พจนานุกรมศัพท์แพทย์

EDTNITCGTM พจนานกุ รม ศพั ทการแพทยแ ผนไทย (ไทย-องั กฤษ) มะแวง้ ตน้ [MA-WAENG-TON] ผลแกจ่ ดั และแหง้ ของพชื ทม่ี ชี อ่ื วทิ ยาศาสตรว์ า่ Solanum sanitwongsei Craib (วงศ ์ Solanaceae) มสี รรพคุณบรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ และทำาให้ชมุ่ คอ. Solani Purpurei Fructus The dried unripe fruit of Solanum sanitwongsei Craib (Solanaceae), used as antitussive, expectorant and throat demulcent. มังคุด-เปลือก [PLUEAK-MANG-KHUT] เปลอื กผลแหง้ ของพชื ทม่ี ชี อ่ื วทิ ยาศาสตรว์ า่ Garcinia mangostana L. (วงศ์ Guttiferae) มีสรรพคุณฝาดสมาน แก้ท้องเสีย ใช้ภายนอก รกั ษาแผล. mangosteen peel, Garciniae Mangostanae Pericarpium The dried peel of Garcinia mangostana L. (Guttiferae), used as astringent, antidiarrheal and used externally for wound healing. โมกมนั -เปลือก [PLUEAK-MOK-MAN] เปลือกต้นแห้งของพชื ทีม่ ชี ือ่ วิทยาศาสตรว์ ่า Wrightia pubescens R.Br. (วงศ์ Apocynaceae) มีสรรพคุณช่วยให้เจริญอาหาร ฝาดสมาน และบาำ รุงธาตุ. Wrightiae Pubescensis Cortice The dried bark of Wrightia pubescens R.Br. (Apocynaceae), used as stomachic, astringent and dhatu tonic. 49

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) ไมเ้ ท้ายายมอ่ ม-ราก [RAK-MAI-THAO-YAI-MOM] รากแหง้ ของพชื ทม่ี ชี อ่ื วทิ ยาศาสตรว์ า่ Clerodendrum indicum (L.) Kuntze (วงศL์ abiatae) มีสรรพคุณแกไ้ ข้. Clerodendri Indicae Radix The dried root of Clerodendrum indicum (L.) Kuntze (Labiatae), used as antipyretic. ย่านาง-ราก [RAK-YA-NANG] รากแหง้ ของพชื ทม่ี ชี อ่ื วทิ ยาศาสตรว์ า่ Tiliacora triandra (Colebr.) Diels (วงศ ์ Menispermaceae) มสี รรพคณุ แก้ไข้. Tiliacorae Triandrae Radix The dried root of Tiliacora triandra (Colebr.) Diels (Menispermaceae), used as antipyretic. รางจดื [RANG-CHUET] ใบแหง้ ของพืชทมี่ ชี ่อื วทิ ยาศาสต รว์ ่า Thunbergia laurifolia Lindl. (วงศ์ Acanthaceae) มีสรรพคุณตา้ นพษิ และแก้ไข.้ blue trumpet vine, laurel clock vine, Thunbergiae Laurifoliae Folium The dried leaf of Thunbergia laurifolia Lindl. (Acanthaceae), used as detoxicant and antipyretic. ราชดดั -ผล [PHON-RAT-CHA-DAT] ผลแหง้ ของพชื ทมี่ ชี ่อื วทิ ยาศาส ตร์ว่า Brucea javanica (L.) Merr. (วงศ ์ Simaroubaceae) มีสรรพคณุ แกไ้ ข้และแก้บดิ มตี วั . Java Brucea fruit, Bruceae Javanicae Fructus The dried fruit of Brucea javanica (L.) Merr. (Simaroubaceae), used antipyretic and antiamebic. 50

