ถั่วฝักยาว: ถั่วฝักยาวพันธุ์คัดเลือกใหม่ พัฒนาและปรับปรุงพันธุ์โดย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา

ค�ำน�ำ ตามที่ ศนู ยพ์ ฒั นาพนั ธพ์ุ ชื จกั รพนั ธเ์ พญ็ ศริ ิ ไดม้ อบ หมายให้มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา เป็น หน่วยงานหน่ึงในการร่วมสนองงานการพัฒนาพันธุ์พืช โดยเฉพาะพืชอาหารท่ีมีความจ�าเป็นต่อการด�ารงชีวิต ประจ�าวัน ท้ังนี้เพ่ือให้เกษตรกรมีพันธุ์พืชท่ีดีพอสมควร ไว้ปลูกเพ่ือการบริโภคในครัวเรือนหรือจ�าหน่ายบ้างเล็ก น้อย ถ่ัวฝักยาว เป็นอีกพืชหน่ึงท่ีเกษตรกรนิยมปลูก ทั้งเพ่ือใช้เป็นอาหาร และการจ�าหน่ายเป็นรายได้ให้ กับตนเองและครอบครัว ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์ เพ็ญศิริ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา จึงได้ท�าการรวบรวมพันธุ์ และพัฒนาปรับปรุงพันธุ์จาก คุณลักษณะทางการเกษตรของถั่วฝักยาวสด จ�านวน ๑๐ สายพันธุ์ ได้แก่ สวก๑ YB๖ YB๘ YBMS๗ นิโกร ขวานทอง ไต้หวัน พิเศษ YBMS ๔ YBMS ๕ และ RYLBMS๕ ผลการพัฒนาปรับปรุงพันธุ์ พบว่า พันธุ์ สวก ๑ เป็นพันธ์ุทีใ่ ห้ผลผลิตสูง และมคี วามยาวของฝกั มากกว่าพันธุ์อื่นๆ จึงคัดเลือกไว้เป็นพันธุ์เพ่ือให้ศูนย์ พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริใช้ปลูกท�าเมล็ดขยาย พันธ์ตุ อ่ ไป

สำรบญั หน้า เรอื่ ง ๒ ๓ ความสา� คญั ของถั่วฝักยาว ๔ ประวตั ิและการพัฒนาพนั ธ์ถุ ั่วฝกั ยาว ๔ อปุ กรณ์ ๕ วธิ ีการปลูก ๖ ผลการคดั เลือกเปรียบเทียบพนั ธุ์ ๘ โรคศัตรูถวั่ ฝักยาวท่สี า� คญั ๑๐ แมลงทีเ่ ป็นศตั รสู า� คญั ของถั่ว ฝกั ยาว ๑๑ ผงั การปลกู ถั่วฝกั ยาว ๑๕ ภาคผนวก เอกสารอ้างอิง



ถั่วฝักยำว ความส�าคัญของถว่ั ฝักยาว ถ่ัวฝักยาว ช่ือสามัญ Yard Long Bean ช่ือ วทิ ยาศาสตร์ Vigna sesquipedalis koern เปน็ พชื ผกั ทม่ี คี วามสา� คญั ชนดิ หนง่ึ ของประเทศไทยปลกู ไดต้ ลอดปี แตป่ ลกู ไดผ้ ลทส่ี ดุ คอื ชว่ งฤดฝู นและชว่ งเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ ถึงพฤศจิกายน ประชาชนทั่วไปนิยมบริโภคโดยใช้ ปรุงอาหารหรือใช้บริโภคสดในชีวิตประจ�าวัน เช่น ผัด ชบุ แปง้ ทอด สม้ ตา� ยา� ตา่ งๆ และสามารถบรรจกุ ระปอ๋ ง แชแ่ ขง็ ส�าหรบั ส่งไปจ�าหนา่ ยยังต่างประเทศ เช่นฮอ่ งกง และสิงคโปร์ ตลอดจนตลาดทางยุโรปซ่ึงมีคนเอเชีย อพยพเข้าไปอยู่อาศัยเป็นจ�านวนมาก เช่น ฝรั่งเศส อังกฤษ และเยอรมันตะวันตก ตลอดจนประเทศทาง แถบตะวันออกกลางนับว่าเป็นตลาดท่ีมีความต้องการ ถวั่ ฝกั ยาวสงู การปลกู ถวั่ ฝกั ยาวจะชว่ ยปรบั ปรงุ บา� รงุ ดนิ เพราะระบบรากของพืชตระกูลถั่วมีการตรึงไนโตรเจน จากอากาศมาไว้ในดิน นับว่าเป็นพืชท่ีมีประโยชน์มาก ชนิดหนึ่ง ๒

ประวัติและการพฒั นาพันธุถ์ ว่ั ฝกั ยาว ถ่ัวฝักยาวเป็นพืชผสมตัวเองตามธรรมชาติ ท�าการ คัดเลือกพนั ธแ์ุ บบเก็บรวม (Mass selection) สามารถลด ความแปรปรวนทางพันธุกรรมได้และมีค่าใช้จ่ายถูกกว่าวิธี การคัดเลือกพันธุ์แบบอื่นๆ สามารถสร้างสายพันธุ์แท้ได้ ภายใน ๔ – ๖ รุน่ สา� หรับพชื ผสมตวั เอง สา� หรับพันธข์ุ อง ถ่ัวฝักยาวท่ีปลูกโดยทั่วไป ส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ของบริษัท เอกชนทีพ่ ฒั นาขึ้นมา มผี ลผลิตสงู ลกั ษณะฝักตรงกับความ ต้องของตลาด ถ้ามีการคัดเลือกต้นพันธุ์สามารถเก็บเมล็ด ไว้ท�าพันธุ์เองต่อๆกันไปแต่ต้องระวังแมลงศัตรูในโรงเก็บที่ ชอบเข้าทา� ลายเมลด็ พนั ธุ์ถัว่ อย่างมาก พนั ธุถ์ วั่ ฝักยาวซึ่งใช้ ในการคดั เลือกแบบเกบ็ รวม ๕ รนุ่ คดั เลอื กตน้ พันธท์ุ ีดใี น แต่ละร่นุ ของแตล่ ะพนั ธ์ุแบบเกบ็ รวม เช้อื พันธุกรรมท่ีนำ� มำใชใ้ นกำรคดั เลอื กและพัฒนำพันธ์ุไดแ้ ก่ ๑.เมล็ดพันธถ์ุ ั่วฝกั ยาวทร่ี วบรวมมาจากเกษตรกรในจงั หวัดล�าปาง เชยี งราย พจิ ติ ร ๑.๑.เมลด็ พันธุถ์ ัว่ ฝักยาวจาก อ.แมส่ าย จงั หวัดเชียงราย ๔ พนั ธุ์ ๑.๒.เมลด็ พันธ์ถุ วั่ ฝักยาวจาก อ.แจห้ ่ม จังหวัดลา� ปาง ๒ พันธุ์ ๑.๓.เมล็ดพนั ธถ์ุ ่วั ฝกั ยาวจาก ศนู ย์วิจยั พืชสวนพิจิตร ๔ สายพนั ธ์ุ ๓

