หน่วยที่ 1

๑หน่วยการเรียนรู้ที่ ประวตั แิ ละความสาคัญของพระพุทธศาสนา นบั ต้งั แตส่ มยั พทุ ธกาล พระพุทธศาสนาไดเ้ ผยแผจ่ ากชมพูทวปี ไปสู่ดินแดนตา่ งๆ โดย หลกั ธรรมคาสอนของพระพุทธศาสนาไดร้ ับการยอมรับวา่ เป็นหลกั สากล ไม่แบ่งแยกเช้ือชาติ สีผวิ ถา้ ชนใดมีความเชื่อมน่ั ศรัทธาและปฏิบตั ิตามหลกั คาสอนแลว้ ก็ยอ่ มจะเขา้ ถึงความสุขที่ แทจ้ ริงของชีวติ ไดเ้ ช่นกนั หลกั ธรรมคาสอนของพระพทุ ธศาสนา นอกจากสอนเนน้ เรื่องการ พฒั นาตนแลว้ ยงั สอนใหร้ ู้จกั การสร้างประโยชน์สุขใหแ้ ก่ผอู้ ื่น ขณะเดียวกนั ก็ยงั มีส่วนช่วย สร้างสรรคอ์ ารยธรรมและสร้างความสุขใหแ้ ก่โลกอีกดว้ ย

๑. การเผยแผ่พระพทุ ธศาสนา การเผยแผ่ในสมยั โบราณ การเผยแผด่ ว้ ยการแสดงธรรมหรือการเทศน์ การเผยแผด่ ว้ ยการศึกษาและการปฏิบตั ิธรรม สถาบนั พระมหากษตั ริยเ์ ป็นศูนยก์ ลางในการเผยแผ่

การเผยแผ่ในสมยั ปัจจุบนั การเผยแผด่ ว้ ยการแสดงธรรมหรือการเทศน์ การเผยแผผ่ า่ นองคก์ รทางพระพุทธศาสนา การเผยแผด่ ว้ ยการปฏิบตั ิธรรม การเผยแผผ่ า่ นสื่อเทคโนโลยี

๒. การเผยแผ่และการนบั ถือพระพทุ ธศาสนาในประเทศต่างๆ ทวั่ โลก ในพทุ ธศตวรรษที่ ๓ ในสมยั พระเจา้ อโศก มหาราช ภายหลงั การทาสงั คายนาคร้ังท่ี ๓ พระองคไ์ ดส้ ่ง สมณทูต ๙ สาย ออกไปเผยแผพ่ ระพุทธศาสนายงั นานา ประเทศ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ดินแดนใกลเ้ คียงกบั ชมพทู วปี จากจุดเร่ิมตน้ น้ีเองทาใหพ้ ระพุทธศาสนา แผข่ ยายไปทว่ั ทุกภูมิภาคของโลก

การเผยแผ่และการนับถือพระพุทธศาสนาในทวปี เอเชีย ประเทศอนิ เดยี พระพทุ ธเมตตาที่มหาสถูปพทุ ธคยาในอินเดีย แสดง • เป็นดินแดนแห่งพทุ ธมาตภุ ูมิ ถึงการฟ้ื นฟพู ระพทุ ธศาสนาในมาตุภูมิให้รุ่งเรืองอีก ซ่ึงเป็นสถานท่ีประสูติของพระพทุ ธเจา้ คร้ัง • มีการเส่ือมถอยของ พระพทุ ธศาสนาเมื่อประมาณพทุ ธศตวรรษ ที่ ๑๗ • ไดก้ ลบั มาเจริญรุ่งเรืองอีกคร้ัง ในสมยั การกอบกเู้ อกราช ผฟู้ ้ื นฟู พระพุทธศาสนาคนสาคญั เช่น เซอร์ อเลก็ ซานเดอร์ คนั นิงแฮม เซอร์ เอด็ วนิ อาร์โนลด์ ดร.อมั เบดการ์