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทการแพทยแ ผนไทย (ไทย-องั กฤษ) วา่ นนา้ำ [WAN-NAM] เหง้าแห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Acorus calamus L. (วงศ ์ Acoraceae) มสี รรพคณุ ขบั ลม. sweet flag rhizome, Acori Calami Rhizoma The dried rhizome of Acorus calamus L. (Acoraceae), used as carminative. สมอดงี ู [SA-MO-DI-NGU] ผลแห้งของพชื ท่มี ีชื่อวิทยาศาสตร์วา่ Terminalia citrina Roxb. ex Fleming (วงศ์ Combretaceae) มีสรรพคุณเปนยาระบาย ฝาดสมาน และแกไ้ อ. Terminaliae Citrinae Fructus The dried fruit of Terminalia citrina Roxb. ex Fleming (Combretaceae), used as laxative, astringent and antitussive. สมอไทย [SA-MO-THAI] ผลแก่จัดหรือเกือบแก่จัดและแห้งของพืชท่ีมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Terminalia chebula Retz. (วงศ์ Combretaceae) มีสรรพคุณ เปนยาระบาย ฝาดสมาน และขับเสมหะ. chebulic myrobalan, Terminaliae Chebalae Fructus The dried mature and nearly mature fruit of Terminalia chebula Retz. (Combretaceae), used as laxative, astringent and expectorant. 51

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) สมอพิเภก [SA-MO-PHI-PHEK] ผลแก่จัดหรือเกือบแก่จัดและแห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb. (วงศ์ Combretaceae) มสี รรพคุณขบั เสมหะ ทาำ ใหช้ มุ่ คอ และบำารงุ ธาต.ุ Belleric myrobalan, Terminaliae Belliricae Fructus The dried mature or nearly mature fruit of Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb. (Combretaceae), used as expectorant, throat demulcent and dhatu tonic. สวาด [SA-WAT] ใบแห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Caesalpinia bonduc (L.) Roxb. (วงศ์ Leguminosae) มีสรรพคุณขับลม แก้ท้องอืดเฟอ และขบั เสมหะ. nicker-nut leaf, Caesalpiniae Bonducis Folium The dried leaf of Caesalpinia bonduc (L.) Roxb. (Leguminosae), used as carminative, antiflatulence and expectorant. สะค้าน [SA-KHAN] เถาแห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Piper wallichii (Miq.) Hand.-Mazz. (วงศ์ Piperaceae) มีสรรพคณุ ขับลมและบาำ รงุ ธาตุ. Piperis Wallichii Caulis The dried stem of Piper wallichii (Miq.) Hand.-Mazz. (Piperaceae), used carminative and dhatu tonic. 52

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทการแพทยแ ผนไทย (ไทย-อังกฤษ) สารภี [SA-RA-PHI] ดอกแห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mammea siamensis (T.And.) Kosterm. (วงศ์ Calophyllaceae) มสี รรพคุณบำารงุ โลหติ บำารุงหวั ใจ แกล้ มวงิ เวยี น และแกไ้ ข.้ Mammeae Siamensis Flos The dried flower of Mammea siamensis (T. And.) Kosterm. (Calophyllaceae), used as blood tonic, heart tonic, antipyretic and used to relieve dizziness. หญา้ หนวดแมว [YA-NUAT-MAEO] สว่ นเหนอื ดนิ แหง้ ของพชื ทม่ี ชี อ่ื วทิ ยาศาสตรว์ า่ Orthosiphon aristatus (Blume) Miq. (วงศ ์ Labiatae) มสี รรพคุณขบั ปส สาวะ แกข้ ัดเบา และขบั นวิ่ ขนาดเลก็ . java tea plant, kidney tea plant, Orthosiphonis Aristati Herba The dried aerial part of Orthosiphon aristatus (Blume) Miq. (Labiatae), used as diuretic, for urinary irrigation to relieve dysuria and to expel renal gravels. อบเชยเทศ [OP-CHOEI-THET] เปลือกแหง้ ของพชื ทม่ี ีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ว่า Cinnamomum verum J. Presl (วงศ ์ Lauraceae) มสี รรพคณุ ขบั ลม บาำ รงุ ธาต ุ และแกล้ มวงิ เวยี น. ceylon cinnamon, true cinnamon, Cinnamomi Veri Cortice The dried bark of Cinnamomum verum J.Presl (Lauraceae), used as carminative, dhatu tonic and used to relieve dizziness. 53

