เครือข่ายเกษตรอินทรีย์จังหวัดจันทบุรี

รายงาน เรอ่ื ง เครือขา่ ยเกษตรอนิ ทรยี ์ จนั ทบุรี จัดทำโดย นางสาวอภิสรา พนั ธเสน รหัส 634305105 หมู่เรยี น 63/62 เสนอ ดร.สุธิดา สองสีดา รายงานเล่มนี้เปน็ สว่ นหนง่ึ ของรายวิชา 2532370 เครือข่ายในการพัฒนาชมุ ชน สาขาการพัฒนาชมุ ชน คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม

คำนำ รายงานฉบับบน้ีจดั ทำข้นึ เพื่อการศึกษาเครอื ข่ายในรายวิชาเครอื ข่ายในการพัฒนาชุมชน โดย คณะผู้จัดทำได้ศึกษา คน้ ควา้ และรวบรวมเนื้อหาทัง้ เรอื่ งของประวตั กิ ารจดั ต้งั เครือขา่ ย โครงสร้าง เครือข่าย กจิ กรรมเครอื ขา่ ยและการวเิ คราะหเ์ ครือข่ายเอาไวใ้ นรายงานฉบับบนแ้ี ล้ว คณะผู้จดั ทำได้ ทำรายงานนขี้ ึน้ มาเพื่อสะดวกและง่ายตอ่ การศกึ ษา คณะผู้จดั ทำหวังวา่ รายงานฉบับนี้จะเป็นประโยชน์และสามารถอำนวยความสะดวกตอ่ ผทู้ ส่ี นใจ ศึกษา หรือนำไปเปน็ แนวทางในการศึกษาอ่นื ๆได้ หากรายงานฉบบั น้ีมีข้อผิดพลาดประการใด คณะ ผ้จู ัดทำกต็ ้องขออภัยไว้ ณ ที่นีด้ ว้ ย คณะผ้จู ัดทำ

สารบญั หนา้ เรื่อง 1 ประวตั กิ ารจัดตั้งเครือข่าย 1 วตั ถุประสงค/์ เปา้ หมายของเครือข่าย 2-3 โครงสร้างเครือข่าย 4-8 กิจกรรมของเครอื ข่าย 9 การวิเคราะหเ์ ครือข่าย 10 1. ปจั จัยที่ทำให้เครอื ขา่ ยประสบความสำเร็จ 10-11 2. ปจั จัยที่ทำใหเ้ ครือขา่ ยประสบลม้ เหลว 12 ภาพของเครือขา่ ยเกษตรอินทรีย์ จันทบรุ ี บรรณานกุ รม

เครอื ข่ายเกษตรอนิ ทรีย์ จันทบุรี ประวตั กิ ารจดั ตง้ั เครือข่าย คุณธีระ วงษเ์ จรญิ ประธานเครอื ข่ายเกษตรอินทรีย์ จนั ทบรุ ี เล่าใหฟ้ งั ว่า การขบั เคล่อื นเรอ่ื ง เกษตรอินทรีย์ จากการพฒั นากวา่ 20 กลุ่ม ดำเนนิ งานในพืน้ ที่ 10 อำเภอ ประกอบด้วย อ.เมอื ง, อ. ทา่ ใหม่, อ.ขลงุ , อ.คชิ ฌชกฏู ,อ.มะขาม, อ.แหลมสงิ ห,์ อ.โป่งน้ำรอ้ น, อ.สอยดาว, อ.นายายอาม และ อ.แก่งหางแมว ท่ีมารวมตัวกนั จนเกดิ เป็นกองทุนฯ และพัฒนามาเปน็ เครือขา่ ยเกษตรอนิ ทรีย์ จนปี 2534 มีการจดั ตัง้ เครือข่ายเกษตรอินทรียจ์ ันทบรุ ี ภายใต้ศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาอา่ วค้งุ กระเบนอนั เน่ืองมาจากพระราชดำรจิ นั ทบุรี ขยายผลการดำเนนิ งานการนำเกษตรอินทรยี จ์ ากภายในศูนยม์ า พัฒนาพืน้ ทร่ี อบศูนย์ฯ 100 ไร่ ต่อมาในปี 2540 พร้อมท้ังจัดฝึกอบรม/สาธิต/ ปฏิบตั ิ และขยายผล จัดตัง้ เครอื ข่าย 10 อำเภอของจังหวัดจันทบุรี ปี 2544 เข้ารว่ มผลกั ดนั วาระแห่งชาติเกษตรอินทรีย์ และปี 2548 พรอ้ มท้งั จัดตั้งศูนยก์ สกิ รรมธรรมชาตโิ ป่งแรด (ศปร.) โดยใช้พน้ื ท่สี วนผลไมท้ ี่ ปรบั เปล่ียนเปน็ เกษตรอินทรียจ์ ำนวนพืน้ ท่ี 5 ไร่ เปน็ แปลงฝกึ ปฏิบัติและสาธติ ใหก้ ับผูเ้ ข้าร่วมการ ฝึกอบรม รวมทงั้ การศกึ ษาดงู านของผ้สู นใจทั่วไป จนเม่อื ปี 2550 ศนู ยฯ์ ไดเ้ ข้ารว่ มโครงการ พฒั นาการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ โดยยดึ ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี งของสำนกั งานปลัดกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ วัตถปุ ระสงค/์ เป้าหมายของเครอื ขา่ ย 1. เพ่ือส่งเสรมิ การทำเกษตรอนิ ทรีย์จงั หวัดจันทบรุ ี 2. เพอื่ สรา้ งเครอื ข่ายให้มคี วามเข้มแข็ง 3. เพอ่ื สง่ เสรมิ ให้ลดการใชส้ ารเคมีทางการเกษตร 4. เพ่อื สง่ เสรมิ ความมน่ั คงของคุณภาพสินคา้ ทางการเกษตรตอ่ ผบู้ ริโภค 5. เพอ่ื ลดปญั หาอตั ราการเกดิ โรคมะเร็งของจังหวดั จนั ทบุรี

