4บทที่ 4 วัสดุและเครื่องมือช่างพื้นฐาน

นาย้ างดิบจะถูกแปรสภาพเป็น 2 ลักษณะคือ ในรูปของนา้ยางขัน ซ่งึ เป็นวตั ถุดิบในการผลิตของใชต้ ่างๆ เช่น ถุงมือยาง ยางรดั ของ ลกู โป่ง ช้ินส่วนอิเลก็ ทรอนิ กส์ เครอื่ งมือทางการแพทย์ และอกี ลักษณะคือ ในรูป ยางแห้ง ยางแผน่ รมควัน ยางแผน่ ผ่งึ แห้ง ยางแท่ง ซ่งึ ใช้เป็นวตั ถุดิบใน การผลติ รองเทา้ ยางรถจกั รยาน ยางรถยนต์

ผลติ ภัณฑจ์ ากยางธรรมชาติ

ยางสั งเคราะห์ (synthetic rubber) ยางทไ่ี ดจ้ ากการสังเคราะห์ทางเคมเี พ่ือเลยี นแบบยางธรรมชาติ ข้อดคี ือ สามารถ ปรบั ปรุงสมบตั ิ เชน่ สภาพยดื หยนุ่ ทนทานต่อแรงดงึ และการฉีกขาด ความทน ต่อเปลวไฟ สภาพอากาศ แสงแดด สารเคมีและนาม้ ัน ยางสังเคราะห์มหี ลาย ประเภท แต่ละประเภทมคี ุณสมบตั ทิ แ่ี ตกต่างกนั ไปตามความเหมาะสมในการใช้ งาน อกี ทงั้ ยางสังเคราะห์มคี วามทนทานต่อการใช้งานและเสื่อมสภาพไดช้ า้ กว่า ยางธรรมชาติ ส่งผลให้ยางสังเคราะห์ไดร้ บั ความนิ ยมนามาใช้งาน

ผลติ ภัณฑจ์ ากยางสังเคราะห์

สมบตั แิ ละการใช้งานของยางแต่ละประเภท ประเภทของยาง สมบตั ิ การใชง้ าน ยางธรรมชาติ มีความยืดหยนุ่ สูง ทนตอ่ การ ถุงมือยาง ยางรดั ของ ลูกโป่ง (natural rubber) ฉีกขาดและการสึกหรอ แต่ไม่ ช้ินส่วนอเิ ล็กทรอนิกส์ ทนตอ่ ตัวทาละลายพวกนา้มนั เครอื่ งมอื ทางการแพทย์ ยาง ยางสั งเคราะห์ ปิโตรเลยี ม และมกั เส่ือมสภาพ รถจักรยาน ยางรถยนต์ (synthetic rubber) เรว็ ภายใตแ้ สงแดด ความรอ้ น รองเท้า สายพานลาเลยี ง ออกซเิ จน มคี วามยืดหย่นุ สูง ปรบั ปรุง จุกนม ของเลน่ ส่ิงของ สมบัติได้ตามท่ตี อ้ งการ ทนทาน เครอ่ื งใช้ ของประดบั ตกแตง่ ตอ่ การใช้งานและเส่ือมสภาพชา้ อุปกรณ์ทางการแพทย์ ยาง รถยนต์ ฉนวนหุ้มสายไฟ กาว ยาง ยางสายพาน ยางกัน กระแทก

สรุ ป วสั ดมุ หี ลายประเภท แต่ละประเภทมสี มบตั ิบางประการ ที่เหมือนกนั และบางประการแตกต่างกนั ดงั นั้น การเลอื ก ต้องพิจารณาสมบตั ขิ องวสั ดใุ ห้เหมาะกบั การใชง้ าน

เครอื่ งมอื ชา่ งพื้นฐาน

เครอื่ งมือชา่ งพ้ืนฐาน เครอ่ื งมอื ชา่ งพื้นฐานเป็นส่ิงจาเป็นในการสรา้ งช้ินงานเพื่อช่วยในการ ผอ่ นแรง ช่วยให้ทางานได้เรว็ ข้ึน ละเอียด แมน่ ยามากข้ึน ช่วยปรบั แต่ง ช้นิ งานให้ไดร้ ูปรา่ งลักษณะทต่ี ้องการและเรยี บรอ้ ยสวยงาม การรูจ้ กั เลือกใช้เครอ่ื งมอื ให้เหมาะสมกบั การใชง้ านอย่างถูกต้องและปลอดภัยจงึ มี ความสาคัญทัง้ ต่อผู้ปฏิบตั ิงานเองและความสาเรจ็ ของงาน