วดั Dambulla ประเทศศรีลงั กา ประเทศศรีลงั กา • พระพทุ ธศาสนาเร่ิมเขา้ สู่ ศรีลงั กาประมาณ พ.ศ. ๒๓๖-๒๘๗ • สมยั พระเจา้ เทวานมั ปิ ยติสสะ ทรงประกาศใหพ้ ระพุทธศาสนาเป็นศาสนา ประจาชาติสืบมาถึงปัจจุบนั • พระพุทธศาสนาในศรีลงั กามี ความรุ่งเรืองและเส่ือมถอยโดยเปล่ียนแปลง ไปตามอานาจการปกครอง มีช่วงหน่ึงท่ี ศรีลงั กาส่งทูตมาขอพระสงฆไ์ ทยไปบวช ใหก้ ุลบุตรชาวศรีลงั กา

ประเทศเนปาล วดั เจดียโ์ พธินาถ หรือพทุ ธนาถ มรดกโลก ประเทศ • ในอดีตเนปาลเป็นดินแดน เนปาล เป็นเจดียท์ ่ีใหญท่ ่ีสุดในเนปาล บนเจดยี ม์ ี ส่วนหน่ึงของอินเดีย และเป็นสถานท่ีต้งั ของ ดวงตาเห็นธรรมของพระพทุ ธเจา้ ท้งั สี่ทิศ สวนลุมพินีวนั สถานที่ประสูติของ พระพุทธเจา้ • ในยคุ แรกพระพุทธศาสนา เถรวาทรุ่งเรืองมาก ต่อมาเส่ือมถอยลง ทาให้ พระพทุ ธศาสนามหายาน นิกายตนั ตระซ่ึง ผสมกบั ความเชื่อพ้ืนเมืองเจริญข้ึนมาแทน • ปัจจุบนั พระพุทธศาสนานิกาย เถรวาทไดร้ ับการฟ้ื นฟู โดยไทยเป็นกาลงั สาคญั ในการฟ้ื นฟพู ระพุทธศาสนาเถรวาท

วดั ทกั ซงั หรือรังเสือ เป็นที่เคารพสกั การะยง่ิ ของ ประเทศภูฏาน ชาวพทุ ธในภูฏาน • พระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่ภูฏานราว พ.ศ. ๘๐๐-๑๒๐๐ โดยเป็นนิกายวชั รยาน และ ไดเ้ ป็นศาสนาประจาชาติภูฏาน • ในราว พ.ศ. ๑๗๖๓ ไดม้ ีการ ก่อต้งั นิกายดรุกปะกคั ยขุ ้ึน จนถึงยคุ ของท่าน งาวงั นมั เยล ไดส้ ร้างพูนาคาซองเป็นสถานที่ ประกอบพิธีกรรมสาคญั เช่น พิธีสถาปนา สมเดจ็ พระสงั ฆราช • ชาวภูฏานนบั วา่ มีความศรัทธา และยดึ มนั่ ในพระพทุ ธศาสนามาก

เขตปกครองตนเองทิเบต พระราชวงั โปตาลา ต้งั อยบู่ นท่ีราบสูงทิเบต • พระพุทธศาสนาในทิเบตเป็น มหายานแบบวชั รยาน • พระพุทธศาสนาจากอินเดียเขา้ สู่ทิเบตในพุทธศตวรรษท่ี ๑๒ หลงั จากน้นั กษตั ริยท์ ิเบตไดท้ รงใหก้ ารอปุ ถมั ภเ์ ป็นอยา่ งดี • ก่อนจะรวมเขา้ เป็นดินแดน ส่วนหน่ึงของจีน พระพทุ ธศาสนาถูกแบ่ง ออกเป็น ๔ นิกาย โดยนิกายเคลุกปะเป็นท่ีนบั ถือแพร่หลายท่ีสุด พระสงฆใ์ นนิกายน้ีเรียกวา่ ลามะ ส่วนผนู้ าสูงสุดในการปกครอง เรียกวา่ องคด์ าไลลามะ

