ขยะ

เรอ่ื ง... ความรเู้ กี่ยวกบั การลด และการคดั แยะขยะมลู ฝอย

ประเภทของขยะ 1. ขยะยอ่ ยสลายได้ หรือขยะอินทรีย์ คือขยะจำพวก เศษอาหาร เศษใบไม้ วสั ดเุ หลือใชท้ ำงกำรเกษตร สำมำรถนำไปผลติ เป็ นพลงั งำนประเภทตำ่ ง เชน่ Biogas, Biomass นอกจำกนี้ ยงั สำมำรถผลิต ป๋ ุยไดด้ ว้ ย 2. ขยะรไี ซเคิล หรือบำงคนเรียกวำ่ ขยะแหง้ เป็ นขยะทยี่ ่อยสลำยไดย้ ำก เชน่ แกว้ กระดาษ โลหะ สำมำรถนำไปรีไซเคิลได้ เพ่ือนำมำผลติ เป็ นผลติ ภณั ฑใ์ หมอ่ ีกครง้ั 3. ขยะอนั ตราย คือ ขยะที่มีองคป์ ระกอบหรอื ปนเป้ื อนวตั ถอุ นั ตรายชนิดต่างๆ เชน่ สำรพิษ วตั ถทุ ท่ี ำใหเ้ กิดโรคหรือเปลี่ยนแปลงพนั ธกุ รรม วตั ถกุ รรมมนั ตรงั สี วตั ถกุ ดั กร่อน เขน่ หลอดไฟ ถ่ำนไฟฉำย กระป๋ องสเปรย์ เป็ นตน้ ควรนำไปกำจดั อย่ำงถกู วิธีตำม เพื่อไมไ่ หร้ วั่ ซึมลงแหลง่ นำ้ หรือชน้ั ผิวดนิ 4. ขยะทวั่ ไป คือขยะประเภทอื่น เป็ นขยะทีน่ อกเหนอื จำกขยะยอ่ ยสลำยได้ ขยะรีไซเคิล และขยะ อนั ตรำย มีลกั ษณะย่อยสลำยยำก ไมค่ มุ้ คำ่ ตอ่ กำรนำกลบั มำใชใ้ หม่ เชน่ ซองขนม กลอ่ ง โฟม จำเป็ นตอ้ งหำวิธีกำจดั อยำ่ งถกู วิธี

แหลง่ กาเนิดขยะมลู ฝอย ชมุ ชนพกั อำศยั เชน่ บำ้ นเรือน และอำคำรชดุ ย่ำนกำรคำ้ และบริกำร เชน่ ตลำด รำ้ นคำ้ ธนำคำร หำ้ งสรรพสินคำ้ สถำนทร่ี ำชกำร ศำสนสถำน โรงเรียน โรงพยำบำล โรงงำนอตุ สำหกรรม ผลกระทบของขยะมลู ฝอย ปัญหำกลิ่นเหม็นจำกขยะมลู ฝอยสรำ้ งควำมรำคำญใหแ้ ก่ชมุ ชนพักอำศัย แหลง่ นำ้ เนำ่ เสียจำกกำรทข่ี ยะมลู ฝอยมีอินทรียสำรเนำ่ เปื่ อยปะปนอยู่ เป็ นอนั ตรำย ตอ่ กำรดำรงชีวิตของมนษุ ยแ์ ละสตั วน์ ำ้ รวมทง้ั ผลเสียในดำ้ นกำรใชแ้ หล่งนำ้ เพื่อ กำรนนั ทนำกำรเป็ นแหลง่ เพำะพันธเ์ุ ชอื้ โรคและสตั วน์ ำโรคตำ่ งๆ เชน่ หนู แมลงวนั เป็ นตน้ กำรกำจดั มลู ฝอยทไ่ี มถ่ กู หลกั วิชำกำรจะสรำ้ งควำมเดอื ดรอ้ นรำคำญแก่ผทู้ ่ี อำศยั ขำ้ งเคียง รวมทง้ั สง่ ผลกระทบตอ่ ส่งิ แวดลอ้ มและสขุ ภำพของประชำชน ทำใหช้ มุ ชนขำดควำมสะอำด สวยงำมและเป็ นระเบียบ และไม่น่ำอย่กู ำร สญู เสียทำงเศรษฐกิจ เช่น ชมุ ชนจะตอ้ งเสียค่ำใชจ้ ่ำยในกำรเก็บขนและกำจัดขยะ มลู ฝอย ค่ำชดเชยควำมเสียหำยในกรณีที่เกิดเพลิงไหม้ และค่ำรกั ษำพยำบำลหำก ประชำชนไดร้ บั โรคภยั ไขเ้ จ็บจำกพิษของขยะมลู ฝอย

