ใบความรู้ ใบงาน

มารยาทการทำความเคารพแบบไทย 1. การไหว้ 1.1 การไหวพ้ ระภิกษุ ประนมมอื ข้นึ กม้ ศรี ษะ จรดหัวแม่มือทกี่ ลางระหวา่ งค้วิ น้วิ ช้แี ตะที่เหนือหน้าผาก ก้มหวั ให้ หน้าขนานกบั พน้ื ค้อมหลงั พอประมาณ ชาย ยืนตรง คอ้ มตวั ลงต่ำพร้อมกบั ประนมมอื ขึ้นไหว้ หญงิ ยืนตรง ยอ่ เข่าลงให้ต่ำโดยถอยเท้าข้างที่ถนดั ไปขา้ งหลงั พรอ้ มกบั ประนมมือขนึ้ ไหว้ ภาพที่ 1 การไหวพ้ ระภกิ ษุ (ทมี่ า: www.yourepeat.com) 1.2 การไหว้ผูม้ ีพระคุณและผู้อาวโุ ส ประนมมือไหวใ้ หน้ ้วิ หวั แม่มอื ยู่ทีป่ ลายจมูกปลายน้ิวช้ีจรดระหวา่ งคว้ิ ชาย ยนื ตรง ค้อมตวั ลงนอ้ ยกว่าระดับการไหวพ้ ระพร้อมประนมมือข้นึ ไหว้ หญิง ยืนตรง ถอยเท้าข้างทถ่ี นัดไปข้างหลังยอ่ เข่าลงน้อยกว่าระดบั การไหว้พระพรอ้ มประนมมอื ขึ้นไหว้ ภาพที่ 2 การไหว้ผู้มีพระคุณและผู้อาวุโส (ท่มี า: www.yourepeat.com) 1.3 การไหวบ้ ุคคลท่ัวไป ประนมมือไหว้ใหน้ ว้ิ หวั แม่มอื อยทู่ ่ีปลายคาง ปลายนวิ้ ชจี้ รดปลายจมูก ชาย ยืนตรง ค้อมตวั ลงน้อยกว่าระดับการไหวผ้ มู้ พี ระคุณพรอ้ มประนมมือข้ึนไหว้ หญิง ยืนตรง ถอยเท้าขา้ งที่ถนัดไปขา้ งหลังย่อเข้าลงเลก็ น้อยกว่าระดบั การไหว้ผมู้ ีพระคุณพร้อมประนมมือขน้ึ ไหว้

ภาพที่ 3 การไหวบ้ ุคคลทวั่ ไป (ทีม่ า: www.wordpress.com) 1.4 การไหวผ้ ทู้ ีเ่ สมอกันยนื ตวั ตรงประนมมือให้น้ิวหวั แม่มืออยทู่ ป่ี ลายนวิ้ ชจี้ รดปลายจมูก ท้งั ชายและหญิงควร ไหวพ้ ร้อม ๆ กัน การไหว้ตามมารยาทไทยน้ัน สำหรับผหู้ ญงิ อาจถอยเท้าข้างใดข้างหนึ่งตามถนัดไปข้างละครึ่งก้าว แล้วยอ่ เข่าลง พอสมควร พรอ้ มกับยกมือไหว้ กรณีการไหว้ผูเ้ สมอกันให้ยืนตรงแล้วยกมอื ไหว้ ภาพท่ี 4 การไหว้ผู้เสมอกัน (ที่มา: www.exteen.com) 2. การกราบ การกราบมอี ยู่ 2 ประเภท คือ การกราบพระ และการกราบผอู้ าวุโส จะมีลกั ษณะที่แตกต่างกันการกราบ พระเรยี กวา่ “กราบแบบเบญจางคประดิษฐ์” ซึ่งจะมีขนั้ ตอนดงั น้ี 2.1 การกราบพระแบบเบญจางคประดิษฐ์ เปน็ การกราบท่ีแสดงความเคารพอย่างสงู สดุ ตอ่ บุคคลทีค่ วรเคารพนับ ถอื สูงสดุ ซึง่ กค็ ือพระนนั่ เอง เบญจางคประดษิ ฐแ์ ปลว่าตัง้ ไว้เฉพาะซ่ึงองคห์ ้า โดย “เบญจ” ซึ่งแปลว่า 5 นั้น หมายถึง อวัยวะ ทง้ั 5 อันได้แก่ หนา้ ผาก มือทั้งสอง และเขา่ ท้ังสอง โดยอวยั วะท่วี ่านน้ั เวลากราบจะต้องจรดลงให้ตดิ กบั พน้ื ซึง่ ท่าน้จี ะปฏบิ ัติ แตกต่างกันในชายและหญงิ สำหรับชายนั้น ใหป้ ฏบิ ัติ ดังนี้ ทา่ เตรียม ทา่ เตรียมของชายนั้น จะเรียกว่า “ท่าเทพบตุ ร”