วิธกี ำรปลูก ฤดูปลูกท่ี๓ (ฤดูฝน ๒๕๕๒) ปลูกถั่วฝักยาว ปลูกเป็นแปลงแถวคู่มีการท�าค้างระยะปลูก ระยะ ๑๐ สายพันธุ์ จากพันธุ์ที่ปลูกในฤดูปลูกท่ี ๒ และจาก แถว ๘๐ เซนติเมตร ระยะต้น ๕๐ เซนติเมตร ศึกษา อ.แม่สาย จังหวัดเชียงราย ๔ พันธุ์ เพื่อศึกษาลักษณะ ลักษณะทางการเกษตรและคัดเลือกพันธุ์ถ่ัวฝักยาว ทางการเกษตร คดั เลอื กตน้ ถว่ั ฝกั ยาวทมี่ ลี กั ษณะดใี นแตล่ ะ ที่รวบรวมมาจากเกษตรกรในแต่ละพ้ืนที่โดยมีเกณฑ์ สายพันธุท์ า� การเก็บเมล็ดรกั ษาพนั ธุ์ คัดเลือกดังน้ี ฤดูปลูกที่๔ (ฤดูฝน ๒๕๕๓) ปลูกถั่วฝักยาว ๑. มกี ารเจริญเตบิ โตได้รวดเรว็ ๑๐ สายพันธุ์จากพันธุ์ท่ีปลูกในฤดูปลูกท่ี ๓ เพ่ือศึกษา ๒.ความแขง็ แรงตา้ นทานตอ่ โรคและแมลง ลกั ษณะทางการเกษตร คดั เลือกต้นถว่ั ฝักยาวทีม่ ีลกั ษณะ ๓.ใหผ้ ลผลติ สงู ดใี นแต่ละสายพันธ์ทุ า� การเกบ็ เมลด็ รกั ษาพนั ธุ์ ๔.ฝักยาวสมา่� เสมอเน้อื หนา ฤดูปลูกที่๕ (ฤดูฝน ๒๕๕๔) ปลูกถั่วฝักยาว ๕.สฝี ักถ่ัวเขียวสดไมซ่ ดี ๑๐ สายพันธุ์จากพันธุ์ที่คัดเลือกจากฤดูปลูกท่ี ๔ เพื่อ ฤดูในการปลกู ถ่วั ฝกั ยาว ศึกษาลักษณะทางการเกษตร คัดเลือกต้นถ่ัวฝักยาวท่ี ฤดูปลูกที่๑ (ฤดูฝน ๒๕๕๐) ปลูกถั่วฝักยาว มีลักษณะดีสีฝักสวยให้ผลผลิตสูงเน้ือหนาหวานกรอบ ๔ สายพันธุ์จากอ.ศูนย์วิจัยพืชสวนพิจิตร เพื่อศึกษา ซึ่งคัดเลือกได้ถั่วฝักยาวเบอร์๑โดยพันธุ์น้ีมีฝักถั่วยาว ลกั ษณะทางการเกษตร คดั เลือกตน้ ถ่ัวฝักยาวที่มีลกั ษณะ ประมาณ ๖๐.๕๕ เซนตเิ มตร เส้นผ่าศูนย์กลางของฝักถ่วั ที่ดใี นแตล่ ะสายพนั ธ์ทา� การเกบ็ เมลด็ รกั ษาพันธ์ุ ๐.๗ ซม. มจี า� นวน ๑๗ เมลด็ ตอ่ ฝกั มจี า� นวนฝกั ตอ่ ตน้ เทา่ กบั ฤดูปลูกที่๒ (ฤดูฝน ๒๕๕๑) ปลูกถ่ัวฝักยาว ๒๗.๓๓ ฝกั ตอ่ ตน้ มผี ลผลติ เทา่ กบั ๑๘๕๘ กก/ไร่ และเปน็ ๖ สายพนั ธจ์ุ าก อ.แจห้ ม่ จงั หวดั ล�าปางและจากถว่ั ฝกั ยาว พนั ธท์ุ มี่ คี วามยาวฝกั มากเนอื้ หนาใหผ้ ลผลติ สงู เหมาะทจ่ี ะ ท่ีปลูกในฤดูท่ี๑ เพ่ือศึกษาลักษณะทางการเกษตร คัด ปลูกในชว่ งฤดูฝน เลือกต้นถั่วฝักยาวที่มีลักษณะดีในแต่ละสายพันธุ์ท�าการ พันธุ์ท่ีนิยมปลูก ปัจจุบันเกษตรกรนิยมปลูกพันธุ์ เกบ็ เมลด็ รกั ษาพนั ธ์ุ การค้าผลิตโดยบริษัทต่างๆ เกษตรควรคัดเลือกต้นพันธุ์ สามารถเกบ็ เมลด็ พันธ์ุไว้ปลกู ต่อได้ ๔