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) ศัพทเ์ กี่ยวกบั สรรพคณุ , อาการ แก้ขัดเบา ช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อถ่ายปสสาวะหรือถ่ายปสสาวะไม่ค่อย ออก. to relieve dysuria To ease painful or difficult urination. แกน้ ำา้ กดั เทา้ ชว่ ยบำาบดั การติดเชอ้ื ราทเ่ี กิดขึน้ ระหว่างนิว้ เทา้ . to treat athlete’s foot To cure fungal infection affecting the skin between toes. แกโ้ รคผิวหนังจากเชื้อรา ช่วยบาำ บัดการติดเชอื้ ราที่ก่อให้เกิดโรคผวิ หนงั เช่น กลาก. to treat dermatophytosis To cure fungal infection of the skin, such as ringworm. แกไ้ ขต้ วั รอ้ น ลดอุณหภูมขิ องรา่ งกายท่ีสงู ขน้ ึ เกินปรกติ (เกิน ๓๗ องศาเซลเซียส). antipyretic To reduce fever. 54

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทก ารแพทยแ ผนไทย (ไทย-อังกฤษ) แก้ท้องผกู บรรเทาอาการอจุ จาระแขง็ ถา่ ยออกลำาบาก. to relieve constipation To ease emptying the bowels usually associated with hardened feces. แกท้ ้องเสยี ปองกันหรือบรรเทาอาการที่ถ่ายอุจจาระบ่อยกว่าปรกติหรือถ่าย กะปรบิ กะปรอย. antidiarrheal To prevent or relieve diarrhea. แกธ้ าตุไม่ปรกติ ช่วยใหธ้ าตใุ นรา่ งกายกลบั สู่สมดลุ ปรกต.ิ to relieve imbalanced dhathu To help restore the equilibrium of thebody elements. แกม้ ตุ กดิ บรรเทาการขับของไหลเหนียวสีขาวหรือเหลืองจากช่องคลอดอันเกิด จากการติดเช้ือหรอื การอกั เสบ. anti-leucorrhea To relievea thick, whitish or yellowish discharge from the vagina due to infection or inflammation. 55

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) ขบั นา้ำ คาวปลา ชว่ ยให้การขบั ของเหลว ซ่งึ ประกอบด้วยเลอื ด เยอื่ เมือก และเน้ือเยอ่ื มดลกู ออกทางช่องคลอดหลังคลอด. to promote lochial discharge To assist vaginal discharge, containing blood, mucous and uterine tissue, after giving birth. ขับน่วิ ขนาดเลก็ ช่วยขับกอ้ นนวิ่ ขนาดเล็กท่เี กดิ ในกร ะเพาะปส สาวะออกทางปส สาวะ. to expel renal gravels To help excrete small stones, formed in the urinary bladder, through the urine. ขับปสสาวะ เพิ่มการถา่ ยปสสาวะ. diuretic Increasing the excretion of urine. ขบั ระดู ทำาใหม้ รี ะดหู รอื เพิ่มระด.ู emmenagogue Inducingor increasing menstrual flow. 56

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทการแพทยแผนไทย (ไทย-อังกฤษ) ขับลม ไล่ลมออกจากกระเพาะอาหารและลำาไส้เล็กส่วนต้นเพื่อบรรเทา อาการท้องอดื ท้องเฟอ หรอื ปวดทอ้ ง. carminative Expelling gas from the stomach or intestines so as to relieve flatulence or abdominal pain or distention. ขบั ลมในเสน้ ช่วยปลดปล่อยลมภายในเส้นต่าง ๆ ของร่างกาย ออกมาภายนอก ร่างกายทางปากหรอื ทวารหนัก. to expel internal wind To release wind in the channels of the body through the mount or anus. ขับเสมหะ ไลเ่ สมหะหรือของไหลอย่างอน่ื ออกจากทางเดินหายใจ. expectorant Promoting the discharge of phlegm or mucous from the respiratory tract. ไขห้ วดั โรคตดิ เชอ้ื ทางเดนิ หายใจสว่ นบนจากเชอ้ื ไวรสั ทาำ ใหเ้ กดิ การอกั เสบของ เยอ่ื บทุ างเดนิ หายใจ ทาำ ใหม้ อี าการไอ จาม มไี ข ้ นา้ำ มกู ไหล เจบ็ คอ เปน ตน้ . common cold A viral infection of the upper respiratory tract causing inflammation of the respiratory tract lining The symptom are coughing, sneezing, fever, runny nose, sore throat etc. 57