เครอ่ื งมือช่าง เครอ่ื งมือชา่ งมีตั้งแตเ่ ครอ่ื งมืออย่างงา่ ย ไม่มกี ลไกซบั ซอ้ น ไปจนถึง เครอื่ งมอื ชา่ งท่ีมกี ลไกซบั ซอ้ น มรี ะบบไฟฟ้าอเิ ล็กทรอนิ กส์เป็น ส่วนประกอบซ่งึ ต้องใช้ความรูแ้ ละทักษะท่มี ากข้ึนในการใชง้ าน สาหรบั เครอ่ื งมอื ช่างพ้ืนฐาน ประกอบด้วยเครอื่ งมอื สาหรบั การวดั การตดั การตดิ ยดึ และการเจาะ

เครอื่ งมือสาหรบั การวัด เครอื่ งมอื ในการวัด มีอย่หู ลายประเภทด้วยกัน ข้ึนอย่กู บั ลักษณะของ งาน เช่น ไม้บรรทัด ตลบั เมตร สายวดั ไม้โพรแทรกเตอร์

1.วัดความยาว -ไมบ้ รรทัด การใชง้ าน ใชว้ ัดความยาวและขีดเส้นให้ตรงใน ระยะส้ันๆ มีหลายขนาดและทาจากวัสดหุ ลายประเภท เช่น พลาสติก ไม้ อะลมู เิ นียม เหลก็ -ตลบั เมตร การใชง้ าน ใช้วดั ความยาวหรอื ระยะทางได้จนถึง 10 เมตร สายวัดทาจากแผ่นเหลก็ บาง สามารถม้วนเกบ็ ได้ ปลาย สายมีขอเก่ยี วสาหรบั เก่ยี วให้ติดกบั วัตถุท่ตี อ้ งการวัด *ข้อควรระวัง* การม้วนสายเข้าเกบ็ ในตลับ ควรใชม้ ือช่วยจับ เพ่ือไม่ให้ สายวัดหมนุ เข้าตลับเรว็ จนเกินไป เพราะอาจทาให้เกิดอนั ตรายตอ่ ผู้ใช้ได้

เครอ่ื งมอื วัดความยาว ไมบ้ รรทดั ตลบั เมตร สายวัด

2.วัดมุม -ไม้โพรแทรกเตอร์ การใช้งาน อ่านค่ามมุ จากการวางไมโ้ พร แทรกเตอรท์ ับมุมท่ตี อ้ งการวดั มที ้ังแบบคร่งึ วงกลมและ ส่ีเหล่ียมผืนผ้า มีหน่ วยเป็นองศา

เครอื่ งมอื วดั มมุ ไม้โพรแทรกเตอร์ แบบส่ีเหล่ยี มผืนผ้า แบบคร่งึ วงกลม

เครอื่ งมือสาหรบั การตดั เครอ่ื งมือท่ีใช้ในการตัด มีอยหู่ ลายประเภท เชน่ คัตเตอร์ กรรไกร เลอ่ื ยมือ คีมตดั

1.คัตเตอร์ การใช้งาน ใช้ตดั วสั ดปุ ระเภทกระดาษ พลาสตกิ ลกู ฟกู ไมบ้ ลั ซา ข้อความระวัง ใบมีดคัตเตอรเ์ ป็นของมีคม ควรใชง้ านอย่างระมัดระวัง เมือ่ ใชเ้ สรจ็ ควรเล่อื นใบมดี เข้าท่ีเก็บให้เรยี บรอ้ ย

เกรด็ น่ารู้ ท่ีมาของใบมดี คัตเตอรท์ ่ีหักได้ มีแนวคิดมาจากการหัก แทง่ ชอ็ กโกแลตท่มี ีรอยบาก

