สิ่งที่ส่งมาด้วย 1 (เอกสารประกอบนิทรรศการด

น



เสดจ็ ไปจงั หวดั สกลนคร เม่อื วันท่ี 14 พฤศจิกายน 2563 สมเด็จพระเจ้า ได้พระราชทานค�ำแนะนําแก่ผู้ประกอบการสำ� หรบั ลูกเธอ เจ้าฟา้ สิริวัณณวรี นารรี ัตนราชกัญญา การออกแบบเพ่อื น�ำไปต่อยอดพัฒนาผลิตภัณฑ์ เสด็จไปยังหอประชุมจามจุรี มหาวิทยาลัยราชภัฏ ให้มคี วามนา่ สนใจมากยิ่งข้ึน อีกท้ังเพ่ือยกระดับ สกลนคร ทอดพระเนตรผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น สนิ ค้าผ้าไทยในพ้นื ท่ีภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ในงาน “สบื สาน ให้เปน็ ท่ีรู้จัก เป็นการสบื สานภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น อนุรักษ์ศิลป์ผา้ ถ่ินไทย ด�ำรงไว้ในแผน่ ดิน และเพม่ิ ชอ่ งทางการตลาดอีกด้วย และเสด็จไป ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ” ซ่งึ กรมการพัฒนา สักการะพระธาตุเชิงชุม ณ วัดพระธาตุเชิงชุม ชุมชน รว่ มกับกลุ่มผปู้ ระกอบการ OTOP วรวิหาร จงั หวดั สกลนคร โดยพระองคท์ รงรว่ มฟอ้ น น�ำผลิตภัณฑ์ผ้าไหมมดั หม่ีท่ีมีการแปรรูปเป็น “โฮมเหงา้ ไทสกล” กบั ประชาชนชาวสกลนคร ผลิตภัณฑ์ต่างๆ มาจัดแสดง ในโอกาสน้ี ท่มี ารอรบั เสดจ็ จ�ำนวนมากอยา่ งไมถ่ อื พระองค์ เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 3

เสดจ็ ไปหมบู่ า้ นดอนกอย เม่ือวันท่ี 15 พฤศจิกายน 2563 และทอผ้ากับประชาชน และพระราชทาน สมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟา้ สิริวัณณวรี ค�ำแนะนำ� ท่ีเปน็ ประโยชนแ์ ก่ประชาชน นารรี ัตนราชกัญญา เสด็จไปทรงเย่ยี มชม อยา่ งใกล้ชิด ก่อนเสด็จกลับยงั ได้ทอดพระเนตร การผลิตผ้าย้อมคราม ณ กล่มุ ทอผ้ายอ้ มคราม การแสดงพ้นื บา้ นชุด “ลีลาคราม ณ รมิ ฝ่ ัง บา้ นดอนกอย อ�ำเภอพรรณานคิ ม น้�ำหนองหารสกลนคร” และทรงรว่ มฟ้อนรำ� จังหวัดสกลนคร ทรงเรยี นรู้การผลิตผา้ ยอ้ มคราม อยา่ งเปน็ กันเองกับประชาชนท่ีมารว่ ม บา้ นดอนกอย ทรงรว่ มทอด้าย ป่ ันด้าย ยอ้ มคราม สง่ เสด็จ เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 4

9 4 5 6 3 10 2 11 เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอ1ยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 7 แผนทท่ี างวัฒนธรรมดอนกอยโมเดล 1 กล่มุ ทอผา้ ยอ้ มครามบ้านดอนกอย • 2 กล่มุ เยาวชนบา้ นดอนกอย 3 กล่มุ สรา้ งเสรมิ อาชีพชุมชนบา้ นดอนกอย • 4 กล่มุ ทอผา้ ยอ้ มครามบ้านค�ำประมง 5 โรงเรยี นบ้านดอนกอย • 6 ศาลปู่ตา • 7 หนองหอย • 8 วัดศรีสวัสดิ์ 9 โครงการอ่างเก็บน้�ำค�ำประมง • 10 วัดค�ำประมง • 11 ล�ำน้�ำอูน 8 Donkoi Model Cultural Map 1 Donkoi Indigo Weaving Group • 2 Donkoi Youth Weaving Group 3 Donkoi Community Occupational Support Group 4 Kham Pramong Indigo Weaving Group 5 Ban Donkoi School • 6 Forefather Shrine • 7 Nong Hoi Swamp 8 Wat Sri Sawas • 9 Kham Pramong Reservoir Project 10 Wat Kham Pramong • 11 Uun River 5

แผนทท่ี างวฒั นธรรม โครงการดอนกอยโมเดล ประกอบด้วย 4 กลุ่มชุมชนท่ี ผู้คนในชุมชนมีขนบธรรมเนียมประเพณที ่ีสืบต่อกันมา ดอนกอยโมเดล เขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ได้แก่ กล่มุ ทอผ้า โดยมีรากฐานความเช่อื ทางพระพทุ ธศาสนา เชน่ การไป ยอ้ มครามบา้ นดอนกอย กลุ่มเยาวชนบา้ นดอนกอย ท�ำบุญท่ีวัดอยา่ งสม่�ำเสมอ พร้อมท้ังประกอบงานบุญใน กลุ่มสร้างเสรมิ อาชพี ชุมชนบ้านดอนกอย ซ่ึงต้ังอยูใ่ นพ้ืนท่ี วันสำ� คัญและเทศกาลต่างๆ โดยมีวัดศรีสวัสดิ์และวัด บา้ นดอนกอย และกล่มุ ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นค�ำประมง ค�ำประมงเป็นแหล่งรวมของชุมชนและเป็นท่ียดึ เหน่ียวจิตใจ ต้ังอยูใ่ นพ้นื ท่ีบ้านค�ำประมง อีกท้ังมีศาลปู่ตาซ่ึงเป็นท่ีเคารพสกั การะตามคติความเช่ือ ชาวบ้านในชุมชนมีอาชพี หลักคือเกษตรกรรม โดยเฉพาะ ของคนในชุมชนอีกด้วย การท�ำนาท�ำไร่ มีอาชีพเสรมิ ยามว่างเว้นจากฤดูท�ำนาคือ ชุมชนน้ีมีภูมิปัญญาพ้นื ถิ่นคือการสร้างสรรค์ การผลิตผ้าย้อมครามและผ้ายอ้ มสธี รรมชาติ ผ้ายอ้ มครามและผ้ายอ้ มสธี รรมชาติ ท่ีได้สบื ต่อองค์ความรู้ ในพ้ืนท่ีน้ีมีล�ำน้�ำอูนเป็นแหล่งน้�ำส�ำคัญท่ีหล่อเล้ียงชวี ิต ของบรรพบุรุษจากรุน่ สูร่ ุน่ แรงบันดาลใจในการสรา้ งสรรค์ ท้ังยังเป็นแหล่งอาหาร แหล่งน้�ำท่ีใช้ในการอุปโภคบรโิ ภค ลวดลายบนผืนผ้าล้วนมาจากวิถีชีวิตและวัฒนธรรม และใช้ในการเกษตรกรรม ล�ำน้�ำอูนน้ีเป็นสาขาหน่ึงของ ประจ�ำท้องถิ่น เป็นเสมือนการบันทึกเร่ืองราวแห่งชวี ิต แมน่ ้�ำสงคราม ซ่ึงมีต้นก�ำเนิดมาจากเทือกเขาภูพาน และ ท่ีเรยี บง่ายแต่นา่ ประทับใจลงบนผ้าผืนงามได้อยา่ งมี ในพ้ืนท่ีน้ียงั มีหนองหอย ซ่ึงเป็นแหล่งน้�ำเพ่ือการเกษตร เอกลักษณย์ ากจะลอกเลียน เป็นมรดกทางวัฒนธรรม ส�ำหรบั ชุมชนอีกด้วย อันล้�ำค่าประจ�ำจังหวัดสกลนคร เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 6