แนวทางจดั การขยะมลู ฝอย กำจดั ขยะมลู ฝอยอยำ่ งถกู หลกั วิชำกำร เชน่ กำรเผำในเตำเผำขยะ กำรฝังกลบอย่ำงถกู สขุ ลกั ษณะ และกำรหมกั ทำป๋ ุย เป็ นตน้ ซึ่งแตล่ ะวิธีมี ควำมแตกตำ่ งกนั ในดำ้ นตน้ ทนุ กำรดำเนนิ งำน ควำมพรอ้ มขององคก์ ร ปริมำณและประเภทของขยะ เป็ นตน้ (ดวู ิธีกำจดั ขยะ) จดั กำรขยะ โดยอำศยั หลกั 5 R คือ – Reduce กำรลดปริมำณขยะ โดยลดกำรใชผ้ ลิตภณั ฑท์ ม่ี ีบรรจภุ ณั ฑ์ สน้ิ เปลอื ง – Reuse กำรนำมำใชซ้ ำ้ เชน่ ขวดแกว้ กลอ่ งกระดำษ กระดำษพิมพห์ นำ้ หลงั เป็ นตน้ – Repair กำรซ่อมแซมแกไ้ ขสิ่งของตำ่ งๆ ใหส้ ำมำรถใชง้ ำนตอ่ ได้ – Reject กำรหลกี เลย่ี งใชส้ ่ิงท่ีกอ่ ใหเ้ กิดมลพิษ – Recycle กำรแปรสภำพและหมนุ เวียนนำกลบั มำใชไ้ ดใ้ หม่ โดยนำไปผำ่ น กระบวนกำรผลิตใหมอ่ ีกครง้ั กำรแยกขยะ เพื่อลดขยะทต่ี อ้ งนำไปกำจดั จริงๆ ใหเ้ หลอื นอ้ ยทส่ี ดุ เชน่ – ขยะแหง้ บำงชนดิ ทส่ี ำมำรถแปรสภำพนำมำกลบั มำใชไ้ ดอ้ ีก ไดแ้ ก่ ขวดแกว้ โลหะ พลำสตกิ – ขยะเปี ยกสำมำรถนำมำหมกั ทำป๋ ุยนำ้ ชวี ภำพ – ขยะอนั ตรำย เชน่ หลอดไฟ ถำ่ นไฟฉำย กระป๋ องฉีดสเปรย์ ตอ้ งมีวิธีกำจดั ทีป่ ลอดภยั สง่ เสริมกำรผลติ ท่ีสะอำดในภำคกำรผลิต โดยลดกำรใชว้ สั ดุ ลด พลงั งำน และลดมลพิษ เพ่ิมศกั ยภำพกำรใชท้ รพั ยำกรหมนุ เวียน กำรนำของ เสยี กลบั มำใชป้ ระโยชน์ และกำรออกแบบผลิตภณั ฑใ์ หม้ ีอำยกุ ำรใชง้ ำนไดน้ ำน ขนึ้ สง่ เสริมใหภ้ ำคธรุ กจิ เอกชนมีสว่ นรวมลงทนุ และดำเนนิ กำรจดั กำรขยะ ใหค้ วำมรแู้ กป่ ระชำชนในเร่ืองกำรจดั กำรขยะอยำ่ งถกู หลกั วิชำกำร รณรงคแ์ ละประชำสมั พนั ธ์ เพื่อสรำ้ งจิตสำนกึ ใหป้ ระชำชนเขำ้ ใจและยอมรบั วำ่ เป็ นภำระหนำ้ ท่ีของตนเอง ในกำรรว่ มมอื กนั จดั กำรขยะมลู ฝอย ทเี่ กดิ ขนึ้ ในชมุ ชน