2.กรรไกร การใช้งาน ใชต้ ดั วัสดใุ ห้เป็นเส้นตรง เส้นโค้งหรอื เส้นหยกั กรรไกรมี หลายประเภท เชน่ กรรไกรตัดกระดาษ กรรไกรตดั ผ้า กรรไกรตดั โลหะ ข้อควรระวงั ควรเลือกใช้กรรไกรให้เหมาะสมกบั ประเภทของวัสดุท่ี ต้องการตัด อกี ทั้งกรรไกรเป็นของมคี ม ควรใชง้ านดว้ ยความระมดั ระวงั ทงั้ ต่อตนเองและผู้อ่ืน

3.เลื่อยมือ มีหลายประเภท ข้ึนอย่กู บั ลกั ษณะของการใช้งาน เชน่ - เลื่อยฉลุ การใชง้ าน เป็นเครอ่ื งมอื สาหรบั งานไม้ เหมาะสาหรบั ตดั หรอื ฉลุ ช้ินงานไมท้ ่ไี มห่ นาและไม่ใหญ่มาก ข้อควรระวงั เม่ือเลกิ ใชง้ านควรถอดใบเลอ่ื ยออกจากโครงเล่อื ยฉลทุ นั ที

-เล่ือยลนั ดา การใชง้ าน เหมาะสาหรบั ตัดไมท้ ่วั ไป ตัวเลื่อยทาจากเหล็กส่วนมอื จับทา ดว้ ยไม้หรอื พลาสติก ข้อควรระวงั ใบเลอื่ ยเป็นของมีคม ดงั น้ันควรใชง้ านดว้ ยความระมดั ระวงั ทงั้ ต่อตนเองและผู้อื่น

4.คีมตัด การใชง้ าน ใช้ตัดวสั ดุประเภทโลหะท่ีมีขนาดเล็ก และไมแ่ ข็งมาก เชน่ สายไฟ เส้นลวด ข้อควรระวัง ไมค่ วรใชค้ ีมตัดโลหะท่มี ีขนาดใหญ่หรอื แข็งเกินไป เมื่อ เลิกใช้งานความหยอดนาม้ นั และเกบ็ เข้าท่ี

เกรด็ น่ารู้ ประเภทของคีม คีมบางประเภทออกแบบมาให้ สามารถใชง้ านไดท้ ง้ั การจับยดึ ตัด และดดั ช้ินงาน ขนาดเล็ก เช่น คีมปากแหลม คีมปากจระเข้

วัสดุและเครอื่ งมือสาหรบั การติดยดึ มีหลายประเภทข้ึนอย่กู บั ประเภทของวัสดุและลักษณะของงาน เชน่ กาว ปืนกาว สกรู ไขควง

1.กาว การใชง้ าน มีหลายประเภท เชน่ กาวลาเท็กซ์ กาวรอ้ น กาวยาง กาวแท่ง การใชง้ านข้ึนอยกู่ บั วัสดทุ ่ตี อ้ งการให้ตดิ ยึดเข้าด้วยกนั -กาวลาเทก็ ซ์ การใช้งาน สาหรบั ยึดติดวัสดปุ ระเภทไม้ กระดาษ ผ้า กาวชนิดน้ี แห้งช้า เมือ่ ทาวัสดแุ ลว้ ควรท้ิงไว้สักระยะหน่ึง สาหรบั ไม้ควรท้งิ ไว้ ข้ามคืน เมื่อกาวแห้งสนิทแลว้ จะยึดตดิ วัสดุได้แน่นมาก ข้อควรระวัง ใชง้ านเสรจ็ ควรปิดฝาเพ่ือป้องกนั กาวแห้ง

-กาวรอ้ น การใช้งาน ยึดตดิ วสั ดุได้เกอื บทกุ ชนิด แห้งเรว็ มาก เหมาะสาหรบั วสั ดุประเภทยาง พลาสตกิ โลหะ เซรามกิ ข้อควรระวัง ไม่ควรสัมผัสกับผิวหนั ง หากสัมผัสผิวหนังให้ล้างออก โดยเรว็ ด้วยนา้อุ่นหรอื นา้ยาลา้ งเลบ็ ศ่ึงมีส่วนประกอบของอะซโิ ตน (acetone)เม่อื ใช้งานเสรจ็ ควรปิดฝาเก็บให้มิดชดิ