โครงสรา้ งเครือข่าย สำนักงานปลดั กระทรวงเกษตร/สหกรณ์ ศูนย์ศึกษาการ ประธานเครือขา่ ย 10 อำเภอ กองทนุ ฟื้นฟูและ พัฒนาอ่าวคุ้ง พัฒนาเกษตรกร กระเบน การจัดตั้งสหกรณ์ ศนู ย์กสกิ รรม ฝกึ อบรม/สาธติ / เกษตรอินทรีย์ ธรรมชาตโิ ป่งแรด ปฏบิ ตั ิ/ขยายผล พัฒนาพืน้ ทร่ี อบ ศูนย์ฯ 100 ไร่ (ศปร.) มกี ารประชมุ / รวบรวมผลผลติ มีชอ่ งทางการ พน้ื ทส่ี วนผลไม้ แลกเปลย่ี นกัน ทั้งหมด ขายของกลุ่มที่ เปลีย่ นเปน็ เกษตร หลากหลาย อนิ ทรยี ์ 5 ไร่ เครอื ข่ายเกษตร พฒั นาผผู้ ลิต/ บา้ นสวนอิสรีย์ อินทรยี ์ จนั ทบุรี ผ้ปู ระกอบการ เกษตรอินทรีย์ โครงสร้างเครือข่าย เกษตรอนิ ทรีย์ ผลผลติ ผักผลไม้ ปลอดสารพิษ

โครงสรา้ งเครอื ข่าย 1. สำนกั งานปลัดกระทรวงเกษตร/สหกรณ์เปน็ สำนักงานทม่ี ีอำนาจประสานงานศูนย์ศึกษาการพฒั นา อา่ วค้งุ กระเบน 2. ศนู ยศ์ ึกษาการพัฒนาอา่ วค้งุ กระเบน ไดข้ ยายผลการดำเนนิ งานการนำเกษตรอินทรยี ์ มาพฒั นา พน้ื ทร่ี อบศนู ย์ 100 ไร่ เพอ่ื เปน็ การพฒั นาเครือข่ายเกษตรอินทรยี ์ 3. ศนู ย์กสกิ รรมธรรมชาตโิ ปง่ แรด (ศปร.) มกี ารใช้พน้ื ที่สวนผลไมเ้ ปลย่ี นเปน็ เกษตรอินทรยี ์ 5 ไร่ เพือ่ ให้ได้ผลผลิตผกั ผลไม้ปลอดสารพษิ 4. เครือขา่ ยเกษตรอินทรีย์ จนั ทบรุ ี มกี ารพฒั นาผผู้ ลติ /ผู้ประกอบการเกษตรอนิ ทรยี ์ให้มชี ่องทางการ ขายในกลมุ่ ทหี่ ลากหลาย