กำรคดั แยก เก็บรวบรวมและขนสง่ ขยะมลู ฝอย ในกำรจดั กำรขยะมลู ฝอยแบบครบวงจร จำเป็ นตอ้ งจดั ใหม้ ี ระบบกำรคดั แยกขยะมลู ฝอยประเภทตำ่ งๆ ตำมแตล่ กั ษณะ องคป์ ระกอบโดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พื่อนำกลบั ไปใชป้ ระโยชนใ์ หม่ สำมำรถดำเนนิ กำรไดต้ ง้ั แตแ่ หลง่ กำเนดิ โดยจดั วำงภำชนะใหเ้ หมำะสม ตลอดจนวำงระบบกำรเก็บรวบรวมมลู ฝอยอย่ำงมีประสิทธภิ ำพ และ สอดคลอ้ งกบั ระบบกำรคดั แยกขยะมลู ฝอย พรอ้ มทงั้ พิจำรณำควร จำเป็ นของสถำนขี นถ่ำยขยะมลู ฝอยและระบบขนสง่ ขยะมลู ฝอยไป กำจดั ตอ่ ไป หลกั เกณฑ์ มำตรฐำน ภำชนะรองรบั ขยะมลู ฝอย ภำชนะรองรบั ขยะมลู ฝอย 1) ถงั ขยะ เพ่ือใหก้ ำรจดั เก็บรวบรวมขยะมลู ฝอยเป็ นไปอยำ่ งมี ประสทิ ธภิ ำพและลดกำรปนเป้ื อนของขยะมลู ฝอยท่มี ศี ักยภำพในกำร นำกลบั มำใชป้ ระโยชนใ์ หมจ่ ะตอ้ งมกี ำรตง้ั จดุ รวบรวมขยะมลู ฝอย (Station) และใหม้ กี ำรแบ่งแยกประเภทของถังรองรบั ขยะมลู ฝอยตำมสี ตำ่ ง ๆ โดยมีถงุ บรรจภุ ำยในถังเพอื่ สะดวกและไมต่ กหลน่ หรือ แพร่กระจำย ดงั น้ี สเี ขยี ว รองรบั ขยะทเ่ี นำ่ เสียและย่อยสลำยไดเ้ ร็ว สำมำรถนำมำหมกั ทำ ป๋ ุยได้ เชน่ ผกั ผลไม้ เศษอำหำร ใบไม้ สเี ทำฝำสสี ม้ รองรบั ขยะท่มี อี นั ตรำยตอ่ สิง่ มชี วี ติ และสิง่ แวดลอ้ ม เชน่ หลอดฟลอู อเรสเซนต์ ขวดยำ ถ่ำนไฟฉำย กระป๋ องสสี เปรย์ กระป๋ อง ยำฆำ่ แมลง ภำชนะบรรจสุ ำรอนั ตรำยตำ่ ง ๆ

นอกจำกนยี้ งั มีถงุ พลำสตกิ สำหรบั รองรบั ขยะมลู ฝอยในแตล่ ะถงั โดยมดั ปำกถงุ สี เดยี วกบั ถงั ท่ีรองรบั มลู ฝอยตำมประเภทดงั กลำ่ วขำ้ งตน้ ในกรณีที่สถำนท่ีมีพื้นที่จำกดั ในกำรจดั วำงภำชนะรองรบั ขยะมลู ฝอยและมี จำนวนคนที่ค่อนขำ้ งมำกในบริเวณพื้นที่นน้ั เชน่ ศนู ยก์ ำรประชมุ สนำมบิน ควรมีถงั ที่ สำมำรถรองรบั ขยะมลู ฝอยไดท้ ง้ั 4 ประเภทในถงั เดยี วกนั โดยแบง่ พ้ืนที่ของถงั ขยะมลู ฝอยออกเป็ น 4 ชอ่ ง และตวั ถงั รองรบั ขยะมลู ฝอยทำดว้ ยสแตนเลส มฝี ำผดิ แยกเป็ น 4 สี ในแตล่ ะชอ่ งตำมประเภทของขยะมลู ฝอยที่รองรบั ดงั นี้ ฝำสเี ขยี ว รองรบั ขยะมลู ฝอยทเี่ นำ่ เสยี และยอ่ ยสลำยไดเ้ ร็ว ฝำสีเหลือง รองรบั ขยะมลู ฝอยทส่ี ำมำรถนำรีไซเคิล หรือขำยได้ ฝำสแี ดง รองรบั ขยะมลู ฝอยทม่ี อี นั ตรำยตอ่ สง่ิ มชี วี ิตและส่งิ แวดลอ้ ม ฝำสีฟ้ ำ รองรบั ขยะมลู ฝอย ทยี่ อ่ ยสลำยไมไ่ ด้ ไมเ่ ป็ นพิษและ ไมค่ มุ้ คำ่ กำรรีไซเคิลและมีสญั ลกั ษณข์ ำ้ งถงั

