงั และส่งเสรมิ พัฒนาการเด็กปฐมวัย Developmental Surveillance and Promotion Manual (DSPM) ในเด็ก ปกติ และหรอื คมู่ ือ การประเมนิ และสง่ เสรมิ พฒั นาการเดก็ กลุม่ เส่ียง Developmental Assessment For Intervention Manual (DAIM) ในเด็กที่มคี วามเสีย่ ง ไดแ้ ก่ ทารกแรกเกดิ ท่ีขาดออกซเิ จน (Birth Asphyxia) และ/หรอื ทารกมนี ้ำหนกั นอ้ ยกว่า 2,500 กรัม (Low Birth Weight) โดยท้ังสองค่มู อื จะประกอบด้วย รายละเอียดพฒั นาการใน แต่ละชว่ งวัย วิธปี ระเมินและเฝา้ ระวงั วิธฝี ึกทักษะในแตล่ ะ 10

หวั ข้อพฒั นาการ การประเมินพฒั นาการแต่ละช่วงอายุ จำเปน็ ตอ้ งประเมินครบทุกด้าน คือ พัฒนาการดา้ นการ เคล่ือนไหว พฒั นาการดา้ นการใชก้ ล้ามเนอ้ื มัดเลก็ และ สตปิ ญั ญา พฒั นาการด้านการเข้าใจภาษา พัฒนาการด้าน การใชภ้ าษา พฒั นาการด้านการชว่ ยเหลือตนเองและสังคม หากพบวา่ สงสยั พัฒนาการล่าช้าจากการประเมิน หัวข้อใดขอ้ หน่ึง ต้องแนะนำให้พ่อแมผ่ ู้ปกครอง สง่ เสรมิ พัฒนาการตามวัย และคดั กรองพฒั นาการซำ้ ภายใน 30 วนั พัฒนาการของเด็กแตล่ ะคนจะมีการเปล่ยี นแปลง เกิดขนึ้ ตลอดเวลา การเพิ่มความสามารถของพัฒนาการแต่ ละด้านน้ันเด็กตอ้ งมีความพรอ้ มของวฒุ ภิ าวะและมกี าร สนบั สนนุ จากสง่ิ แวดล้อมโดยเฉพาะอยา่ งยิง่ ในเดก็ ทารกนน้ั จะต้องมีความพรอ้ มจากตัวเด็กและได้รบั การสง่ เสรมิ จาก มารดาและครอบครัวจึงจะทำใหเ้ ดก็ มพี ัฒนาการทดี่ ีตามวัย 11

ในเด็กที่มีความผิดปกติในระยะแรกเกิดท่ี ทำ ให้ สมองและอวัยวะอื่น ๆ ในร่างกายได้รับการบาดเจ็บ หรือ ขาดออกซิเจนไปเลี้ยงสมอง ขาดเลือด ขาดน้ำตาล จะเสี่ยง ต่อการเจริญเติบโตของสมองและร่างกายล่าช้าหรือความ ผิดปกติจากอวัยวะบางส่วนยังไม่สามารถทำงานได้อย่าง เต็มที่ รวมถงึ เด็กทมี่ ีน้ำหนกั แรกเกิดน้อยกวา่ 2500 กรมั จากเหตุผลข้างต้นจึงต้องมีการติดตามประเมิน พัฒนาการของเด็กเป็นระยะอย่างต่อเนื่องเพราะสิ่งที่ติดตัว เด็กมาแต่เกิดและสิ่งแวดล้อมของการเลี้ยงดูล้วนมีผลกับ พฒั นาการเดก็ ทง้ั นัน้ 12

พัฒนาการท่ตี ้องตดิ ตามเฝา้ ระวังตามวยั คือ อะไร พัฒนาการที่ต้องติดตามเฝ้าระวังตามวัย คือ สัญญาณ อันตรายหรือสัญญาณเตือนที่บอกว่าให้เฝ้าระวังอย่าง ใกล้ชิดและ รีบส่งต่อเพื่อให้ได้รับการตรวจประเมินวินิจฉัย และบำบดั รักษา ( Red Flags ) 13

พฒั นาการทตี่ ้องติดตามเฝ้าระวงั อายุ 2 เดอื น อายุ 2 เดือน - หากพบว่าเด็กคว่ำได้ก่อนอายุ 3 เดือน ซ่ึง อาจจะมปี ัญหากล้ามเนื้อแขง็ หรอื เกรง็ - ยังไม่จ้องหน้าหรือสบตา ซึ่งอาจมีความ ผิดปกติในการมองเห็นหรอื มีความผิดปกติด้านการรับร้หู รอื ทักษะทางสงั คม 14