กิจกรรมของเครอื ขา่ ย 1. จดั โครงการน้อมนำศาสตรพ์ ระราชาสู่การพัฒนาทยี่ ่ังยนื ในกิจกรรม “มหกรรมเกษตรอนิ ทรยี ์ วิถีตนจันท์” ทตี่ ลาดเจรญิ สุข อ.เมือง จ.จันทบุรี นายสุธี ทองแย้ม ผวู้ า่ ราชการจงั หวัดจันทบรุ ี เปน็ ประธานเปิดโครงการน้อมนำศาสตร์พระราชาส่กู ารพฒั นาท่ียง่ั ยืน ในกจิ กรรม “มหกรรมเกษตร อินทรยี ์ วถิ ตี นจนั ท์” เพื่อเช่อื มโยงเครอื ขา่ ยเกษตรอนิ ทรียจ์ ังหวดั จันทบรุ ี ผู้ผลิต ผบู้ รโิ ภค ผปู้ ระกอบการและหนว่ ยงานทเ่ี กี่ยวขอ้ งสู่การแลกเปลย่ี นเรยี นรู้และสร้างเครอื ข่ายให้เข้มแขง็ สร้าง ความรว่ มมือในการขับเคลื่อนนโยบายยทุ ธศาสตร์เกษตรอนิ ทรียแ์ หง่ ชาตแิ ละส่งเสริมการทำเกษตร อนิ ทรียจ์ ังหวดั จันทบรุ ี รวมถึงกิจกรรรมทีเ่ ก่ยี วขอ้ งกับการพฒั นาผลผลิตทางด้านเกษตรให้เขม้ แข็ง สบื เนือ่ งจากการทำการเกษตรทใี่ ชป้ ๋ยุ เคมี สารเคมี มาใช้ในการทำเกษตร โดยไม่คำนึงถงึ ผลกระทบ และผลเสยี ต่อระบบนิเวศ ตอ่ รา่ งกายของผู้บริโภค ทำใหผ้ ูบ้ รโิ ภคมีความเส่ียงต่อสารพิษตกคา้ งที่อย่ใู น พืช ผัก ผลไม้ เมอ่ื รบั ประทานเข้าไปในปริมาณมากทำใหส้ ่งผลเสียต่อสุขภาพร่างกายของมนุษย์ได้ ซง่ึ ปจั จุบนั กระแสการรักษาสขุ ภาพการบริโภคอาหารเพอ่ื สุขภาพ เป็นที่นิยมของคนในประเทศและ ต่างประเทศ ซ่งึ นับเปน็ โอกาสดใี นการเปล่ยี นคำนยิ มให้ประชาชนตระหนักและใหค้ วามสำคัญกบั การ ผลิตและบรโิ ภคพชื ผกั ผลไม้ปลอดสารพษิ ดงั น้นั เกษตรอนิ ทรยี ์ ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เป็นทางเลอื กที่เหมาะสมทส่ี ุด เพ่ือใหป้ ระชาชนไดร้ ับประทาน พชื ผัก ผลไม้ ทีป่ ลอดภัยจากสารเคมี ตา่ งๆ

2. กจิ กรรมเช่อื มโยงเครือขา่ ยเกษตรอนิ ทรีย์ PGS จันทบุรี ปันผลผลติ ส่ตู ลาดใหม่ให้กบั เกษตรกร สำนักบริการวิชาการและคณะนเิ ทศศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั รำไพพรรณี ร่วมกบั กลมุ่ เครอื ขา่ ย เกษตรอนิ ทรีย์ จดั กจิ กรรมเชื่อมโยงเครือขา่ ยเกษตรอินทรยี ์ PGS จนั ทบรุ ี ปันผลผลติ สตู่ ลาดใหม่ ใหก้ ับเกษตรกร วันน้ี (7 พ.ย. 63) ที่หอสมุดกลาง มหาวทิ ยาลัยราชภฏั รำไพพรรณี มีกจิ กรรมเวริ ์ค ชอ็ ปดา้ นการเกษตรใหก้ บั กลุม่ เกษตรกร กลมุ่ คลัสเตอร์ผปู้ ระกอบการ และผ้สู นใจในพืน้ ที่จงั หวดั จนั ทบรุ ี ซง่ึ เปน็ กิจกรรมเชื่อมโยงเครือข่ายเกษตรอนิ ทรีย์ PGS จันทบุรี ภายใต้ชอื่ แนวคิด \"ปันผลผลติ สู่ตลาดใหม่ให้กบั เกษตรกร\" โดยมีวทิ ยากรจากมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั รำไพพรรณีและกลมุ่ แบรนดล์ ูก จนั ท์ ร่วมสรา้ งกระบวนการเรยี นรู้ตลอดทงั้ วัน โดยภายหลังจากที่มกี ารแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านวงจร ห่วงโซก่ ารผลิตทางด้านการเกษตรของแตล่ ะกลุ่มแล้วนัน้ ไดข้ ้อสรปุ ท่สี ามารถนำมาตอ่ ยอดสู่ กระบวนการขับเคล่ือนการสร้างเครอื ข่ายรว่ มกันอย่างเขม้ แข็ง และสามารถชว่ ยเพมิ่ ช่องทาง การตลาดและการบริโภคผลผลิตเกษตรอนิ ทรีย์ เป็นการกระจายการให้บรกิ ารและอาหารพชื ผักผลไม้ อินทรีย์ใหผ้ บู้ ริโภคเขา้ ถงึ ไดง้ า่ ย ทงั้ นกี้ ิจกรรมในลักษณะน้ี ทางกลุม่ เครอื ข่ายเกษตรอินทรยี ์ PGS จนั ทบรุ ี ไดด้ ำเนินการอยา่ งตอ่ เน่อื งตง้ั แตป่ ี 2559 จนเกดิ กระบวนการพฒั นาชอ่ งทางผลผลิตเกษตร อนิ ทรยี ์ให้เขา้ ถึงบริโภคได้มากขึน้ และในครงั้ นยี้ ังไดร้ บั การสนับสนุนด้านวทิ ยากรและสถานทใ่ี นการ ดำเนนิ การจากมหาวิทยาลยั ราชภฏั รำไพพรรณี ทมี่ งุ่ สร้างองค์ความร้แู ละด้านการบริการวิชาการ ใหแ้ กช่ มุ ชนตามพนั ธกจิ ของมหาวิทยาลัยราชภัฏเปน็ อยา่ งดอี กี ด้วย

