วันมหิดล

1

2 ความเป็นมา วนั ที่ 24 กันยายน เปน็ วนั คล้ายวนั สวรรคตของสมเดจ็ พระมหติ ลาธเิ บศร อดลุ ย เดชวกิ รม พระบรมราชชนก (กรมหลวงสงขลานครนิ ทร)์ พระผไู้ ด้รับการถวายพระ สมญั ญาภไิ ธยจากแพทย์และประชาชนท่ัวไปวา่ \"พระบดิ าแห่งการแพทย์แผนปัจจุบนั ของไทย\" ดว้ ยพระรากรณีกิจท่ีไดท้ รงบาเพญ็ แกว่ งการแพทย์ และการสาธารณสุข ของประเทศไทยมาตลอดระยะเวลา 12 ปนี ้นั ได้เสริมสรา้ ง ความเป็นปึกแผ่นให้แก่ โรงเรยี นแพทย์ อีกท้ังไดท้ รงพัฒนาการเรยี นการสอน ตลอดจนการผลิตแพทย์ใหเ้ ป็นไป อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ อนั เปน็ การวางรากฐานแก่การแพทย์ และการสาธารณสุขให้เจรญิ พฒั นากา้ วหนา้ ทัดเทยี มอารยประเทศในกาลต่อมา คณะแพทศาสตรศ์ ิรริ าชพยาบาลจึง ไดข้ นนนาวันสาคญั นวี้ ่า \"วนั มหิดล\" เพื่อเปน็ การถวายสกั การะ และนอ้ มราลึกต่อ พระองคท์ ่าน

3 และในปี พ.ศ. 2493 หรอื 21 ปี หลงั จากที่สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดช วิกรม พระบรมราชชนก (กรมหลวงสงขลานครินทร์) ได้สวรรคต คณะแพทยศาสตร์ศิริ ราชพยาบาล บรรดาศิษย์เก่าศิริราช ตลอดจนประชาชนท่ัวไป ได้ร่วมใจกันสร้าง พระราชาอนุสาวรีย์ข้ึน ณ ใจกลางโรงพยาบาลศิริราช เพ่ือน้อมเกล้าถวายความกตัญญู กตเวที และเฉลิมฉลองพระเกียรติคุณให้ไพศาล เป็นแบบฉบับให้อนุชนรุ่นหลังได้เจริญ ตามรอยพระยุคลบาทสืบไป โดยมอบให้กรมศิลปากรเป็นผู้ดาเนินการสร้าง มี ศาสตราจารยศ์ ลิ ป์ พรี ะศรี เปน็ ผคู้ วบคมุ งาน

4 ในการน้ีพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดาเนินในพิธีเปิดพระราช อนุสาวรีย์ เม่ือวันท่ี 27 เมษายน พ.ศ. 2493 และนับต้ังแต่ปี พ.ศ. 2494 เป็นต้นมา ทุก วันท่ี 24 กันยายน คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ิราชพยาบาล ได้จัดงาน \"วนั มหดิ ล\" โดยมีพิธีวาง พวงมาลาถวายบังคมพระรูป พร้อมทั้งอ่านคาสดุดีพระเกียรติ เพื่อน้อมราลึกถึงพระมหา กรุณาธคิ ุณของพระองค์ เป็นประจาทกุ ปี

5 พระประวัติสมเดจ็ พระมหติ ลาธิเบศร อดุลยเดชวกิ รม พระบรมราชชนก สมเดจ็ พระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก มีพระนามเดิมว่า สมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า พระราช สมภพเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2434 และสวรรคตเมื่อวันที่ 24 กันยายน 2472 รวม พระชนมายุ 37 พรรษา 8 เดอื น 23 วัน ในเบ้ืองตน้ ไดท้ รงศกึ ษาวิชาทหารเรือ ณ ประเทศเยอรมนี จากน้ันเสด็จกลับเข้า มารับราชการในกองทัพเรือ ต่อมาทรงมีอาการประชวรเรื้อรังไม่ทรงสามารถรับราชการ หนักเช่นการทหารเรือได้ ประกอบกับทรงสนพระทัยในกิจการทางด้านการแพทย์ จึง ทรงพระอุตสาหะ เสด็จไปศึกษาวิชาการสาธารณสุขและวิชาแพทย์ ณ ประเทศ สหรัฐอเมริกา ทรงสอบได้ประกาศนียบัตรการสาธารณสุข และปริญญาแพทยศาสตร์ ดษุ ฎีบณั ฑิตเกียรตินยิ ม จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด

6 พระประวัติสมเด็จพระมหติ ลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ภายหลังทรงสาเร็จการศึกษา พระองค์ได้ทรงประกอบพระกรณียกิจทางด้านการแพทย์และการ สาธารณสุขไวม้ ากมาย อาทิ 1. ทรงเปน็ อาจารยส์ อนนักศึกษาแพทย์ 2. ทรงช่วยเหลอื ในการขยายกิจการของโรงพยาบาลศริ ริ าช 3. ประทานทรัพย์สินส่วนพระองค์ และจัดสร้างตึกคนไข้ และจัดหาที่พักสาหรับพยาบาลให้ได้อยู่ อาศยั 4. ทรงบริจาคทรพั ย์เป็นทนุ สาหรับสง่ นกั ศกึ ษาแพทย์ และนักเรียนพยาบาลไปศกึ ษาต่อตา่ งประเทศ 5. ประทานเงนิ เพื่อใชใ้ นการจัดหาเครื่องมอื สาหรับปฏิบัตกิ ารให้แก่โรงพยาบาล 6. ทรงเป็นผู้แทนรัฐบาลติดต่อกับมูลนิธิร็อคก้ีเฟลเลอร์ สาขาเอเชียบูรพา ในการปรับปรุงและวาง มาตรฐานการศึกษา 7. ทรงอุทศิ เวลาส่วนใหญ่ในการรกั ษาพยาบาลผู้ปว่ ยด้วยพระองค์เอง ธงวันมหิดล

7 สาหรบั วตั ถปุ ระสงค์ของการจดั งานวนั มหดิ ล 1. เพื่อเผยแพร่เกียรติคุณและผลงานของผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรม ระดับโลก ใหป้ รากฏแกม่ วลสมาชกิ ท่ัวโลก 2. เพ่ือเชิญชวนให้ประเทศสมาชิกมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมเฉลิมฉลอง รว่ มกบั ประเทศท่ีมีผู้ได้รบั การยกย่องเชดิ ชเู กยี รติ ในการนี้รัฐบาลไทย โดยคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธิการ จะเป็นผู้สืบค้นบรรพบุรุษไทยผู้ มีผลงานดีเดน่ ทางวฒั นธรรม เพ่ือใหย้ เู นสโกประกาศยกย่องเชดิ ชเู กียรติ และได้ประกาศ ยกย่องสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก เป็นบุคคลผู้มี ผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรมระดับโลก ในวาระครบรอบ 100 ปี วันพระราชสมภพ เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 2535

8 หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ที่เกีย่ วข้องไดม้ กี ารจัดกจิ กรรมต่าง ๆ ขนึ้ อาทิ 1. กิจกรรมรับบริจาคสมทบทุนศิริราชมูลนิธิ ต้ังแต่ ปี พ.ศ. 2503 เป็นต้นมา คณะนักศึกษาแพทย์และพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ได้จัดกิจกรรมออกรับบริจาค สมทบทุนศริ ริ าชมูลนธิ ิ เนอื่ งในวันมหดิ ล ในช่วงเดือนสิงหาคม-กันยายน ของทุกปี โดยกิจกรรมหนึ่งในการขอรับบริจาค คือ การจาหน่าย \"ธงวันมหิดล\" กิจกรรม ดังกล่าวเร่ิมมีต้ังแต่ปี พ.ศ. 2503 ศ. นพ.กษาน จาติกวณิช ผู้อานวยการโรงพยาบาลศิริ ราช ได้เสนอให้ศิริราชมีการจาหน่าย \"ธงวันมหิดล\" เพ่ือให้ประชาชนทุกฐานะมีส่วน เก้อื กลู ผปู้ ่วยยากไร้ของโรงพยาบาลศริ ิราช