ท่าเทพบตุ ร นั่งคุกเข่าปลายเทา้ ตั้งนัง่ บนส้นเท้า มือทง้ั สองวางบนหนา้ ขาทง้ั สองข้าง นิ้วมือแนบชดิ ติดกัน สน้ เทา้ ไมแ่ บะออก จงั หวะท่ี 1 อญั ชลี ยกมือขน้ึ ประนมมือระหว่างอกปลายนว้ิ ชิดเบนออกจากตวั พอประมาณไม่กางศอก จังหวะท่ี 2 วันทา ยกมือข้นึ น้ิวหัวแมม่ อื จรดระหวา่ งคิ้วปลายนิ้วมอื ชจ้ี รดกลางหนา้ ผาก พร้อมกบั ค้อมศรี ษะลง จังหวะที่ 3 อภิวาท ทอดมือลงกราบ ให้มือและแขนทง้ั สองข้างลงพร้อมกันห่างกนั เล็กนอ้ ยพอใหห้ นา้ ผากจรดพื้น ระหวา่ งมอื ได้ โดยศอกทั้งสองขา้ งตอ่ เขา่ ขนานไปกับพื้น หลังไม่โกง่ หรือ ก้นไมโ่ ด่งจนเกนิ งาม การกราบจะกราบ 3 ครั้งเมื่อครบสามครงั้ ยกมือขึน้ จบ โดยให้นว้ิ หัวแม่มอื จรดระหว่างค้ิวปลายน้วิ ชจี้ รดหนา้ ผาก แล้วปล่อยมือลง ภาพที่ 5 การกราบแบบเบญจางคประดษิ ฐ์สำหรับผู้ชาย (ที่มา: www.wordpress.com) สำหรับหญงิ นน้ั ให้ปฏิบตั ิดงั นี้ ทา่ เตรียม ทา่ เตรยี มของหญิงนั้น จะเรยี กวา่ “ทา่ เทพธิดา” ทา่ เทพธิดา นั่งคกุ เขา่ ปลายเทา้ ราบน่งั บนสน้ เท้า มอื ทง้ั สองวางบนหนา้ ขาทั้งสองขา้ งน้ิวมือแนบชดิ ตดิ กันปลาย เทา้ ไม่แบะออก จังหวะท่ี 1 อัญชลี ยกมือข้นึ ประนมมอื ระหว่างอก ปลายน้วิ ชิด เบนออกจากตวั พอประมาณ ไม่กางศอก จงั หวะที่ 2 วันทา นวิ้ หวั แม่มือจรดระหว่างคิ้ว ปลายน้วิ ช้ีจรดกลางหนา้ ผาก พร้อมกับค้อมศีรษะลง จงั หวะที่ 3 อภวิ าท ทอดมือลงกราบ ใหม้ ือและแขนท้งั สองข้างลงพร้อมกันหา่ งกันเล็กนอ้ ยพอใหห้ น้าผากจรดพนื้ ระหวา่ งมอื ได้ โดยศอกทั้งสองขา้ งคร่อมเข่าเลก็ น้อย การกราบจะกราบ 3 ครั้งเมือ่ ครบสามครั้ง ยกมือขึน้ จบโดยให้นวิ้ หัวแม่มอื จรดระหว่างคิ้วปลายนวิ้ ชจ้ี รดหนา้ ผาก แลว้ ปล่อยมือลง