3. กิจกรรมเอามื้อสามัคคี จ.จนั ทบุรี สง่ ตอ่ องค์ความรูเ้ กษตรอนิ ทรยี ์ ปลอดภัยทงั้ ผูป้ ลูกและ ผู้บรโิ ภค บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกดั ร่วมกบั สถาบนั เศรษฐกิจพอเพยี ง มลู นิธกิ สกิ รรม ธรรมชาติ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) และภาคเี ครือข่าย จัด กจิ กรรม “เอาม้อื สามคั คี” ทบ่ี ้านสวนอิสรียเ์ กษตรอนิ ทรีย์และฟารม์ มา้ ไทยเมอื งจนั ท์ อ.ท่าใหม่ จ. จันทบรุ ี ให้ความร้เู รื่องเกษตรอนิ ทรีย์เพือ่ ความปลอดภัยของทงั้ ผปู้ ลกู และผู้บริโภค พร้อมถา่ ยทอด ตัวอย่างความสำเรจ็ “คนตน้ แบบ” สร้างแรงบนั ดาลใจใหค้ นท่ัวประเทศร่วมสานต่อศาสตรพ์ ระราชา และภมู ปิ ญั ญาท้องถ่นิ “เอาม้ือสามัคค”ี หรือการลงแขกช่วยเหลอื กันพฒั นาพนื้ ทตี่ ่างๆ เปน็ กิจกรรมในโครงการ “พลงั คน สรา้ งสรรคโ์ ลก รวมพลังตามรอยพ่อของแผ่นดิน” ปี 6 โดยในครงั้ นี้ซ่ึงเป็นคร้งั ที่ 2 โครงการฯ ได้ ชักชวนให้ประชาชนในพนื้ ทเ่ี ป้าหมาย ร่วมกันขดุ หลุมขนมครกเพอื่ ลดปญั หาการขาดแคลนนำ้ ใน หน้าแล้ง และส่งเสรมิ การทำเกษตรอนิ ทรีย์ โดยไดร้ ับความรว่ มมือจากองค์กรต่าง ๆ ท้ังภาครัฐ ภาค วิชาการ ภาคเอกชน ภาคประชาสงั คม ภาคประชาชน ภาคศาสนา และสือ่ มวลชน นายววิ ฒั น์ ศัลยกำธร รฐั มนตรีชว่ ยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประธานเปิดงานกลา่ วว่า “จากการดำเนนิ งานตอ่ เน่ืองมาเป็นปีที่ 6 เราเห็นความเปลย่ี นแปลงอย่างเป็นรปู ธรรมว่า คนทีน่ ำ แนวทางศาสตร์พระราชาไปปฏิบตั ิน้ันมีความเป็นอย่ทู ่ดี ีข้นึ และพึง่ พาตนเองได้ สอดคลอ้ งกับแนวทาง เกษตรกรรมยงั่ ยืน ที่พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั รชั กาลที่ 9 พระราชทานไวเ้ พื่อนำไปส่เู ศรษฐกจิ พอเพยี ง ตามท่พี ระองคท์ า่ นทรงเนน้ ยำ้ วา่ ความยงั่ ยืน คอื ความเหมาะสม โดยเรม่ิ จากการพฒั นาคน นอกจากน้ี กจิ กรรมเอาม้อื สามคั คียงั สนบั สนุนเป้าหมายของรัฐบาลท่ีจะเพ่ิมพนื้ ท่เี กษตรกรรมย่งั ยืนให้ ได้ 5 ล้านไร่ ในปี 2564 ตามแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) โดยสนับสนุนเกษตรกรให้พัฒนาตนเอง ปรับเปล่ียนระบบการผลิตจากเดิมไปสูก่ ารทำเกษตรกรรม ย่ังยนื เช่น เกษตรธรรมชาติ เกษตรผสมผสาน เกษตรอินทรยี ์ วนเกษตร เกษตรทฤษฎใี หม่ และ เกษตรกรรมยั่งยืนรูปแบบอืน่ ๆ” ในปนี ี้เปน็ ปีสุดทา้ ยของระยะท่ี 2 ของแผนหลัก 9 ปีของโครงการฯ

