วันอาสาฬหบูชา

วันข้ึน ๑๕ ค่า เดือน ๘ นับเป็นวันท่ีส่าคัญในประวัติศาสตร์แห่งพระพุทธศาสนา คือวันท่ี พระพทุ ธองค์ทรงแสดงธรรมเทศนาหรือหลักธรรมที่ทรงตรัสรู้เป็นครั้งแรกแก่เบญจวัคคีย์ทั้ง ๕ ณ มฤคทายวัน ต่าบลอิสิปตนะ เมืองพาราณสี ในชมพูทวีปสมัยโบราณ ซึ่งปัจจุบันตั้งอยู่ในประเทศ อินเดีย ด้วยพระพุทธองค์ทรงเปรียบดังผู้ทรงเป็นธรรมราชา ก็ทรงบันลือธรรมเภรียังล้อแห่งธรรม ให้หมุนรุดหน้า เริ่มต้นแผ่ขยายอาณาจักรแห่งธรรม น่าความร่มเย็นและความสงบสุขมาให้แก่หมู่ ประชา ดังนั้นธรรมเทศนาที่ทรงแสดงครั้งแรกจึงได้ช่ือว่า \"ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร\" แปลว่า พระ สูตรแห่งการหมุนวงล้อธรรม หรือพระสูตรแห่งการแผ่ขยายธรรมจักร กล่าวคือดินแดนแห่งธรรม เม่ือ ๒๕๐๐ กว่าปีมาแล้วนั้น ชมพูทวีปในสมัยโบราณก่าลังย่างเข้าสู่ยุคใหม่แห่งความ เจริญก้าวหน้ารุ่งเรืองเฟ่ืองฟูทุกด้านและมีคนหลายประเภท ท้ังชนผู้มั่งค่ังร่ารวย นักบวชท่ีพัฒนา

ความเชื่อและข้อปฏิบัติทางศาสนา เพ่ือให้ผู้ร่ารวยได้ประกอบพิธกรรมแก่ตนเต็มท่ี ผู้เบื่อหน่าย ชีวิตทว่ี นเวยี นในอ่านาจและโภคสมบตั ทิ ี่ออกบวช หรือบางพวกก็แสวงหาค่าตอบทีเ่ ป็นทางรอกพ้น ด้วยการคิดปรัชญาต่าง ๆ เก่ียวกับเร่ืองท่ีเหลือวิสัยและไม่อาจพิสูจน์ได้บ้าง พระพุทธเจ้าจึงทรง อุบัติในสภาพเช่นน้ี และด่าเนินชีพเช่นน้ีด้วยแต่เม่ือทรงพบว่าส่ิงท่ีเกิดข้ึนในตอนน้ันขาดแก่นสาน ไม่เป็นประโยชน์อย่างแท้จริง แก่ตนเองและผู้อื่น จึงทรงคิดหาวิธีแก้ไขด้วยการทดลองต่าง ๆ โดย ละท้ิงราชสมบัติ และอิสริยศแล้วออกผนวช บ่าเพ็ญตนนานถึง ๖ ปี ก็ไม่อาจพบทางแก้ได้ ต่อมา จึงได้ทางค้นพบ มัชฌิมาปฏิปทา หรือทางสายกลาง เมื่อทรงปฏิบัติตามมรรคานี้ก็ได้ค้นพบสัจ ธรรมที่น่าคุณค่า แท้จริงมาสู่ชีวิต อันเรียกว่า อริยสัจ ๔ ประการ ในวันเพ็ญเดือน ๖ ก่อนพุทธศก ๔๔ ปี ที่เรียกว่า การตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า จากนั้นทรงงานประกาศศาสนาโดยทรงด่าริหาทางท่ี ได้ผลดีและรวดเร็ว คือ เริ่มสอนแก่ผู้มีพื้นฐานภูมิปัญญาดีที่รู้แจ้งค่าสอนได้อย่างรวดเร็วและ สามารถน่าไปชี้แจงอธิบาย ให้ผู้อื่นเข้ามาได้อย่างกว้างขวาง จึงมุ่งไปพบนักบวช ๕ รูป หรือเบญจ วคั คยี ์ และได้แสดงธรรม เทศนาเปน็ ครั้งแรกในวันเพญ็ เดือน ๘