พระถงั ซาจง๋ั หรือพระเสวยี นจ้งั โดยสมยั ราชวงศถ์ งั ประเทศจีน ไดเ้ ดินทางไปศึกษาพระธรรมท่ีอินเดีย และอญั เชิญ • จีนเร่ิมยอมรับพระพุทธศาสนา พระไตรปิ ฎกกลบั มาจีน และแปลเป็นภาษาจีน ในสมยั ราชวงศฮ์ น่ั • พระพุทธศาสนาเจริญสูงสุดใน สมยั ราชวงศถ์ งั เพราะไดร้ ับการสนบั สนุนจาก จกั รพรรดิ จากน้นั ก็เจริญสูงสุดในบางสมยั และเสื่อมสุดในบางช่วงเวลา • ในช่วงท่ีจีนปกครองดว้ ย ระบอบคอมมิวนิสต์ พระพทุ ธศาสนาไดร้ ับ ผลกระทบมาก ภายหลงั ต่อมาก็ไดร้ ับการ ฟ้ื นฟูใหก้ ลบั มาดีดงั ที่เป็นอยใู่ นปัจจุบนั

ประเทศเกาหลี • ช่วงแรกชาวเกาหลีนบั ถือศาสนาชา มาน ตอ่ มาภายหลงั จึงนบั ถือพระพทุ ธศาสนาโดย จีนและอินเดียนามาเผยแผ่ • เมื่อราชวงศล์ ีหรือราชวงศโ์ ชซอน เขา้ มามีอานาจไดส้ นบั สนุนใหล้ ทั ธิขงจื๊อเป็น ศาสนาประจาชาติ พระพุทธศาสนาจึงเส่ือมโทรม ลง • เมื่อเกาหลีอยใู่ ตก้ ารปกครองของ ญี่ป่ ุน พระพทุ ธศาสนาไดร้ ับการฟ้ื นฟู จนกระทง่ั เกาหลีถกู แบ่งออกเป็น ๒ ประเทศ พระพทุ ธศาสนา จึงรุ่งเรืองเฉพาะในเกาหลีใต้ พระพทุ ธรูปหินแกะสลกั ในวดั ถ้าช็อคกรู ัม เมือง คยองจู ประเทศเกาหลีใต้

ประเทศญปี่ ่ นุ • พระพทุ ธศาสนาในญี่ป่ ุน เร่ิมตน้ ข้ึนในช่วงพทุ ธศตวรรษท่ี ๑๑-๑๓ และเจริญรุ่งเรืองข้ึนตามลาดบั โดยเร่ิมนบั ถือ ในหมู่ชนช้นั สูงก่อนแลว้ คอ่ ยแพร่หลายไปสู่ ประชาชน พระพทุ ธรูปไดบุทซึท่ีวดั โทได ประเทศญ่ีป่ ุน แสดงถึง • ในปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๔ แรงศรัทธาของชาวญ่ีป่ ุนที่มีต่อพระพทุ ธศาสนา พระพุทธศาสนาแบ่งเป็น ๓ นิกายหลกั และ เป็นท่ีนบั ถือกนั มาจนถึงปัจจุบนั ไดแ้ ก่ นิกายโจโดหรือสุขาวดี นิกายเซน และนิกาย นิชิเรน

การเผยแผ่และการนับถือพระพทุ ธศาสนาในทวปี ยุโรป ประเทศองั กฤษ • การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาเริ่มข้ึน ใน พ.ศ. ๒๓๙๓ เม่ือสเปนเซอร์ อาร์ดี ไดพ้ ิมพ์ หนงั สือชื่อ ศาสนจกั รแห่งบูรพาทิศออกเผยแพร่ • ใน พ.ศ. ๒๔๒๒ เซอร์ เอด็ วนิ อาร์โนลด์ ไดเ้ ขียนประทีปแห่งเอเชีย ทาให้ ไดร้ ับความสนใจจากชาวองั กฤษมาก • ต่อมาองคก์ รทางพระพทุ ธศาสนา ไดเ้ ป็นศูนยก์ ลางในการเผยแผ่ จนเกิดวดั พทุ ธ จานวนมาก วดั พทุ ธปทีปในกรุงลอนดอน ประเทศองั กฤษ