พัฒนาการที่ต้องติดตามเฝา้ ระวัง อายุ 4 เดอื น อายุ 4 เดือน - หากพบวา่ เมอ่ื จับให้เด็กนั่งเดก็ ยังไม่สามารถ ชันคอหรือหันซ้าย,ขวาได้ดี ซึ่งอาจเกิดจากการมีปัญหา กล้ามเนอ้ื อ่อนแรง - เด็กมีอาการกำมือตลอดเวลา อาจเกิดจาก การมีปัญหากล้ามเนอ้ื เกรง็ ผิดปกติ - เด็กยังไม่มองตามใบหน้าหรือวัตถุ หรือ ไม่ ตอบสนองตอ่ เสยี งทีไ่ ดย้ ิน 15

พัฒนาการทตี่ อ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวงั อายุ 6 เดือน อายุ 6 เดือน - เด็กยังไม่พลกิ คว่ำ พลิกหงาย - น่ังโดยช่วยพยงุ ไมไ่ ด้หรือน่งั ในท่า “W ” - เวลาคืบคลานมขี าเหยยี ดเกรง็ - ยงั ไมค่ ว้าของท่อี ยูใ่ กล้ตวั หรือไกลตัว - ยังไมห่ ันหาเสยี ง หรือ ยังไม่ส่งเสยี ง - ไม่ยมิ้ หรือหวั เราะ ,ไม่เล่นนำ้ ลาย - ยังกำมอื แน่น ตลอดเวลา 16

พัฒนาการที่ต้องตดิ ตามเฝา้ ระวัง อายุ 12 เดอื น อายุ 12 เดอื น - ยงั เกาะยืนไมไ่ ด้ หรอื ดงึ ตัวเองใหย้ ืนไมไ่ ด้ - เรียกชื่อแลว้ ไม่หันหาเสียงเรยี ก - เคีย้ วอาหารแขง็ ไมไ่ ด้ - จีบนิ้วหยิบของช้นิ เล็กไมไ่ ด้ - ไม่สนใจส่งิ ใหม่รอบตวั 17

พฒั นาการท่ตี ้องตดิ ตามเฝ้าระวัง อายุ 18 เดอื น อายุ 18 เดือน - พูดเป็นคำท่ีไม่มคี วามหมาย - ไม่เล่นกับคนอื่น ไม่มีความสนใจร่วม หรือไม่ชวนคนอน่ื เล่นดว้ ย - ต่อบล็อกไมไ่ ด้ - ทำตามคำส่งั งา่ ย ๆ ไมไ่ ด้ - ประคองเดนิ ไมไ่ ด้, ประคองยืนไม่ได้ - ขีดเขียนเองไมไ่ ด้ - ใช้มอื ขา้ งเดียวตลอดเวลา This Photo by Unknown Author 18

พฒั นาการทต่ี อ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวัง อายุ 24 เดอื น อายุ 24 เดือน - เล่นของเลน่ ตามหน้าที่ไม่ได้ - พูดเป็นคำเดีย่ วได้นอ้ ยกว่า 50 คำ - ยังไม่สามารถพูดเป็นคำ 2 คำติดกันที่มี ความหมายได้ เช่น กนิ ข้าว กินนม - ยงั ว่งิ ไม่ได,้ แตะบอลไม่ได,้ ขว้างบอลไม่ได้ - เดนิ ถอยหลังไมไ่ ด้ 19

พัฒนาการท่ีตอ้ งติดตามเฝ้าระวงั อายุ 30 เดอื น อาย 30 เดอื น - ยังกระโดดเทา้ พน้ พน้ื ท้งั สองขา้ งไม่ได้ - ยังพดู เป็นวลสี ้นั ๆ ไมไ่ ด้ 20

พฒั นาการท่ีตอ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวงั อายุ 36 เดอื น อายุ 36 เดอื น - เดนิ ขึน้ บันไดโดยสลบั เท้าไมไ่ ด้ - ยงั พดู เป็นประโยคส้ัน ๆ ไม่ได้ - ภาษาที่เด็กพดู คนฟงั ส่วนใหญไ่ มเ่ ขา้ ใจ - พูดตามโดยไมม่ ีความหมาย 21