ถงั ขยะ สำหรบั คดั แยกขยะมลู ฝอยฝนครวั เรือนและจะตอ้ งมีกำรคดั แยกรวบรวมใสถ่ งั ขยะมลู ฝอยตำมสตี ำ่ ง ๆ ดงั ตอ่ ไปน้ี ถังสีเขยี ว รวบรวมขยะมลู ฝอยท่ีเนำ่ เสยี และย่อยสลำยไดเ้ ร็ว สำมำรถนำมำหมกั ทำป๋ ุยได้ เชน่ ผกั ผลไม้ เศษอำหำร ใบไม้ ถังสีเหลอื ง รวบรวมขยะมลู ฝอยทีส่ ำมำรถนำมำรีไซเคิลหรือ ขำยได้ เชน่ แกว้ กระดำษ พลำสตกิ โลหะ อลมู เิ นยี ม ถงั สีแดง รวบรวมขยะมลู ฝอยท่มี ีอนั ตรำยตอ่ สิ่งมีชวี ิตและ สง่ิ แวดลอ้ ม เชน่ หลอดฟลอู อเรสเซนต์ ขวดยำ ถำ่ นไฟฉำย กระป๋ องสีสเปรย์ กระป๋ องสำรฆำ่ แมลง ภำชนะบรรจสุ ำร อนั ตรำยตำ่ ง ๆ ถังสีฟ้ ำ รวบรวมขยะมลู ฝอยทยี่ ่อยสลำยไมไ่ ดไ้ มเ่ ป็ นพิษและไม่ คมุ้ ค่ำกำรรีไซเคิล เชน่ พลำสตกิ ห่อลกู อม ซองบะหมี่สำเร็จรปู ถงุ พลำสตกิ โฟมและฟอลย์ ทีเ่ ป้ื อนอำหำร

เกณฑม์ ำตรฐำนภำชนะรองรบั ขยะมลู ฝอย ควรมสี ดั สว่ นของถงั ขยะมลู ฝอยจำกพลำสตกิ ท่ีใชแ้ ลว้ ไมต่ ำ่ กว่ำรอ้ ยละ 50 โดยนำ้ หนกั ไมม่ ีสว่ นประกอบสำรพิษ (toxic substances) หำกจำเป็ นควรใช้ สำรเตมิ แตง่ ในปริมำณทน่ี อ้ ยและไมอ่ ย่ใู นเกณฑท์ ี่เป็ นอนั ตรำยตอ่ ผบู้ รโิ ภคมี ควำมทนทำน แข็งแรงตำมมำตรฐำนสำกลมขี นำดพอเหมำะมคี วำมจเุ พียงพอ ตอ่ ปริมำณขยะมลู ฝอย สะดวกตอ่ กำรถำ่ ยเทขยะมลู ฝอยและกำรทำควำม สะอำดสำมำรถป้ องกนั แมลงวนั หนู แมว สนุ ขั และสตั วอ์ ่ืน ๆ มใิ หส้ มั ผสั หรือ คยุ้ เขย่ี ขยะมลู ฝอยได้