สธี รรมชาตชิ มุ ชนบา้ นดอนกอย การยอ้ มสธี รรมชาติ คือการน�ำเอาวัตถดุ ิบจากธรรมชาติมาผา่ นกระบวนการสกัดด้วยการต้ม การหมกั แล้วน�ำเสน้ ใยลงยอ้ ม จะได้เสน้ ใยทมี่ สี สี นั ตามความต้องการ โดยมขี ้นั ตอนของท้ัง 4 กล่มุ ชุมชนทเี่ ข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล แบง่ เป็น 2 วิธี ดังน้ี เกลือแกง สารสม้ ปูนแดงสำ� หรบั ท�ำน้�ำปูนใส น้�ำโคลน การยอ้ มรอ้ น การยอ้ มเยน็ สารชว่ ยติดสี เป็นการสกัดสจี ากวัตถุดิบโดยใช้ความร้อน โดยน�ำสว่ นต่างๆ เปน็ การสกดั สจี ากวัตถดุ บิ โดยใชท้ ้ัง ‘วธิ กี ารหมกั ’ วัตถดุ ิบกับ เป็นสารท่ีชว่ ยเรง่ ให้สีติดบนเสน้ ใยได้ดียิง่ ข้ึนเชน่ สารแทนนิน ของพชื มาท�ำให้ละเอียด เชน่ สบั บด ต�ำ หรอื ค้ัน แล้วน�ำไปต้ม น้�ำด่าง หมักจนเกิดการเนา่ เป่ ือย เชน่ ใบครามหรอื ใบห้อม ท่ีได้จากพชื รสฝาดและขมอยา่ ง ใบยูคาลิปตัส เปลือกประดู่ เพ่อื สกัดสี และใช้ ‘วิธกี ารใช้ของสด’ เชน่ ผลมะเกลือ น�ำมาทบุ ให้ได้น้�ำยาง ใบเหมือดแอ และวัตถดุ ิบท่ีพบได้ท่ัวไป เชน่ เกลือแกง สารสม้ สขี าวออกมา เพ่อื ท�ำปฏิกิรยิ ากับน้�ำและแสงแดดในการยอ้ มสี น้�ำปูนใส และน้�ำโคลน กล่าวโดยสรุปคือ การยอ้ มสีธรรมชาติ มีองค์ประกอบหลักท่ีส�ำคัญ ได้แก่ เส้นใย สารให้สี สารชว่ ยติดสี อุณหภูมิและเวลา ท้ังหมดล้วนเป็นปัจจัยส�ำคัญในการก�ำหนดเฉดสแี ละคณุ ภาพของการติดสดี ้วยกันท้ังส้นิ ภูมิปัญญาพ้ืนถ่ินดังกล่าวถกู ถ่ายทอดจากรุน่ สรู่ ุน่ ใน 4 กลุ่มชุมชนท่ีเข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล เกิดเป็นองค์ความรู้ในการยอ้ มสีด้วยวัสดธุ รรมชาติท่ีไม่เป็นพษิ ต่อส่งิ แวดล้อม เป็นมรดกทางวัฒนธรรม ท่ีควรค่าแก่การรกั ษาให้ด�ำรงคงอยูค่ ่แู ผน่ ดินไทย เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 7

สยี อ้ มจากธรรมชาติ วัตถดุ ิบทใ่ี หส้ ยี อ้ มธรรมชาติจาก 4 กล่มุ ชุมชนทเ่ี ข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล สามารถพบได้จากต้นไมใ้ บไม้ และบางสว่ นของสตั ว์ แหล่งวัตถดุ ิบน้ี มอี ยูใ่ นแต่ละท้องถิ่นเป็นการน�ำทรพั ยากรมาใช้ใหเ้ กิดประโยชน์สงู สดุ และเป็นการถ่ายทอดภมู ปิ ัญญาพ้ืนถิ่นทส่ี บื ต่อกันมาอยา่ งยาวนาน PANTONE PANTONE PANTONE PANTONE PANTONE PANTONE 2955 C 501 C 4995 C 679 C 7568 C 498 C คราม ครง่ั ฝาง กระโดน ประดู่ อะราง (True Indigo) (Lac) (Sappan Tree) (Tummy Wood, Patana Oak) (Burma Padauk) (Yellow Batai) Indigofera tinctoria Laccifer lacca Kerr. Caesalpinian sappan L. Careya arborea, or Pterocarpus macrocarpus Kurz Peltophorum dasyrhachis สว่ นของพชื : ใบ, ก่ิง และต้น สว่ นท่ีใช้ : รงั คร่งั สว่ นของพชื : แก่น Careya sphaerica Roxb. สว่ นของพชื : เปลือก (Miq.) Kurz. สที ่ีได้ : น้�ำเงิน สีท่ีได้ : แดง, ชมพู สที ่ีได้ : แดง, ชมพู สว่ นของพชื : เปลือก สที ่ีได้ : น้�ำตาลอมแดง สว่ นของพืช : เปลือก สารชว่ ยติดสี : - สารชว่ ยติดสี : สารส้ม, ใบเหมือด สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง, โคลน สีท่ีได้ : ชมพู สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง สที ่ีได้ : น้�ำตาลอมแดง ค่าความคงทนสีต่อการซัก : 4-5 ค่าความคงทนสีต่อการซัก : >5 ค่าความคงทนสตี ่อการซกั : 4 สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง, โคลน ค่าความคงทนสีต่อการซัก : 4 สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง, โคลน ค่าความคงทนสตี ่อการซกั : 4 ค่าความคงทนสตี ่อการซกั : 4 PANTONE PANTONE PANTONE PANTONE PANTONE PANTONE 7753 C 129 C 7405 C 7583 C 476 C 436 C เพกา (ลิ้นฟา้ ) มะมว่ งป่า ขม้นิ ค�ำแสด มะเกลือ กระบก (Broken Bones Tree) (Wild Mango) (Turmeric) (Achiote) (Ebony Tree) (Wild Almond) Oroxylum indicum (L.) Kurz Mangifera caloneura Kurz Curcuma longa L. Bixa orellana Linn Diospyros mollis Griff. Irvingia malayana Oliv. สว่ นของพืช : เปลือก สว่ นของพืช : เปลือก สว่ นของพืช : หัว สว่ นของพชื : เมล็ด สว่ นท่ีใช้ : ผล Ex A. Benn. สที ่ีได้ : เหลืองเข้ม สีท่ีได้ : เหลือง สีท่ีได้ : เหลือง สที ่ีได้ : ส้ม สที ่ีได้ : ด�ำ, เทา สว่ นของพชื : เปลือก สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง, โคลน สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง ตัวชว่ ยติดสี : สารส้ม+โคลน สีท่ีได้ : เทา ค่าความคงทนสตี ่อการซัก : 4 ค่าความคงทนสตี ่อการซัก : 4 ค่าความคงทนสตี ่อการซกั : 4 ค่าความคงทนสตี ่อการซกั : 4 ค่าความคงทนสตี ่อการซกั : 5 สารชว่ ยติดสี : เกลือแกง, โคลน ค่าความคงทนสีต่อการซัก : 4 เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 8