9 ในปีแรกมีการจาหน่ายธงขนาดกลางราคา 10 บาท และธงเล็กทาด้วยริบบ้ิน ราคา 1 บาท นักศึกษาทุกหมู่เหล่าในวิทยาเขตศิริราช ได้ช่วยกันออกไปจาหน่าย ซึ่ง รายได้ท้ังหมดนาไปจัดซื้ออุปกรณ์ การรักษาพยาบาล และเครื่องอานวยความสุขแก่ ผปู้ ว่ ยยากไร้ โดยในครง้ั แรกแบบธงวนั มหิดลเป็นรปู สามเหลีย่ ม มีรปู พระราชานสุ าวรยี ์สมเด็จ พระบรมราชชนก พมิ พ์อยูต่ รงกลางผนื เช่นเดียวกับในปัจจุบัน แต่พิมพ์เป็นรูปสีเขียวบน ผ้าขาว ภายหลังได้มีการเปล่ียนแปลงให้ใช้ผ้าสีท่ีตรงกับวันมหิดลในปีน้ัน และทา สต๊ิกเกอร์ข้ึนแทนธงริบบ้ิน ต่อมา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ได้ก่อต้ังศิริราช

10 มูลนิธิข้ึนเพื่อบริหารจัดการด้านการเงินให้มีความคล่องตัวมากย่ิงขึ้น คณะจึงมอบให้ ศิริราชมูลนิธิ รับผิดชอบการจาหนา่ ยธงวันมหดิ ล ใน พ.ศ. 2502 การจาหน่ายธงได้ผลดีเกินคาด ธงไม่พอสาหรับวันขายใหญ่ \"กลมุ่ อาสามหาวทิ ยาลัยมหิดล\" ซึ่งประกอบดว้ ยนักศึกษาจากทุกคณะ และทุกวิทยาเขต จึงอาสาทาธงให้ โดยระดมทาอยู่ 2 วัน 2 คืน จนมีธงพอจาหน่ายในวันที่ 23 กันยายน ในปีนน้ั

11 จาหนา่ ยธงมหดิ ลเพอ่ื กลุ่มอาสายงั นาไปสร้างโรงเรียนในชนบททุกปี ปีต่อมาคณะกรรมการจาหน่ายธงวันมหิดล จึงมีมติให้จ้างกลุ่มอาสาทาธงแทน จ้างบริษัทเอกชน เพราะเล็งเห็นว่านักศึกษาทาได้ดีเทียบเท่ามืออาชีพ และยังเป็นการ สนับสนุนการทากิจกรรมของนักศึกษา นอกจากน้ีผลกาไรทางกลุ่มอาสายังนาไปสร้าง โรงเรยี นในชนบททกุ ปี เรยี กวา่ ไดบ้ ุญ 1 ตอ่

12 สาหรับสขี องธงในแตล่ ะปีจะตรงกบั วันมหิดลในปีน้ัน ๆ เช่น หากปีไหนวันมหิดล ตรงกบั วนั พุธ ธงจะเป็นสเี ขียว และเม่ือบริจาคเงินสมทบทุนศิริราชมูลนิธิ จะมีสต๊ิกเกอร์ วันมหดิ ล มอบเปน็ ของทร่ี ะลึก 2. การจัดนิทรรศการ เช่น พระประวัติ และผลงานของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวกิ รม พระบรมราชชนก 3. การจัดสมั มนาทางวิชาการ เชน่ การแพทย์ใหม่ในประเทศไทย 4. การอภปิ รายตามแนวพระดาริ เกีย่ วกบั การแพทยไ์ ทย 5. การประกวด หรือการแข่งขันของหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เช่น การประกวด โรงพยาบาลดีเดน่ 6. อื่น ๆ เช่น การมอบรางวัลให้กับแพทย์ พยาบาล ดีเด่น และผู้เสียสละเพื่อ ชาวชนบท เพื่อสังคม

13 บรรณานกุ รม kapook.. วนั มหิดล. สบื ค้นเมอื่ 3 กนั ยายน 2563. จาก https://bit.ly/2RsqDP7 sanook. 24 กนั ยายน วันมหิดล. สบื ค้นเมอ่ื 3 กันยายน 2563. จาก https://bit.ly/32pBFLt เรียบเรียงโดย : หอ้ งสมดุ ประชาชน \"เฉลมิ ราชกุมารี\" อาเภอบางคนที จังหวดั สมทุ รสงคราม กศน.อาเภอบางคนที อาเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม

14