นิทรรศการออนไลน์ วันออกพรรษา

วนั ออกพรรษา วันออกพรรษาหมายถึง วันท่ีพ้นจากข้อกาหนดทางพระวินัย ท่ีต้องอยู่ประจาที่ หรือในวัดแห่งเดียวตลอด 3 เดือน ในฤดูฝนกล่าวคือ เม่ือพระภิกษุได้อธิฐาน อยู่จา พรรษาในวันแรม 1 ค่า เดือน 8 (หรือ เดือน 9 กรณีเข้าพรรษาหลัง) แล้วอยู่ประจาท่ี หรือวัดน้ันเรื่อยไป จนส้ินสุดในวันขึ้น 15 ค่า เดือน 11 (หรือเดือน 12 ในกรณี เข้าพรรษาหลัง) หลังจากน้ี ก็สามารถจาริกไปค้างแรมท่ีอ่ืนได้ วันออกพรรษานี้เรียกอีก อย่างหน่ึงว่า วันปวารณา หรือวันมหาปวารณา คือวันที่พระสงฆ์ทาปวารณากรรม คือ เปดิ โอกาสให้เพื่อน พระภิกษวุ ่ากลา่ วตกั เตือนกันด้วยเมตตาจติ ได้

เมอ่ื ไดเ้ ห็นไดฟ้ งั หรอื สงสยั ในพฤตกิ รรมของกนั และกนั ซึ่งวันออกพรรษา นับเป็น วนั สาคญั ของพุทธศาสนาดว้ ยเหตผุ ลดังน้ี 1. พระสงฆไ์ ดร้ บั พระบรมพุทธานุญาต ใหจ้ ารกิ ไปค้างแรมท่ีอื่นได้ 2. เมื่อออกพรรษาแล้ว พระสงฆ์จะได้นาความรู้จากหลักธรรม และ ประสบการณ์ท่ีไดร้ ับ ระหวา่ งพรรษาไปเผยแพรแ่ ก่ประชาชน 3. ในวันออกพรรษา พระสงฆ์ได้ทาปวารณา เปิดโอกาสให้ เพ่ือนภิกษุว่า กล่าวตักเตือน เรื่องความประพฤติของตน เพื่อให้เกิดความบริสุทธิ์ความเคารพนับถือ และความสามัคคกี ันระหวา่ งสมาชิกของสงฆ์ 4. พุทธศาสนิกชนได้นาแบบอย่าง ไปทาปวารณาเปิดโอกาสให้ ผู้อ่ืนว่ากล่าว ตักเตือนตนเอง เพอื่ ประโยชน์ต่อการพฒั นาตน และสรา้ งสรรค์สังคมต่อไป

ประวตั คิ วามเปน็ มาในวันออกพรรษา 1. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า เมื่อพระพุทธเจ้าทรงประทับจาพรรษาอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร กรุงสาวัตถีน้ัน มีพระภิกษุกลุ่มหน่ึง แยกย้ายกันจาพรรษาอยู่ตาม อารามรอบๆ นคร พระภิกษุเหล่านั้น เกรงจะเกิดการขัดแย้ง ทะเลาะวิวาทกันจนอยู่ไม่ เป็นสุขตลอดพรรษา จึงได้ตั้งกติกาว่าจะไม่พูดจากัน (มูควัตร) เม่ือถึงวันออกพรรษา พระภิกษุเหล่านั้น ก็พากันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ท่ีพระเชตวันมหาวิหาร กราบทูลเรื่อง ท้ังหมดให้ทรงทราบ พระพุทธเจ้า จึงทรงตาหนิว่า อยู่กันเหมือนฝูงปศุสัตว์ แล้วทรงมี พระบรมพุทธานุญาตให้พระภิกษุกระทาการปวารณาต่อกันว่า \" อนุชานามิ ภิกขะเว วัสสัง วุตถานัง ภิกขูนัง ตีหิ ฐาเนหิ ปะวาเรตุง ทิฎเฐนะ วา สุเตนะ วา ปะริสังกายะ วา ...\" แปลว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุท้ังหลาย ผู้จาพรรษาแล้ว ปวารณากัน ใน สามลักษณะ คอื ด้วยการเห็นก็ดี ด้วยการได้ยินกด็ ี ดว้ ย การสงสยั กด็ ี

