บทที่ 1 การจัดการและรูปแบบกระบวนการทางสังคม

(5) ชาวชนบทส่วนใหญ่ยดึ มน่ั อยกู่ นั ประเพณีเดิมเป็นอยา่ งดี ไม่ค่อยยอมรับการเปลี่ยนแปลง (6) ชาวชนบทจะพ่ึงสิ่งแวดลอ้ มทางธรรมชาติ และอยใู่ กลช้ ิดกบั ธรรมชาติ ทาใหผ้ กู พนั กบั ความเช่ือในสิ่งศกั ด์ิสิทธ์ิ ไสย ศาสตร์ โชคลาง หรือสิ่งที่อยเู่ หนือธรรมชาติ (7) ชาวชนบทส่วนใหญ่จะยดึ มนั่ ในหลกั ธรรมคาสอนทางศาสนาและเขา้ ร่วมพิธีกรรมต่าง ๆ อยา่ งพร้อมเพรียงกนั เช่น งานบวช งานศพ และงานบุญต่าง ๆ (8) ความหนาแน่นของประชากรต่อพ้นื ที่ต่ามาก เมื่อเทียบกบั ความหนาแน่นของประชากรเมือง

สังคมเมือง ไดแ้ ก่ ประชากรที่ต้งั ถ่ินฐานในเขตเมือง ซ่ึงเป็นเขตท่ีประชากรมีความหนาแน่น คนในเมือง ส่วนใหญ่มกั ประกอบอาชีพธุรกิจหรือการคา้ และทาอุตสาหกรรม มีความสมั พนั ธก์ นั นอ้ ยมี การแข่งการท่ีสูง เป็นศูนยก์ ลางในดา้ นต่างๆ ดงั น้นั สงั คมปัจจุบนั จะมีการพฒั นาเป็นสงั คม เมืองมากข้ึน

สังคมเมอื ง

ลักษณะท่วั ไปของสังคมเมือง 1. ลกั ษณะเด่นของเมืองในประเทศไทย มีลกั ษณะเฉพาะที่ต่างจากชนบท เช่น 2. มีความสะดวกสบายในดา้ นการคมนาคมขนส่ง การสื่อสารมากกวา่ ชนบท 3. มีความสะดวกสบายในดา้ นการคมนาคมขนส่ง การสื่อสารมากกวา่ ชนบท 4. มีสถาบนั ทางเศรษฐกิจ สังคม ต้งั อยมู่ ากกวา่ ชนบท รวมท้งั ท่ีทาการสาคญั ๆ ของรัฐบาล 5. มีการพ่ึงพาอาศยั กนั นอ้ ยกวา่ ในชนบท เพราะสามารถพ่ึงตนเองได้ โดยเฉพาะการอุปโภค บริโภค 6. การสนิทสนมในกลุ่มพี่นอ้ ง เครือญาตินอ้ ยกวา่ ในชนบท 7. ชาวเมืองมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางศาสนา สังคมนอ้ ยกวา่ ชนบท 8. ในชุมชนเมืองมีความเคล่ือนไหว กระตือรือร้นสูงกวา่ ชนบท 9. การแบ่งชนช้นั ทางสังคมดว้ ยฐานะทางเศรษฐกิจ ตาแหน่งหนา้ ที่สูงกวา่ ชนบท 10. ชุมชนเมืองมีสภาพแวดลอ้ มทางทรัพยากรธรรมชาติที่สัมพนั ธก์ บั วถิ ีชีวิตนอ้ ยกว่าชนบท 11. สภาพแวดลอ้ มทางวฒั นธรรมของชุมชนเมืองมีอิทธิพลนอ้ ยกวา่ ในชนบท ซ่ึงเป็น ตวั กาหนดบุคลิกภาพ