เกรด็ น่ารู้ กาวรอ้ นเกิดจากการค้นพบโดยบงั เอิญของแฮรร์ ่ี คูเวอร(์ Harry Coover) และอิสตแ์ มน โคแดก็ (Eastman Kodak) ในชว่ งสงครามโลกครงั้ ที่ สอง ขณะกาลังวจิ ยั เกี่ยวกับการผลติ เลนส์พลาสตกิ ตดิ ลากล้องปืน ปรากฎวา่ วสั ดทุ ที่ าเป็นเลนส์นั้นกลบั ยดึ ตดิ แน่นกบั อปุ กรณ์ตา่ งๆ พวกเขาจงึ ไดแ้ นวคิด นามาใชเ้ ป็นกาว ซ่งึ วสั ดนุ ั้นคือ ไซยาโนอะครเิ ลต(cyanoacrylate)หรอื กาว รอ้ นในปัจจบุ นั นั้นเอง

-กาวยาง การใชง้ าน ใช้ยดึ ติดวสั ดไุ ด้เกอื บทกุ ประเภท เนื้อกาวมีลักษณะเป็น ของเหลวมที ง้ั ท่เี ป็นสีเหลืองและสีใส เมอ่ื ทากาวแล้วควรท้งิ ไวอ้ ยา่ ง น้อย 1 ชัว่ โมง เหมาะสาหรบั งานเฟอรน์ ิเจอรห์ รอื งานซอ่ มแซมต่างๆ ข้อควรระวัง กาวชนิ ดน้ีเมือ่ โดนนาจ้ ะสูญเสียสมบตั กิ ารยึดตดิ ของกาว จึงไม่เหมาะกบั การยึดตดิ วัสดทุ ่ตี อ้ งใช้กลางแจ้งหรอื ท่ีต้องสัมผัสกับ นา้ หลงั ใช้งาน เป็นตวั ทาละลายท่ีระเหยได้

-กาวแทง่ การใช้งาน ใช้ยึดติดวัสดปุ ระเภทกระดาษ เนื้อกาวมีลกั ษณะเหนี ยว เป็นก้อน จึงไม่ทาให้เลอะในการใช้งานและไม่ทาให้กระดาษย่น ข้อความระวงั หลงั ใชง้ านเสรจ็ ควรปิดฝาให้เรยี บรอ้ ย

2.ปืนกาว ปืนกาว มีส่วนประกอบสาคัญ 2 ส่วน คือส่วนท่มี ีลกั ษณะคล้ายปืนมี สายไฟต่อกับปลัก๊ ไฟ ทาหน้าท่เี ป็นตัวให้ความรอ้ น และส่วนท่สี องคือกาว มลี ักษณะเป็นแทง่ ใสหรอื ขาวขุ่น เมื่อใส่แทง่ กาวลงในตวั ปืน ความรอ้ น จะทาให้แทง่ กาวละลายเป็นเน้ื อกาวท่ีมีความเหนียว การใช้งาน ใช้สาหรบั งานยึดติดวสั ดุประเภทกระดาษ ไม้ ยาง พลาสติก ข้อควรระวัง ระหว่างการใชง้ าน ควรระวังไม้ให้มือสัมผัสกาวท่ีละลาย เนื่องจากมคี วามรอ้ นสงู

3.สกรู สกรู มีลกั ษณะคล้ายตะปูแต่มเี กลียวโดยรอบ จึงมชี ่อื เรยี กอีกอย่างว่า ตะปคู วง หรอื ตะปเู กลียว ใช้ยึดวสั ดุสองช้ินเข้าดว้ ยกัน โดยใชเ้ กลยี ว เป็นตวั หมนุ เจาะเข้าไปในเน้ือวสั ดุ สกรูมหี ลายชนิด ในท่ีน้ีจะ ยกตัวอย่างการใชง้ านทว่ั ไป 2 ชนิด

