พิธีทำขวัญข้าว

ประเพณี ทำขวัญ ข้ำว

ประเพณีทำขวัญแม่โพสพ (ข้ำว) ปกติจะทำกัน ในวันศุกร์ซึ่งถือว่ำเป็นวันขวัญข้ำว ตำมควำมเชื่อว่ำ แม่โพสพมีพระคุณจึงต้องทำขวัญเป็นกำรกล่ำวขอ ขมำ ต่อต้นข้ำวทุกครั้งที่มีกำรเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น กับข้ำว ทั้งกำรเกิดเองตำมธรรมชำติ และจำกกำรท่ี มนุษย์ จะกระทำอะไรกต็ ำมกับต้นข้ำว เชน่ เกี่ยวข้ำว อีกทั้งเพื่อเป็นกำรขอบคุณและเอำใจแม่โพสพที่ให้ ควำมอุดมสมบูรณ์แก่ผืนนำ และเพื่อขออภัยและ เรียกขวัญแม่โพสพ เป็นสิริมงคลดลบันดำลให้มั่งมี ย่งิ ข้ึน

เชื่อกันว่ำเมื่อทำพิธีนี้แล้วพระแม่โพสพจะช่วย คุ้มครองข้ำวในนำให้มีผลผลิตเต็มเม็ดเต็มหน่วย และเป็นกำรสร้ำงขวัญกำลังใจในกำรทำนำครั้งต่อไป สร้ำงควำมเชื่อมั่นให้กับชำวนำว่ำข้ำวในนำจะ ปรำศจำกภัยธรรมชำติและจะไม่มีแมลงศัตรูพืช ตำ่ งๆ เขำ้ มำทำรำ้ ย ตน้ กลำ้ ในนำข้ำว

สำหรับสิ่งของประกอบในพิธี ด้วยตำมควำมเช่ือ แม่โพสพเป็นผู้หญิง จึงเชื่อว่ำท่ำนอยำกทำนอำหำร เหมือนคนท้อง เช่นผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว ชำวนำจึงจัด นำอำหำรคำวหวำน ผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว สำหรับคน แพ้ท้อง มำเป็นเครื่องเซ่นสังเวย เครื่องแต่งกำย เช่น สไบ สร้อยทอง รวมถึงเคร่ืองเสริมควำมงำมตำ่ ง ๆ มำ เป็นเคร่อื งแต่งตัวใหก้ บั แม่โพสพ

อย่ำงไรก็ตำม ปัจจุบันกำรทำขวัญข้ำวค่อยๆ เลือน หำยไปจำกสังคมชำวนำไทย น่ำจะมำจำกปัจจัยหลำย ประกำร เช่น - ก ำ ร ท ำ น ำ ส ม ั ย ใ ห ม ่ มี - ชำวนำต้องเร่ง ระบบชลประทำน มีกำรใช้ยำ รีบทำนำให้ได้ ๓ คร้ัง ป ุ ย เ ค ม ี แ ล ะ ป ร ำ บ ศ ั ตร ู พื ช ต่อปีจึงไม่มีเวลำ ชำวนำจึงรู้สึกว่ำไม่จำเป็นต้อง ป ร ะก อบ พิ ธ ีท ำขวัญ พึ่งพิงธรรมชำติ กำรท ำพิธี ขำ้ ว เพื่อให้ข้ำวเจริญงอกงำมจึงไม่มี ควำมจำเป็น - หำผทู้ ำพิธหี รอื หมอ - ชำวนำส่วนใหญ่มีฐำนะ ท ำขวัญข้ำวได้ยำกขึ้น ยำกจน ไม่ได้มีที่นำเป็นของ เนื่องจำกไม่มีผู้สืบทอด ตนเอง ใช้วิธีเช่ำที่นำ ควำมรู้ในกำรทำ ควำมรู้สึกผูกพันและระลึกถึง พธิ ีกรรม บุญคุณแห่งผืนดินทำกินอำจ ไม่มำกเท่ำสมยั ก่อน