สังคมเมืองท่มี ีการเปล่ียนแปลง  สงั คมท่ีมีความหนาแน่นของประชากร อาคารบา้ นเรือนหนาแน่น มีความเจริญทาง วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี สิ่งแวดลอ้ มเป็นสิ่งท่ีมนุษยส์ ร้างข้ึน มีอาชีพหลากลายส่วน ใหญ่เกี่ยวขอ้ งกบั อุตสาหกรรม สมาชิกมีความอิสระ มีความสมั พนั ธเ์ ป็นแบบตวั ใครตวั มนั เป็นแบบทางการขาดอนั หน่ึงอนั เดียวกนั แต่อยรู่ ่วมกนั เพราะผลประโยชน์ 1. การแบ่งแยก segregation 2. การบุกรุก Invasion 3. การกระจายออกจากศูนยก์ ลางของเมือง Decentralization 4. การเดินทางเขา้ ออกเป็นประจา Routinization

ในทางสงั คมวทิ ยาแยง่ ชุมชนออกเป็นสองแบบ คือ ชุมชนชนบท (Rural) และ ชุมชนเมือง โดยราชบณั ฑิตยสถาน (2542) ไดใ้ หค้ วามหมายไวว้ า่ ชุมชนชนบท หมายถึง พ้ืนที่ส่วนท่ีอยนู่ อกเขตเมือง หรือ เขตเทศบาล มีประชากรที่เล้ียงชีพดว้ ยการเกษตรกรรมเป็น สาคญั มีระเบียบสงั คมท่ีสอดคลอ้ ง กบั ลกั ษณะชุมชนแบบหมู่บา้ น ต้งั บา้ นเรือนเป็นกลุ่มกอ้ น หรือกระจดั กระจายตามลกั ษณะภมู ิประเทศ หรือประเพณีนิยม ชุมชนเมือง เป็นชุมชนแบบ หน่ึง สาหรับในประเทศไทย กาหนดใหเ้ ขตเทศบาลท่ีมีจานวนประชากร ต้งั แต่ 10,000 คน ข้ึนไปเป็ นเขตเมือง

ข้อแตกต่างท่เี ด่นชัดระหว่างสังคมชนบทกับสังคมเมือง จานวนกลุ่มขององคก์ ารที่มีมากในสงั คมเมืองหลวง หลกั เกณฑก์ ารพิจารณา สถานภาพทางสงั คมของบุคคลในเมืองหลวง ข้ึนกบั ฐานะทางเศรษฐกิจ อานาจและความ เกี่ยวขอ้ งทางการเมือง และระดบั การศึกษาซ่ึงผดิ จากเกณฑข์ องสงั คมชนบท นอกจากน้นั แลว้ โครงสร้างชนช้นั ทางสงั คมในเมืองหลวง คือประกอบดว้ ยกลุ่มคนท่ีเป็นผสู้ ืบเช้ือสายมาจาก ตระกลู เก่าและขนุ นาง ค่านิยมของคนเมืองหลวงน้นั จะเนน้ หนกั เร่ืองอานาจและความมง่ั คงั่ มากกวา่ ชาวชนบท มีความตอ้ งการยกระดบั ตวั เอง จากช้นั สงั คมเดิมไปสู่ช้นั ท่ีสูงกวา่ โดย อาศยั ปัจจยั หลายประการ เช่น ฐานะทางการเงิน การศึกษา อานาจทางการเมือง และสิทธิ ต่างๆ

ปัญหาสังคม เป็ นปรากฏการณ์ทางสังคมที่เกิดข้ึนในทุกสังคม แต่ละสังคมอาจ มีปัญหาไม่เหมือนกนั เพราะพ้ืนฐานทางดา้ นเศรษฐกิจ สังคมและการเมืองแตกต่างกนั ใน สังคมไทยมีปัญหาที่สาคญั ๆ เกิดข้ึนดงั กล่าวแลว้ และก็ยงั มีอีกหลายปัญหา ที่มีอยู่ใน สงั คมไทย ซ่ึงควรจะไดใ้ หค้ วามสนใจเช่นกนั เช่น ปัญหาความเส่ือมทางศีลธรรม ปัญหา อบายมุข ฯลฯ ปัญหาเหล่าน้ีถา้ ไดม้ ีการศึกษาวจิ ยั หาท่ีมาแห่งปัญหา และไดร้ ่วมมือช่วยกนั ป้ องกนั แกไ้ ขปัญหาเหล่าน้ีอยา่ งเอาจริงกจ็ ะลดลงหรือหมดไปได้ อนั จะยงั ผลใหป้ ระชาชน ชาวไทย ไดม้ ีการอยดู่ ีกินดี มีชีวิตอยรู่ ่วมกนั อยา่ งมีความสงบสุข.

