รายงานความฉลาดทางดิจิทัล

DQ: Digital intelligence Quotient

จดั ทำโดย นำงสำวนันทน์ ภสั แสงสเี หลอื ง 634102011 ภำษำองั กฤษ ครศุ ำสตรบ์ ณั ฑติ ปี 2 นำเสนอ อำจำรยส์ ธุ ดิ ำ ปรชี ำนนท ์

คำนำ งำนนำเสนอเรอื่ งนีเ้ ป็ นส่วนหน่ึงในวชิ ำ นวตั กรรมและเทคโนโลยสี ำรสนเทศเพอื่ กำรสอื่ สำรกำรศกึ ษำเพอ่ื ใหไ้ ดศ้ กึ ษำหำควำมรใู ้ นเรอ่ื ง ควำมฉลำดทำงดจิ ทิ ลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) และไดศ้ กึ ษำอยำ่ งอยำ่ งเขำ้ ใจเพอื่ เป็ นประโยชนก์ บั กำรเรยี น ผูจ้ ดั หวงั ว่ำ รำยงำนเรอ่ื งนีจ้ ะเป็ นประโยชนก์ บั ผูอ้ ำ่ น หรอื นักเรยี น นักศกึ ษำ ท่ี กำลงั หำขอ้ มูลเรอื่ งนีอ้ ย่หู ำกมขี อ้ ผดิ พลำดประกำรใดผูจ้ ดั ขออภยั มำ ณทนี่ ีด้ ว้ ย ผูจ้ ดั ทำ น.สนันทน์ ภสั แสงสเี หลอื ง

สำรบญั เรอ่ื ง หนำ้ คำนำ สำรบญั ทกั ษะดจิ ทิ ลั กำ้ วสู่ พลเมอื งในศตวรรษท่ี 21 1-3 หวั ขอ้ ท่ี 1. ทกั ษะในกำรรกั ษำอตั ลกั ษณท์ ดี่ ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) หวั ขอ้ ที่ 2. ทกั ษะในกำรรกั ษำขอ้ มูลส่วนตวั (Privacy Management) 4 หวั ขอ้ ท่ี 3.ทกั ษะในกำรคดิ วเิ ครำะหม์ วี จิ ำรณญำณทด่ี ี (Critical Thinking) 5 หวั ขอ้ ที่ 4.ทกั ษะในกำรจดั สรรเวลำหนำ้ จอ (Screen Time Management) 6 หวั ขอ้ ท่ี 5.ทกั ษะในกำรรบั มอื กบั กำรคกุ คำมทำงโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) 7 หวั ขอ้ ท่ี 6.ทกั ษะในกำรบรหิ ำรจดั กำรขอ้ มูลทผ่ี ูใ้ ชง้ ำนทงิ้ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 8 9 หวั ขอ้ ที่ 7.ทกั ษะในกำรรกั ษำควำมปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) 10 หวั ขอ้ ที่ 8.ทกั ษะในกำรใชเ้ ทคโนโลยอี ยำ่ งมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) 11 บรรณำนุกรม

ทกั ษะดจิ ทิ ลั กำ้ วสู่ พลเมอื ง ในศตวรรษที่ 21 ความเป็ นพลเมอื งดจิ ทิ ลั (Digital Citizenship) เป็ นพลเมอื งทมี่ คี วามสามารถในการใช้ อนิ เทอรเ์ น็ตในการบรหิ ารจดั การ ควบคมุ กากบั ตน รูผ้ ดิ รูถ้ ูก และรูเ้ ท่าทนั เป็ นบรรทดั ฐานในการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั อย่างเหมาะสม มคี วามรบั ผดิ ชอบ เรยี นรูท้ จี่ ะใชเ้ ทคโนโลยี อยา่ งชาญฉลาด และปลอดภยั พลเมอื งดจิ ทิ ลั จงึ ตอ้ งตระหนกั ถงึ โอกาสและความเสยี่ งใน โลกดจิ ทิ ลั เขา้ ใจถงึ สทิ ธแิ ละความรบั ผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความเป็ นพลเมอื งดจิ ทิ ลั นบั เป็ นมาตรฐานหนึ่งดา้ นทางเทคโนโลยกี ารศกึ ษาทเี่ สนอโดยสมาคมเทคโนโลยี การศกึ ษานานาชาติ (ISTE : International Society for Technology in Education) เพอื่ ใหผ้ ูเ้ รยี นสามารถแสดงความเขา้ ใจประเดน็ ทางสงั คม วฒั นธรรม และความเป็ น มนุษย ์ ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั เทคโนโลยสี ารสนเทศ และปฏบิ ตั ติ นอยา่ งมจี รยิ ธรรมและตาม ครรลองกฎหมายใหใ้ ชข้ อ้ มูลขา่ วสารไดอ้ ย่างปลอดภยั ถูกกฎหมาย ซงึ่ มคี วามสาคญั ใน ทกั ษะแหง่ การเรยี นรูใ้ นศตวรรษที่ 21 ทกั ษะสาคญั ทจี่ ะทาใหเ้ ป็ นพลเมอื งดจิ ทิ ลั ทสี่ มบูร์์