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) ชว่ ยให้มดลกู เข้าอู่ ช่วยใหม้ ดลกู หดตัวกลบั สขู่ นาดปกติหลังคลอด. to promote uterine involution To assist the decrease in size of the uterus after childbirth. ถอนพษิ เบ่ือเมา ชว่ ยบรรเทาหรอื ต่อต้านผลของสารพิษ ยาพษิ เปน ต้น. antidote To relieve or counteract adverse effects of poisoning agents. ทอ้ งอดื , ท้องเฟอ , ท้องพอง ภาวะท่ีมลี มในทางเดนิ อาหาร. flatulence The formation of excessive gas in the stomach and intestine. ธาตุ องคป์ ระกอบหรอื โครงสรา้ งแกนของรา่ งกาย ศาสตรก์ ารแพทยแ์ ผนไทย วา่ ม ี ๔ ธาตุ ได้แก ่ ดนิ นา้ำ ลม และไฟ บางตาำ ราว่ามอี ากาศเปน ธาตุ ที ่ ๕. dhatu The elements or building blocks of the physical body. According to Thai Traditional Medicine, there are four elements: earth, water, wind and fire. In some treatises air may also be included as the fifth element. 58

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศพั ทการแพทยแ ผนไทย (ไทย-อังกฤษ) บรรเทาอาการเคลด็ ขัดยอก ช่วยลดอาการทเ่ี กิดจากกล้ามเนอื้ แพลง เชน่ ขาเคลด็ คอเคล็ด. to relieve muscle sprain or strain To lessen the symptoms due to muscle sprain or strain. บรรเทาอาการจากเรมิ และงูสวัด ช่วยลดอาการทีเ่ กดิ จากการติดเชือ้ ไวรัสทกี่ ่อโรคเริมหรืองสู วัด. to relieve symptoms of herpes To ease symptoms caused by Herpes simplex or Herpes zoster infection. บรรเทาอาการชา ช่วยแกค้ วามรสู้ ึกผดิ ปรกต ิ ไดแ้ ก ่ การสูญเสียการรับรูส้ กึ หรอื ความรบั รสู้ กึ ลดลง เชน่ อาการเหน็บหรือชาปลายมือปลายเท้า. to relieve numbness To ease the abnormal sensation, including loss or decrease of sensory perception, e.g. numbness of the hand or foot. บรรเทาอาการปวดตามขอ้ ช่วยลดความเจบ็ ปวดอนั เกดิ ในข้อตอ่ กระดกู ของรา่ งกาย. to relieve joint pain To ease pain in the joints. 59

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) บรรเทาอาการปวดตามเสน้ เอ็น ช่วยลดความเจ็บปวดอันเกิดแก่กลุ่มหรือมัดเส้นใยเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน ซงึ่ ยึดกล้ามเนอื้ กับส่วนอ่นื . to relieve pain along the tendon To ease pain along a band of tough fibrous tissue that connects a muscle to a bone. บรรเทาอาการผ่นื คัน ช่วยทุเลาเม็ดตุ่มหรือแถบที่ผุดขึ้นตามผิวหนังที่ทำาให้เกิดอาการคัน หรอื ผวิ หนังแดง เชน่ ผื่น ลมพษิ มกั มสี าเหตุจากการแพ ้ เนือ่ งจาก แมลงกัดต่อย อาหาร หรอื สารเคมบี างชนดิ . to relieve skin rash To ease a temporary skin eruption that may cause itching or redness of the skin, e.g. rashes, hives; usually the result of an allergic response to insect bites, food, or chemicals. บรรเทาอาการฟกชำา้ ช่วยทุเลาการบาดเจ็บบนผิวหนังท่ีทำาให้เกิดผิวหนังเปลี่ยนสีเนื่องจาก หลอดเลือดแดงบริเวณนน้ั ฉีกขาด. to relieve bruise To ease an injury appearing as an area of discolored skin on the body due to a blow or impact rupturing underlying blood vessels. 60