กำรลดและกำรใชป้ ระโยชนข์ ยะมลู ฝอย กำรลดปริมำณขยะมลู ฝอยใหไ้ ดผ้ ลดตี อ้ งเร่ิมตน้ ท่กี ำรคดั แยกขยะมลู ฝอย กอ่ นทง้ิ เพื่อไมใ่ หเ้ กิดกำรปนเปื้ อน ทำใหไ้ ดว้ สั ดเุ หลือใชท้ ่ีมคี ณุ ภำพสงู สำมำรถนำไป Reused-Recycle ไดง้ ำ่ ย รวมทง้ั ปริมำณขยะมลู ฝอยท่จี ะตอ้ งนำไปกำจดั มีปริมำณนอ้ ยลง ดว้ ย ซ่ึงกำรคดั แยกขยะมลู ฝอย ณ แหลง่ กำเนดิ นนั้ ตอ้ งคำนงึ ถึงควำมเหมำะสมของแต่ ละชมุ ชน เชน่ ครวั เรือน รำ้ นคำ้ หำ้ งสรรพสินคำ้ สำนกั งำน บริษทั สถำนที่รำชกำรตำ่ ง ๆ เป็ นตน้ รวมทง้ั ปริมำณ และลกั ษณะสมบตั ขิ ยะมลู ฝอยท่แี ตกตำ่ งกนั ดว้ ย ทง้ั นก้ี ำรคดั แยกขยะมลู ฝอยสำมำรถดำเนนิ กำรได้ 4 ทำงเลือก คือ ทำงเลือกที่ 1 กำรคดั แยกขยะมลู ฝอยทกุ ประเภทและทกุ ชนดิ ทำงเลอื กที่ 2 กำรคดั แยกขยะมลู ฝอย 4 ประเภท (Four cans) ทำงเลอื กที่ 3 กำรคดั แยกขยะสด ขยะแหง้ และขยะอนั ตรำย (Three cans) ทำงเลือกท่ี 4 กำรคดั แยกขยะสดและขยะแหง้ (Two cans)

ตำรำงเปรียบเทียบขอ้ ดขี อ้ เสียของแตล่ ะทำงเลือก ทำงเลอื กที่ รปู แบบ ภำชนะรองรบั ขยะ ขอ้ ดี สรปุ มลู ฝอย ขอ้ เสยี ผลงำน แยกขยะมลู ฝอยทใ่ี ชไ้ ด้ วัสดทุ ่ีนำกลบั ไปใช้ -พำหนะเก็บขนตอ้ งมีประสทิ ธิภำพสงู 1 ไหม่ ทกุ ประเภทและแยก แบ่งตำมประเภทขยะ ประโยชนม์ ีคณุ ภำพดี สำมำรถเก็บขนมลู ฝอยที่แยกไดห้ มด ดีมำก ขยะมลู ฝอยทตี่ อ้ งนำไป มลู ฝอย มำก – เพิม่ จำนวนภำชนะรองรับขยะมลู กำจดั แตล่ ะวิธีได้ ฝอยมำกขน้ึ แบง่ เป็ นถังขยะรี วัสดทุ ีน่ ำกลบั ไปใช้ 2 แยกขยะมลู ฝอย4 ไซเคลิ ขยะทวั่ ไป ขยะ ประโยชนใ์ หมม่ ี -เพ่มิ จำนวนภำชนะรองรบั ขยะมลู ฝอย ดี ประเภท (Four cans) ยอ่ ยสลำยไดแ้ ละขยะ คณุ ภำพดี มำกขน้ึ อนั ตรำย แยกขยะสด ขยะแหง้ และ แบ่งเป็ นถังขยะสด งำ่ ยตอ่ กำรนำขยะสด – วสั ดทุ ี่นำกลบั ไปใชป้ ระโยชนย์ งั ปะปน 3 ขยะอนั ตรำย (Three ขยะแหง้ และขยะ ไปใชป้ ระโยชนแ์ ละขยะ กนั อยไู่ มไ่ ดแ้ ยกประเภท พอใช้ cans) อนั ตรำย อนั ตรำยไปกำจดั 4 แยกขยะสดและขยะแหง้ แบ่งเป็ นถงั ขยะแหง้ งำ่ ยตอ่ กำรนำขยะ – สบั สนตอ่ นยิ ำมคำว่ำขยะเปี ยก ขยะ ตอ้ ง (Two cans) และขยะเปี ยก เปี ยกใชป้ ระโยชน์ แหง้ ทำใหท้ ง้ิ ไมถ่ กู ตอ้ งกบั ถงั รองรับ ปรับปรงุ จำกตำรำงขำ้ งตน้ จะเห็นว่ำ ทำงเลอื กท่ี 1 สำมำรถรวบรวมวสั ดทุ ่จี ะนำมำใชใ้ หมไ่ ด้ ในปริมำณมำก และมคี ณุ ภำพดมี ำก แตเ่ นอ่ื งจำกประชำชนอำจจะยงั ไมส่ ะดวกตอ่ กำรคดั แยกขยะมลู ฝอยทกุ ประเภท ดงั นนั้ ในเบ้ืองตน้ เพื่อเป็ นกำรสรำ้ งควำมคนุ้ เคยตอ่ กำรคดั แยก ขยะมลู ฝอยควรเริ่มที่ทำงเลือกท่ี 2 คือแบ่งกำรคดั แยกออกเป็ น 4 กลมุ่ (ขยะรีไซเคิล ขยะ ย่อยสลำยได้ ขยะทวั่ ไป และขยะอนั ตรำย) ซ่ึงเป็ นแนวปฏิบตั ทิ ีส่ ำมำรถนำขยะมลู ฝอย กลบั ไปใชป้ ระโยชนไ์ ดใ้ หมแ่ ละสะดวกตอ่ กำรกำจดั อยำ่ งไรก็ตำมกำรจะปรบั ปรงุ รปู แบบกำร จดั วำงภำชนะรองรบั ขยะมลู ฝอยหรือไมน่ น้ั จะตอ้ งประเมนิ ผลโครงกำรในระยะแรกกอ่ น

