หน่วย 2.1-แผนยุทธศาสตร์ชาติ ปรัชญา และหลักการจัดการศึกษา

วัตถปุ ระสงค์ในการจดั การศึกษา ใหบ้ ริการทางการศกึ ษาทส่ี อดคล้องกับความต้องการในการดารงชีวิต และการประกอบอาชีพ เตรยี มเดก็ กอ่ นวัยเรียนใหม้ คี วามพรอ้ มในการเรยี นรู้ และจดั ใหเ้ ดก็ ใน วัยเรียนได้รับการศึกษาเพอื่ การเรียนรู้และการพฒั นาตนเองตอ่ เนอ่ื ง ใหโ้ อกาสทางการศกึ ษา โดยเขา้ ถงึ ผ้รู บั บรกิ ารทไี่ ม่สามารถเข้ารบั การศกึ ษาตามปกตทิ ีม่ ีอยหู่ ลากหลาย ตอบสนองความต้องการทางการศกึ ษาระดับสงู ในเชงิ คุณภาพ พัฒนาศักยภาพของแต่ละบคุ คลให้เต็มตามความสามารถ และตอบสนอง วิสยั ทัศน์ในการพฒั นาประเทศ

องคป์ ระกอบของการจดั การศึกษา 1. สาระเน้ือหาในการศกึ ษา 2. ครู ผู้สอน หรือผ้ใู ห้การเรยี นรู้ 4. ส่อื และอุปกรณ์สาหรับการศึกษา 5. รูปแบบวธิ กี ารเรียนการสอน 6. ผูบ้ รหิ ารและบคุ ลากรที่ทาหนา้ ทส่ี นับสนุนการศกึ ษา 7. เงินทุนสนบั สนนุ 8. สถานทศี่ ึกษาและบรรยากาศแวดล้อม 9. ผู้เรียน

ดัชนชี ว้ี ดั และการประเมินผลสัมฤทธ์ิ ของการจัดการศกึ ษา 1. คุณภาพของผ้เู รยี น 2. คุณภาพของการจดั การเรียนการสอน 3. ความคุม้ คา่ ในการจดั การศึกษา 4. ผลลัพธข์ องการจดั การศกึ ษา

การจดั การศึกษาตามพระราชบัญญตั กิ ารศึกษา แห่งชาติ พ.ศ. 2542 ความมุ่งหมายของการจดั การศึกษา มาตรา 6 ระบวุ ่า “การจดั การศกึ ษาต้องเปน็ ไปเพื่อพฒั นาคนไทยใหเ้ ปน็ มนุษยท์ ส่ี มบูรณ์ท้งั รา่ งกาย จติ ใจ สติปญั ญา ความรูแ้ ละคุณธรรม มี จริยธรรมและวัฒนธรรมในการดารงชวี ิต สามารถอยู่ร่วมกบั ผู้อน่ื ได้อย่าง มีความสุข”

หลักการในการจัดการศึกษา (มาตรา 8) 1. การศกึ ษาตลอดชีวิต - การจดั การศกึ ษาน้นั เปน็ การศกึ ษาตลอดชีวติ สาหรบั ประชาชน - คนทกุ คนต้องไดร้ บั การศกึ ษาอย่างต่อเนอื่ งตลอดชวี ติ ครอบคลมุ ทกุ ดา้ น 2. การมีสว่ นร่วม - สงั คมต้องมสี ว่ นร่วมในการจดั การศกึ ษา - ถือวา่ อนาคตของประเทศเปน็ ความรับผิดชอบของคนไทยทุกคน - เป็นท้งั สิทธิและหนา้ ทข่ี องคนไทยทุกคนท่จี ะเขา้ มีส่วนรว่ ม 3. การพัฒนาต่อเน่อื ง - การศกึ ษาเป็นเรอื่ งท่ีต้องปรับเปลยี่ นตลอดเวลาใหท้ นั กบั ความรู้ที่กา้ วหน้า - ใหค้ วามสาคัญกบั การพัฒนาสาระและกระบวนการเรียนรอู้ ย่างตอ่ เนื่อง