อุปกรณ์ เมล็ดพนั ธ์ุถว่ั ฝกั ยาว ๑๐ พันธ์ไุ ดแ้ ก่ พันธุ์ สวก๑, YB๖, YB๘, YBMS๗, นิโกร, ขวานทอง, ไต้หวันพเิ ศษ, YBMS๔, YBMS๕, และRYLBMS๕ ทง้ั นีบ้ างพนั ธุ์มกี าร ปลูกและคัดเลอื กพนั ธุม์ าอย่างต่อเนอื งเชน่ YB๖ YB๘ สวก๑ และ นโิ กร เปน็ ต้น วธิ กี ารปลกู ๑. การเตรยี มดนิ ไถพรวน ตากดินท้งิ ไว้ ๗ วัน เพอ่ื ทา� ลาย ไข่แมลง และศัตรูพืชบางชนิด เก็บเศษวัชพืชออกจากแปลงให้ หมด จากนน้ั จงึ ไถคราด ควรใสป่ ยุ๋ คอกหรอื ปยุ๋ หมกั ทสี่ ลายตวั แลว้ เพ่อื ปรบั ปรุงโครงสร้างของดนิ ใหด้ ีขึ้น ๒.ยกแปลงกว้าง ๑.๒ เมตร ยาว ๔ เมตรจา� นวน ๔๐ แปลง พนื้ ทที่ างเดนิ ระหวา่ งแปลงกวา้ งประมาณ ๐.๘ เมตร วางแผนการ ทดลองแบบสมุ่ ภายในบล็อกมี ๔ ซ้า� แตล่ ะซ้�ามี ๑๐ พนั ธ์ุ แตล่ ะ แปลงปลูกสองแถวระยะระหว่างแถวห่างกัน ๐.๘ เมตร ระยะ ระหว่างหลุม ๐.๕ เมตรใช้ปุ๋ยเคมีสูตรที่เหมาะสมกับถ่ัวฝักยาว เชน่ ๑๕-๑๕-๑๕ ใส่หลุมละ ๑/๒ ชอ้ นแกง (๑๐-๑๕ กรมั ) คลุก เคล้าให้เข้ากัน หลังปลูก ๗ วันเมล็ดถ่ัวงอกพ้นดินทา� การถอน แยกให้เหลือ ๒ ต้นต่อหลุม ปฏิบัติดูแลรักษาให้น้�า ใส่ปุ๋ยสูตร ๑๕-๑๕-๑๕ อตั รา ๑ ช้อนชาต่อ ๑ หลมุ ๓.เมอ่ื ถว่ั มีอายปุ ระมาณ ๑๕ วันหลงั ปลกู พอต้นถัว่ มีความ สงู ประมาณ ๒๐-๒๕ ซม.ทา� การปกั คา้ งใหถ้ ว่ั ฝกั ยาว พอถว่ั ฝกั ยาว สูงมากกว่า ๓๐:ซม. ท�าการพันต้นถั่วฝักยาวข้ึนค้าง และให้ น�้าตามร่อง เม่ือถั่วมีอายุ ๔๕ วัน ใส่ปุ๋ย ๑๕-๑๕-๑๕ประมาณ ๑ ชอ้ นโตะ๊ ตอ่ หลมุ ชว่ งถวั่ ตดิ ดอก ท�าการใหน้ า�้ ทกุ ๓-๕ วนั /ครง้ั ดแู ลปอ้ งกนั ก�าจดั โรคและแมลงพอควร อายุ ถัว่ ฝกั ยาวประมาณ ๖๐วันเร่มิ ติดฝกั สามารถ ทยอยเก็บข้อมูลผลผลติ ทง้ั สดและแหง้ ตามลา� ดบั ๕