กำรนำขยะมลู ฝอยกลบั มำใชป้ ระโยชนใ์ หม่ กำรนำขยะมลู ฝอยกลบั มำใชป้ ระโยชนใ์ หมม่ อี ยหู่ ลำยวิธีขน้ึ อยกู่ บั สภำพและ ลกั ษณะสมบตั ขิ องขยะมลู ฝอยซึ่งสำมำรถสรปุ ไดเ้ ป็ น 5 แนวทำงหลกั ๆ คือ 1.กำรนำขยะมลู ฝอยกลบั มำใชป้ ระโยชนใ์ หม่ (Material Recovery) เป็ นกำรนำมลู ฝอยท่ี สำมำรถคดั แยกไดก้ ลบั มำใชใ่ หม่ โดยจำเป็ นตอ้ งผำ่ นกระบวนกำรแปรรปู ใหม่ (Recyele) หรือแปรรปู (Reuse) ก็ได้ 2.กำรแปรรปู เพื่อเปลย่ี นเป็ นพลงั งำน (Energy Recovery) เป็ นกำรนำขยะมลู ฝอยที่ สำมำรถเปลยี่ นเป็ นพลงั งำนควำมรอ้ นหรือเปลีย่ นเป็ นรปู กำ๊ ซชวี ภำพมำเพื่อใชป้ ระโยชน์ 3.กำรนำขยะมลู ฝอยจำพวกเศษอำหำรท่ีเหลือจำกกำรรบั ประทำนหรือกำรประกอบ อำหำรไปเล้ยี งสตั ว์ 4.กำรนำขยะมลู ฝอยไปปรบั สภำพใหม้ ีประโยชนต์ อ่ กำรบำรงุ รกั ษำดนิ เชน่ กำรนำขยะ มลู ฝอยสดหรือเศษอำหำรมำหมกั ทำป๋ ุย 5.กำรนำขยะมลู ฝอยปรบั ปรงุ พ้ืนท่โี ดยนำขยะมลู ฝอยมำกำจดั โดยวิธีฝังกลบอย่ำงถกู หลกั วิชำกำร (Sanitary landfill) จะไดพ้ ้ืนทสี่ ำหรบั ใชป้ ลกู พืช สรำ้ งสวนสำธำรณะ สนำม กีฬำ เป็ นตน้