ควำมฉลำดทำงดจิ ทิ ลั ควำมฉลำดทำงดจิ ทิ ลั เป็ นผลจำกศกึ ษำและพฒั นำของ DQ institute หน่วยงำนทเี่ กดิ จำกควำม รว่ มมอื กนั ของภำครฐั และเอกชนทว่ั โลกประสำนงำนรว่ มกบั เวลิ ดอ์ โี คโนมกิ ฟอรม่ั (World Economic Forum) ทม่ี ุ่งมน่ั ใหเ้ ด็ก ๆ ทกุ ประเทศไดร้ บั กำรศกึ ษำดำ้ นทกั ษะพลเมอื งดจิ ทิ ลั ทมี่ คี ุณภำพ และใชช้ วี ติ บนโลกออนไลนอ์ ยำ่ งปลอดภยั ดว้ ยควำมกำ้ วหนำ้ ของเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ควำมฉลำดทำง ดจิ ทิ ลั เป็ นกรอบแนวคดิ ทคี่ รอบคลุมของควำมสำมำรถทำงเทคนิคควำมรคู ้ วำมเขำ้ ใจและควำมคดิ ทำง สงั คมทม่ี พี นื้ ฐำนอยู่ในคำ่ นิยมทำงศลี ธรรมทชี่ ว่ ยใหบ้ คุ คลทจ่ี ะเผชญิ กบั ควำมทำ้ ทำยทำงดจิ ทิ ลั ควำม ฉลำดทำงดจิ ทิ ลั มสี ำมระดบั 8 ดำ้ น และ 24 สมรรถนะทป่ี ระกอบดว้ ย ควำมรู ้ ทกั ษะ ทศั นคตแิ ละ คำ่ นิยม โดยบทควำมนีจ้ ะกลำ่ วถงึ ทกั ษะ 8 ดำ้ นของควำมฉลำดดจิ ทิ ลั ในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ลั ซง่ึ เป็ น ควำมสำมำรถในกำรใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั และสอื่ ในรปู แบบทป่ี ลอดภยั รบั ผดิ ชอบ และมจี รยิ ธรรม ดงั นี้



เอกลกั ษ์พ์ ลเมอื งดจิ ทิ ลั )(Digital Citizen Identity เอกลักษณ์พลเมืองดจิ ทิ ลั เป็ นความสามารถสร้างและบริหารจดั การอตั ลักษณ์ท่ดี ีของตนเองไว้ได้อย่างดที งั้ ใน โลกออนไลน์และโลกความจริงอตั ลักษณ์ท่ดี คี ือ การท่ผี ู้ใช้ส่ือดจิ ทิ ลั สร้างภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเอง ในแง่บวก ทงั้ ความคดิ ความรู้สกึ และการกระทา โดยมีวจิ ารณญาณในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคดิ เหน็ มีความเหน็ อกเหน็ ใจผู้ร่วมใช้งานในสังคมออนไลน์ และรู้จักรับผิดชอบต่อการกระทา ไม่กระทาการท่ผี ดิ กฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลขิ สิทธ์ิ การกล่ันแกล้งหรือการใช้วาจาท่สี รา้ งความ เกลียดชังผู้อ่ืนทางส่ือออนไลน์