ผลการคัดเลือกเปรียบเทยี บพนั ธ์ุ ผลผลติ ฝักสดของถว่ั ฟักยาว ๑๐ พนั ธ์ุ ไดแ้ กพ่ ันธ์ุ สวก๑, YB๖, YB๘, YBMS๗, นโิ กร, ขวานทอง, ไต้หวันพิเศษ, YBMS๔, YBMS๕, และ RYLBMS ๕ ให้ผลผลิตนา�้ หนกั ฝักสดเทา่ กับ ๑๖๑๗.๐๐, ๑๔๓๙.๒๐, ๑๓๘๗.๗๕, ๒๓๓.๔๕, ๑๐๙๐.๒๕, ๙๒๒.๙๕, ๑๔๔๐.๒๕, ๑๔๑๙.๒๕, ๑๓๘๒.๕๐ และ ๑๓๑๖.๗๐ กก.ตอ่ ไรต่ ามลา� ดับ (ตารางที๑่ ) ตำรำงท๑่ี คณุ ลกั ษณะทำงกำรเกษตรของถั่วฝกยำวสด ๑๐ พนั ธุ์ NS ไม่มีความแตกต่างกันทางสถติ ิ **มีความหมายแตกต่างกันทางสถติ ิในระดับ ๙๙% ทง้ั นพี้ นั ธ์ุ สวก๑ ใหผ้ ลผลติ สงู และมคี วามยาวของ ฝกั มากกวา่ พนั ธอ์ุ นื่ ๆ จงึ คดั เลอื กไวเ้ พอื่ ใชป้ ลกู ทา� เมลด็ พันธ์ุขยายต่อไป ลกั ษณะประจ�ำพนั ธุ์ สวก๑ ๖

โรคศัตรูถวั่ ฝกั ยาวที่ส�าคญั โรคพืชที่ส�าคัญพบเข้าท�าลายถั่วฝักยาวได้แก่ โรคราสนิม โรคใบจุด โรคราแปง้ และโรคใบดา่ ง ๑.โรคราสนิม สาเหตุของโรคเกิดจากเชื้อรา Uromyces fabae Pers. ๒โรคใบจดุ สาเหตขุ องโรคเกดิ จากเชอื้ รา Cercospora sp. ๓.โรคราแป้ง สาเหตขุ องโรคเกดิ จากเช้ือรา Oidium sp กำรป้องกันและกำ� จัด ๑. ใช้ก�ามะถันผงชนิดละลายน�้า อัตรา ๓๐-๔๐ กรัม/น้�า ๒๐ลิตร พ่นสัปดาห์ละคร้ัง ไม่ควรใช้ในขณะท่ีแดดร้อนจัดและ หา้ มผสมสารเคมีชนิดอืน่ ๒. ควรพน่ สารปอ้ งกนั กา� จดั เชอ้ื ราเมอื่ พบโรคนโี้ ดยใชส้ ารได เทนเอม็ ๔๕ หรอื เบนเลท อยา่ งใดอยา่ งหนงึ่ อตั ราตามค�าแนะนา� ข้างฉลากพ่นทกุ ๕- ๗ วนั โรคราสนมิ ๗

แมลงที่เป็นศตั รสู า� คญั ของถัว่ ฝักยาว ๑.หนอนเจาะฝกั ถว่ั Bean pod borer มสี องชนดิ คอื Maruca testulalis (Hubner) และ Lampides boeticus Linnaeus หนอนเจาะฝักถั่วเป็นแมลงศัตรูท่ีสา� คัญของถ่ัวฝักยาวทา� ความเสียหายและมีผลกระทบต่อผลผลิตโดยหนอน เมื่อฟกั ออกจากไข่จะเจาะเข้าไปกดั กินภายในดอกอ่อน ตอ่ มาจะกัดส่วนของดอกและเกสรทา� ให้ดอกรว่ งเมือ่ หนอนโต ขึน้ จะเจาะเข้าไปกัดกินภายในฝกั ส่วนทีเ่ ปน็ เมลด็ อ่อนท�าใหฝ้ กั และเมลด็ ลีบผลผลติ ลดลง กำรป้องกนั และกำ� จดั ๑.เก็บหนอนท�าลาย ตดั วงจรชีวติ ท่จี ะขยายพนั ธุร์ ะบาดในรุ่นตอ่ ไป ๒.