ซ่ึงจะเน้น “การแตกตวั ” หรือการขยายผลในระดับทวคี ูณเพอื่ สร้างคน สร้างครู สรา้ งเครอื่ งมอื ยกระดับศูนยเ์ รียนรสู้ กู่ ารศึกษาตลอดชวี ติ โดยอาศยั ความร่วมมือระหวา่ งบา้ น วัด และโรงเรยี น นายอาทติ ย์ กรชิ พพิ รรธ ผ้จู ัดการใหญ่ฝา่ ยสนับสนุนธรุ กิจ บริษทั เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและ ผลิต จำกัด แกนนำภาคเอกชน กลา่ ววา่ “เราใช้แนวคิด ‘แตกตวั ท่วั ไทย เอามื้อสามัคคี’ คอื การนำสงิ่ ทเ่ี รียนรแู้ ละความสำเรจ็ ในการพัฒนาลมุ่ น้ำปา่ สกั ตามพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว รัชกาลท่ี 9 ไปถ่ายทอดให้แก่ประชาชนใน 4 พ้นื ท่ี 3 ลุ่มน้ำทีม่ สี ภาพภมู ิสงั คมท่ีแตกต่างกนั เพอื่ สรา้ ง ตน้ แบบท่ีหลากหลาย และส่งเสรมิ ให้ประชาชนในพื้นท่ีร่วมแรงรว่ มใจกนั พัฒนาทอ้ งถน่ิ ของตนเอง โดยจะนำความสำเร็จนี้ไปเผยแพรเ่ พ่อื ใหเ้ ปน็ แรงบันดาลใจสขู่ องชมุ ชนอนื่ ท่ัวประเทศตอ่ ไป ซง่ึ ความ มุ่งหวังของโครงการฯ คอื ตอ้ งการที่จะทำให้วิถเี ศรษฐกจิ พอเพยี งไมใ่ ช่เป็นแค่ทางเลือก แตเ่ ป็นหนทาง หลักของเกษตรกรไทย” สำหรับการเลอื กพนื้ ที่เป้าหมายในการจัดกิจกรรมเอาม้อื สามัคคีครงั้ ท่ี 2 นายไตรภพ โคตรวงษา ประธานมูลนธิ ิกสิกรรมธรรมชาติ และตัวแทนสถาบนั เศรษฐกิจพอเพยี ง เครอื ข่ายภาควชิ าการกล่าว วา่ “โครงการฯ ไดร้ บั แรงบนั ดาลใจจากพระราชกรณยี กจิ ของสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั มหาวชิราลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู ทที่ รงหว่ งใยประชาชนในจันทบรุ ซี ึ่งประชากรส่วนใหญป่ ระกอบอาชพี ทำสวน ผลไม้ ปญั หาภัยแล้งจึงเป็นปัญหาใหญ่ในพ้ืนที่ รวมทั้งยังมกี ารใชส้ ารเคมใี นการเกษตรคอ่ นข้างมาก กิจกรรมเอามือ้ สามัคคคี รง้ั น้ี จงึ เนน้ การถา่ ยทอดองค์ความรดู้ ้านเกษตรอินทรยี เ์ พ่อื เพ่ิมความปลอดภยั ตอ่ ผู้ปลกู และผ้บู ริโภค รวมถงึ ขยายผลโดยใช้ช่องทางเฟสบคุ๊ นายธรี ะ วงษเ์ จริญ ที่ปรกึ ษา รมช. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประธานสภาเกษตรกร จ.จันทบุรี ประธานศูนยก์ สิกรรมธรรมชาตโิ ป่งแรด จ.จนั ทบุรี กลา่ วเสรมิ วา่ (ดร.ววิ ฒั น์ ศัลยกำธร) เมอ่ื ปี 2544- 2545 เริม่ ทำเรือ่ งเกษตรอนิ ทรยี ์ ไดเ้ ลอื ก จ.จันทบรุ ี เปน็ เปา้ หมายแรกเพราะเชอ่ื วา่ คนจนั ทก์ ล้าคดิ กล้าทำ กลา้ ลงทุน ถ้าทนี่ ่ที ำเกษตรอินทรยี ์ได้ คนทอ่ี ื่นๆ จะทำตาม และเปล่ียนไดท้ งั้ ประเทศ อาจารย์ ยกั ษแ์ ละทีมงานจึงลงไปพน้ื ที่ ท้ังอบรมและลงมือทำต่อเน่อื ง จนรัฐบาลในยุคนั้นประกาศใหเ้ กษตร อนิ ทรีย์เป็นวาระแหง่ ชาติ แตใ่ นวนั นเ้ี มื่อเกษตรอนิ ทรยี แ์ ตกตวั ไปทวั่ ประเทศ การทำพืน้ ทเ่ี กษตร อนิ ทรีย์ใน จ.จันทบรุ ี กลบั มเี กษตรกรเพียงประมาณ 30 กวา่ รายและมพี นื้ ท่แี ค่ 1,300 กว่าไรเ่ ท่านนั้