ผา้ ยอ้ มสธี รรมชาตจิ ากโครงการดอนกอยโมเดล ภมู ปิ ัญญาพ้ืนถ่ินเร่อื งลวดลายและสยี อ้ มจากธรรมชาติจาก 4 กล่มุ ชุมชนทเี่ ขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ได้รบั การวิเคราะหแ์ ละออกแบบโดยผเู้ ชย่ี วชาญและนักออกแบบจากหลากหลายสาขา เกิดขนึ้ เป็นผนื ผา้ ลวดลายใหมท่ มี่ คี วามรว่ มสมยั และเป็นสากลเทยี บเท่ากับแบรนด์ระดับโลก กลมุ่ ทอผา้ ยอ้ มครามบา้ นดอนกอย ผา้ ลายลกู อมใหญ่ ผา้ ลายลกู อมใหญ่ ผา้ ลายนาควารี ผา้ ลายโคมเรยี ง ผา้ ลายโคมเรยี ง ผ้าลายลกู อมใหญพ่ ัฒนาผ้าลายลูกอมเดิม ผ้าลายลกู อมใหญพ่ ัฒนาผ้าลายลูกอมเดิม ประเพณไี หลเรือไฟ เพ่อื บูชารอยพระพทุ ธบาท ลายโคมเป็นลวดลายโบราณท่ีทอสง่ ต่อกันมาอยา่ ง ลายโคมเป็นลวดลายโบราณท่ีทอสง่ ต่อกันมาอยา่ ง โดยเพม่ิ เติมไสข้ องลูกอมไว้ตรงก่ึงกลาง โดยเพิม่ เติมไส้ของลูกอมไว้ตรงก่ึงกลาง และพญานาคแหง่ ล�ำน้�ำโขง มีการประกวดเรือไฟ ต่อเน่ืองในพ้นื ถ่ินอีสาน ผ้าลายโคมเรียงลายน้ี ต่อเน่ืองในพ้ืนถิ่นอีสาน ผ้าลายโคมเรยี งลายน้ี เป็นเหมือนลูกอมเม็ดใหญท่ ่ีมีไส้รสอรอ่ ย เป็นเหมือนลูกอมเม็ดใหญท่ ่ีมีไสร้ สอรอ่ ย สร้างสรรค์กันอยา่ งสดุ ฝีมือ เป็นหน่ึงในบทบันทึก ได้รับแรงบันดาลใจมาจากการพบเห็นการประดับ ได้รบั แรงบันดาลใจมาจากการพบเห็นการประดับ สะท้อนแนวคิดเร่อื งการน�ำแรงบันดาลใจจาก สะท้อนแนวคิดเร่ืองการน�ำแรงบนั ดาลใจจาก ทางวัฒนธรรมบนผ้าผืนงาม โคมท่ีเรยี งรายท่ีวัดในวันสำ� คัญทางศาสนา น�ำมา โคมท่ีเรยี งรายท่ีวัดในวันสำ� คัญทางศาสนา น�ำมา ส่งิ ของใกล้มาพฒั นาเป็นลายผ้ารว่ มสมัย สิง่ ของใกล้มาพัฒนาเป็นลายผ้ารว่ มสมัย ดัดแปลงใหม่โดยทอเป็นแนวนอนเพ่อื ความรว่ มสมัย ดัดแปลงใหมโ่ ดยทอเป็นแนวนอนเพ่อื ความรว่ มสมัย ผา้ ลายทรายอูน ผา้ ลายนาสว่าง ผา้ ลายโคมไฟใหญ่ ผา้ ลายต้นกล้วย ผา้ ลายสายใยบวั สลับด้วยลายพิกลุ ทอง สลับด้วยลายฟนั ปลา ล�ำน้�ำอูนเป็นล�ำน้�ำสายหลักท่ีหล่อเล้ียงอ�ำเภอ ชุมชนอ�ำเภอนาสว่างมีอาชพี ท�ำนาเป็นหลัก มีแรงบันดาลใจจากความรักความสามัคคีของ พรรณานิคมมาอยา่ งยาวนาน เป็นต้นก�ำเนิด แรงบันดาลใจจากท่งุ นากว้างไกลสุดสายตา สมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟ้าสิรวิ ัณณวรี สมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟ้าสริ วิ ัณณวรี สมาชกิ ภายในกลุ่ม เกิดเป็นความผูกพนั ของสมาชิก ของสรรพชวี ิต ด้วยแรงบันดาลใจจากหาดทราย ท่ีมีสสี นั ของกิจกรรม ไถ หว่าน และเก็บเก่ียว นารรี ตั นราชกัญญา พระราชทานค�ำแนะน�ำ นารีรัตนราชกัญญา ทรงพระด�ำรใิ ห้น�ำลวดลายโบราณ เปรียบเสมือนสายใยของก้านบัวท่ีน�ำมาสร้างสรรค์ ริมน้�ำท่ีมีทรายเม็ดใหญเ่ ล็กต่างขนาด ท่ีหลากหลาย ถูกถ่ายทอดออกมาเป็นลวดลาย ให้ยอ้ มผ้าในโทนสที ่ีอ่อนลง อยา่ งโทนพาสเทล มาผสมผสานให้เกิดลวดลายใหมๆ่ ดังเชน่ ลายต้นกล้วย เป็นผ้ามัดหม่ีเป็นลวดลายผ้าผืนน้ี ท่ีเม่ือต้องแสงแดดเกิดเป็นประกายระยิบระยบั บนผ้าทอลายนาสว่าง เพ่อื ความรว่ มสมัยและมีความเป็นสากล ท่ีทอสลับกับลายฟนั ปลา โดยให้ลายต้นกล้วยมี เป็นท่ีมาของผ้าลายทรายอูน ทรงพระด�ำรใิ ห้ผสมผสานลวดลายโบราณ หลากหลายขนาด ทอสลับกับลายฟนั ปลาเป็นแนวยาว เข้าด้วยกัน เกิดเป็นผืนผ้าลายใหม่ท่ีงดงาม อีกท้ังยังพระราชทานค�ำแนะน�ำให้ย้อมสีคราม เป็นลายโคมไฟใหญท่ อสลับด้วยลายพิกลุ ทอง ในเฉดท่ีอ่อนลงเพ่อื ให้มีความเป็นสากลและรว่ มสมัย ในสัดสว่ นท่ีสมดุลกัน เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 9

กลมุ่ ทอผา้ ยอ้ มครามบา้ นค�ำ ประมง ผา้ ลายเกล็ดเต่า ผา้ ลายเกล็ดเต่า ผา้ ลายเกล็ดเต่า ผา้ ลายเกล็ดเต่า ผา้ ลายเกล็ดเต่า ขณะท่ีแมก่ �ำลังเดินอยูบ่ นถนน ได้พบเต่าตัวหน่ึง ขณะท่ีแมก่ �ำลังเดินอยูบ่ นถนน ได้พบเต่าตัวหน่ึง ขณะท่ีแมก่ �ำลังเดินอยูบ่ นถนน ได้พบเต่าตัวหน่ึง ขณะท่ีแมก่ �ำลังเดินอยูบ่ นถนน ได้พบเต่าตัวหน่ึง ขณะท่ีแม่ก�ำลังเดินอยูบ่ นถนน ได้พบเต่าตัวหน่ึง ก�ำลังเดินอยู่ แมจ่ ึงอุ้มเต่าตัวน้ันไปปล่อยท่ีแมน่ ้�ำ ก�ำลังเดินอยู่ แมจ่ ึงอุ้มเต่าตัวน้ันไปปล่อยท่ีแมน่ ้�ำ ก�ำลังเดินอยู่ แม่จึงอุ้มเต่าตัวน้ันไปปล่อยท่ีแมน่ ้�ำ ก�ำลังเดินอยู่ แมจ่ ึงอุ้มเต่าตัวน้ันไปปล่อยท่ีแม่น้�ำ ก�ำลังเดินอยู่ แม่จึงอุ้มเต่าตัวน้ันไปปล่อยท่ีแม่น้�ำ ได้สงั เกตเห็นลวดลายกระดองเต่าสวยงาม ได้สงั เกตเห็นลวดลายกระดองเต่าสวยงาม ได้สงั เกตเห็นลวดลายกระดองเต่าสวยงาม ได้สังเกตเห็นลวดลายกระดองเต่าสวยงาม ได้สังเกตเห็นลวดลายกระดองเต่าสวยงาม จึงน�ำมาทอเป็นลายเกล็ดเต่าท่ีได้รบั ความนิยม จึงน�ำมาทอเป็นลายเกล็ดเต่าท่ีได้รบั ความนิยม จึงน�ำมาทอเป็นลายเกล็ดเต่าท่ีได้รบั ความนิยม จึงน�ำมาทอเป็นลายเกล็ดเต่าท่ีได้รบั ความนิยม จึงน�ำมาทอเป็นลายเกล็ดเต่าท่ีได้รับความนิยม ผา้ ลายหมากรุก ผา้ ลายขนนก ผา้ ลายนาควารี ผา้ ลายไหลเรอื ไฟ ผา้ ลายชอ่ ฟา้ กลบี มะเฟอื ง วันหน่ึงแมเ่ ดินไปตามทางในหมู่บ้าน แม่น่ังเล่นอยูท่ ่ีชานบ้าน เห็นขนนกชิ้นใหญ่ ประเพณีไหลเรอื ไฟ เพ่ือบูชารอยพระพุทธบาท แม่ได้ไปเท่ียวงานประเพณไี หลเรอื ไฟท่ีข้ึนช่อื วันหน่ึงแมไ่ ปท�ำบุญท่ีวัด และสงั เกตเห็นว่าชอ่ ฟา้ เห็นชาวบา้ นเล่นหมากรุกกัน จึงเกิดความคิดอยาก ตกอยู่ หยิบข้ึนมาดเู ห็นลวดลายสวยดี และพญานาคแหง่ ล�ำน้�ำโขงมีการประกวด ของจังหวัดนครพนม ได้เห็นเรือไฟของแต่ละ สวยงามวิจิตร จึงเกิดแรงบันดาลใจน�ำมาผสมผสาน น�ำลายหมากรุกมามัดใสห่ ม่ีแล้วน�ำมาทอได้ลายท่ี จึงเกิดความคิดว่าจะทอผ้าเป็นลายขนนก เรอื ไฟสร้างสรรค์กันอยา่ งสุดฝีมือ เป็นหน่ึงใน อ�ำเภอท่ีมาประกวดล้วนตกแต่งกันอยา่ งสวยงาม และประยุกต์เขา้ กับลายกลีบมะเฟือง เกิดเป็น สวยแปลกตา เป็นอีกหน่ึงเร่อื งราวของการน�ำเอาส่งิ ท่ี บทบนั ทึกทางวัฒนธรรบนผ้าผืนงาม จึงเกิดความคิดท่ีจะทอผ้าลายเรอื ไฟท่ีมี ลายใหมท่ ่ีสวยงามและเป็นเอกลักษณ์ของกลุ่ม ประทับใจใกล้ตัวมาสร้างสรรค์เป็นผ้าผืนงาม เอกลักษณไ์ ม่ซ้�ำใคร ผา้ ลายกลบี มะเฟอื ง 10 ผ้าลายกลีบมะเฟืองได้รับแรงบนั ดาลใจมาจาก ผลมะเฟือง ท่ีเม่ือห่ันผลตามขวางจะได้รูปทรง กลีบมีส่แี ฉก จึงได้น�ำรูปทรงน้ันมาทอให้เป็น ลวดลายท่ีต่อกันเป็นจังหวะสวยงาม เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย

กลมุ่ สรา้ งเสรมิ อาชพี ชมุ ชนบา้ นดอนกอย ผา้ ลายลกู อมใหญ่ ผา้ ลายลกู อมใหญ่ ผา้ ลายเถาวัลยไ์ พร ผา้ ลายเถาวัลยไ์ พร ผา้ ลายทรายอูน ผ้าลายลกู อมใหญพ่ ฒั นาผ้าลายลกู อมเดิม ผ้าลายลกู อมใหญพ่ ัฒนาผ้าลายลกู อมเดิม ลูกชายและลกู สาวกลับมาเย่ยี มแม่ในเทศกาล ลกู ชายและลกู สาวกลับมาเย่ียมแม่ในเทศกาล ล�ำน้�ำอูนเป็นล�ำน้�ำสายหลักท่ีหล่อเล้ียงอ�ำเภอ โดยเพ่มิ เติมไส้ของลูกอมไว้ตรงก่ึงกลาง โดยเพิม่ เติมไส้ของลกู อมไว้ตรงก่ึงกลาง สงกรานต์ และพาแมไ่ ปเท่ียวป่าท่ีเทือกเขาภูพาน สงกรานต์ และพาแมไ่ ปเท่ียวป่าท่ีเทือกเขาภูพาน พรรณานิคมมาอยา่ งยาวนาน เป็นต้นก�ำเนิดของ เป็นเหมือนลกู อมเม็ดใหญท่ ่ีมีไส้รสอรอ่ ย เป็นเหมือนลูกอมเม็ดใหญท่ ่ีมีไสร้ สอรอ่ ย แม่เห็นเถาวัลยป์ ่าขนาดใหญข่ ้ึนเล้ือยรอบต้นไม้ แมเ่ ห็นเถาวัลยป์ ่าขนาดใหญข่ ้ึนเล้ือยรอบต้นไม้ สรรพชวี ิต ด้วยแรงบันดาลใจจากหาดทรายริมน้�ำท่ีมี สะท้อนแนวคิดเร่อื งการน�ำแรงบนั ดาลใจจาก สะท้อนแนวคิดเร่อื งการน�ำแรงบนั ดาลใจจาก จึงเกิดแรงบนั ดาลใจในการทอผ้าลายเถาวัลย์ไพร จึงเกิดแรงบันดาลใจในการทอผ้าลายเถาวัลยไ์ พร ทรายเม็ดใหญเ่ ล็กต่างขนาด ท่ีเม่ือต้องแสงแดดเกิดเป็น สงิ่ ของใกล้มาพัฒนาเป็นลายผ้ารว่ มสมัย ส่งิ ของใกล้มาพฒั นาเป็นลายผ้ารว่ มสมัย ประกายระยบิ ระยบั เป็นท่ีมาของผ้าลายทรายอูน ผา้ ลายเกลยี วเฉลยี ง ผา้ ลายเกลยี วเฉลยี ง ผา้ ลายสายฝน ผา้ ลายฟันปลา ผา้ ลายนาสว่าง แม่สงั เกตเห็นเกลียวเชอื กท่ีมีลักษณะหมุนวน แมส่ ังเกตเห็นเกลียวเชอื กท่ีมีลักษณะหมุนวน วันหน่ึงในหน้าฝน แมน่ ่ังทอผ้าอยูท่ ่ีใต้ถนุ บา้ น ในอดีตชาวบ้านดอนกอยจะออกไปจับปลาตาม ชุมชนอ�ำเภอนาสว่างมีอาชีพท�ำนาเป็นหลัก อ่อนช้อย จึงเกิดความประทับใจ น�ำมามัดหม่ี อ่อนชอ้ ย จึงเกิดความประทับใจ น�ำมามัดหม่ี เห็นฝนตกลงมาเป็นสาย ดสู วยงามดี จึงได้ความคิด ท้องไรท่ ้องนา คุณยายท่านหน่ึงได้สงั เกตเห็น แรงบันดาลใจจากท่งุ นากว้างไกลสุดสายตา และทอเป็นผืนผ้า เป็นลายท่ีได้รบั ความนิยม และทอเป็นผืนผ้า เป็นลายท่ีได้รับความนิยม ท่ีจะน�ำมามัดเป็นลาย แล้วทอได้ผ้าลายสายฝน ฟันปลาท่ีมีความแหลมคมและเรียงเป็นแถวยาว ท่ีมีสสี นั ของกิจกรรม ไถ หว่าน และเก็บเก่ียว ท่ีเป็นลายยอดนิยม จึงเกิดแรงบนั ดาลใจน�ำมาทอผ้าท่ีมีลวดลายหยัก ท่ีหลากหลาย ถกู ถ่ายทอดออกมาเป็นลวดลาย เหมือนกับฟนั ของปลา บนผ้าทอลายนาสว่าง ผา้ ลายพลอยล้อมเพชร ผา้ ลายโคมเรยี ง ผา้ ยอ้ มสธี รรมชาติ ผา้ ยอ้ มสธี รรมชาติ เกิดจากความประทับใจในรูปทรงของเพชรพลอย ลายโคมเป็นลวดลายโบราณท่ีทอสง่ ต่อกันมา ผ้าฝ้ายทอมือมัดหม่ียอ้ มคราม ทอเชงิ ด้วย ผ้าฝ้ายทอมือมัดหม่ีย้อมคราม ทอเชิงด้วย ท่ีเป็นอัญมณสี วยงามล้�ำค่า จึงเกิดความคิดท่ีจะ อยา่ งต่อเน่ืองในพ้ืนถิ่นอีสาน ได้รบั แรงบันดาลใจ สีย้อมธรรมชาติหลากสีสนั จากพืชท้องถิ่น สียอ้ มธรรมชาติหลากสีสันจากพืชท้องถิ่น ทอผ้าลวดลายใหม่ โดยน�ำรูปทรงของเพชรและ มาจากการพบเห็นการประดับโคมท่ีเรียงราย ลวดลายคลาสสกิ สะท้อนเอกลักษณข์ อง ลวดลายคลาสสกิ สะท้อนเอกลักษณ์ของ พลอยมาประกอบเข้าด้วยกันให้ลงตัว และได้ให้ ท่ีวัดในวันสำ� คัญทางศาสนา น�ำมาดัดแปลงใหม่ ผืนผ้าทอมือแห่งบ้านดอนกอย ผืนผ้าทอมือแห่งบ้านดอนกอย ช่อื ว่าผ้าทอลายพลอยล้อมเพชร โดยทอเป็นแนวนอนเพ่อื ความรว่ มสมัย เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 11

