นิทรรศการออนไลน์วันสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

พระราชประวัติ ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ ช า ติ ไทยอีกหนึ่งวัน เนื่องจากเป็น วั น ค ล้ า ย วั น ป ร า บ ด า ภิ เ ษ ก ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ จ้ า ต า ก สิ น มหาราช พระมหากษัตริย์ผู้ กอบกู้เอกราชจากพม่าให้แก่ ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย แ ล ะ เ ป็ น พ ร ะ ม ห า ก ษัตริ ย์ แห่งกรุง ธนบุรีเพียงพระองค์เดียวจึง ข อ น า พ ร ะ ร า ช ป ร ะ วั ติ ข อ ง พระมหากษัตริย์ผู้ย่ิงใหญ่ มา บอกเล่า เพื่อร่วมราลึกถึง พระมหากรุณาธิคุณ และ ความกล้าหาญของพระองค์ ท่ีช่วยให้คนไทยได้มีชาติไทย อาศัยอยู่มาจนถึง ณ ทกุ วันน้ี พระบรมสาทิสลกั ษณ์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช หรือสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี หรืออีกพระนามคือ สมเด็จพระบรมราชาที่ 4 พระราชสมภพ เมื่อวันอาทิตย์ท่ี 17 เมษายน พ.ศ. 2277 ทรงมีพระ นามเดิมว่า \"สิน\" พระบิดาเป็นพ่อค้าชาวจีนแต้จิ๋ว นามว่า \"นายไหฮอง แซ่แต้\" พระมารดา เป็น หญิงไทยนามว่า \"นกเอี้ยง\" สันนิษฐานว่า ถ่ินกาเนิดของพระองค์น่าจะอยู่แถบภาคกลาง ในกรุง ศรอี ยุธยา มากกวา่ เมอื งตาก

พระราชประวัติ ในวยั เยาว์ พระยาจักรีได้รับเดก็ ชายสินเป็นบตุ รบุญธรรม และนาไปฝากให้เรียนหนงั สือกับพระ อาจารยท์ องดี วดั โกษาวาส (วัดคลงั ) ทรงศึกษาพระไตรปฎิ กจนแตกฉาน จากน้นั เมอื่ เล่าเรียนจบ พระ ยาจักรีได้พาเด็กชายสิน ไปถวายตัวเป็นมหาดเล็กในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ด้วยความเฉลียว ฉลาด รอบรู้ และพูดได้ถึง 3 ภาษา พระองค์จึงได้รับโปรดเกล้าฯ เป็นมหาดเล็กรายงานราชการ ทั้งหลายในกรมมหาดไทย และกรมวงั ศาลหลวง กระทั่งปี พ.ศ. 2301 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ เสด็จสวรรคต สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร ขึ้น ครองราชย์ต่อได้เพียง 3 เดือนเศษ ก็ถวายราชสมบัติให้สมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์ พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้นายสินมหาดเล็กรายงาน เชิญท้องตราราชสีห์ข้ึนไปชาระความหัวเมืองฝ่ายเหนือ นายสินมหาดเล็ก สร้างผลงานได้รับความดีความชอบ สมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งนาย สินมหาดเล็กรายงานเป็นหลวงยกบัตรเมืองตาก จนกระทั่งพระยาตากถึงแก่กรรม หลวงยกบัตรเมือง ตากจงึ ได้เลอ่ื นเปน็ พระยาตาก ปกครองเมอื งตากสบื ตอ่ ไป ครั้นเมื่อพม่ายกทัพมารุกรานกรุงศรีอยุธยาทางตอนใต้ เม่ือปี พ.ศ. 2307 โดยมีมังมหานรธา เป็นแม่ทัพ พระยาตากยกทัพไปช่วยรักษาเมอื งเพชรบุรี และตีทัพพม่ากลับไปอย่างง่ายดาย ต่อมาเม่ือ ปี พ.ศ. 2308 พม่าได้ยกทัพมาตีกรุงศรีอยุธยาอีกครั้ง พระยาตากก็สามารถช่วยรักษาพระนครไว้ได้ อีก ความดีความชอบนี้ ทาให้ สมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์ โปรดเกล้าฯ แต่งต้ังพระยาตากเป็นพระยาวชิร ปราการ เจา้ เมืองกาแพงเพชร แต่ยังไม่ทันที่พระยาวชิรปราการจะได้ครองเมืองกาแพงเพชร พมา่ ก็ยก ทพั มาตีกรงุ ศรอี ยุธยาอกี คร้ัง พระยาวชิรปราการจงึ ต้องเขา้ กรุงศรอี ยุธยา เพ่ือป้องกันพระนคร