ประวตั วิ ันอาสาฬหบูชา การบูชาในเดือน 8 เริ่มมีขึ้นในประเทศไทย เน่ืองจากในปี พ.ศ.2501 คณะสังฆมนตรี ได้ ก่าหนดให้วันน้ีเป็นหน่ึงในวันส่าคัญทางพุทธศาสนา มีมติให้เพ่ิมวันอาสาฬหบูชาเป็น วันหยุดราชการ โดยมีความส่าคัญเทียบเท่ากับวันวิสาขบูชา ก่าหนดระเบียบปฏิบัติในพิธี อาสาฬหบูชาข้ึนไว้ให้วัดทุกวัดถือปฏิบัติทั่วกัน ให้เวลาเช้าและเวลาบ่ายให้มีการฟังธรรมเทศนา ส่วนเวลาค่าให้ภิกษุสามเณร อุบาสก อุบาสิกา มาประชุมพร้อมกันที่หน้าพระอุโบสถ จุดธูปเทียน แล้วถอื รวมกบั ดอกไมย้ นื ประนมมือส่ารวมจติ โดยพระสงฆ์ผูเ้ ป็นประธานน่ากล่าวค่าบชู า

ความหมายของอาสาฬหบูชา “อาสาฬหบูชา” (อา-สาน-หะ-บู-ชา/อา-สาน-ละ-หะ-บู-ชา) ประกอบด้วยค่า ๒ ค่า คือ อาสาฬห (เดือน ๘ ทางจันทรคติ) กับบูชา (การบูชา) เมื่อรวมกันจึงแปลว่า การบูชาในเดือน ๘ หรือการบูชาเพ่ือระลึก ถึงเหตุการณส์ า่ คญั ในเดือน ๘ หรอื เรยี กให้เต็มว่า อาสาฬหบูรณมีบูชา โดยสรุป วันอาสาฬหบูชา แปลว่า การ บูชาในวันเพ็ญ เดือน ๘ หรอื การบูชาเพ่ือระลกึ ถงึ เหตกุ ารณส์ ่าคญั ในวนั เพ็ญ เดือน ๘ คือ ๑. เปน็ วนั ที่พระพุทธเจา้ ทรงแสดงปฐมเทศนา ๒. เปน็ วันที่พระพทุ ธเจา้ เรม่ิ ประกาศพระศาสนา ๓. เป็นวันท่ีเกิดอริยสงฆ์คร้ังแรกคือการที่ท่านโกณฑัญญะรู้แจ้งเห็นธรรม เป็นพระโสดาบัน จัดเป็น อริยบคุ คลทา่ นแรกในอริยสงฆ์ ๔. เป็นวันท่ีเกิดพระภิกษุรูปแรกในพระพุทธศาสนา คือ การที่ท่านโกณฑัญญะขอบรรพชาและ ได้ บวชเป็นพระภิกษุ หลังจากฟงั ปฐมเทศนาและบรรลุธรรมแลว้