ประเทศเยอรมนี • ใน พ.ศ. ๒๔๖๔ ดร.คาร์ล ไซ เกนสติคเกอร์ ไดก้ ่อต้งั พทุ ธสมาคมเยอรมนั ข้ึน แตต่ อ่ มาพระพุทธศาสนาเส่ือมลงในยคุ ที่นาซี เรืองอานาจ • หลงั สงครามโลกคร้ังที่ ๒ สิ้นสุด ไดม้ ีการฟ้ื นฟูพระพทุ ธศาสนาโดยกลุ่มเอกชน ร่วมกบั พระสงฆจ์ ากญ่ีป่ ุน ไทย ศรีลงั กา และ ทิเบต มีการจดั พิมพห์ นงั สือเผยแผ่ พระพุทธศาสนา และแปลเป็นภาษาตา่ งๆ รวมท้งั ภาษาไทย วดั ธรรมบารมี เมืองดอร์ทมนุ ด์ ประเทศเยอรมนี

ประเทศฝร่ังเศส • การเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา เร่ิมข้ึนโดยกลุ่มพทุ ธศาสนิกชนชาวฝรั่งเศส นาโดย น.ส. คอนสแตนต์ ลอนสเบอรรี ไดร้ ่วมกนั ก่อต้งั พุทธสมาคมข้ึนภายใตช้ ื่อ เล ซามีดู บุดดิสเม ในนครปารีส มีการจดั กิจกรรม ออกวารสาร รวมท้งั นิมนต์ พระสงฆจ์ ากไทย พมา่ ลาว ไปแสดงธรรม และฝึกสมาธิวปิ ัสสนา • ปัจจุบนั การเผยแผ่ พระพทุ ธศาสนาไมร่ ุ่งเรืองมากนกั วดั ธรรมปทีป ต้งั อยชู่ านเมืองปารีส ประเทศฝร่ังเศส

การฝึกปฏิบตั ิธรรมในวดั อภิธรรมพทุ ธวิหาร นคร ประเทศรัสเซีย เซนตป์ ี เตอร์สเบิร์ก ประเทศรัสเซีย • พระพทุ ธศาสนาเขา้ สู่สหภาพ โซเวยี ตในอดีต ต้งั แตเ่ ม่ือคร้ังตกอยใู่ ตก้ าร ปกครองของมองโกลแต่ไม่แพร่หลายมากนกั • ภายหลงั สงครามโลกคร้ังท่ี ๑ มีกลมุ่ บุคคล เช่น มาดามเซอร์บาตรสกี มร. โอเบอร์มิลเลอร์ พยายามนา พระพุทธศาสนาเขา้ ไปเผยแผผ่ า่ นกลุ่ม ปัญญาชนชาวรัสเซีย • ปัจจุบนั พทุ ธศาสนิกชนได้ กระจายไปอยใู่ นประเทศตา่ งๆ ที่แยกออกมา จากสหภาพโซเวยี ต

ประเทศเนเธอร์แลนด์ • พระพทุ ธศาสนาเผยแผเ่ ขา้ มา ผา่ นการคา้ โดยพอ่ คา้ ชาวดตั ชแ์ ละชาว พ้ืนเมืองจากอินโดนีเซียและศรีลงั กา แตผ่ นู้ บั ถือมีนอ้ ย • ใน พ.ศ. ๒๔๙๘ ชาวพุทธใน กรุงเฮกไดฟ้ ้ื นฟูชมรมชาวพุทธข้ึน • ใน พ.ศ. ๒๕๐๘ มีการก่อต้งั กลุ่มพทุ ธศาสน์ศึกษาข้ึนในกรุงเฮก และ พ.ศ. ๒๕๑๒ มีการจดั ต้งั พุทธสมาคมแห่ง ใหมข่ ้ึน วดั พทุ ธบารมีเนเธอร์แลนด์

การเผยแผ่และการนับถือพระพุทธศาสนาในทวปี อเมริกาเหนือ • ภายหลงั สงครามโลกคร้ังท่ี ๒ มีชาวเอเชียอพยพเขา้ มาในสหรัฐอเมริกาและ แคนาดาเพ่ิมมากข้ึน และไดเ้ ผยแผ่ พระพทุ ธศาสนาดว้ ย • ใน พ.ศ. ๒๔๔๘ ชาวพุทธญี่ป่ ุน ไดส้ ร้างวดั นิกายสุขาวดีท่ีซานฟรานซิสโก ตอ่ มามีการก่อต้งั สมาคมพระพุทธศาสนาแห่ง อเมริกา รวมท้งั มหาวทิ ยาลยั พุทธธรรมข้ึน • ปัจจุบนั มีวดั ไทยใน สหรัฐอเมริกาและแคนาดาหลายแห่ง วดั นิวยอร์กธมั มาราม สหรัฐอเมริกา