EDTNITCGTM พจนานกุ รม ศพั ทการแพทยแผนไทย (ไทย-องั กฤษ) บรรเทาอาการลมพษิ ช่วยทุเลาอาการผื่นคันที่เห่อขึ้นตามผิวหนัง โดยทั่วไปอาจเกิดจาก ปฏิกริ ิยาภูมแิ พ้. to relieve urticaria To ease redness, swelling, and itching of localized areas of the skin, usually caused by an allergic reaction. บรรเทาอาการไอ ช่วยให้อาการไอดีข้นึ . to relieve cough, antitussive To help reduce or suppress cough. บาำ รงุ ดวงจิตใหช้ มุ่ ชื่น ชว่ ยใหร้ ู้สึกสดชนื่ แจ่มใส. to refresh the mind To restore mental strength. บาำ รงุ ธาตุ รกั ษาให้ธาตทุ ้ัง ๔ ในร่างกายอย่ใู นสภาพทีด่ .ี to nourish dhatu To stabilize and balance the four elements of the body. บำารุงรา่ งกาย ทำาใหร้ า่ งกายสมบรู ณ์ แขง็ แรง มีสุขภาพดี หรอื ทำาให้ร่างกายทาำ งานได้ ดีข้ึน. 61

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) to tonify or invigorate the body To nourish or strengthen the physical body, or restore the function of the body. บาำ รุงเลือด, บาำ รุงโลหิต ทาำ ใหเ้ ลอื ดมากขนึ้ หรือดีขึน้ . to nourish the blood To restore a healthy state of the blood ปรบั ธาตุ ทาำ ให้ธาตุท้งั ๔ สมดลุ ทาำ หนา้ ทไ่ี ด้ตามปรกต.ิ to support the balance of dhatus To help restore or maintain the equilibrium and functions of the four dhatus. ปวดประจาำ เดอื น อาการปวดเกรง็ บริเวณท้องน้อยในชว่ งท่ีมีประจำาเดอื น menstrual cramps, menstrual pain, period pain, dysmenorrhea Painful cramps due to uterine contraction during menstrual period. ปวดเมื่อยตามร่างกาย อาการปวดและเพลยี ของกลา้ มเนอื้ บางส่วนของรา่ งกาย. body aches, muscle aches, myalgia Pain in a muscle or groups of muscles. 62

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทการแพทยแ ผนไทย (ไทย-องั กฤษ) ปวดหลงั อาการปวดกลา้ มเนอ้ื บริเวณหลัง. backache, back pain Pain in the muscles of the back. ปวดเอว อาการปวดกลา้ มเน้อื บรเิ วณเอว. low back pain Pain in the muscles of the waist area. มวนทอ้ ง อาการทท่ี าำ ใหร้ ้สู ึกปน ปวนอยู่ในทอ้ ง. abdominal discomfort, upset stomach Disorder of digestive system characterized as mild stomach ache or mild abdominal cramps, nausea with or without vomiting and indigestion, etc. ระดูมาไม่สมา่ำ เสมอ ความผดิ ปรกตขิ องระดูโดยมรี ะยะห่างระหว่างระด ู ช่วงเวลาทีม่ ีระดู หรอื ปริมาณของระดูที่แตกต่างกนั มาก irregular menstruation, irregular period A type of menstrual disorders when the duration between periods, the length of periods or the amount of menstrual blood shed vary considerably. 63

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) รกั ษาแผลจากการฉายรงั สหี รอื เคมบี ำาบดั ช่วยบำาบัดการบาดเจ็บของผิวหนังหรือเน้อื เย่อื อ่นื ซ่งึ เกิดจากการได้รับ รังสีรักษาหรอื เคมีบาำ บัด. to heal wounds caused by radiation or chemotherapy To cure sores or lesions of the skin or mucous membrane caused by radition or chemotherapy. รักษาแผลไฟไหม้นา้ำ ร้อนลวก ช่วยบำาบัดการบาดเจ็บของผิวหนังหรือเน้ือเยื่ออ่ืนซึ่งเกิดจาก ความร้อน. to heal burn wounds To cure skin or tissue injury caused by heat. รักษาแผลเรือ้ รงั ทาำ ใหบ้ าดแผลที่เปน มานานหายสนทิ . to heal chronic wounds To cure long-standing and slowly healing ulcers. รักษาแผลสด ทาำ ใหบ้ าดแผลสดหายสนทิ . to heal acute wounds To promote healing of minor cuts, scrapes or abrasions. 64