๕. เป็นวันท่ีพระพุทธเจ้าทรงได้ปฐมสาวกคือ การที่ท่านโกณฑัญญะน้ัน ได้บรรลุธรรม และบวชเป็น พระภิกษุ จึงเปน็ สาวกรปู แรกของพระพทุ ธเจา้ เมอื่ เปรียบกบั วนั ส่าคญั อ่นื ๆ ในพระพุทธศาสนา บางทีเรียกวัน อาสาฬหบชู า น้ีวา่ วนั พระสงฆ์ (คือวันทเ่ี ริม่ เกิดมพี ระสงฆ)์ พิธีกรรมที่กระท่าในวันนี้ โดยทั่วไป คือ ท่าบุญ ตักบาตร รักษาศีล เวียนเทียน ฟังพระธรรมเทศนา (ธัมมจักกัปปวตั ตนสูตร) และสวดมนต์ ดังน้ันในวันน้ีจึงถือว่า พุทธศาสนิกชนควรได้รับประโยชน์ ท่ีเป็นสาระส่าคัญจากอาสาฬหบูชา กล่าวคือ ควรทบทวนระลึกเตือนใจส่ารวจตนว่า ชีวิตเราได้เจริญงอกงามขึ้นด้วยความเป็นอยู่อย่างผู้รู้เท่าทัน โลกและชวี ิตนีบ้ า้ งแล้วเพยี งใด เรายังด่าเนินชีวิตอยู่อย่างลุ่มหลงมัวเมา หรอื มีจติ ใจอสิ ระปลอดโปร่งผ่องใสบ้าง แล้วเพยี งใด

สาหรบั ใจความสาคญั ของการปฐมเทศนา มหี ลกั ธรรมสาคญั 2 ประการ คอื 1. มชั ฌมิ าปฏิปทา หรอื ทางสายกลาง เป็นข้อปฏิบตั ทิ เี่ ป็นกลาง ๆ ถกู ตอ้ งและเหมาะสม ท่จี ะใหบ้ รรลุถึงจุดหมายได้ มใิ ช่การดา่ เนนิ ชวี ติ ท่ีเอียงสดุ 2 อย่าง หรอื อยา่ งหน่งึ อยา่ งใด คือ การหมกมนุ่ ในความสุขทางกาย มวั เมาในรูป รส กลิ่น เสียง รวมความเรียกว่าเป็นการหลง เพลิดเพลนิ หมกมนุ่ ในกามสุข หรอื กามสขุ ลั ลิกานุโยค การสร้างความล่าบากแก่ตน ด่าเนินชีวิตอย่างเลื่อนลอย เช่น บ่าเพ็ญตบะการทรมานตน คอยพ่ึงอ่านาจส่ิงศักดิ์สิทธ์ิ เป็นต้น ซ่ึงการด่าเนินชีวิตแบบท่ีก่อความทุกข์ให้ตนเหน่ือยแรงกาย แรงสมอง แรงความคิด รวมเรยี กวา่ อัตตกิลมถานโุ ยค

ดงั น้ัน เพ่อื ละเว้นห่างจากการปฏิบัตทิ างสุดเหลา่ น้ี ต้องใช้ทางสายกลาง ซ่ึงเป็นการด่าเนิน ชีวิตด้วยปัญญา โดยมีหลักปฏิบัติเป็นองค์ประกอบ 8 ประการ เรียกว่า อริยอัฏฐังคิกมัคค์ หรือ มรรคมอี งค์ 8 ไดแ้ ก่ 1. สมั มาทิฏฐิ เหน็ ชอบ คือ รู้เข้าใจถกู ตอ้ ง เห็นตามที่เปน็ จรงิ 2. สัมมาสงั กัปปะ ด่าริชอบ คอื คิดสุจริตตง้ั ใจท่าสงิ่ ท่ดี งี าม 3. สัมมาวาจา เจรจาชอบ คือ กลา่ วคา่ สจุ รติ 4. สมั มากมั มันตะ กระท่าชอบ คือ ท่าการทสี่ จุ ริต 5. สมั มาอาชวี ะ อาชีพชอบ คอื ประกอบสัมมาชีพหรืออาชีพท่ีสุจรติ 6. สมั มาวายามะ พยายามชอบ คอื เพยี รละชั่วบา่ เพ็ญดี 7. สมั มาสติ ระลึกชอบ คอื ทา่ การดว้ ยจิตส่านกึ เสมอ ไมเ่ ผลอพลาด 8. สัมมาสมาธิ ตั้งจิตมน่ั ชอบ คือ คมุ จิตใหแ้ น่วแน่มน่ั คงไมฟ่ งุ้ ซ่าน