กำรบรหิ ำรจดั กำรเวลำบนโลกดจิ ทิ ลั (Screen Time Management) กำรบรหิ ำรจดั กำรเวลำบนโลกดจิ ทิ ลั เป็ นควำมสำมำรถควบคมุ ตนเอง ควำมสำมำรถกำรจดั สรรเวลำ ในกำร ใชง้ ำนอปุ กรณด์ จิ ทิ ลั และอปุ กรณเ์ ทคโนโลยไี ดอ้ ย่ำงมปี ระสทิ ธภิ ำพ รวมถงึ กำรใชง้ ำนสอ่ื สงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยควำมรบั ผดิ ชอบตอ่ ตนเอง สำมำรถ บรหิ ำรเวลำทใี่ ชอ้ ปุ กรณย์ คุ ดจิ ทิ ลั รวมไปถงึ กำรควบคมุ เพอื่ ใหเ้ กดิ สมดลุ ระหว่ำงใโลกออนไลน์ และ โลกควำมเป็ นจรงิ อกี ทง้ั ตระหนักถงึ อนั ตรำย และสุขภำพจำกกำรใชเ้ วลำหนำ้ จอนำนเกนิ ไป และ ผลเสยี ของกำรเสพตดิ สอื่ ดจิ ทิ ลั

จดั การการกลน่ั แกลง้ บนไซเบอร ์ (Cyberbullying Management) กำรจดั กำรกำรกลน่ั แกลง้ บนไซเบอร ์ เป็ นควำมสำมำรถในกำรป้ องกนั ตนเอง กำรมภี มู คิ มุ ้ กนั ในกำรรบั มอื และ จดั กำรกบั สถำนกำรณก์ ำรกลน่ั แกลง้ บนอนิ เทอรเ์น็ตไดอ้ ย่ำงชำญฉลำด กำรใชอ้ นิ เทอรเ์น็ตเป็ นเครอ่ื งมอื หรอื ชอ่ งทำงเพอื่ กอ่ ใหเ้ กดิ กำรคุกคำมลอ่ ลวงและกำรกลน่ั แกลง้ บนโลกอนิ เทอรเ์น็ตและสอื่ สงั คมออนไลน์ โดย กลมุ่ เป้ ำหมำยมกั จะเป็ นกล่มุ เด็กจนถงึ เด็กวยั รนุ่ กำรกลน่ั แกลง้ บนโลกไซเบอรค์ ลำ้ ยกนั กบั กำรกลน่ั แกลง้ ใน รปู แบบอนื่ หำกแตก่ ำรกลน่ั แกลง้ ประเภทนีจ้ ะกระทำผ่ำนสอื่ ออนไลนห์ รอื สอื่ ดจิ ทิ ลั เชน่ กำรสง่ ขอ้ ควำมทำง โทรศพั ท ์ ผูก้ ลน่ั แกลง้ อำจจะเป็ นเพอ่ื นรว่ มชนั้ คนรจู ้ กั ในสอื่ สงั คมออนไลน์ หรอื อำจจะเป็ นคนแปลกหนำ้ ก็ได ้ แตส่ ว่ นใหญผ่ ูท้ ก่ี ระทำจะรจู ้ กั ผูท้ ถี่ กู กลน่ั แกลง้ รปู แบบของกำรกลน่ั แกลง้ มกั จะเป็ นกำรว่ำรำ้ ย ใส่ควำม ขทู่ ำ รำ้ ย หรอื ใชถ้ อ้ ยคำหยำบคำย กำรคกุ คำมทำงเพศผ่ำนสอ่ื ออนไลน์ กำรแอบอำ้ งตวั ตนของผอู ้ นื่ กำรแบล็ก เมล ์ กำรหลอกลวง กำรสรำ้ งกล่มุ ในโซเชยี ลเพอื่ โจมตโี ดยเฉพำะ

การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครอื ข่าย (Cybersecurity Management) กำรจดั กำรควำมปลอดภยั บนระบบเครอื ขำ่ ย เป็ นควำมสำมำรถในกำรสำรวจ ตรวจสอบ กำรป้ องกนั และ กำรรกั ษำควำมปลอดภยั ของขอ้ มูลในระบบเครอื ขำ่ ย ป้ องกนั ขอ้ มูลดว้ ยกำรสรำ้ งระบบควำม ปลอดภยั ทเ่ี ขม้ แข็ง และป้ องกนั กำรโจรกรรมขอ้ มูลหรอื กำรถกู โจมตอี อนไลนไ์ ด ้ มที กั ษะในกำรรกั ษำ ควำมปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลนก์ ำรรกั ษำควำมปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร ์ คอื กำร ปกป้ องอปุ กรณด์ จิ ทิ ลั ขอ้ มูลทจี่ ดั เก็บและขอ้ มูลสว่ นตวั ไม่ใหเ้ สยี หำย สูญหำย หรอื ถกู โจรกรรมจำกผู ้ ไม่หวงั ดใี นโลกไซเบอร ์