กลมุ่ เยาวชนบา้ นดอนกอย ผา้ ลายลกู อมใหญ่ ผา้ ลายนาควารี ผ้าลายลูกอมใหญพ่ ฒั นาผ้าลายลกู อมเดิม ประเพณไี หลเรอื ไฟ เพ่ือบูชารอยพระพทุ ธบาท โดยเพ่มิ เติมไสข้ องลกู อมไว้ตรงก่ึงกลาง และพญานาคแห่งล�ำน้�ำโขง มีการประกวดเรือไฟ เป็นเหมือนลกู อมเม็ดใหญท่ ่ีมีไส้รสอรอ่ ย สร้างสรรค์กันอยา่ งสดุ ฝีมือ เป็นหน่ึงในบทบนั ทึก สะท้อนแนวคิดเร่ืองการน�ำแรงบันดาลใจจาก ทางวัฒนธรรมบนผ้าผืนงาม ส่ิงของใกล้มาพัฒนาเป็นลายผ้ารว่ มสมัย เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 12

ลายผา้ ในพระวนิ จิ ฉยั ฯ เม่ือวันท่ี 15 พฤศจิกายน 2563 สมเด็จพระเจ้าลกู เธอ ต�ำบลสว่าง อ�ำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร น้ัน เจ้าฟ้าสริ ิวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา เสด็จไปทรงเย่ยี ม พระองค์มีวินิจฉยั ว่า ให้ปรบั การทอลายเกล็ดเต่าให้มีขนาด กล่มุ ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นดอนกอย หมู่ 2 ต�ำบลสว่าง เล็กลง เพ่ือให้น�ำไปประยุกต์ใช้งานได้หลากหลายยิ่งข้ึน อ�ำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ในระหว่างท่ีพระองค์ คร้ันเม่ือสมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟ้าสริ วิ ัณณวรี ทอดพระเนตรผลิตภัณฑ์ผ้าและผ้าทอลายโบราณต่างๆ นารีรัตนราชกัญญา เสด็จไปทรงเป็นประธานในพธิ เี ปิดงาน ของกลุ่มน้ัน พระองค์ได้มีพระวินิจฉยั และพระราชทาน OTOP City 2020 ในวันท่ี 21 ธนั วาคม 2563 กล่มุ ทอผ้า ค�ำแนะน�ำ ให้น�ำลายผ้าโบราณ เพ่ือเป็นการฟ้ ืนฟภู ูมิปัญญา ยอ้ มครามบ้านดอนกอย ได้ถวายรายงานและน�ำผ้าท่ีทอข้ึน ท้องถิ่น พระองค์พระราชทานค�ำแนะน�ำให้ย้อมในโทนสี ตามพระวินิจฉยั ทลู เกล้าฯ ถวายเพ่ือทอดพระเนตรพระองค์ ท่ีอ่อนลงเพ่ือให้มีความรว่ มสมัย และปรับการทอชายผ้าถงุ ตรัสว่าสวยมาก ในโอกาสน้ีทางกลุ่มได้ทลู เกล้าฯ ถวายผ้าลาย ให้กว้าง ปรับการทอหัวผ้าถุงให้ยาวข้ึน ต้นกล้วยท่ีทอสลับกับลายฟันปลา สำ� หรับผ้าลายตุ้มป่องน้อย พระองค์มีพระวินิจฉัยเพิ่มเติม ให้ผสมผสานลวดลายเดิม พระสหายพระองค์ได้ซ้ือผ้าลายน้ี จ�ำนวน 4 เมตร เข้าด้วยกันเพ่ือให้เกิดลายใหม่ มีความรว่ มสมัยและเป็นสากล ท้ังน้ีมีพระด�ำริเพิม่ เติมให้ปรับข้นั ตอนการค้นหม่ีโดย อาทิ ทอผ้า ลายโคมไฟใหญส่ ลับกับลายพิกลุ ทอง ทอผ้าลาย ให้ฟมื กับโฮงหม่ีมีขนาดเท่ากัน เพ่อื ไม่ให้เสน้ ขอบด้ายมีพ้ืนท่ี ต้นกล้วยแทรกด้วยลายฟันปลา และทอผ้าลายต้มุ ป่องใหญ่ เหลือมากเกินจ�ำเป็น ยังทรงให้ศึกษาทดลองเร่อื งการ ให้มีสัดสว่ นของลายท่ีเล็กลง ยอ้ มครามเพ่ือให้ได้สีโทนอ่อนลง และทดลองการล้างด้าย สำ� หรบั ผ้าทอของกล่มุ ทอผ้าบา้ นค�ำประมง หมู่ 4 จนสีไม่ตกว่าจะต้องล้างก่ีน้�ำ เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 13

ลายผา้ ในพระวนิ จิ ฉยั ฯ ลายโคมไฟใหญ่สลับด้วยลายพกิ ลุ ทอง ลายต้มุ ป่องน้อย ลายต้นกล้วยสลับด้วยลายฟนั ปลา พระราชทานค�ำแนะน�ำให้ยอ้ มผ้าในโทนสีท่ีอ่อนลงอยา่ งโทน ทรงพระด�ำรใิ ห้มัดลายตุ้มป่องใหญใ่ ห้มีขนาดท่ีเล็กลง ทรงพระด�ำรใิ ห้น�ำลวดลายโบราณมาผสมผสานให้เกิดลวดลาย พาสเทล เพ่ือความรว่ มสมัยและมีความเป็นสากล ทรงพระด�ำริ เปล่ียนการยอ้ มให้เป็นโทนพาสเทลสคี รามอ่อน สรา้ งให้ผืนผ้าน้ี ใหมๆ่ ดังเชน่ ลายต้นกล้วยท่ีทอสลับกับลายฟนั ปลา โดยให้ ให้ผสมผสานลวดลายโบราณเข้าด้วยกัน เกิดเป็นผืนผ้าลายใหม่ มีความละเอียด ประณีต รว่ มสมัย และมีความเป็นสากล ลายต้นกล้วยมีหลากหลายขนาด ทอสลับกับลายฟนั ปลาเป็น ท่ีงดงาม เป็นลายโคมไฟใหญท่ อสลับด้ายลายพิกุลทองในสัดสว่ น แนวยาวอีกท้ังยงั พระราชทานค�ำแนะน�ำให้ยอ้ มสคี รามในเฉด ท่ีสมดลุ กัน ท่ีอ่อนลง เพ่ือให้มีความเป็นสากลและรว่ มสมัย เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 14

การลงพน้ื ท่ี ของผเู้ ชย่ี วชาญและ นกั ออกแบบ ผเู้ ชยี่ วชาญและนักออกแบบหลากหลายสาขา ลงพ้นื ทเ่ี พ่ือรวบรวมขอ้ มูล, องค์ความรูท้ ส่ี ำ� คัญ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกับการพัฒนาและอัตลักษณ์ผา้ ทอสำ� หรบั 4 กล่มุ ชุมชนทเ่ี ข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล โดยได้วิเคราะหโ์ อกาสและอุปสรรคของท้ัง 4 ชุมชน ได้ดังน้ี กล่มุ ทอผา้ ย้อมครามบา้ นดอนกอย กลุ่มทอผา้ ย้อมครามบ้านค�ำประมง กล่มุ สรา้ งเสริมอาชีพชุมชนบา้ นดอนกอย กลุ่มเยาวชนบ้านดอนกอย เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 15