2. อริยสัจ 4 แปลว่า ความจริงอันประเสริฐของอริยะ ซึ่งคือ บุคคลท่ีห่างไกลจากกิเลส ได้แก่ 1. ทุกข์ ได้แก่ ปัญหาท้ังหลายท่ีเกิดข้ึนกับมนุษย์ บุคคลต้องก่าหนดรู้ให้เท่าทันตาม ความเป็นจริงว่ามันคืออะไร ต้องยอมรับรู้ กล้าสู้หน้าปัญหา กล้าเผชิญความจริง ต้องเข้าใจใน สภาวะโลกว่าทุกส่งิ ไม่เที่ยง มกี ารเปลีย่ นแปลงไปเปน็ อยา่ งอื่น ไม่ยึดติด 2. สมุทัย ได้แก่ เหตุเกิดแห่งทุกข์ หรือสาเหตุของปัญหา ตัวการส่าคัญของทุกข์ คือ ตัณหาหรอื เส้นเชือกแหง่ ความอยากซงึ่ สัมพันธ์กบั ปัจจยั อน่ื ๆ 3. นิโรธ ไดแ้ ก่ ความดับทุกข์ เร่ิมด้วยชีวิตท่ีอิสระ อยู่อย่างรู้เท่าทันโลกและชีวิต ด่าเนิน ชีวติ ด้วยการใช้ปญั ญา 4. มรรค ได้แก่ กระบวนวิธีแห่งการแก้ปัญหา อันได้แก่ มรรคมีองค์ 8 ประการดังกล่าว ข้างต้น

ผลจากการแสดงปฐมเทศนา เม่อื พระพุทธเจา้ ทรงแสดงธรรมแล้ว ปรากฏวา่ โกณฑญั ญะผู้เป็นหวั หนา้ เบญจวัคคยี ์ได้เกดิ เข้าใจธรรม เรยี กว่า เกิดดวงตาแห่งธรรมหรือธรรมจักษุ บรรลเุ ป็นโสดาบัน จงึ ทลู ขอบรรพชาและ ถือเปน็ พระภิกษสุ าวก รปู แรกในพระพทุ ธศาสนา มีช่อื ว่า อญั ญาโกณฑญั ญะ

กิจกรรมวันอาสาฬหบชู า พิธกี รรมโดยทว่ั ไปที่นิยมกระท่าในวนั น้ี คือ การท่าบุญ ตกั บาตร รกั ษาศลี ฟังพระธรรม เทศนา และสวดมนต์ ในตอนค่าก็จะมกี ารเวียนเทียนทีเ่ ป็นการสบื ทอดประเพณีอนั ดีงามของไทย เรา ดงั น้นั พทุ ธศาสนกิ ชนทงั้ หลายควรเข้าวัด เพื่อน้อมระลึกถงึ คณุ พระรัตนตรยั อกี ทง้ั ยังเป็นการ ช่วยชะลา้ งจิตใจให้ปลอดโปร่งผ่องใส จะไดม้ รี า่ งกายและจิตใจที่พร้อมสา่ หรบั การด่าเนนิ ชวี ติ ในยุค ทคี่ ่าครองชีพถีบตวั สงู ขน้ึ อยา่ งนี้...

บรรณานกุ รม ธรรมะไทย. วันอาสาฬหบูชา. สบื คน้ เม่ือ 1 กรกฎาคม 2563. จาก https://th.city/D8vN Sanook. วันอาสาฬหบูชา. สืบคน้ เมื่อ 1 กรกฎาคม 2563. จาก https://th.city/M7kzV1 Hilight Kapookhilight. วันอาสาฬหบูชา ประวัติวันอาสาฬหบูชา -. สืบค้นเมื่อ 1 กรกฎาคม 2563. จาก https://th.city/asDAp เรียบเรียงโดย : หอ้ งสมดุ ประชาชน \"เฉลมิ ราชกมุ ารี\" อ่าเภอบางคนที จงั หวัดสมุทรสงคราม กศน.อ่าเภอบางคนที อ่าเภอบางคนที จงั หวดั สมุทรสงคราม