พฒั นาการทีต่ อ้ งติดตามเฝ้าระวงั อายุ 4 ปี อายุ 4 ปี - เดินลงบนั ไดโดยสลบั เท้าไมไ่ ด้ - ไม่สามารถเล่าเรื่องสั้น ๆ ให้คนอื่นฟัง แล้วเข้าใจได้ - ไม่รู้จักรอคอย เล่นร่วมกับคนอื่นไม่ได้ เลน่ รุนแรงผดิ ปกติ ,อยไู่ ม่น่ิง - ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองง่าย ๆ ได้ เชน่ ใสเ่ ส้อื ผ้า,ลา้ งมือ, 22

พฒั นาการท่ตี อ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวงั อายุ 5 ปี อายุ 5 ปี - ยงั กระโดดขาเดียวไมไ่ ด้ - ยังโยนและรับบอลไม่คลอ่ ง - ยังทำตามคำสั่ง 2 ขั้นตอนไม่ได้ 23

จะทราบไดอ้ ย่างไร ว่าเด็กมีพฒั นาการล่าช้า ผู้ปกครองและผู้ดูแลจะต้องสังเกตพัฒนาการเด็ก และเปรียบเทียบกับตารางพัฒนาการเด็กโดยสามารถดูได้ จากสมุดสุขภาพประจำตัวเด็ก และคู่มือ เฝ้าระวังและ ส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย (DSPM) และหรือ คู่มือ การ ประเมินและส่งเสริมพัฒนาการเด็กกลุ่มเสี่ยง (DAIM) ใน เด็กที่มีความเสี่ยง ซึ่งเด็กจะได้รับจากโรงพยาบาลเมื่อหลัง คลอด หากพบว่าเด็กมีพัฒนาการล่าช้ากว่าอายุ 2-3 เดือน หรือตามเกณฑ์พัฒนาการที่ต้องติดตามเฝ้าระวังและไม่จ้อง หน้าสบตา ไม่ตอบสนองต่อเสียง,มีทักษะด้านต่างๆ ถดถอย ในทุก ๆ ช่วงอายุ ให้รีบปรึกษาแพทย์ การที่เด็กมี พฒั นาการไมส่ มวยั หรือล่าช้า ไมเ่ พยี งสง่ ผลตอ่ ตวั เด็กเทา่ น้ัน แต่ยังส่งผลต่อสังคมและประเทศชาติและส่งผลถึงเด็กรุ่น ต่อไปอีกด้วย 24

เมื่อพัฒนาการลา่ ชา้ ตอ้ งทำอยา่ งไร 1. ปรึกษาบุคลากรทางการสาธารณสุข แพทย์หรอื กมุ ารแพทย์ เพอื่ ใหไ้ ดร้ ับการซักประวตั ิ ตรวจรา่ งกาย ตรวจ ประเมินพัฒนาการ ตรวจเลือด ตรวจระบบประสาท ได้รับ การวนิ ิจฉัยและให้คำแนะนำ การดูแลและสง่ ตอ่ รกั ษา 2. ในบางพน้ื ท่ี มีคิวรอพบกุมารแพทย์เฉพาะทาง พัฒนาการเด็กนานหลายเดือน ผู้ปกครองสามารถสืบค้น และส่งเสริมพัฒนาการเด็กได้จากคู่มือ DSPM และ DAIM โดยไม่รอการวินิจฉัยจากแพทย์ เพราะการส่งเสริม พัฒนาการเด็กล้วนแตม่ ปี ระโยชนต์ ่อเด็กทั้งสนิ้ 3.ใหเ้ ด็กงดดโู ทรทศั น์ เกมส,์ โทรศัพทม์ ือถอื เพราะ เป็นการสื่อสารทางเดยี ว ทำให้เด็กนิ่งไม่เคลื่อนไหว ไม่ได้ใช้ ความคดิ หรอื ลงมือกระทำใดใด 25

ทำอยา่ งไรถงึ พฒั นาการไมล่ ่าชา้ จากการศกึ ษาปจั จยั ที่มีผลตอ่ พฒั นาการเด็กปฐมวัย ไทย ครงั้ ท่ี 6 พ.ศ.2560 ของกรมอนามยั พบวา่ ปัจจัยคัดสรรที่มีอิทธิพลต่อการพยากรณ์โอกาสพัฒนาการ สมวัยของเด็กปฐมวัย อยา่ งมีนัยสำคัญทางสถิตทิ ่ี p–value<0.005 ด้านพฤติกรรมการเลี้ยงดูเด็กได้แก่ การ อ่านเล่านิทานอย่างมีคุณภาพ การเล่นกับเด็กอย่างมี คุณภาพ การใช้ส่อื อิเลก็ ทรอนกิ ส์เล่นกับเด็กอย่างมีคุณภาพ การไมด่ ูทวี ีหรือแท็บเลต็ This Photo by Unknown ************************ 26