สำยพนั ธ์ขุ ำ้ วในประเทศไทย ข้ำวหอมมะลิ มีถิ่นกำเนิดในไทย นิยมปลูกและทำนกันอย่ำง แพร่หลำย มีกลิ่นหอมคล้ำยใบเตย ข้ำวหอมมะลิ อุดมไปด้วยสำรอำหำรหลำยชนิด มีคำร์โบไฮเดรต สูงถึง 71-77% ที่ช่วยสร้ำงพลังงำนให้แก่ร่ำงกำย มี วิตำมินบี 1 ช่วยป้องกันโรคเหน็บชำ และวิตำมีนบี 2 ช่วยป้องกนั โรคปำกนกกระจอก

ข้ำวสนี ิล ข้ำวที่มีสีดำโดยกำเนิด มีกลิ่นหอมเฉพำะตัว เกษตรกรปลูกกันน้อย เพรำะดูแลยำก รำคำจึงแพง กว่ำข้ำวสำยพันธุ์อื่น ข้ำวสีนิลช่วยในกำรทำงำน ของระบบประสำท บรรเทำอำกำรอ่อนเพลีย เสริมสร้ำงกระดูกและฟัน และช่วยเรื่องระบบ ขับถ่ำย เหมำะกับคนทตี่ ้องกำรคุมน้ำหนกั

ขำ้ วกลอ้ ง ข้ำวที่เอำเปลือกออกโดยที่ยังคงจมูกข้ำวหรือ เยื่อหุ้มเมล็ดข้ำวอยู่ ซ่ึงใหค้ ณุ ค่ำและประโยชน์ทำง โภชนำกำรค่อนขำ้ งสูง แถมอุดมไปด้วยวิตำมนิ สำร กำบำ และเส้นใยอำหำร ช่วยรักษำผิวหนัง ป้องกัน ท้องผูก โรคโลหิตจำง โรคเหน็บชำ และโรค ปำกนกกระจอก

ขำ้ วกล้องงอก เป็นข้ำวที่ต้องผ่ำนกระบวนกำรงอกตำมชื่อสำย พันธุ์ของมัน ด้วยกำรนำมำแช่น้ำจนมีรำกงอก ออกมำ ทำให้มีสำรอำหำรเพิ่มมำกขึ้น ช่วยป้องกัน กำรทำลำยสมอง และทำให้มผี วิ พรรณดี

ขำ้ วไรซเ์ บอรร์ ี่ พันธุ์ข้ำวที่ถือกำเนิดใหม่จำกกำรผสมข้ำม เผ่ำพันธุ์ระหว่ำงข้ำวเจ้ำหอมนิลกับข้ำวขำวดอก มะลิ 105 มีสีม่วงเข้ม เมล็ดเรียวยำว ปลูกได้ตลอด ทั้งปี ช่วยสร้ำงสำรอนุมูลอิสระ ลดระดับไขมัน ควบคมุ น้ำหนัก และระบบขับถำ่ ยได้เป็นอย่ำงดี

ขำ้ วเหนยี ว ข้ำวเหนียว ถือเป็นอำหำรหลักของคนในภำค อีสำนและภำคเหนือ มีเมล็ดเรียวยำวคล้ำยข้ำว หอมมะลิ แต่สีขุน่ กว่ำ นอกจำกบรโิ ภคได้ในทำงตรง แล้ว ยังนำมำทำเป็นแป้งข้ำวเหนียวไว้ทำอำหำร และขนมได้เช่นกัน มีคุณค่ำทำงโภชนำกำรสูง อุดม ไปด้วยวิตำมินบี 1 บี 2 มีโปรตีนที่ช่วยในกำร เจริญเติบโตของร่ำงกำย นอกจำกนั้นยังช่วยขับลม ในร่ำงกำย ป้องกันหลอดเลือดหัวใจตีบและปัญหำ วนุ้ นัยน์ตำเสอ่ื ม