หลักในการจัดระบบ โครงสร้าง และกระบวนการ จัดการศกึ ษา (มาตรา 9) 1. หลกั เอกภาพดา้ นนโยบาย และมคี วามหลากหลาย ในการปฏบิ ตั ิ 2. หลกั การกระจายอานาจไปส่เู ขตพ้นื ที่การศกึ ษา สถานศึกษา และองคก์ รปกครองส่วนท้องถน่ิ 3. การกาหนดมาตรฐานการศึกษา และจดั ระบบประกนั คณุ ภาพการศกึ ษาทกุ ระดบั และประเภทการศึกษา

4. การส่งเสริมมาตรฐานวชิ าชพี ครู คณาจารย์ และ บุคลากรทางการศึกษา และการพัฒนาต่อเน่ือง 5. การระดมทรพั ยากรจากแหลง่ ต่างๆมาใช้เพอื่ การจดั การศกึ ษา 6. การมีส่วนร่วม การใหค้ วามสาคญั กับการมีส่วนร่วมของ บุคคล ครอบครัว ชมุ ชน องคก์ รชุมชน องค์กรปกครอง ส่วนทอ้ งถ่นิ เอกชน ฯลฯ

ระบบการศกึ ษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 รูปแบบของการจัดการศึกษา 1. การศึกษาในระบบ - กาหนดจดุ มุ่งหมาย วธิ กี ารศกึ ษา หลกั สูตร ระยะเวลาของ การศกึ ษา การวดั และประเมนิ ผล ซึ่งเปน็ เงื่อนไขของการสาเร็จการศกึ ษาที่แน่นอน 2. การศกึ ษานอกระบบ - มีความยดื หย่นุ ในการกาหนดจดุ มุ่งหมาย รูปแบบ วธิ ีการ จัดการศึกษา ระยะเวลาของการศกึ ษา การวัดและประเมนิ ผล ซ่ึงเป็นเงือ่ นไขสาคญั ของ การสาเร็จการศกึ ษาโดยเน้อื หาและหลักสตู รจะต้องมคี วามเหมาะสมสอดคลอ้ งกับสภาพ ปญั หาและความต้องการของบคุ คล 3. การศกึ ษาตามอัธยาศัย เปน็ การศึกษาทใ่ี ห้ผ้เู รยี นไดเ้ รยี นรู้ดว้ ยตนเองตามความสนใจ ศักยภาพความพร้อมและโอกาส โดยศกึ ษาจากบุคคล ประสบการณ์สังคม สภาพแวดล้อม ส่อื หรอื แหลง่ ความรู้อื่นๆ

ระดบั การศกึ ษา พระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ พ.ศ. 2542 แบง่ การศึกษา ออกเปน็ 2 ระดบั ไดแ้ ก่ - การศึกษาระดบั ข้ันพ้นื ฐาน - การศึกษาระดับอุดมศกึ ษา (สาหรบั การศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาแบง่ เปน็ สองระดบั คอื ระดับต่ากวา่ ปริญญา และระดบั ปรญิ ญา)

บทบาทของผูเ้ ก่ยี วขอ้ งในการจดั การศกึ ษา ตามพระราชบญั ญัตกิ ารศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 1. บทบาทของรัฐ รฐั ธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2540 กาหนดว่า “บคุ คลย่อมมสี ิทธิเสมอกนั ใน การรบั การศึกษาข้ันพ้ืนฐานไมน่ ้อยกวา่ สิบสองปีทีร่ ัฐจะตอ้ งจัดให้อย่างทว่ั ถงึ และมี คุณภาพโดยไมเ่ กบ็ คา่ ใช้จา่ ย” รฐั จะจะตอ้ งจัดการศกึ ษาอบรมและสนับสนุนใหเ้ อกชนจดั การศึกษาอบรมใหเ้ กิดความรู้ คคู่ ุณธรรม รฐั ตอ้ งส่งเสรมิ การดาเนินงานและการจัดตัง้ แหล่งเรียนรู้ตลอดชวี ิตทกุ รูปแบบ ได้แก่ ห้องสมุดประชาชน พิพิธภัณฑ์ หอศลิ ป์ สวนสัตว์ สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร์ อทุ ยานวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี และแหลง่ เรยี นรอู้ ย่างพอเพยี งและมีประสทิ ธิภาพ