- สกรูเกลยี วปลอ่ ย เป็นสกรูท่ีมีปลายแหลม ใช้ยึดช้ินงานท่ตี ้องการแรงยึดตรงึ สงู โดย ส่วนเกลียวจะเข้าไปฝังในเนื้อวสั ดุ สามารถทนแรงดงึ ได้ดี หัวสกรูมี หลายแบบ เช่น แบบหัวกลม แบบหัวเรยี บ แบบหัวแฉก แบบหัวผ่า การใชง้ าน ใช้ยดึ ช้ินงานไมเ้ ข้าดว้ ยกนั โดยใช้ไขควงช่วยในการ ขันเกลียวเข้าไปในเน้ื อวสั ดโุ ดยตรง ข้อควรระวัง การขันสกรูเข้าและคลายออกหลายครง้ั อาจทาให้ ช้ินงานเสี ยหายได้

4) ไขควง ใชข้ ันหรอื คลายสกรู ไขควงประกอบด้วยดา้ มจับ ลาตวั หรอื กา้ น และ ปากไขควง โดยสามารถแยกประเภทของไขควงได้ 2 ประเภท คือ - ไขควงปากแบน มีลักษณะปากแบนแบบเส้นตรงคลา้ ยคมมดี สาหรบั ใชข้ ัน หรอื คลายสกรู ท่ีหัวสกรูเป็นรอ่ งเส้นเดยี ว (หัวผ่า) การใช้งาน ใชข้ ันหรอื คลายสกรูท่ีมีลักษณะหัวผ่า ข้อควรระวงั เลือกขนาดและประเภทของไขควงให้เหมาะสมกับหัวสกรู

- ไขควงปากแฉก มีลกั ษณะปากเป็นส่ีแฉก ใชข้ ันสกรูท่มี ีหัวส่ีแฉก เวลาบดิ จะตอ้ งใชแ้ รงกดท่ีดา้ มมากกวา่ ไขควงปากแบน เพื่อไมใ่ ห้เหล่ยี มของไขควง หลดุ ออกจากรอ่ ง การใชง้ าน ใข้ขันหรอื คลายนอตท่ีมลี กั ษณะหัวแฉก ข้อควรระวงั เลอื กขนาดและประเภทของไขควงให้เหมาะสมกับหัวสกรู

ไขควง ไขควงปากแฉก ไขควงปากแบน

เครอ่ื งมือสาหรบั การเจาะ เครอ่ื งมือสาหรบั การเจาะมหี ลายประเภท ในท่ีน้ีจะขอยกตวั อยา่ ง ได้แกท่ ่ีเจาะกระดาษ สวา่ นมือ สวา่ นไฟฟ้า - ท่เี จาะกระดาษ ใชส้ าหรบั เจาะกระดาษ มีหลายขนาด ทามาจากเหล็ก การใชง้ าน ใชเ้ จาะรูขนาดเลก็ บนกระดาษ ข้อควรระวงั ไมค่ วรเจาะกระดาษท่หี นาจนเกินไป

- สว่านมือ ใช้รว่ มกบั ดอกสว่าน มีเฟืองเป็นเครอ่ื งผ่อนแรงช่วยขับดอกสวา่ น ให้หมุนเจาะรู ปลายดอกสว่านจะเป็นตัวเจาะวสั ดุและนาเศษวสั ดุท่ีถูก เจาะออกไปจากรู การใชง้ าน ใช้เจาะรูวสั ดุประเภท ไม้ โลหะ พลาสตกิ ท่ีไมห่ นามาก ข้อควรระวัง การใส่ดอกสวา่ นควรจับยดึ ให้แน่ น เพื่อไม่ให้ ดอกสว่านหลดุ

สว่านไฟฟ้า ใชร้ ว่ มกับดอกสวา่ น สว่าน ใช้กาลงั ขับจากมอเตอรไ์ ฟฟ้า สว่านไฟฟ้า เป็นท่ีนิ ยมใชก้ นั มาก เพราะใชง้ นไดส้ ะดวก รวดเรว็ ประหยดั เวลา การใช้งาน ใช้เจาะรูวัสดุประเภท ไม้ โลหะ พลาสตกิ ข้อควรระวัง ไม่ควรใชด้ อกสวา่ นผิดประเภท เช่น ดอกสวา่ นเจาะ คอนกรตี ไมค่ วรนาไปเจาะเหลก็ เพราะจะทาให้ดอกสว่านชารุด