ทไี่ ดร้ บั การรับรองมาตรฐาน PGS (Participatory Guarantee System) หรือ การรบั รองมาตรฐาน เกษตรอนิ ทรีย์แบบมีส่วนร่วม คอื เกษตรกรดว้ ยกนั เองเปน็ ผู้ร่วมตรวจสอบ และเปน็ การรับรอง มาตรฐานของไทย โดยองิ ระบบการรบั รองตามมาตรฐาน IFOAM : International Federation of Organic Agriculture Movements ซง่ึ มีความซับซอ้ นและมีค่าใช้จ่ายสูงกวา่ การสรา้ งกระบวนการเรียนรแู้ ละมีส่วนร่วมของเกษตรกร จึงมคี วามสำคัญตอ่ การสรา้ งความเข้มแข็ง ให้ระบบเกษตรอนิ ทรยี ์ เนอื่ งจากเกษตรกรสว่ นมากถึง 99.99% ยงั คงใช้สารเคมเี ป็นหลัก ในปีนี้ กลุ่ม PGS จ.จนั ทบรุ ี จึงกำหนดยุทธศาสตร์ ‘อินทรียผ์ งาด’ เฉพาะ จ.จนั ทบุรี โดยมีเป้าหมายขยายพน้ื ที่ เกษตรอนิ ทรยี ใ์ หไ้ ด้ 10,000 ไรใ่ นปีแรก และจะเพมิ่ เป็น 10 เทา่ ในปถี ัดไปทกุ ปี โดยมีทมี งานทีบ่ ่ม เพาะมาพร้อมทำงาน และสถาบนั การศึกษา เช่น มหาวิทยาลยั บรู พา มหาวิทยาลัยราชภฏั รำไพพรรณี มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลตะวันออก และอีกหลายสถาบัน มาร่วมขับเคลื่อนงานในส่วนนด้ี ว้ ย ด้านเกษตรกรในพ้นื ท่เี ปา้ หมาย นางแววศริ ิ ฤทธโิ ยธี แหง่ บา้ นสวนอิสรยี เ์ กษตรอนิ ทรียแ์ ละฟารม์ มา้ ไทยเมอื งจนั ท์ อ.ทา่ ใหม่ จ.จนั ทบุรี เล่าวา่ “บา้ นสวนอิสรยี ฯ์ มสี วนยางประมาณ 120 ไร่ และสวน ผลไม้ 80 ไร่ ปลกู เงาะ มงั คดุ ทุเรียน ลองกอง พรกิ ไทย และอ่ืน ๆ ผสมผสานกนั ที่บา้ นเราอยู่กบั สวนมาตลอด พ่อสอนไมใ่ หเ้ บียดเบยี นธรรมชาติ ตอนแรกทำสวนมะละกอซ่งึ ใชส้ ารเคมมี าก แตเ่ รา ห่วงเรอื่ งสขุ ภาพของตัวเองและคนงานจงึ ค่อยๆ ปรบั เปล่ยี นเปน็ เกษตรอนิ ทรีย์ ตอนน้ีไมใ่ ชเ้ คมเี ลยมา 3 ปีกวา่ แล้ว เราขดุ บ่อ 7 บอ่ รวมท้ังบ่อบาดาล ใหม้ ีนำ้ ใช้ตลอด เมอ่ื ปี 2560 ก็ไดไ้ ปอบรมเรือ่ งเกษตร อินทรียเ์ พม่ิ เติมท่ีศูนย์กสิกรรมธรรมชาติโปง่ แรด จึงหมักปุ๋ยเองจากความรู้ท่ีไปอบรมมา และเราเองก็ เปน็ หน่งึ ในเกษตรกร 30 กว่ารายท่ไี ด้รบั การรบั รองมาตรฐาน PGS ซ่งึ มีหนว่ ยงานต่าง ๆ เขา้ มาดูงาน สมำ่ เสมอ”