ประวตั ิความเป็นมาในวนั ออกพรรษา 2. การถอื ปฏบิ ัติวันออกพรรษาในประเทศไทย วันออกพรรษานี้ เป็นวนั ปวารณาของ พระสงฆโ์ ดยตรง ที่จะตอ้ งประชุมกันทาปวารณากรรมแทนอโุ บสถกรรม สาหรับ พุทธศาสนกิ ชน ฝ่ายคฤหัสถ์ กถ็ อื ว่าเป็นวนั พระสาคญั มักนยิ มไปทาบญุ ทาทาน รักษา ศีลและฟงั ธรรมเป็นกรณีพเิ ศษ นอกจากนี้ ยงั มปี ระเพณีเนอ่ื งดว้ ยวันออกพรรษาอีก อย่างหนงึ่ เรียกว่า ประเพณีตกั บาตรเทโว คาวา่ ตกั บาตรเทโว มาจากคาเตม็ วา่ ตกั บาตรเทโวโรหณะ คือ การตักบาตรเนอ่ื งในโอกาสท่พี ระพุทธเจา้ เสดจ็ ลงจาก สวรรค์ข้ันดาวดึงส์ ซง่ึ คมั ภรี ์อรรถกถาธรรมบทบันทึกไวว้ ่า เมอื่ พระพทุ ธเจา้ แสดง ยมกปฏิหารย์ (ปฏหิ าริย์เปน็ คู่ ๆ) ท่ตี น้ มะม่วง ใกล้เมอื งสาวตั ถแี ล้วก็เสด็จ ขึ้นไป จาพรรษาที่ 7 บนสวรรค์ชั้นดาวดงึ ส์ เพ่อื เทศนาพระอภิธรรมโปรด พุทธ มารดาเปน็ เวลา 3 เดอื น ครัน้ ออกพรรษาแลว้ พระพทุ ธเจา้ จึง เสดจ็ ลงสมู่ นษุ ย์ โลกทางบนั ไดพาดลงใกล้เมืองสังกสั สะ

หลกั ธรรมสาคัญ ในเทศกาลออกพรรษาน้ี มีหลักธรรมสาคัญ ท่ีควรนาไปปฏิบัติ คือปวารณา ปวารณา ได้แก่ การเปิดโอกาสให้ผู้อ่ืนว่ากล่าวตักเตือนตนเองได้ การปวารณานี้ อาจ แบ่งบุคคลออกเปน็ 2 ฝ่ายคอื 1. ผู้ว่ากล่าวตักเตือน จะต้องเป็นผู้มีเมตตา ปรารถนาดีต่อผู้ที่ตนว่ากล่าว ตกั เตอื น เรยี กว่ามีเมตตา ทางกาย ทางวาจาและทางใจพร้อมมลู 2. ผถู้ ูกว่ากล่าวตักเตอื น ต้องมใี จกว้าง มองเห็นความปรารถนาดี ของผู้ตักเตือน ดีใจมผี ูม้ าบอกขมุ ทรัพย์ให้ การปวารณาน้ี จงึ เป็นคณุ ธรรมสร้างความสมคั รสมานสามัคคี และ ดารงความบริสุทธิ์หมดจดไว้ในสังคมพระสงฆ์ การปวารณา แม้จะเป็นสังฆกรรม ของสงฆ์ ก็อาจนามาประยุกต์ใช้กับสังคมชาวบ้านได้ด้วย เช่น การปวารณากันระหว่าง สมาชิกในครอบครัวในสถานศึกษา ในสถานท่ีทางาน พนักงานในห้างร้าน บริษัทและ หน่วยราชการ เปน็ ต้น

การจดั กจิ กรรมทางวฒั นธรรมในวันออกพรรษา และกจิ กรรมเกย่ี วกับครอบครวั 1. ทาความสะอาดบ้าน ประดับธงชาติและธงธรรมจักร จัดแต่งที่บูชาประจา บา้ น 2. ศึกษาเอกสาร และสนทนาเก่ียวกับความสาคัญของวันออกพรรษา รวมท้ังหลักธรรม เรอื่ ง ปวารณาและแนวทางปฏิบัตใิ นครอบครวั 3. สมาชิกในครอบครัว ปรึกษา หารือ หาแนวทางในการป้องกันการ แกป้ ญั หา โดยใชห้ ลกั ธรรม คอื ปวารณา 4. นาครอบครัวไปบาเพญ็ กศุ ล ทาบญุ ตักบาตร บรจิ าคทาน 5. ปฏิบัติธรรมที่วัด รักษาศีล ไหว้พระสวดมนต์ ฟังธรรม เจริญภาวนา ใน กรณที เ่ี ปน็ วันหยดุ

กจิ กรรมเก่ียวกบั สถานศึกษา 1. ทาความสะอาดบริเวณโรงเรยี น ประดับธงชาติและธงธรรมจักร จดั แต่งโต๊ะหมู่ บูชา 2. ครูและนักเรียนร่วมกันศึกษา ถึงความสาคัญของวันออกพรรษา รวมท้ัง หลกั ธรรม เรอ่ื งปวารณา และแนวทางปฏบิ ตั ิในสถานศึกษา 3. ครใู หน้ กั เรยี นจดั ทาปา้ ยนเิ ทศ หรือจดั นิทรรศการ ประกวดเรียงความ ทาสมุด ภาพ ตอบปัญหาธรรม บรรยายธรรม อภปิ รายธรรม 4. ครูให้นักเรียนจัดทารายงาน เกี่ยวกับพฤติกรรมที่ดีกับพฤติกรรมที่ไม่ดี และ วางแผนพฒั นาพฤตกิ รรมของตน โดยมีเปา้ หมาย จะพฒั นาพฤติกรรมที่ดใี ห้มากขึ้น และ ลดพฤติกรรมไม่ดีให้น้อยลง 5. ประกาศเกียรติคุณของนกั เรียน ทีป่ ระพฤติตัวเปน็ แบบอย่างทดี่ ี 6. ครูพานักเรียนไปร่วมกิจกรรมกับชุมชนท่ีวัด บาเพ็ญกุศล ทาบุญตักบาตร บรจิ าคทาน รักษาศีล ฟงั ธรรม สนทนาธรรม เจริญภาวนา ในกรณีทีเ่ ปน็ วนั หยุด