2. บทบาทของสถานศกึ ษา 1. จัดการเรียนการสอน 2. ฝึกทกั ษะและวธิ คี ดิ 3. จัดให้เรยี นรู้จากประสบการณ์ ส่งเสริมสนบั สนนุ ให้ผู้สอนสามารถจดั บรรยากาศ สภาพแวดล้อม ส่อื การเรยี น และสง่ เสรมิ การเรียนรใู้ นลักษณะต่าง ๆ สง่ เสรมิ ใหเ้ กิดการเรียนรู้ในทุกเวลาทุกสถานท่ี โดยร่วมมือกับทกุ ฝา่ ย คอื บิดา มารดา ผู้ปกครอง และคนในชุมชน เพ่อื ส่งเสรมิ ใหม้ ีการพัฒนาผเู้ รยี นได้อย่าง เตม็ ท่ีในทุกโอกาส

3. บทบาทขององค์กรปกครองสว่ นท้องถ่นิ 1. กาหนดหลักเกณฑ์ 2. การสนบั สนนุ 3. เสนอแนะงบประมาณ การจัดการศึกษาขององคก์ รปกครองส่วนท้องถนิ่ นน้ั ต้องเป็นไปตามเกณฑ์และ มาตรฐานทีร่ ัฐกาหนด ต้องเป็นไปตามเจตนารมณ์ของกฎหมายการศกึ ษา ต้องมี ระบบประกนั คุณภาพ ครแู ละผู้บรหิ ารการศึกษาต้องมีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ และตอ้ งไดร้ ับการ ประเมนิ คุณภาพจากภายนอก

4. บทบาทของเอกชน เอกชนมีบทบาทในการจดั การศึกษา โรงเรียนต้องเปน็ นิตบิ ุคคล กฎหมาย การศกึ ษายอมรับ บทบาทของเอกชนในการจดั การศกึ ษา และใช้หลักการเดียวกันกับสถานศึกษาอื่น คือ หลกั การกระจายอานาจ การบริหารและการจดั การศึกษาของเอกชนมีความเป็นอสิ ระ แต่ก็ตอ้ งจดั การศกึ ษาใหม้ ีคุณภาพ ไดม้ าตรฐาน รัฐจะเข้ามากากบั ติดตาม และประเมินคณุ ภาพและมาตรฐานของสถานศึกษา เอกชนเชน่ เดียวกบั สถานศึกษาของรัฐ รฐั ตอ้ งส่งเสริมและสนับสนุนดา้ นวชิ าการเพอ่ื ให้สถานศึกษาเอกชนมีมาตรฐานและ สามารถพึง่ ตนเองได้

5. บทบาทของบคุ คล ครอบครัว และสถาบันสังคม รว่ มตดั สินใจเกีย่ วกบั การศึกษาของบุตรหลานตน ร่วมแสดงความคิดเห็นเกยี่ วกบั หลักสตู ร พฒั นาการของบตุ รหลาน รว่ มจัดทาหลักสูตรและตดิ ตามผลการศกึ ษา ร่วมในบรรยากาศการเรยี นการสอนของสถานศกึ ษา รว่ มสนบั สนนุ กจิ การการศกึ ษา โดยสนับสนุนดา้ นความคดิ การเปน็ ผนู้ า/กรรมการ/ รว่ มประชุม/ให้คาปรึกษาแนะนา สนบั สนนุ ทรัพยากร ประชาสัมพันธ์ ฯลฯ อาจเป็นผจู้ ัดการศึกษาเองได้ด้วย (การศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน/สามารถมกี ารเทยี บโอนผล การศึกษาได)้