การวิเคราะหเ์ ครอื ข่าย เครือข่ายเกษตรอินทรยี ไ์ ดพ้ ฒั นาไปอกี ข้ันดว้ ยการพฒั นาระบบมาตรฐานการรบั รองแบบมีส่วนร่วม (PGS) เนื่องจากมีฐานความเข้มแข็งการจดั การของชมุ ชนอยเู่ ปน็ ทนุ เดิม มกี ารเสริมสร้างชุมชน กลไก ช่วยให้สหกรณม์ ีความเข้มแข็งในการพฒั นาผลผลติ และมีอำนาจตอ่ รองทางตลาดมากข้ึน จัดการ ระบบผกู ขาด การทำสัญญาทไ่ี มเ่ ปน็ ธรรม สร้างผลผลิตทางเลอื ก สรา้ งตลาดทางเลือก และดงึ พลงั ผบู้ ริโภคใหม้ าเกือ้ หนนุ และปกปอ้ งสิทธเิ สรีภาพของเกษตรกร ด้วยวถิ ชี ุมชนเกษตรอินทรยี ์ 1. ปัจจัยท่ีทำใหเ้ ครือข่ายประสบความสำเรจ็ 1. มีแกนกลางท่เี ข้มแขง็ ซ่ึงเป็นคนในพ้นื ท่ีและขับเคลอ่ื นอยูต่ ลอดเวลา ถ้าไมม่ กี ไ็ ม่มีทางสำเรจ็ 2. แกนนำมกี ารพูดคุยความคิด จดั กจิ กรรม พาไปดงู าน เปน็ พลังในการขบั เคล่อื นและมตี ลาดทค่ี อ่ ย ชว่ ยเหลือกัน 3. การสร้างคนรนุ่ ใหม่ใหต้ ืน่ ตวั ใหห้ ันมาทำเกษตรอนิ ทรีย์ ซึ่งคนร่นุ ใหม่จะสามารถเปลี่ยนแปลงได้เร็ว 4. การจัดต้งั สหกรณเ์ กษตรอนิ ทรียจ์ ันทบุรจี ำกดั มีการประชุมกนั ทุกเดอื น มาพดู คุยแลกเปล่ยี นกัน และจุดเชื่อมประสานกบั เกษตรกรอนิ ทรีย์ใชเ้ ปน็ ทรี่ วบรวมผลผลติ ทัง้ หมด 2. ปัจจยั ทท่ี ำใหเ้ ครือขา่ ยประสบลม้ เหลว ความมัน่ ใจตลาดรองรบั น้นั ยังไมช่ ดั เจน สนิ ค้าอนิ ทรียผ์ ลไม้ยงั ไมบ่ ุกตา่ งประเทศเพราะปริมาณยงั ไมไ่ ด้ มีค่าใช้จา่ ยสูง ต้องไปขายรวมกับตลาดผลไม้ในจันทบุรเี ปน็ ตลาดรวม (เคม)ี ซง่ึ ไปปนกบั ผลไมท้ ี่ ใช้สารเคมี และความมั่นคงอาหารบนฐานไม้ผลของภาคตะวันออกและจันทบรุ ีเร่มิ มีความเสย่ี ง เปราะบางจากกลุม่ ทนุ ข้ามชาติ เน่ืองจากกลุ่มทนุ จีนเร่มิ เขา้ มาผกู ขาดตลาดผลไมต้ ะวนั ออก ควบคุม ได้ถึงร้อยละ 98 ผา่ นลง้ ซง่ึ อดตี เป็นของคนไทย แต่ปัจจุบนั กลายเปน็ ล้งจนี ทั้งหมด ภาคตะวนั ออก ลง้ ทีจ่ ดทะเบยี นมี 127 ลง้ (จันทบุรมี ี 47 ล้ง) ลง้ เลก็ เป็นลูกมือของล้งใหญ่ กลุ่มทุนจีนเป็นผูก้ ำหนดราคา ทำใหส้ หกรณข์ องชุมชนซึ่งไม่มที นุ และอำนาจตอ่ รองตอ้ งถกู ครอบงำจากทุนเกือบหมด ขณะนี้ทุนขา้ ม ชาติผสานนโยบายรฐั และราชการแบบเบ็ดเสร็จ เกษตรกรไรท้ พ่ี ง่ึ