กิจกรรมเกี่ยวกับสถานที่ทางาน 1. ทาความสะอาดบรเิ วณทท่ี างาน ประดบั ธงชาติและธงธรรมจักร จัดแตง่ โตะ๊ หมบู่ ูชา 2. ประชาสมั พันธ์ เก่ยี วกับความสาคญั ของวันออกพรรษา รวมท้ังหลักธรรมเร่ือง ปวารณา และแนวทางปฏบิ ตั ิในถานที่ทางาน 3. จัดให้มกี ารบรรยายธรรม และสนทนาธรรม 4. รว่ มกบั บาเพ็ญสาธารณประโยชน์ ปลกู ต้นไม้ บรจิ าคโลหิต 5. หัวหน้าหน่วยงานให้โอกาสผู้ร่วมงานไปบาเพ็ญกุศลตามประเพณีนิยม ในกรณีท่ีเป็น วันหยุด 6. จัดทาป้ายนิเทศ เกี่ยวกับอุดมการณ์ในการทางาน โดยมีเป้าหมายจะละเว้นการกระทา ชวั่ ในเร่ืองใด ๆ

กจิ กรรมเกยี่ วกบั สงั คม 1. วัด สมาคม มูลนิธิ หน่วยงาน องค์กร สื่อมวลชน ประชาสัมพันธ์เรื่องวันออก พรรษาโดยใช้สือ่ ทกุ รูปแบบ 2. จัดพิมพ์เอกสารเก่ียวกับความสาคัญของวันออกพรรษา รวมท้ังหลักธรรมเรื่อง ปวารณา และแนวทางปฏิบัติ เพื่อเผยแพร่ให้แก่ประชาชนในท้องถ่ิน และตามสถานท่ีชุมชน เช่น สนามบนิ สถานีรถไฟ สถานขี นส่ง โรงธรรม ศูนยก์ ารค้า รวมทั้งบนยานพาหนะต่าง ๆ 3. เชญิ ชวนใหป้ ระชาชนทัว่ ไป เขา้ รว่ มกจิ กรรม ปฏิบัติธรรม และพิธีกรรมทางศาสนา เช่น ทาบญุ ตกั บาตร ฟงั ธรรม รกั ษาศลี ไหว้พระสวดมนต์ 4. รณรงค์ทางสื่อมวลชนต่างๆ ให้ลด ละ เลิก อบายมุข และให้งดจาหน่ายสิ่งเสพติด ทกุ ชนดิ 5. ประกาศเกียรตคิ ุณสถาบนั หรือบคุ คลผู้ทาคุณประโยชนต์ ่อสังคม 6. รณรงค์ใหม้ ีการรกั ษา สภาพแวดลอ้ ม ปลกู ตน้ ไม้ ทาความสะอาด ท่สี าธารณะ 7. จัดประกวด สวดสรภัญญะ บรรยายธรรม คาขวัญ บทร้อยกรอง บทความเกี่ยวกับ วนั ออกพรรษา

ประโยชน์ทจี่ ะไดร้ บั ในการจดั กจิ กรรมทางวัฒนธรรมวันออกพรรษา 1. พระพุทธศาสนิกชนมีความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับความสาคัญของวันออก พรรษา รวมทั้ง หลักธรรมเรอื่ งปวารณา และแนวทางปฏบิ ัติ 2. พทุ ธศาสนิกชนเกิดเจตคตทิ ี่ดีต่อวนั ออกพรรษา และเห็นคุณค่าของการดาเนิน ชีวติ ตามหลกั ธรรม คือ ปวารณา 3. พุทธศาสนิกชนเกิดศรัทธา ซาบซ้ึง และตระหนักในความสาคัญของ พระพทุ ธศาสนา 4. พุทธศาสนิกเป็นพุทธศาสนิกชนที่ดี รู้จักปฏิบัติตนตามหน้าท่ีชาวพุทธได้อย่าง ถกู ต้อง



บรรณานุกรม Kapook. วนั ออกพรรษา 2563 วันท่ี 2 ตลุ าคม. สืบคน้ เม่อื 1 ตลุ าคม 2563. จาก https://bit.ly/2GECYOC เรยี บเรยี งโดย : หอ้ งสมุดประชาชน \"เฉลมิ ราชกมุ ารี\" อาเภอบางคนที จังหวดั สมทุ รสงคราม กศน.อาเภอบางคนที อาเภอบางคนที จงั หวัดสมทุ รสงคราม