การกอบก้เู อกราช เส้นทางเดนิ ทพั ของพระเจา้ ตากครง้ั กอบกเู้ อกราช ระหว่างทาการสู้รบอยู่นั้น พระยาวชิรปราการเกดิ ทอ้ แท้ใจทแ่ี ม้จะตคี ่ายพมา่ ได้ แต่พระ นครไม่สง่ กาลังไปหนุน จนทาให้พม่ายึดค่ายกลับคืนได้ อีกทง้ั ยงั เห็นว่า ทพั พม่ามกี าลงั มากกว่า หากออกไปรบคงพ่ายแพอ้ ยา่ งหมดทางสู้ และตนเองยังถกู ภาคทณั ฑ์ที่ยงิ ปนื ใหญใ่ สท่ ัพพม่าโดย ไม่ไดข้ ออนญุ าตจากศาลาลูกขุนขึน้ ดว้ ยเหตนุ ้ี พระยาวชิรปราการจงึ เห็นวา่ คงไมม่ ีประโยชน์ที่จะ อย่ปู อ้ งกนั พระนคร และเชอื่ ว่า กรงุ ศรีอยุธยาคงจะต้องเสียกรงุ เสียครานี้ เพราะผู้นาออ่ นแอ ไม่ สนใจบ้านเมือง พระยาวชริ ปราการจึงนาไพร่พล 500 คน ตฝี ่าวงล้อมพม่าออกจากคา่ ยพชิ ยั ไป ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ และยึดเมืองระยองได้สาเรจ็ ระหว่างน้ัน ได้เกดิ เหตุอศั จรรย์ พายุหมุน อยา่ งรุนแรงจนบิดตน้ ตาลเปน็ เกลยี วโดยไม่คลายตัว ชาวบ้านจึงเรยี กว่า \"ตาลขด\" ขณะทีเ่ หล่า เสนาบดี ทหารทง้ั หลายก็ยกย่องพระยาวชิรปราการเป็น \"เจ้าตาก\"

การกอบก้เู อกราชปราบดาภเิ ษก หลังจากน้ัน พระเจ้าตาก วางแผนจะเข้ายึดเมืองจันทบูร จึงสั่งให้ทหารทาลายหม้อข้าว ให้หมด เพ่ือปลุกขวัญกาลังใจทหารให้ฮึดสู้ตีเมืองจันทบูรให้แตก จะได้เข้าไปทานข้าวในเมือง จน สุดท้ายกองทัพพระเจ้าตากสามารถตีเมืองจันทบูรได้เม่ือวันท่ี 15 มิถุนายน พ.ศ. 2310 หลังจาก นั้นก็ได้มีผู้คนมาเข้าร่วมกับพระองค์เป็นจานวนมาก เนื่องจากเมืองจันทบูรและเมืองตราดไม่มี พม่าเขา้ ยึดครอง กระทง่ั 3 เดือนผา่ นไป พระองค์รวบรวมเสบียง และกาลงั คนได้ราว 5,000 คน จงึ ไดย้ ก ทัพเรือล่องมาจนถึงปากแม่น้าเจ้าพระยา และยึดเมืองธนบุรีจากพม่าได้สาเร็จ จากน้ัน พระองค์ ได้ยกทัพเรือต่อไปยังกรุงศรีอยุธยา ก่อนจะสามารถเข้ายึดค่ายโพธ์ิสามต้น และขับไล่ทหารพม่า ออกไปจากราชอาณาจักร สามารถกอบกเู้ อกราชได้สาเร็จภายในเวลา 7 เดอื น นบั ตั้งแตท่ ี่เสยี กรุง เม่อื ปี พ.ศ. 2310 วัดอินทารามวรวิหาร (วัดบางย่ีเรือนอก หรือวัดบางยี่เรือใต้) พระอารามหลวง วัดประจารัชกาล ของสมเด็จพระเจา้ กรุงธนบุรี