EDTNITCGTM พจนานกุ รม ศพั ทก ารแพทยแผนไทย (ไทย-องั กฤษ) ลดอาการปวด ช่วยบรรเทาภาวะเจ็บหรือไม่สบายทางกายซ่ึงเกิดจากความเจ็บปวย หรือได้รบั บาดเจ็บ. to relieve pain To ease physical discomfort and ache caused by illness or injury. ลดอาการอกั เสบของกลา้ มเนือ้ ช่วยบรรเทาอาการที่เกิดจากการอักเสบของกล้ามเนื้อ ได้แก่ อาการ ปวด กล้ามเนอ้ื ออ่ นแรง และกดเจบ็ . to relieve muscle inflammation To ease the symptoms of muscle inflammation, i.e., pain, weakness, and tenderness. สมานแผล ทาำ ใหบ้ าดแผลหายสนทิ . to heal a wound To repair the injuries that break the skin. หดั โรคติดเชื้อไวรัสรูบีโอลา มักเกิดในวัยเด็ก ทำาให้เกิดอาการนำ้ามูกไหล มีไข้ และมีจุดสีแดงเล็ก ๆ ตามตวั . measles, rubeola An infectious disease, commonly of children, caused by rubeola virus and characterized by catarrhal and febrile symptoms, and an eruption of small red spots all over the body. 65

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) อีสุกอีใส โรคตดิ เชอ้ื ไวรสั วารเิ ซลลาซอสเตอร ์ มกั เกดิ ในวัยเด็ก ทาำ ให้เกิดอาการ ปวดศรี ษะวงิ เวยี น และมีตุ่มตามผิวหนังและเยื่อเมือก. chickenpox An infectious disease, commonly of children, caused by varicella zoster virus and characterized by mild headache and fever, malaise, and eruption of blisters on the skin and mucous membrane. ศพั ท์อน่ื ๆ เฉลว [CHA-LEO] งานจักสานชนดิ หนึง่ ส่วนใหญท่ าำ ด้วยตอกขัดกันเปนมุม ตงั้ แต ่ ๓ มมุ ขน้ึ ไป แพทย์แผนไทยใช้เปนเครือ่ งหมายหรอื สญั ลกั ษณส์ ำาหรบั ปกหม้อยา เพือ่ ใหเ้ กิดความศกั ดสิ์ ทิ ธแ์ิ ละ ปองกันการละลาบละลว้ งเครื่องยาในหมอ้ ยา. chaleo A wickerwork commonly made of thin sliced bamboo folded into 3, 4, 5, 8 angles. In Thai Traditional medicine, it is used as a sacred symbol placed over a decoction clay pot to ward off an intrusion of the decoction. 66

EDTNITCGTM พจนานกุ รม ศพั ทการแพทยแผนไทย (ไทย-อังกฤษ) ดรรชนี 67

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) ดรรชนี หน้า กระวาน 22 กลุ่มยาแก้ไข ้ 3 กลมุ่ ยาแกล้ ม 3 กลุม่ ยาบำารงุ ธาต ุ 3 กลมุ่ ยาบาำ รงุ โลหติ 4 กลมุ่ ยาปรบั ธาตุ 4 กลุ่มอาการทางกลา้ มเน้ือและกระดูก 1 กลุ่มอาการทางสตู ิศาสตร-์ นรเี วชวทิ ยา 1 กลุ่มอาการระบบทางเดนิ ปส สาวะ 1 กลุ่มอาการระบบทางเดินหายใจ 2 กลุ่มอาการระบบทางเดินอาหาร 2 กลมุ่ อาการระบบผิวหนงั 2 กะทือ 22 กะเพราแดง 22 การบรู 23 เกลอื แกง 23 เกลือสนิ เธาว ์ 23 แกข้ ดั เบา 54 แกไ้ ข้ตัวร้อน 54 แก้ท้องผูก 55 แกท้ อ้ งเสีย 55 แก้ธาตไุ ม่ปรกติ 55 แกน้ าำ้ กัดเท้า 54 68