การลงพน้ื ทข่ี องผเู้ ชย่ี วชาญและนกั ออกแบบ ผเู้ ชย่ี วชาญและนักออกแบบหลากหลายสาขา ลงพ้นื ทเี่ พ่อื รวบรวมขอ้ มูล, องค์ความรูท้ สี่ ำ� คัญทเ่ี กยี่ วข้องกับการพัฒนาและอัตลักษณ์ผา้ ทอสำ� หรบั 4 กล่มุ ชุมชน ทเี่ ข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล โดยได้วิเคราะหโ์ อกาสและอุปสรรคของท้ัง 4 ชุมชน ได้ดังนี้ จดุ แขง็ และโอกาสของ 4 กลมุ่ ชมุ ชนทเ่ี ขา้ รว่ มกจิ กรรมโครงการดอนกอยโมเดล 1. 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล มีปราชญช์ าวบา้ นและภมู ิปัญญาพ้นื ถิ่นจากบรรพบุรุษท่ีครอบคลมุ และหลากหลาย 2. ผูน้ ำ� ท้องท่ี ผู้นำ� ท้องถิ่น และผ้นู �ำของ 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดลเอาใจใสป่ ระชาชน คอยดแู ลทุกข์สุขชว่ ยแก้ปัญหา 3. 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล เป็นชุมชนต้นแบบทางด้านการสรา้ งสรรค์ผ้าย้อมครามและผา้ ยอ้ มสี ธรรมชาติ เป็นท่ีรู้จัก และได้รับการยอมรบั ท้ังในประเทศและต่างประเทศ 4. การสร้างสรรค์ผ้ายอ้ มครามและผา้ สธี รรมชาติ เปน็ อาชีพหลักท่ีสรา้ งรายได้ใหแ้ ก่ท้ัง 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล 5. 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล เป็นชุมชนต้นแบบทางด้านเศรษฐกิจพอเพยี งในระดับต�ำบล 6. สมาชิกของท้ัง 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล มคี วามรูแ้ ละเข้าใจทางด้านการตลาดและการประชาสมั พันธผ์ ลิตภัณฑ์ ผา้ ยอ้ มครามและผ้าย้อมสธี รรมชาติ 7. 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ประกอบไปด้วย กลุ่มทอผา้ ย้อมครามบา้ นดอนกอย, กล่มุ ทอผา้ ย้อมครามบา้ นค�ำประมง, กล่มุ สร้างเสรมิ อาชีพชุมชนบา้ นดอนกอย และกล่มุ เยาวชนบ้านดอนกอย เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 16

จดุ ออ่ นและอปุ สรรคของ 4 กลมุ่ ชมุ ชนทเ่ี ขา้ รว่ มกจิ กรรมโครงการดอนกอยโมเดล 1. 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ขาดแหล่งเรียนรู้ทอผ้าย้อมครามแบบครบวงจร เพ่ือเปน็ การอนรุ กั ษ์สบื ทอดภูมิปัญญาท้องถ่ิน ไว้เปน็ แหล่งเรยี นรู้ในชุมชน และเพ่อื ดึงดูดนักท่องเท่ียว สร้างรายได้ให้แก่ชุมชน 2. ใน 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ยังขาดสถานท่ีท่องเท่ียวสำ� คัญในการดึงดดู นกั ท่องเท่ียว 3. ประชาชนใน 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ยังประสบปัญหาด้านเงินทนุ ในการประกอบอาชีพ เน่ืองจากต้นทุนการผลิตมรี าคาสงู ข้ึน 4. 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ขาดก�ำลังการผลิตผ้าย้อมครามและผ้าย้อมสีธรรมชาติ เพราะสมาชิกกล่มุ ทอผา้ สว่ นใหญ่ เปน็ ผ้สู ูงวัย มีก�ำลังการผลิตน้อย 5. 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ขาดแคลนวัสดุอุปกรณ์ในการผลิตผ้าย้อมครามและผ้ายอ้ มสีธรรมชาติ 6. สมาชกิ ท้ัง 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ขาดองค์ความรูแ้ ละทักษะในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ผ้าย้อมครามและผ้าย้อม สธี รรมชาติให้มีมลู ค่าสูงข้ึน 7. ท้ัง 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเข้ารว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ขาดแหล่งเรยี นรู้การผลิตผ้ายอ้ มครามและผา้ สีธรรมชาติท่ีครบวงจร 8. สมาชิกของท้ัง 4 กล่มุ ชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล สว่ นใหญเ่ ปน็ ผู้สงู วัย ไมส่ นั ทัดในเร่อื งการตลาดออนไลน์ 9. เยาวชนในชุมชนไมค่ ่อยได้เข้ารว่ มกิจกรรมกับทางสมาชิกหมูบ่ ้าน 10. เยาวชนในชุมชนหา่ งเหนิ วัฒนธรรมประเพณีประจ�ำชุมชน เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 17



เสอ้ื ผา้ และเครอ่ื งประดบั ดอนกอยสกลแฟชน่ั คอลเลคชน่ั จากการลงพ้นื ทแี่ ละการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการใน 4 กล่มุ ชุมชนทเี่ ขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล น�ำมาซงึ่ แนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผา้ ยอ้ มคราม และผา้ ยอ้ มสธี รรมชาติ สู่ ‘ดอนกอยสกลแฟช่ันคอลเลคช่นั ’ ทเี่ ป็นการบูรณาการองค์ความรูจ้ ากภมู ปิ ัญญาพ้ืนถิ่นเข้ากับเทรนด์แฟช่ันล่าสดุ อยา่ งลงตัว สรา้ งผลิตภัณฑ์ทมี่ คี วามรว่ มสมยั และเป็นสากล เป็นทต่ี ้องการของกล่มุ ลกู ค้าเป้าหมายทใี่ หค้ ณุ ค่ากับงานฝีมอื ทกี่ �ำลังจะสญู หาย เดรสเช้ิตแขนยาว ชุดเดรสแขนกดุ เส้อื คอกลมพรอ้ มเขม็ ขัด กางเกงขายาวตัดต่อผา้ เส้อื คลมุ ทรงกิโมโน เส้อื ตัวส้นั ตัดต่อแถบผา้ ทอ กางเกงสสี่ ว่ น โอบิ ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายมัดหม่ียอ้ มสี เย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี เย็บด้วยผ้าฝ้ายมัดหม่ียอ้ มสี ทป่ี ลายขา พรอ้ มเขม็ ขดั แถบผา้ ทอลาย ตัดเยบ็ ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเยบ็ ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเยบ็ ด้วยแถบผ้าฝ้ายทอมือ ธรรมชาติลายเถาวัลย์ไพร ธรรมชาติ ทอลายเชงิ ผ้า ธรรมชาติลายขนนกประยุกต์ ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ย้อมสธี รรมชาติ ลายทรายอูน ย้อมสธี รรมชาติลายทรายอูน ย้อมสีธรรมชาติ ความยาว 1 เมตร ความยาว 3.5 เมตร จาก สลับสี ความยาว 3.5 เมตร ความยาว 2.5 เมตร จาก ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า 2 สี ธรรมชาติ ความยาว 3 เมตร จาก ความยาว 2 เมตร จากกล่มุ ทอผ้า ความยาว 2 เมตร จากกลุ่มทอผ้า จากกล่มุ ทอผ้าย้อมคราม กล่มุ สร้างเสริมอาชพี ชุมชน จากกลุ่มทอผ้ายอ้ มคราม กล่มุ ทอผ้ายอ้ มครามบา้ น ความยาว 3 เมตร จากกล่มุ ทอผ้า กล่มุ ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นดอนกอย ย้อมครามบา้ นดอนกอย ย้อมครามบ้านดอนกอย บ้านดอนกอย บา้ นดอนกอย บา้ นดอนกอย ค�ำประมง ย้อมครามบา้ นค�ำประมง เส้อื คอกว้างแขนกดุ เส้อื คลมุ กางเกงขาส้นั กางเกงขาส้นั จบี หน้า เส้อื แขนกดุ กางเกงขายาว เส้อื เช้ติ ทรงพอนโชคอโปโล กางเกงขาส้นั สามสว่ น ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายมัดหม่ีย้อมสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือ ย้อมสธี รรมชาติลายโคมเรียง เส้ือคลมุ ใช้ผ้าท้ังผืนแบบ Zero ตัดเยบ็ ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ธรรมชาติลายโคมเรียง ธรรมชาตลิ ายเกลด็ เตา่ ความยาว ธรรมชาติครามน้�ำ 6 ความยาว ย้อมสธี รรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว 1.5 เมตร จากกลุ่ม ความยาว 1.5 เมตร จากกลุ่ม ความยาว 2.5 เมตร จากกลุ่ม 2.5 เมตร จากกล่มุ ทอผ้ายอ้ ม 2.5 เมตร จากกลุ่มทอผ้า ความยาว 2 เมตร จากกล่มุ ทอผ้าย้อมครามบา้ นดอนกอย Waste ตัดเยบ็ ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้าย ยอ้ มสธี รรมชาติลายโคมเรียง ทอผ้าย้อมครามบ้านค�ำประมง สรา้ งเสรมิ อาชพี ชุมชน ครามบา้ นค�ำประมง ตัดต่อ ย้อมครามบ้านดอนกอย ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นค�ำประมง บา้ นดอนกอย ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือยอ้ มสี ทอมือยอ้ มสธี รรมชาติลาย ความยาว 1.5 เมตร จากกลุ่ม ธรรมชาติลายโคมเรียง ความยาว 1 เมตร จากกลุ่มสร้างเสรมิ อาชีพ โคมเรยี ง ความยาว 3 เมตร จาก ทอผ้าย้อมครามบ้านดอนกอย ชุมชนบา้ นดอนกอย กล่มุ ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นดอนกอย เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 19