กำรจดั กำรควำมเป็ นส่วนตวั (Privacy Management) กำรจดั กำรควำมเป็ นส่วนตวั เป็ นควำมสำมำรถในกำรจดั กำรกบั ควำมเป็ นส่วนตวั ของตนเองและของ ผูอ้ น่ื กำรใชข้ อ้ มูลออนไลนร์ ว่ มกนั กำรแบง่ ปันผ่ำนสอื่ ดจิ ทิ ลั ซงึ่ รวมถงึ กำรบรหิ ำรจดั กำร รจู ้ กั ป้ องกนั ขอ้ มูลสว่ นบคุ คลของตนเอง เชน่ กำรแชรข์ อ้ มูลตำ่ ง ๆ ดว้ ยเครอื่ งมอื ดจิ ทิ ลั กำรขโมยขอ้ มูลอตั ลกั ษณ์ เป็ นตน้ โดยตอ้ งมคี วำมสำมำรถในกำรฝึ กฝนใชเ้ ครอ่ื งมอื หรอื วธิ กี ำรในกำรป้ องกนั ขอ้ มูลตนเองไดเ้ ป็ น อยำ่ งดี รวมไปถงึ ปกปิ ดกำรสบื คน้ ขอ้ มูลตำ่ งๆ ในเว็บไซต ์ เพอื่ รกั ษำควำมเป็ นสว่ นตวั ควำมเป็ นส่วนตวั ในโลกออนไลน์ คอื สทิ ธกิ ำรปกป้ องขอ้ มูลควำมสว่ นตวั ในโลกออนไลนข์ องผูใ้ ชง้ ำนทบ่ี ุคคลหรอื กำร บรหิ ำรจดั กำรขอ้ มูลสว่ นตวั รวมถงึ กำรใชด้ ลุ ยพนิ ิจปกป้ อง ขอ้ มูลสว่ นบุคคลและขอ้ มูลทเ่ี ป็ นควำมลบั ของผูอ้ น่ื

กำรคดิ อย่ำงมวี จิ ำรณญำณ (Critical Thinking) กำรคดิ อย่ำงมวี จิ ำรณญำณ หมำยถงึ ควำมสำมำรถในกำรตดั สนิ ของบุคคลวำ่ ควรเชอ่ื ไมค่ วรเชอื่ ควรทำ หรอื ไม่ควรทำบนควำมคดิ เชงิ เหตแุ ละผล มคี วำมสำมำรถในกำรวเิ ครำะหแ์ ยกแยะระหว่ำงขอ้ มูล ทถ่ี กู ตอ้ งและขอ้ มูลทผ่ี ดิ ขอ้ มูลทม่ี เี นือ้ หำเป็ นประโยชนแ์ ละขอ้ มูลทเ่ี ขำ้ ขำ่ ยอนั ตรำย ขอ้ มูลตดิ ตอ่ ทำง ออนไลนท์ น่ี ่ำตง้ั ขอ้ สงสยั และน่ำเชอื่ ถอื ได ้ เมอ่ื ใชอ้ นิ เทอรเ์น็ต ทรำบวำ่ เนอื้ หำใดมปี ระโยชน์ รเู ้ ทำ่ ทนั สอ่ื และสำรสนเทศ สำมำรถวเิ ครำะหแ์ ละประเมนิ ขอ้ มูลจำกแหล่งขอ้ มูลทหี่ ลำกหลำยได ้ เขำ้ ใจรปู แบบ กำรหลอกลวงตำ่ ง ๆ ในสอื่ ดจิ ทิ ลั เชน่ ขำ่ วปลอม เว็บไซตป์ ลอม ภำพตดั ตอ่ ขอ้ มูลอนั ทเ่ี ท็จ เป็ นตน้

