ทบทวนก่อนสอบ-ขุนช้างขุนแผน

ทบทวนก่อนสอบ เร,ือง “เสภาขุนช้างขุนแผน” ๑. การขบั เสภามีมาตงั0 แตส่ มยั สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ มีต้นกําเนิดมาจากการเลา่ นิทาน ในระยะแรกมีลกั ษณะการขบั ร้องโดยมีเครIืองดนตรีประเภท “กรับ” ในการให้จงั หวะ ๒. ต้นกําเนิดของวรรณคดีไทยเรIือง “ขนุ ช้างขนุ แผน” คือจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี โดยเนือ0 เรIืองกลา่ วถงึ ขนุ ไกรพลพา่ ยซงIึ ป็นสามีของนางทองประศรีต้องโทษด้วยเรIืองการฆา่ ควายป่าหน้าพระทีIนงัI โดยไมไ่ ด้รับพระราชบญั ชาจากกษัตริย์จงึ ต้องพาพลายแก้วหนีไปอยกู่ าญจนบรุ ี ๓. เสภาขนุ ช้างขนุ แผน ตอนพลายแก้วแตง่ งานกบั นางพิมพิลาไลยนี 0นางทองประศรียงั คงตงั0 บ้านเรือนอยทู่ ีIกาญจนบรุ ี แตเ่ ดนิ ทางไปสขู่ อนางพิมพิลาไลยทIีจงั หวดั สพุ รรณบรุ ี โดยพลาย แก้วได้เสกสผี งึ 0 ให้เถ้าแก่ทางฝ่ายตนทาทีIริมฝีปากเพืIอให้คําพดู เป็นทีIนิยม ชืIนชอบ และมีความ นา่ เชืIอถือ ๔. ตามประเพณีไทย การสขู่ อมกั จะไมพ่ ดู กนั ตรงไปตรงมา จะมีการใช้ภาษาเชิงเปรียบเทียบ เชน่ เปรียบเทียบผ้หู ญิงเป็น “พนั ธ์ฟุ ักแฟงแตงนํา0 เต้า ขอเอาไปปลกู ในไร่ของตน” ซงึI มีความหมาย วา่ จะขอฝ่ายหญิงไปเป็นลกู สะใภ้ ดงั เชน่ นางทองประศรีสขู่ อพิมพิลาไลยจากนางศรีประจนั ๕. สาํ นวนภาษาทIีนางทองประศรีกลา่ วกบั นางศรีประจนั ในลกั ษณะทีIแสดงความยากจนและ อยากจะมาขายลกู ชาย คือพลายแก้วให้เป็นข้าชว่ งใช้ หมายความวา่ จะขอให้นางศรีประจนั รับ พลายแก้วไว้เป็นลกู เขย ๖. นางศรีประจนั ให้ความสาํ คญั กบั ความขยนั ขนั แข็งในการประกอบอาชีพมากกวา่ ฐานะจงึ ไม่ รังเกียจพลายแก้วทIีมาสขู่ อพิมพิลาไลยเนIืองจากฐานะยากจนกวา่ ทางฝ่ายตน ๗. สนิ สอดทIีนางศรีประจนั ขอไว้กบั ทางฝ่ายเจ้าบา่ ว ได้แก่ เงิน ๑๕ ชงIั ขนั หมาก (หมากพลู ขนม เงินทอง ใบไม้ทIีมีชIือเป็นมงคล)กบั ผ้าไหว้ และเรือนหอทIีมีห้าห้อง โดยกําหนดวนั แตง่ งานใน เดือนสบิ สอง วนั เสาร์ ขนึ 0 เก้าคIํา ๘. ในการปลกู เรือนหอ สว่ นประกอบของเรือนทIีต้องมีการทําพิธีทําขวญั ตามกําหนดฤกษ์ยามคือ “เสาเอก” ๙. กิจกรรมในพิธีแตง่ งานสมยั ก่อนมีดงั นี 0 ๙.๑ สขู่ อ ๙.๒ ปลกู เรือนหอ ๙.๓ ประพรมนํา0 มนต์โดยพระสงฆ์ ๙.๔ ให้ฝ่ายเจ้าบา่ วนอนเฝา้ รออยใู่ นหอ ๓ คืน (แตกตา่ งจากในปัจจบุ นั )

๙.๕ ผ้ใู หญ่ทางฝ่ายเจ้าสาวสง่ ตวั เจ้าสาว โดยก่อนจะสง่ ตวั จะอบรมสงัI สอนให้แสดงความ เคารพกบั สามีและให้ความสาํ คญั กบั การรักนวลสงวนตวั สาํ นวนทีIนางศรีประจนั สอน ลกู สาวให้ “ลกุ นงัI นอบนบแก่สามี” ไมม่ ีความสาํ คญั เมIือเปรียบเทียบกบั สงั คมปัจจบุ นั ๑๐.ในพิธีแตง่ งานจะนิยมเอาไม้กนั0 ขบวนขนั หมากของทางฝ่ายเจ้าบา่ วเพIือขอเงินผา่ นทาง ขบวน ขนั หมากของทางฝ่ายเจ้าบา่ ว นางทองประศรีจะให้ความสาํ คญั กบั การคดั เลอื กผ้หู ญิงทIีจะทํา หน้าทีIเป็นผ้เู ชิญขนั หมาก โดยพิจารณาจากความสวยงามของผ้หู ญิงเหลา่ นนั0 คาํ ศัพท์สาํ คัญ นงุ่ ผ้าไหมซง2ึ ทอยกเป็นลายดอกให้เดน่ ๑. นงุ่ ยก ผ้าหม่ คลมุ ๒. ผวย ๓. เชี2ยน ภาชนะใสห่ มากพลู ๔. เถ้าแก่ ๕. ผ้าไหว้ ผ้ใู หญ่ที2เป็นประธานในการสขู่ อและการหมนัN ๖. แถมพก ผ้าที2เจ้าบา่ วให้แก่พอ่ แมห่ รือญาตผิ ้ใู หญ่ของเจ้าสาว เป็นการคาราวะ ของกินท2ีใช้รับรองแขก และแจกให้นํากลบั ไปในพิธี แตง่ งาน