ชุดเส้อื แขนส้นั และกางเกง เส้อื เช้ติ คอฮาวาย กางเกงขายาว เส้อื คอกลมแขนกดุ กางเกงขายาว เส้อื คลมุ ตัวยาว เส้อื คอจนี แขนกดุ กางเกงขาส้นั จบี หน้า ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ แต่งระบาย ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ธรรมชาติลายสายฝน ความยาว ยอ้ มสีธรรมชาติลายทรายอูน ย้อมสีธรรมชาติลายทรายอูน ตัดเยบ็ ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว ยอ้ มสีธรรมชาติลายลกู อมใหญ่ ยอ้ มสีธรรมชาติลายลกู อมใหญ่ ย้อมสธี รรมชาติลายลกู อมใหญ่ 4 เมตร จากกล่มุ ทอผ้ายอ้ มคราม ความยาว 2 เมตร จากกลุ่ม ความยาว 3 เมตร จากกลุ่ม ยอ้ มสีธรรมชาติลายขอเจ้าฟ้า 3 เมตร จากกล่มุ ทอผ้ายอ้ มคราม ความยาว 2.5 เมตร จากกลุ่ม ความยาว 2 เมตร จากกล่มุ ความยาว 2 เมตร จากกลุ่ม บ้านค�ำประมง ทอผ้ายอ้ มครามบ้านดอนกอย ทอผ้าย้อมครามบา้ นดอนกอย สริ วิ ัณณวรฯี ความยาว 2 เมตร บ้านค�ำประมง และตัดต่อด้วยผ้า ทอผ้าย้อมครามบา้ นดอนกอย ทอผ้าย้อมครามบา้ นดอนกอย ทอผ้าย้อมครามบา้ นดอนกอย จากกลุ่มสรา้ งเสรมิ อาชพี มัดหม่ีฝ้ายทอมือยอ้ มสธี รรมชาติ ชุมชนบา้ นดอนกอย ลายโคมเรียง ความยาว 0.5 เมตร จากกลุ่มสรา้ งเสริมอาชพี ชุมชน บ้านดอนกอย เส้อื เช้ติ คอจนี แขนยาว กางเกงขายาว แจ็กเก็ตแขนยาว เส้อื เชิต้ คอจนี แขนยาว เส้อื เชิต้ แขนกดุ กระโปรงป้าย กระโปรงเอวยดื สลับสี กระโปรงป้าย ตัดเยบ็ ด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้ามัดหม่ีฝ้ายทอมือ ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ยอ้ มสธี รรมชาติ ลายนาควารี ย้อมสธี รรมชาติ ลายนาควารี ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว ย้อมสธี รรมชาติ ลายนาควารี ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว ความยาว 2 เมตร จากกลุ่ม ความยาว 2.5 เมตร จากกล่มุ 2.5 เมตร จากกลุ่มทอผ้า ความยาว 2 เมตร จากกลุ่ม 2 เมตร จากกล่มุ ทอผ้ายอ้ มคราม 2 เมตร และตัดต่อด้วยผ้าลาย ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นค�ำประมง ทอผ้าย้อมครามบา้ นค�ำประมง ย้อมครามบา้ นค�ำประมง ทอผ้าย้อมครามบา้ นค�ำประมง บา้ นค�ำประมง ธรรมชาติลายกลีบมะเฟือง ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว ดาวสกล ความยาว 3 เมตร จากกล่มุ ทอผ้ายอ้ มคราม ความยาว 3 เมตร ตัดต่อด้วย 4 เมตร และตัดต่อด้วยผ้าลาย บ้านค�ำประมง ผ้าลายเกล็ดเต่า ความยาว 3 เมตร กลีบมะเฟอื ง ความยาว 1.5 เมตร จากกล่มุ ทอผ้าย้อมคราม จากกล่มุ ทอผ้าย้อมคราม บา้ นค�ำประมง บา้ นค�ำประมง เส้อื เชิต้ แขนยาว กางเกงขาสามสว่ น เส้อื คลมุ ตัวยาว กางเกงเอวยดื ขายาว กระเป๋าถือ กระเป๋าถือ รองเท้าสน้ สงู รองเท้าสน้ แบน ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายทอมือย้อมสี ตัดเยบ็ ด้วยผ้าฝ้ายมัดหม่ีทอมือ ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ตัดเย็บด้วยผ้าฝ้ายทอมือยอ้ มสี ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า 2 สี ธรรมชาติลายเกล็ดเต่า ความยาว ธรรมชาติลายดาวสกล ความยาว ธรรมชาติลายกลีบมะเฟือง ธรรมชาติสานสีเทา ความยาว ยอ้ มสีธรรมชาติสาน ความยาว ธรรมชาติประดับหนังสีน้�ำเงิน ธรรมชาติ ความยาว 0.5 เมตร ความยาว 3 เมตร จากกล่มุ 2.5 เมตร จากกล่มุ ทอผ้า 5 เมตร ตัดต่อผ้าลายกลีบมะเฟอื ง ความยาว 1 เมตร และผ้าลาย 1.5 เมตร จากกล่มุ ทอผ้ายอ้ ม 1.5 เมตร จากกล่มุ ทอผ้า ความยาว 0.5 เมตร จากกลุ่ม จากกล่มุ ทอผ้าย้อมคราม ทอผ้ายอ้ มครามบ้านค�ำประมง ย้อมครามบา้ นค�ำประมง ความยาว 2 เมตร จากกล่มุ ทอผ้า เกล็ดเต่า ความยาว 3 เมตร ครามบา้ นค�ำประมง ผ้าทอ ยอ้ มครามบ้านดอนกอย ทอผ้ายอ้ มครามบา้ นดอนกอย บ้านค�ำประมง ยอ้ มครามบา้ นค�ำประมง จากกลุ่มทอผ้าย้อมคราม ด้านในจากกลุ่มทอผ้าย้อมคราม บา้ นค�ำประมง บา้ นดอนกอย เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 20

การอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร โครงการดอนกอยโมเดล การอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการได้เชิญตัวแทนจากท้ัง 4 กล่มุ ชุมชนทเ่ี ขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการ ดอนกอยโมเดล เข้ารว่ มแสดงความคิดเหน็ และสรุปผลในการจัดท�ำแบรนดิ้งและบรรจุภัณฑ์ สำ� หรบั 4 กล่มุ ชุมชนทเี่ ขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ในโครงการ ‘ดอนกอยโมเดล’ เพ่ือเพิม่ มลู ค่าและคณุ ค่าใหก้ ับผา้ ยอ้ มครามและผา้ ยอ้ มสธี รรมชาติ สอดคล้องกับ การยกระดับ พัฒนาลวดลายผา้ และผลิตภัณฑ์เพ่อื ชุมชนมรี ายได้เพิ่มขึน้ อยา่ งย่งั ยนื ต่อไป แบรนด์ดอนกอยสกล แบรนด์ดอนกอยสกลภายใต้โครงการดอนกอยโมเดล สำ� หรบั 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล จังหวัดสกลนคร ด�ำเนินการโดย กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย ท่ีมุ่งม่ันฟ้ นื ฟูภูมิปัญญาพ้นื ถิ่นในการผลิต ผ้าทอมือด้วยสยี ้อมจากธรรมชาติ โดยเริม่ ต้ังแต่การวิเคราะห์จุดดีจุดด้อย และความต้องการของ 4 กลุ่มชุมชน ท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล มาสรา้ งสรรค์แนวคิดส�ำหรบั การพฒั นาผลิตภัณฑ์ การพัฒนาคุณภาพ ของเส้นใย การย้อมทอ ไปจนถึงการออกแบบลวดลาย เกิดเป็นแบรนด์ท่ีมีความรว่ มสมัย เป็นการยกระดับผลิตภัณฑ์ จากภูมิปัญญาพ้ืนถ่ินสูต่ ลาดโลก สร้างมาตรฐานระดับสากล เพ่ือวิถีชุมชนท่ีย่ังยนื สรุปแนวทางการออกแบบแบรนดิ้งและบรรจุภัณฑ์โครงการดอนกอยโมเดล 1. ออกแบบแบรนดิ้งบรรจุภัณฑ์โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นน�ำมาออกแบบสรา้ งสรรค์ให้มีลักษณะเฉพาะตัว อันยากจะลอกเลียน สามารถผลิตในจ�ำนวนมากได้จรงิ มีน้�ำหนักเบา (ค่าสง่ ไม่เกิน 100 บาท) 2. ออกแบบเอกสารอธบิ ายผลิตภัณฑ์ท่ีเล่าเร่ืองราวของภูมิปัญญาท้องถิ่น ผา่ นผลิตภัณฑ์สร้างมูลค่าเพิ่ม และคณุ ค่าเทียบเท่าแบรนด์ระดับโลก เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 21

แบรนดง้ิ และบรรจภุ ณั ฑโ์ ครงการดอนกอยโมเดล แบรนดิ้งและบรรจุภัณฑ์ทอี่ อกแบบเป็นการเฉพาะ สำ� หรบั 4 กล่มุ ชุมชนทเี่ ขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอยโมเดล ด้วยวัตถปุ ระสงค์ในการบรรจุผลิตภัณฑ์ ผา้ ยอ้ มครามและผา้ ยอ้ มสธี รรมชาติ และยงั เป็นการถ่ายทอดเร่อื งราวความเป็นมาและภมู ิปัญญาพ้นื ถ่ิน ทไี่ ด้รบั การพัฒนาเพ่อื ความย่งั ยนื ตน้ แบบตราสญั ลกั ษณด์ อนกอยโมเดล ตราสญั ลกั ษณด์ อนกอยโมเดล การอบรมเชิงปฏิบตั ิการมีมติเป็นเอกฉันท์จากท้ัง 4 กลุ่มชุมชนท่ีเขา้ รว่ มกิจกรรมโครงการดอนกอย ภาพหัวใจท่ีประกอบข้นึ ด้วยไจด้าย ถึงความรักและใสใ่ จในการสร้างสรรค์ โมเดล ในการใช้ภาพหัวใจท่ีประกอบข้ึนจากไจด้าย เพ่ือส่อื ถึงความรกั และใสใ่ จในการสรา้ งสรรค์ ผ้าทอมือท่ีเป็นภูมิปัญญาพ้ืนถิ่น และมีมติเป็นเอกฉันท์จากท้ัง 4 กลุ่มชุมชนท่ีเข้ารว่ มกิจกรรมโครงการ ผลงานผ้าทอมือท่ีเป็นภูมิปัญญาพ้นื ถิ่น ดอนกอยโมเดล ในการใช้สนี ้�ำเงินครามน้�ำเก้าเป็นสีตราสัญลักษณแ์ บรนดิ้งและบรรจุภัณฑ์ส�ำหรับ ดอนกอยสกล ในโครงการดอนกอยโมเดล รวมท้ังใช้เป็นแนวทางการพฒั นาผลิตภัณฑ์ของโครงการ ดอนกอยสกลท้ังหมด เพราะส่ือถึงผ้าครามซ่ึงเป็นเอกลักษณ์ท่ีโดดเด่นของชุมชนบา้ นดอนกอย และความหมายของครามน้�ำเก้า ส่ือถึงความเจริญก้าวหน้า และวิถีชีวิตท่ีย่ังยนื สืบไป เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 22

แบรนดง้ิ และบรรจภุ ณั ฑโ์ ครงการดอนกอยโมเดล ถงุ กระดาษขนาดใหญ่ ถงุ กระดาษขนาดเล็ก กล่องพับขนาดใหญ่ กล่องพบั ขนาดเล็ก เอกสารบรรยายผลิตภัณฑ์ สูง 40.5 / กว้าง 43 สงู 33 / กว้าง 22 สงู 38 / กว้าง 29.5 สูง 17.5 / กว้าง 27.5 สงู 15 / กว้าง 23 เซนติเมตร ลึก 14 เซนติเมตร ลึก 12 เซนติเมตร ลึก 10.5 เซนติเมตร ลึก 9.5 เซนติเมตร (เม่ือพบั แล้ว) ป้ายตราสญั ลักษณ์รูปหวั ใจ ป้ายผา้ ขนาดใหญ่ ป้ายผา้ ขนาดเล็ก ป้ายหอ้ ยสเ่ี หลยี่ มจัตรุ สั ป้ายหอ้ ยสเี่ หลยี่ มยาว สงู 5 / กว้าง 5.8 เซนติเมตร สงู 5 / กว้าง 7 เซนติเมตร สงู 1.3 / กว้าง 5.8 เซนติเมตร สงู 8 / กว้าง 8 เซนติเมตร สูง 15 / กว้าง 5 เซนติเมตร เอกสารประกอบนิทรรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 23

แบรนดง้ิ และบรรจภุ ณั ฑโ์ ครงการดอนกอยโมเดล เชือกทอมอื ถงุ ผา้ ชุดโปสต์การด์ สายคาดขนาดใหญ่ สายคาดขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.4 เซนติเมตร สงู 29 / กว้าง 22 เซนติเมตร สูง 12.7 / กว้าง 17.8 เซนติเมตร ยาว 34 / กว้าง 9 เซนติเมตร ยาว 34 / กว้าง 6 เซนติเมตร ใบเสรจ็ รบั เงิน ซองใสใ่ บเสรจ็ รบั เงิน กระดาษหอ่ เส้อื สติกเกอรแ์ บบกลม สติกเกอรแ์ บบยาว และสำ� เนาใบเสรจ็ รบั เงิน สูง 15 / กว้าง 11 เซนติเมตร สูง 42 / กว้าง 59.4 เซนติเมตร เสน้ ผา่ ศูนยก์ ลาง 5 เซนติเมตร สงู 2.5 / กว้าง 6 เซนติเมตร สูง 20 / กว้าง 20 เซนติเมตร (เม่ือพับแล้ว) เอกสารประกอบนทิ รรศการโครงการดอนกอยโมเดล • กรมการพฒั นาชุมชน กระทรวงมหาดไทย 24