เกรด็ น่ารู้ ดอกสว่านเป็นอปุ กรณ์ท่ีต้องใชร้ ว่ มกบั สวา่ น ดอกสว่านมหี ลายขนาดและหลายรูปแบบตามวตั ถุประสงค์การใชง้ าน เชน่ ดอกสว่านเจาะไม้ ดอกสว่านเจาะปนู ดอกสว่านเจาะเหล็ก

สรุ ป เครอื่ งมอื ชา่ งพื้นฐานสาหรบั การวดั การตดั การยดึ ติด และการเจาะ เป็นเครอ่ื งมือท่ชี ่วยเพ่ิมความสามารถในการทางาน การใชเ้ ครอ่ื งมอื ช่างพ้ืนฐานประเภทต่างๆ ต้องเลอื กใชใ้ ห้เหมาะสมกับประเภทของงาน ใช้อย่างถูกต้อง และคานึงถึงความปลอดภยั ในการทางานผู้ปฏบิ ัติงาน

นอกจากจะตอ้ งมคี วามรูเ้ ก่ยี วกบั การใช้เครอื่ งมือเป็น อย่างดแี ลว้ ยงั ตอ้ งมกี ารเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นการลงมอื ปฏิบตั งิ าน โดยตรวจสอบความพรอ้ มของเครอื่ งมอื ให้อย่ใู น สภาพพรอ้ มใชง้ าน แต่งกายให้เหมาะสมกับงาน รวมทงั้ สวม อุปกรณ์เพ่ือป้องกนั อนั ตรายท่อี าจเกดิ ข้ึนระหวา่ งปฏบิ ัตงิ าน ด้วย ทง้ั น้ีเพื่อให้สามารถปฏิบัติงานได้อยา่ งปลอดภัยและช่วยให้ การทางานมปี ระสิทธภิ าพย่ิงข้ึน

แบบทดสอบ 15 ข้อ 15 คะแนน เร่มิ ทำแบบทดสอบ

1 ไมถ้ ูกแบง่ ออกเป็นกปี่ ระเภท ก 2 ประเภท ข 3 ประเภท ค 4 ประเภท ง 5 ประเภท

2 ไม้ปารต์ เิ คลบอรด์ เป็นไมป้ ระเภทใด ก ไม้ธรรมชาติ ข ไม้ประกอบ ค ไมจ้ รงิ ง ไม้อดั

3 อะลูมิเนี ยม เป็นโลหะประเภทใด ก โลหะกลมุ่ เหลก็ ข โลหะประกอบ ค โลหะกลมุ่ สเตนเลส ง โลหะกลุม่ นอกเหลก็

4 วัสดปุ ระเภทใดมคี วามแข็งแรงสูง เปล่ยี นแปลงรูปรา่ งไดง้ า่ ย และเกิดสนิ มงา่ ย ก เหล็กหลอ่ ข ทองเหลอื ง ค อะลมู เิ นียม ง เหลก็ กล้า

5 ข้อใดไมใ่ ชผ่ ลิตภณั ฑท์ ท่ี าจาก เทอรโ์ มพลาสติก ก อะครลิ ิก ข ถุงพลาสติก ค จานเมลามีน ง ขวดนา้พลาสตกิ

6 ข้อใดคือวสั ดทุ มี่ คี วามยดื หยนุ่ เมอื่ ออกแรงดงึ และกด ก ยาง ข โลหะ ค เหล็ก ง พลาสติก

7 ข้อใดเป็นวัสดสุ ังเคราะห์ท่ีมนษุ ย์สรา้ งข้ึน ส่วนใหญ่เป็นผลผลติ ท่ีไดจ้ ากการกลน่ั นาม้ นั ดิบ ก พลาสตกิ ข สเตนเลส ค กระดาษ ง เหล็ก

8 โลหะในข้อใดมคี ุณสมบตั ินาความรอ้ นและ ไฟฟ้าไดด้ ี มีสีนาต้ าลแดง ทนทานต่อการกัดกรอ่ น ก ทองเหลือง ข ทองแดง ค สังกะสี ง เหล็กหล่อ

9 ข้อใดคือกรรไกรตัดผา้ ก ข คง