ภาพท่ี 6 การกราบแบบเบญจางคประดษิ ฐ์สำหรบั ผู้หญิง (ที่มา: www.wordpress.com) 2.2 การกราบผูใ้ หญ่ใช้กราบผู้อาวโุ ส หรือผมู้ พี ระคุณ ท้ังชายและหญิงใหน้ งั่ พับเพยี บเก็บปลายเท้า ทอดมือทงั้ สอง พร้อมกนั ให้แขนคร่อมเข่าท่ีอยู่ด้านลา่ งเพียงเขา่ เดยี ว มอื ประนม ค้อมตัวลง หน้าผากและสว่ นบนของมอื กราบเพยี งคร้งั เดยี ว โดยไม่แบมือ เม่ือกราบเสรจ็ ประสานมือดนั ตัวลกุ ขนึ้ นงั่ ในท่าพับเพียบ ภาพท่ี 7 การกราบผใู้ หญห่ รือผอู้ าวโุ ส (ท่มี า: www.fuqinxingkugongzuo.deimg.com) 3. การประเคนของแด่พระสงฆ์ ชาย ใช้สองมอื ถือของเดินเข่า เขา้ ไปในระยะหัตถบาส (ระยะท่ีมอื พระทา่ นเอ้ือมมือถึง) ยกของขึน้ ประเคนในลักษณะมือต่อมือได้เลย (คือยกให้ทา่ นรบั ได้เลย) เม่อื ประเคนเสร็จจะไหว้หรือกราบกไ็ ด้แลว้ แต่กาลเทศะ เมื่อพระ รับของแลว้ ให้ถอยออกโดยวธิ ีเดินเข่า ภาพที่ 8 การประเคนของแด่พระสงฆ์สำหรบั ผชู้ าย

(ทมี่ า: www.eduzones.com) หญงิ ใชส้ องมือถอื ของเดินเข่า เขา้ ไปในเช่นเดียวกับผชู้ ายยกของขึ้นประเคนโดยวางบนผา้ ทพ่ี ระสงฆท์ อดออกมา เมื่อประเคนเสร็จปฏิบัติเชน่ เดียวกบั ชายการแต่งกายควรจะมิดชดิ ภาพที่ 9 การประเคนของแดพ่ ระสงฆ์สำหรบั ผหู้ ญงิ (ที่มา: www.eduzones.com) 4. การถวายความเคารพแบบสากล ชาย ใช้วธิ ีถวายคำนบั โดยค้อมลำตัวต้ังแตศ่ ีรษะถึงเอวลงให้ตำ่ พอสมควร (ไม่ตอ้ งกม้ ลงไปจนมองเห็น เข็มขดั ตวั เอง แบบนนั้ ไม่สงา่ ) เสรจ็ แล้วยนื ตัวตรงลักษณะเดมิ หญงิ ใช้วธิ ีถวายความเคารพดว้ ยการถอนสายบัวแบบสากลนยิ ม ยืนตวั ตรง หันหน้าไปทางพระองคท์ า่ น วาดเทา้ ข้างใดขา้ งหน่ึงตามถนัดไปขา้ งหลงั พร้อมกับย่อตัวลง ลำตัวตรง หน้าตรงปล่อยแขนตรงแนบลำตัว สายตาทอดลง เสรจ็ แล้วยืนตัวตรงลักษณะเดิม ภาพท่ี 10 การถวายความเคารพแบบสากล (ท่ีมา: www. zedth.exteen.com) .

ใบงานท่ี 1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ความเป็นไทย รายวชิ า เพ่มิ เติมหน้าท่ีพลเมือง รหัสวชิ า ส22233 เร่อื ง มารยาทในการทำความเคารพ ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 2 ภาคเรียนท่ี 1 ปีการศึกษา 2562 คะแนนรวม 10 คะแนน 1.ใหน้ กั เรียนบอกขน้ั ตอนการไหว้พระสงฆ์ ............................................................................................................................. ........................................................................ ............................................................................................................................. ........................................................................ ............................................................................................... ................................................................. ..................................... ............................................................................................................................. ........................................................................ 2.ให้นกั เรียนบอกขัน้ ตอนการไหว้ผูใ้ หญ่ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………….................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................... ...................................................... 3.ใหน้ ักเรียนบอกขนั้ ตอนการไหว้บคุ คลเสมอกนั ............................................................................................................................. ........................................................................ .............................................................................. .................................................................................. ..................................... ............................................................................................................................. ........................................................................ ......................................................................................................................................... ............................................................ ........................................................................................................... ..................................................... ..................................... 4.ให้นกั เรียนบอกขั้นตอนการกราบพระสงฆ์ ............................................................................................................................. ........................................................................ ................................................................................................................................. .................................................................... ............................................................................................................................. ........................................................................ ............................................................................................... ................................................................. ..................................... ............................................................................................................................. ........................................................................ .......................................................................................................................................................... ........................................... ............................................................................................................................ ......................................................................... ............................................................................................................................. ........................................................................ ชอื่ .........................................................................................................ช้ัน............ ....เลขท…่ี ………