กรณลี ำไยเหมาสวนเมอื่ เหน็ ใบก็ประมูลตรี าคา 40-43 บาท โดยประมูล 3 ปีตดิ ต่อกนั วางมดั จำ 30 เปอร์เซ็นต์ และเก็บสนิ คา้ ชั้นดีไปกอ่ น ทเี่ หลือถ้าเจา้ ของสวนเอาไปขายจะผิดกฎหมายถูกดำเนนิ คดี แมห้ นว่ ยงานรัฐจะพยายามเขา้ มาดเู รอื่ งสญั ญาทเี่ ป็นธรรมแต่ก็ไม่ได้นำไปปฏิบัตเิ ท่าทคี่ วร เกษตรกรมคี วามจำเปน็ ตอ้ งรวมตัวกนั แต่ภาวะปจั จบุ ันเป็นไปได้ยาก เพราะชาวสวนแต่ละรายมี พ่อคา้ มาผกู ขาด เกษตรกรตอ้ งแข่งขนั กนั เพือ่ ใหไ้ ด้ราคาสงู เมอ่ื เกดิ ปญั หาผลผลติ ตกต่ำ รัฐบาลเขา้ ไป แทรกแซงแตก่ ็ไปไม่ถงึ เกษตรกรหรอื ไมเ่ ปลย่ี นโครงสรา้ งปญั หา ระบบการจัดการผลไมเ้ ร่ิมมปี ญั หา ความไมป่ ลอดภัย เชน่ ทเุ รยี น ทุนรับซอื้ ท้ังจากพืน้ ทแ่ี ละท่อี ื่นๆ เอาเนื้อมาแช่แข็ง แกะใสต่ ู้ คอนเทรนเนอร์ เสี่ยงต่อความปลอดภัยอาหาร ปญั หาเหล่าน้ีราชการยงั ไม่เท่าทันทจ่ี ะแก้ปัญหาให้ เกษตรกร

ภาพของเครือขา่ ยเกษตรอนิ ทรยี ์ จนั ทบรุ ี

บรรณานุกรม สถาบนั ชมุ ชนทอ้ งถน่ิ พฒั นา. (2560). เครอื ข่ายเกษตรอนิ ทรยี ์ จันทบุรี. สบื คน้ เม่อื 21 กมุ ภาพนั ธ์ 2565, จาก https://www.ldi.or.th/2017/11/09/ เครือขา่ ยเกษตรอนิ ทรยี ์ จนั ทบรุ ี. สบื ค้นเมอื่ 22 กุมภาพันธ์ 2565, จาก https://ajourneyinspiredbytheking.org/th/about/ สุนทรี ทบั มาโนช. (2563). จ.จนั ทบรุ จี ัดโครงการน้อมนำศาสตรพ์ ระราชาสูก่ ารพฒั นาทีย่ ง่ั ยืนใน กจิ กรรม “มหกรรมเกษตรอนิ ทรยี ์ วถิ ตี นจันท์” ทตี่ ลาดเจริญสขุ . สืบค้นเมือ่ 22 กมุ ภาพนั ธ์ 2565, จาก https://thainews.prd.go.th/th/news/detail/ (2563). กิจกรรมเชอ่ื มโยงเครอื ข่ายเกษตรอินทรยี ์ PGS จนั ทบุรี ปนั ผลผลิตสู่ตลาดใหมใ่ หก้ บั เกษตรกร. สบื คน้ เมอ่ื 25 กมุ ภาพันธ์ 2565, จาก http://www2.rbru.ac.th/th/ เอามือ้ สามคั คี จ.จันทบรุ ี ส่งตอ่ องค์ความรูเ้ กษตรอินทรีย์ ปลอดภยั ท้งั ผู้ปลกู และผบู้ ริโภค. สบื ค้นเม่ือ 27 กุมภาพันธ์ 2565, จาก https://ajourneyinspiredbytheking.org/th/news/