Pretest 1. สงั คมคืออะไร การจดั ระเบียบทางสงั คม การขดั เกลาทางสังคม การควบคุมทางสังคม การจดั ลาดบั ช่วงช้นั ทาง สงั คม สถาบนั ทางสงั คม และปัญหาทางสงั คมและขอ้ เสนอแนะและแนวทางการแกไ้ ขปัญหาดงั กลา่ ว 2. วฒั นธรรมท่ีนกั ศึกษาเขา้ ใจคืออะไร มีความสาคญั อยา่ งไรต่อสงั คม และยกตวั อยา่ งกรณีศึกษาวฒั นธรรมใน ประเทศไทยมา 1 วฒั นธรรมมาอธิบายประกอบ 3. การจดั การทรัพยากรและสิ่งแวดลอ้ มตามความเขา้ ใจของนกั ศึกษาหมายถึง และใหน้ กั ศึกษายกตวั อยา่ งปัญหา ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มที่เกิดข้ึนในประเทศไทยมา 1 ตวั อยา่ ง พร้อมอธิบาย 4. จงอธิบายเศรษฐกิจพอเพยี งตามความเขา้ ใจ พร้อมท้งั ใหน้ กั ศึกษายกตวั อยา่ งเศรษฐกิจพอเพยี งที่นามาใชใ้ น ชีวติ ประจาวนั ที่ก่อใหเ้ กิดประโยชน์กบั ตนเองอยา่ งไรบา้ ง 5. นกั ศึกษาคิดวา่ เทคโนโลยมี ีความสาคญั ตอ่ การเปล่ียนแปลงทางสงั คมและผลกระทบตอ่ การดารงชีวติ อยา่ งไร ยกตวั อยา่ งประกอบพร้อมอธิบาย 6. จงอธิบายภูมิปัญญาทอ้ งถ่ินคืออะไร และนกั ศึกษาลองยกตวั อยา่ งภูมิปัญญาทอ้ งถ่ินท่ีสร้างความภาคภูมิใจใน ทอ้ งถ่ินตนเองมา 1 ตวั อยา่ งพร้อมอธิบาย 7. จงอธิบายแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติมีความสาคญั และมีประโยชน์อยา่ งไรตอ่ การพฒั นาประเทศ

อ้างองิ  จานงค์ อดิวฒั นสิทธ์ิและคณะ. สังคมวทิ ยา.กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พม์ หา จุฬาลงกรณ์ ราชวทิ ยาลยั ,2532.  จานง อดิวฒั นสิทธ์ิ และคณะ (2543) สังคมวทิ ยา พมิ พค์ ร้ังท่ี 9 . กรุงเทพฯ: มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์  ชุดา จิตพิทกั ษ.์ สังคมวทิ ยาและวฒั นธรรมไทยสาหรับนักศึกษาพยาบาล.กรุงเทพฯ:สาร มวลชน,2528  ณรงค์ เส็งประชา.พนื้ ฐานวัฒนาธรรมไทย.กรุงเทพฯ:มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั 2538  ธีรเวทย์ ประมวญรัฐการ.โครงสร้างทางสังคม.กรุงเทพฯ:มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั ,2538  ดารา ทีปะปาล.สังคมวิทยาการศึกษา.กรุงเทพฯ:อมรการพมิ พ,์ 2538