รอ่ งรอยทำงดจิ ทิ ลั (Digital Footprints) รอ่ งรอยทำงดจิ ทิ ลั เป็ นควำมสำมำรถในกำรเขำ้ ใจธรรมชำตขิ องกำรใชช้ วี ติ ในโลกดจิ ทิ ลั วำ่ จะ หลงเหลอื รอ่ งรอยขอ้ มูลทงิ้ ไวเ้ สมอ รอ่ งรอยทำงดจิ ทิ ลั อำจจะส่งผลกระทบในชวี ติ จรงิ ทเี่ กดิ จำก รอ่ งรอยทำงดจิ ทิ ลั เขำ้ ใจผลลพั ธท์ อี่ ำจเกดิ ขนึ้ เพอ่ื นำมำใชใ้ นกำรจดั กำรกบั ชวี ติ บทโลกดจิ ทิ ลั ดว้ ย ควำมรบั ผดิ ชอบ ขอ้ มูลรอ่ งรอยทำงดจิ ทิ ลั เชน่ กำรลงทะเบยี น อเี มล กำรโพสตข์ อ้ ควำมหรอื รปู ภำพ ไฟลง์ ำนตำ่ ง ๆ เมอื่ ถกู สง่ เขำ้ โลกอนิ เทอรเ์น็ตแลว้ จะทงิ้ รอ่ งรอยขอ้ มูลส่วนตวั ของผูใ้ ชง้ ำนไว ้ ใหผ้ ูอ้ น่ื สำมำรถตดิ ตำมได ้ และจะเป็ นขอ้ มูลทรี่ ะบุตวั บุคคลไดอ้ ย่ำงง่ำยดำย

ควำมเห็นอกเห็นใจและสรำ้ งสมั พนั ธภำพทด่ี กี บั ผูอ้ นื่ ทำงดจิ ทิ ลั (Digital Empath ควำมเห็นอกเห็นใจและสรำ้ งสมั พนั ธภำพทด่ี กี บั ผูอ้ นื่ ทำงดจิ ทิ ลั (Digital Empath ควำมเห็นอกเห็นใจ และสรำ้ งสมั พนั ธภำพทดี่ กี บั ผูอ้ น่ื ทำงดจิ ทิ ลั เป็ นควำมสำมำรถในกำรเขำ้ ใจผูอ้ นื่ กำรตอบสนองควำม ตอ้ งกำรของผูอ้ น่ื กำรแสดง ควำมเห็นใจและกำรแสดงน้ำใจตอ่ ผูอ้ น่ื บนโลกดจิ ทิ ลั ไดอ้ ยำ่ งเหมำะสม มี ปฏสิ มั พนั ธอ์ นั ดตี อ่ คนรอบขำ้ ง ไม่วำ่ พ่อแม่ ครู เพอื่ นทงั้ ในโลกออนไลนแ์ ละในชวี ติ จรงิ ไม่ดว่ นตดั สนิ ผูอ้ น่ื จำกขอ้ มูลออนไลนแ์ ตเ่ พยี งอยำ่ งเดยี ว และจะเป็ นกระบอกเสยี งใหผ้ ูท้ ตี่ อ้ งกำรควำมชว่ ยเหลอื ใน โลกออนไลน์

บรรณำนุกรม สถาบนั สอื่ เดก็ และเยาวชน. (2561). การจดั ทา Fact Sheet‘ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั ’ (Digital Intelligence : DQ) และการศกึ ษา การรงั แกกนั บนโลกไซเบอรข์ องวยั รุน่ . กรุงเทพมหานคร : สถาบนั สอื่ เดก็ และ เยาวชน สถาบนั สอื่ เดก็ และเยาวชน. (2561). ความฉลาดทางดจิ ติ อล (Digital Intelligence: DQ) และการศกึ ษาการรงั แกกนั บนโลกไซ เบอรข์ องวยั รุน่ . สบื คน้ เมอื่ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/contents/research/A2.-final.pdf. สถาบนั สอื่ เดก็ และเยาวชน. (2562). การพฒั นาพลเมอื ง MILD จดุ เน้นตามชว่ งวยั . สบื คน้ เมอื่ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/ชดุ ความรูส้ าหรบั ครู/ความรู/้ การพฒั นาพลเมอื ง-midl-จดุ เน้นตามชว่ งวยั . ป์ิตา วรร์พริ ุ์. (2560). “ความฉลาดทางงดจิ ทิ ลั ,” พฒั นาเทคนิคศกึ ษา. 29 (102), 12-20.

Thank you