การปราบดาภเิ ษก หลังจากนั้น พระองค์ได้ยกทัพกลับมาท่ีธนบุรี ต้ังราชธานีใหม่ ณ ท่ีแห่งน้ี ขนานนามว่า \"กรงุ ธนบรุ ีศรมี หาสมทุ ร\" และทรงปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษตั ริย์ เม่ือวันท่ี 28 ธันวาคม พ.ศ. 2310 ในพระชนมายุ 34 พรรษา ทรงเฉลิมพระนามว่า สมเด็จพระบรมราชาที่ 4 และพระราช กรณียกิจหลังจากน้ันของพระองค์ คือการปราบปรามก๊กต่าง ๆ ที่แตกแยกเป็นฝ่าย เพ่ือรวบรวม ให้เปน็ อาณาจักรเดียวกัน และฟื้นฟคู วามเสยี หายทเ่ี กิดข้นึ หลงั จากทาสงครามกับพม่า การปราบดาภิเษกเปน็ พระมหากษัตรยิ ข์ องสมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราช สมเด็จพระเจ้าตากสิน ทรงครองราชย์ได้ 15 ปี ก็เสด็จสวรรคตเมื่อวันท่ี 6 เมษายน พ.ศ. 2325 สิริพระชนมายุได้ 48 พรรษา โดยเหตุแห่งการสวรรคตปรากฏในเอกสารหลาย ๆ ฉบับและสาเหตุแตกต่างกัน แต่เหตุส่วนใหญ่ท่ีปรากฏ คือ ในช่วงปลายรัชสมัยได้เกิดกบฏขึ้นที่ อยุธยา เจ้าเมืองจึงหนมี ายงั กรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้าตากสิน จึงรับสั่งให้พระยาสรรคข์ ึ้นไปนาตัว ผู้กระทาผิดมาลงโทษ แต่พระยาสรรค์กลับไปเข้าพวกกบฏ และยกพวกมาปล้นพระราชวังกรุง ธนบุรี พร้อมบังคับให้สมเด็จพระเจ้าตากสินออกผนวช เพ่ือควบคุมพระองค์ไว้ในวัดอรุณราชวรา ราม ต่อมา สมเดจ็ เจ้าพระยามหากษัตรยิ ศ์ กึ (ทองดว้ ง) ซง่ึ กาลังยกทพั ไปเขมร ได้ยกทพั มายัง กรุงธนบุรีก่อน และได้เข้าปราบปรามพระยาสรรค์ และขุนนางท่ีก่อกบฏ สมเด็จพระเจ้ากรุง ธนบุรีถูกกล่าวโทษวา่ พระองค์ทรงเสียพระสติ ทาให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อน จึงถูกสาเร็จ โทษด้วยท่อนจันทน์ และเสด็จสวรรคต จากน้ันสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกก็ปราบดาภิเษก เป็น พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟ้าจฬุ าโลก ปฐมกษตั รยิ แ์ หง่ ราชวงศจ์ กั รีสืบต่อมา สว่ นพระยา สรรค์ก็ถกู นาตัวไปประหารชีวิต