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทการแพทยแ ผนไทย (ไทย-อังกฤษ) หนา้ แกม้ ุตกดิ 55 แก้โรคผวิ หนงั จากเช้ือรา 54 โกฐกระดกู 24 โกฐกะกลิ้ง 24 โกฐกักกรา 24 โกฐก้านพร้าว 25 โกฐเขมา 25 โกฐจฬุ าลมั พา 25 โกฐชฎามังสี 26 โกฐเชยี ง 26 โกฐนำ้าเต้า 26 โกฐพงุ ปลา 27 โกฐสอ 27 โกฐหัวบวั 27 ขนุน-แกน่ 28 ขมนิ้ ชนั 28 ขนั ทองพยาบาท-แกน่ 28 ขับนา้ำ คาวปลา 56 ขับนวิ่ ขนาดเล็ก 56 ขบั ปส สาวะ 56 ขบั ระด ู 56 ขบั ลม 57 ขบั ลมในเส้น 57 ขับเสมหะ 57 ข่า [KHA] 29 ขิง [KHING] 29 ขิงแห้ง 29 69

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) หนา้ ขี้กาแดง-ราก 30 ไขห้ วัด 57 คนทา-ราก 30 คำาฝอย-ดอก 30 คูน 31 จนั ทนข์ าว 31 จนั ทน์แดง 31 จาำ ปา-ดอก 32 เจตมูลเพลงิ แดง 32 เฉลว 66 ช่วยให้มดลกู เข้าอ่ ู 58 ชะพล-ู ใบ 32 ชะพลู-ราก 33 ชะเอมเทศ 33 ชงิ ชี่-ราก 33 ชุมเห็ดเทศ 33 ชุมเห็ดไทย 34 ดอกคำาไทย 34 ดองดงึ 34 ดปี ล ี 35 ตรีผลา 4 ตองแตก,ทนดี 35 ตานหมอ่ น 35 ถอนพิษเบ่อื เมา 58 เถาเอ็นอ่อน 36 ทองพันชง่ั 36 ทอ้ งอดื , ท้องเฟอ , ท้องพอง 58 70

EDTNITCGTM พจนานกุ รม ศัพทการแพทยแผนไทย (ไทย-อังกฤษ) หนา้ ทับทมิ -เปลอื กผล 36 เทียนเกลด็ หอย 37 เทยี นขาว 37 เทยี นข้าวเปลอื ก 37 เทยี นดาำ 37 เทยี นแดง 38 เทยี นตากบ 38 เทียนตาต๊กั แตน 38 เทียนเยาวพาณ ี 39 เทียนสัตตบุษย์ 39 ธาต ุ 58 นอ้ ยหนา่ -เมลด็ 39 บรรเทาอาการเคลด็ ขดั ยอก 59 บรรเทาอาการจากเรมิ และงสู วัด 59 บรรเทาอาการชา 59 บรรเทาอาการปวดตามขอ้ 59 บรรเทาอาการปวดตามเสน้ เอ็น 60 บรรเทาอาการผน่ื คัน 60 บรรเทาอาการฟกช้าำ 60 บรรเทาอาการลมพิษ 61 บรรเทาอาการไอ 61 บอระเพ็ด 40 บวั บก 40 บวั หลวง-เกสร 40 บำารุงดวงจติ ใหช้ ุ่มชน่ื 61 บำารงุ ธาตุ 61 บาำ รุงรา่ งกาย 61 71

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) หน้า บำารงุ เลือด, บาำ รงุ โลหิต 62 บนุ นาค 41 เบญจโลกวเิ ชียร 5 ปรับธาตุ 62 ปลาไหลเผอื ก-ราก 41 ปวดประจำาเดอื น 62 ปวดเมือ่ ยตามร่างกาย 62 ปวดหลงั 63 ปวดเอว 63 เปราะหอม 41 ผักชีลา-ลูก 42 แฝกหอม 42 พญายอ 42 พริกข้ีหนู 43 พรกิ ไทย, พรกิ ไทยดำา 43 พริกไทยลอ่ น,พริกล่อน 43 พล ู 44 พกิ ลุ 44 พมิ เสน 44 โพคาน, โคคลาน 45 ไพล 45 ฟา ทะลายโจร 45 มวนท้อง 63 มะกรดู -ผวิ 46 มะกา-ใบ 46 มะขามแขก-ใบ 46 มะขามปอม 46 72