เอกสารอา้ งอิง 1. กนกอร จา่ งจรูญโรจน์ .(ม.ม.ป.).พฒั นาการในเด็ก สง่ ผลสำคัญอย่างไรในอนาคต. www.sukumvithospital.com .https://www.sukumvithospital.com/content.ph p?id=3621 2. .กรมอนามยั .(พ.ย. 2561) .รายงานการศกึ ษาปัจจยั ที่มผี ลตอ่ พฒั นาการเด็กปฐมวัยคร้ังที่ 6 พ.ศ.2560. http://203.157.71.139/group_sr/allfile/1580280 672.pdf 3. แก้วตา นพมณีจำรัสเลิศ. (ม.ป.ป.). การกระต้นุ พฒั นาการเด็กล่าชา้ . www.thaipediatrics.org 27

.http://www.thaipediatrics.org/Media/media- 20161207114541.pdf 4. ชดิ กมล สงั ขท์ อง. สถานการณป์ ัญหาสภาวะสุขภาพ พฒั นาการ และพืน้ ฐานอารมณข์ องเด็กปฐมวัย อ้างใน นพรดา คำชนื่ วงศ์ (2020,July,20).พฒั นาการและพืน้ ฐานอารมณเ์ ด็กปฐม วยั เพอ่ื การเติบใหญ่อย่างมีคุณภาพ.www.researchcaf e.org.https://researchcafe.org/development- and-temperament-of-early-childhood 5. พชั รี วรกิจพลู ผล.(2563).การพยาบาลเด็กและ วัยร่นุ .พมิ พ์คร้ังท่ี 1 บรษิ ทั สมาร์ทโคตติ้งแอนด์ เซอรว์ สิ จำกดั 6. นพวรรณ ศรีวงคพ์ านชิ . (ม.ม.ป.) 28

พัฒนาการทตี่ อ้ งตดิ ตามเฝ้าระวงั . www. rajanukul.go.th .http://rajanukul.go.th/new/_admin/download/ 20-5923-1482493078.pdf 7. อารสิ รา ทองเหม ,นางจินตนา พฒั นพงศธ์ ร , ปราณี พงษ์จนิ ดา .(ม.ม.ป.) ปัจจัยทม่ี ีความสัมพันธต์ อ่ พัฒนาการเด็กปฐมวยั : กรณพี นื้ ที่โครงการพัฒนาเพอ่ื ความมน่ั คงในพ้ืนทช่ี ายแ ดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ เขตกองทพั ภาคท่ี 3.www.anamai.moph.go.th.https://hp.anamai.m oph.go.th/web- upload/4xceb3b571ddb70741ad132d75876bc4 1d/202106/m_news/35025/204972/file_downl oad/3a842f2596842bbe10e0d9c3421dee37.pdf 29

8. อรุณวรรณ ทองขาว. (ม.ม.ป.).การกำกับดแู ล สขุ ภาพเดก็ . www.meded.psu.ac.th.https://meded.psu.ac.th /binla/class05/388_551/Child_Health_Supervisi on/index2.html 9. unicef. (ม.ม.ป.).อนสุ ญั ญาว่าด้วยสทิ ธิเดก็ คือ อะไร.www.unicef.org .https://www.unicef.org/thailand/th/what-is-crc 30

ประวัตผิ ้เู ขียน ชื่อ สมจติ เกยี รตวิ ฒั นเจริญ เกิดวนั ที่ 25 กนั ยายน 2507 จบปรญิ ญาตรี คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยขอนแกน่ ปรญิ ญาโท สาขาวชิ าการส่งเสรมิ สุขภาพ มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม่ ทำงานดา้ นการพัฒนาเด็กปฐมวยั และจดั กจิ กรรมดา้ นการ พัฒนาบคุ ลากรที่ดแู ลเด็กปฐมวัย, สง่ เสรมิ การอา่ นในเด็ก และในครอบครวั มากกว่า 30ปี อยากเหน็ เด็กไทย..เติบโตเปน็ ประชากรที่มคี ุณภาพ ������ 31

32