รชั สมัยของสมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ ต ล อ ด รั ช ส มั ย ข อ ง ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ จ้ า ต า ก สิ น พระองค์ได้ทาสงครามกับ พม่าถึง 9 คร้ังและทรงได้รบั ชัยชนะทุกครั้ง รวมทั้งทรง ทาศึกกับเขมร 3 ครั้ง ส่วน พระราชกรณียกิจด้านอ่ืน ๆ นอกจากการเมืองและการ ศึกสงครามแล้ว พระองค์ ทรงฟื้นฟดู า้ นเศรษฐกิจ การ ค ม น า ค ม ก า ร บ า รุ ง ก า ร ศึ ก ษ า ต า ม วั ด ก า ร ร ว บ ร ว ม พ ร ะ ไ ต ร ปิ ฎ ก อัญเชิญพระแก้วมรกต และ พ ร ะ บ า ง จ า ก เ วี ย ง จั น ท น์ ก ลั บ ม า ยั ง ก รุ ง ธ น บุ รี บู ร ณ ป ฏิ สั ง ข ร ณ์ วั ด ว า อารามต่ง ๆ ด้วยพระราช ทรัพย์ส่วนพระองค์ รวมทั้ง แผนทแี่ สดงอาณาเขตประเทศไทย ยังพระราชนิพนธ์บทละคร ในรชั สมัยสมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ เรอื่ งรามเกยี รต์ิ ไว้ 4 ตอ พระราชกรณียกิจเหล่าน้ี แสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถรอบด้านของพระองค์ ด้วยเหตุน้ี คณะรัฐมนตรีจึงประกาศให้วันที่ 28 ธันวาคมของทุกปี ซ่ึงเป็นวันท่ีพระองค์ทรง ปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์ เป็น \"วันสมเด็จพระเจ้าตากสิน\" และถวายพระราช สมัญญานามว่า \"สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช\" เพื่อยกย่องพระองค์เป็นวีรบุรุษผู้ยิ่งใหญ่ ของชาติไทย ผู้กอบกู้เอกราชให้ชาติไทย และได้สร้างอนุสาวรีย์พระบรมรูปทรงเครื่องขตั ติยาภรณ์ ประทับเหนืออัศวราชพาหนะ พระหัตถ์ขวาทรงพระแสงดาบ ประดิษฐานบนแท่งคอนกรีตเสริม หลก็ ณ บริเวณวงเวยี นใหญ่ ฝัง่ ธนบรุ ี

เรัชสมัยของสมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ ทงั้ นี้ ในทุกวันที่ 28 ธนั วาคม ของทุกปี ทางกรงุ เทพมหานครจะได้จัดงาน \"วนั สมเด็จพระเจ้า ตากสินมหาราช\" ขึ้น ณ บริเวณลานพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช (วง เวียนใหญ่) และถนนลาดหญ้าตลอดสายถึงแยกคลองสาน ซ่ึงมีการจัดงานมาอย่างต่อเน่ืองและ ยาวนานต้ังแต่ปี พ.ศ. 2520 เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และให้ประชาชน ชาวไทยสานึกในพระมหากรุณาธคิ ุณของพระองคส์ บื ต่อไป วัดอนิ ทารามวรวหิ าร (วัดบางย่ีเรือนอก หรือวัดบางยเ่ี รอื ใต้) พระอารามหลวง วัดประจารัชกาลของสมเด็จพระเจา้ กรุงธนบรุ ี



บรรณานุกรม kapook. 28 ธันวาคม วนั สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช. สบื ค้นเม่ือ 12 ธันวาคม 2563. จาก https://bit.ly/38ArDJk wikipedia. สมเด็จพระเจา้ กรุงธนบุรี. สบื ค้นเม่ือ 12 ธนั วาคม 2563. จาก https://bit.ly/3aPW7tw เรียบเรียงโดย : หอ้ งสมดุ ประชาชน \"เฉลมิ ราชกมุ าร\"ี อาเภอบางคนที จังหวดั สมุทรสงคราม กศน.อาเภอบางคนที อาเภอบางคนที จงั หวัดสมทุ รสงคราม