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศพั ทก ารแพทยแ ผนไทย (ไทย-อังกฤษ) หนา้ มะเด่อื อุทุมพร 47 มะตูมอ่อน-ผล 47 มะระขีน้ ก 47 มะรมุ -เปลอื ก 48 มะลิ 48 มะแวง้ เครอื 48 มะแว้งตน้ 49 มงั คุด-เปลอื ก 49 โมกมนั -เปลือก 49 ไม้เทา้ ยายมอ่ ม-ราก 50 ยาแกไ้ อผสมกานพล ู 5 ยาแก้ไอผสมมะขามปอ ม 6 ยาแกไ้ อผสมมะนาวดอง 6 ยาแก้ไอพน้ื บา้ นอีสาน 6 ยาขี้ผึ้งไพล 7 ยาเขียวหอม 7 ยาจนั ทนล์ ีลา 7 ยาตรีเกสรมาศ 8 ยาตรพี ิกดั 8 ยาถา่ ยดเี กลือฝรงั่ 8 ยาธรณีสันฑะฆาต 9 ยาธาตุบรรจบ 9 ยาธาตอุ บเชย 9 ย่านาง-ราก 50 ยาบำารุงโลหติ 10 ยาเบญจกูล 10 ยาประสะกะเพรา 10 73

Thai-English Dictionary TDETINMCTG of Thai Traditional Medicine (EngDict TTM) หนา้ ยาประสะกานพลู 11 ยาประสะจนั ทน์แดง 11 ยาประสะเจตพังค ี 11 ยาประสะเปราะใหญ ่ 12 ยาประสะมะแวง้ 12 ยาปราบชมพทู วปี 12 ยาปลูกไฟธาตุ 13 ยาผสมโคคลาน 13 ยาผสมเถาวัลย์เปรียง 14 ยาผสมเพชรสังฆาต 14 ยาไฟประลยั กัลป 14 ยาไฟหา้ กอง 15 ยามหาจักรใหญ่ 15 ยามหานิลแทง่ ทอง 16 ยามนั ทธาต ุ 16 ยาริดสดี วงมหากาฬ 16 ยาเลอื ดงาม 17 ยาวิสมั พยาใหญ ่ 17 ยาสตรีหลังคลอด 17 ยาสหัศธารา 18 ยาหอมแก้ลมวงิ เวียน 18 ยาหอมทพิ โอสถ 19 ยาหอมเทพจิตร 19 ยาหอมเนาวโกฐ 19 ยาหอมอินทจักร ์ 19 ยาห้าราก 20 ยาเหลอื งปดสมุทร 20 74

EDTNITCGTM พจนานุกรม ศัพทการแพทยแผนไทย (ไทย-องั กฤษ) หนา้ ยาอภัยสาลี 20 ยาอาำ มฤควาที 21 ระดูมาไม่สม่าำ เสมอ 63 รักษาแผลจากการฉายรังสหี รอื เคมีบำาบดั 64 รักษาแผลไฟไหมน้ ำา้ รอ้ นลวก 64 รกั ษาแผลเรื้อรงั 64 รกั ษาแผลสด 64 รางจดื 50 ราชดัด-ผล 50 ลดอาการปวด 65 ลดอาการอักเสบของกลา้ มเนื้อ 65 ลูกประคบสมนุ ไพร 21 วา่ นน้ำา 51 สมอดงี ู 51 สมอไทย 51 สมอพิเภก 52 สมานแผล 65 สวาด 52 สะคา้ น 52 สารภ ี 53 หญ้าหนวดแมว 53 หดั 65 อบเชยเทศ 53 อีสุกอีใส 66 75

Thai -English Dictionary of Thai Traditional Medicine “Thai-English Dictionary of Thai Traditional Medicine” is created to help promote the understanding of the knowledge of Thai traditional medicine (TTM), Thai medicinal plants and Thai traditional medicine preparations and can be used as another reference of TTM for Thais and foreigners. The dictionary can assist in further searching for more information on TTM and Thai medicinal plants from Thai or English sources or websites. For local manufacturers of traditional medicinal products, the information provided will be useful for the preparation of documents for product registration and licensing. กรมการแพทยแ ผนไทยและการแพทยท างเลอื ก Department of Thai Traditional and Alternative Medicine กลุมงานวชิ าการและคลังความรู กองวิชาการและแผนงาน กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยท างเลือก กระทรวงสาธารณสุข ถ.ติวานนท อ.เมือง จ.นนทบรุ ี 11000 โทรศพั ท/ โทรสาร 02-1495649