การเผยแผ่และการนับถือพระพุทธศาสนาในทวปี อเมริกาใต้ • ส่วนมากเป็นการนบั ถือของ ผอู้ พยพยา้ ยถิ่นฐานจากทวปี เอเชียเขา้ ไป ทามาหากินในประเทศตา่ งๆ ในทวปี อเมริกาใต้ โดยเฉพาะชาวจีน ญี่ป่ ุน โดยมี การจดั ต้งั องคก์ รทางพระพทุ ธศาสนาเป็น จานวนมาก • การนบั ถือพระพทุ ธศาสนา ยงั คงจากดั ในหมชู่ าวเอเชีย ส่วนชาว พ้ืนเมืองนบั ถือกนั นอ้ ย ชาวญี่ป่ ุนท่ีเขา้ ไปต้งั ถิ่นฐานในประเทศบราซิลไดส้ ร้าง วดั พทุ ธข้ึน

การเผยแผ่และการนับถือพระพทุ ธศาสนาในทวปี ออสเตรเลยี ประเทศออสเตรเลยี • ใน พ.ศ. ๒๔๕๓ พระศาสนธชะ (มร.อี.สตีเวนสนั ) พระภิกษุชาวองั กฤษได้ เดินทางไปเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาในออสเตรเลีย • ใน พ.ศ. ๒๔๙๖ มีการจดั ต้งั พทุ ธ สมาคมข้ึนในรัฐควนี ส์แลนด์ นิวเซาทเ์ วลส์ และ วกิ ตอเรีย และมีการต้งั องคก์ รทาง พระพทุ ธศาสนาอีกหลายแห่ง • ปัจจุบนั การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา ในออสเตรเลียเป็นไปดว้ ยดี วดั พทุ ธรังสี (แอนนนั เดล) นครซิดนีย์ ประเทศ ออสเตรเลีย

ประเทศนวิ ซีแลนด์ วดั พทุ ธสามคั คี เมืองไครสตเ์ ชิร์ช ประเทศ • การเผยแผพ่ ระพทุ ธศาสนา นิวซีแลนด์ ส่วนใหญ่เป็ นการดาเนินการโดยพระสงฆ์ ชาวองั กฤษ ทิเบต ญ่ีป่ ุน และไทย โดยการ สนบั สนุนของพุทธสมาคมแห่งเมือง โอกแลนด์ • ปัจจุบนั แมว้ า่ การนบั ถือ พระพุทธศาสนาจากดั เฉพาะในเมืองใหญ่ เช่น เวลลิงตนั ไครสตเ์ ชิร์ช เป็นตน้ แต่ ประชาชนก็หนั มาสนใจศึกษาหลกั คาสอน และอุปถมั ภบ์ ารุงวดั มากข้ึน

การเผยแผ่และการนับถือพระพุทธศาสนาในทวปี แอฟริกา วดั ไทยโยฮนั เนสเบิร์ก ประเทศแอฟริกาใต้ • ร่องรอยการเผยแผ่ พระพทุ ธศาสนาพอมีอยบู่ า้ งในประเทศอียปิ ต์ และเคนยา แตเ่ ป็นแบบไมเ่ ป็นทางการ • ในอียปิ ต์ พระพทุ ธศาสนา เขา้ ไปพร้อมกบั ชาวญ่ีป่ ุน เกาหลี ไทย ศรีลงั กา อินเดีย ซ่ึงเดินทางไปศึกษา ทางาน และ ท่องเที่ยว • ในเคนยา ไดม้ ีการก่อต้งั ชมรม ชาวพุทธ และมีการนิมนตพ์ ระสงฆจ์ ากจีน ญ่ีป่ ุน ไทย เดินทางไปแลกเปลี่ยนและเผยแผ่ พระพทุ ธศาสนาบา้ ง

๓. ความสาคญั ของพระพทุ ธศาสนา พระพุทธศาสนาในฐานะทชี่ ่วยสร้างสรรค์อารยธรรมให้แก่โลก ด้านการปกครอง การปกครอง • พระพทุ ธศาสนามีหลกั คาสอนสาหรับ ระบอบ พระมหากษตั ริยเ์ พ่ือใหเ้ ป็นผนู้ าท่ีดี มีคุณธรรม ไดแ้ ก่ ทศพิธราชธรรม จกั รวรรดิวตั ร ราชาธิปไตย การปกครอง • พระพุทธศาสนามีหลกั อปริหานิยธรรมเพื่อ ระบอบ ประยกุ ตใ์ ชใ้ นการปกครอง เช่น หมน่ั ประชุมกนั เนืองนิตย์ พร้อมเพรียงกนั ประชุม เป็นตน้ สามคั คธี รรม

ด้านการจดั ระเบียบสังคม พระพุทธศาสนาสอนหลกั ธรรมเพ่ือความเจริญมนั่ คงแห่งสถาบนั ทางสงั คมตา่ งๆ เช่น ทิศ ๖ สถาบนั ครอบครัว สถาบันสังคม สถาบนั การศึกษา สถาบนั ศาสนา ความสมั พนั ธ์ ความสมั พนั ธ์ ความสมั พนั ธ์ ความสมั พนั ธ์ ระหวา่ ง ระหวา่ งบิดามารดา ระหวา่ งนายจา้ ง ครูอาจารยก์ บั ระหวา่ ง ศิษย์ พระสงฆก์ บั กบั บุตรธิดา กบั ลูกจา้ ง ประชาชน ความสมั พนั ธ์ ความสมั พนั ธ์ ระหวา่ งสามีกบั ระหวา่ งมิตร ภรรยา กบั มิตร

ด้านการสร้างสรรค์อารยธรรมให้แก่โลก ด้านจติ ใจ ด้านวชิ าการ ด้านวตั ถุ แมว้ า่ คนเราลว้ น พระพุทธศาสนามี พระพทุ ธศาสนาได้ ตอ้ งการปัจจยั ๔ เพ่ือ ลกั ษณะเป็นปรัชญา โดย สร้างสรรคส์ ่ิงที่เป็นวตั ถุ ตอบสนองความตอ้ งการ อธิบายสรรพส่ิงท้งั ปวง ใหเ้ ป็นมรดกแก่อารย- ทางกาย แต่กต็ อ้ งการ ดว้ ยวธิ ีการของเหตุผล ธรรมของโลกดว้ ย เช่น แสวงหาความสุขทาง ซ่ึงมหาวทิ ยาลยั ช้นั นา พระพทุ ธรูป เจดีย์ วดั จิตใจดว้ ย ดงั จะเห็นไดว้ า่ ของโลกไดเ้ ปิ ดสอนวชิ า สถปู ซ่ึงลว้ นเกิดจาก คนพากนั สนใจศึกษา พระพุทธศาสนากนั แรงศรัทธาใน พระพุทธศาสนาเพ่ิมข้ึน แพร่หลาย พระพทุ ธศาสนา

พระพทุ ธศาสนาในฐานะที่ช่วยสร้างความสงบสุขให้แก่โลก • พระพุทธศาสนาสอนไมใ่ หเ้ บียดเบียนท้งั ตนเองและผอู้ ื่น • พระพุทธศาสนาสอนใหม้ ีเมตตาต่อกนั ท้งั ตอ่ หนา้ และลบั หลงั • พระพทุ ธศาสนาสอนใหม้ ีความเสียสละ • พระพุทธศาสนาสอนใหม้ ีความอดทน (ขนั ติ) และไมย่ ดึ มนั่ ในตนเองเกินไป (อนตั ตา) • พระพุทธศาสนาสอนใหเ้ ป็นคนใจกวา้ ง • พระพทุ ธศาสนาสอนใหเ้ อาชนะความชวั่ ดว้ ยความดี