ในระยะถ่ัวฝักยาวมีอายุตั้งแต่ ๔๕ วันหลังปลูกจนถึงระยะเกิดปุ่มดอกหรือในระยะก่อนเก็บเกี่ยวหรือระยะ ถั่วฝักยาวเร่ิมติดฝัก มักจะพบการระบาดเข้าทา� ลายอย่างรุนแรงของหนอนเจาะฝักถั่วลายจุด ควรป้องกันกา� จัดด้วย สารสกดั จากรากหางไหลผสมกับสารสกัดจากดปี ลี ใช้ ๒๐๐ ซซี ี/น้�า๑๐ ลติ ร พน่ ทกุ สามวันชว่ งออกดอก ๘

๒. เพล้ียอ่อนถ่ัวฝักยาว (Cowpea aphids, ๓. หนอนแมลงวันเจาะต้นถั่ว Melanagromyza Groundnut aphid) Aphis craccivora Koch: Aphi- sojae (Zehntner),และ Ophiomyia phaseoli (Tryon) didae หนอนแมลงวนั เจาะตน้ ถวั่ ตวั เตม็ วยั เปน็ แมลงวนั ตัวเตม็ วยั มที ้ัง ดูดกนิ นา�้ เลย้ี งจากใบ ยอดออ่ น ดอก ขนาดเล็กสีด�า ล�าตัวยาวประมาณ ๑.๑-๑.๓ มิลลิเมตร และ ฝักถั่ว ท�าให้ดอกร่วง เป็นพาหะน�าเชื้อไวรัสสู่พืช มักพบบริเวณใบอ่อน โดยเฉพาะต้นกล้าของถ่ัวฝักยาว ด้วย มลู ทีเ่ ปน็ นา้� หวานเหนยี วท�าให้เกิดเชื้อราด�า ลกั ษณะ ตัวเต็มวัยใช้อวัยวะวางไข่ท่ีแหลมแทงใบอ่อน แล้วดูดกิน ล�าตัวสนี า้� ตาลปนเขยี วหรือด�าเข้ม ขนาดเล็ก นอกจากน้ี นา�้ เลีย้ งทซี่ มึ ออกมา ตวั เมียวางไข่เด่ียว ๆ ในเนือ้ เยือ่ พชื ยงั เป็นพาหะของโรคทเ่ี กิด จากเชอ้ื ไวรัสหลายชนดิ เช่น ส่วนทก่ี า� ลงั เจรญิ ตัวเมียวางไข่ได้ ๕๖-๔๘ฟอง ระยะฟัก โรค ใบด่าง เปน็ ต้น ไข่ ๒-๓วนั ระยะหนอน ๗-๘ วัน เข้าดักแดใ้ นสว่ นของพชื การป้องกนั กา� จดั เช่น เถา ก่ิง หรือเส้นกลางใบ ดักแด้รูปร่างคล้ายเมล็ด ก�าจัดวัชพืชและพืชอาศัยให้หมด หลังเก็บเกี่ยว ขา้ วสาร ระยะดักแด้ ๗-๙ วัน รวมวงจรชีวติ ของแมลงวัน ควรท�าลายต้นตอของถั่วฝักยาวเดิมให้หมดไม่ให้เป็นที่อยู่ เจาะต้นถวั่ ๑๗-๒๐ วนั อาศยั เพอื่ ขยายพนั ธ์ุ ใชส้ ารสกดั จากเมลด็ นอ้ ยหนา่ ยาสบู การป้องกันก�าจดั หรือสารสกัดจากดีปลี หางไหล อัตรา ๒๐๐-๓๐๐ ซีซี เพมิ่ จา� นวนตน้ ตอ่ หลมุ ดงึ ดดู แมลงวนั ตวั ห�้าเขา้ มาไว้ ต่อน�้า ๑๐ ลิตร พ่นให้ถูกตัวเพล้ียอ่อน สองครั้งห่างกัน ในแปลงโดยการท�าแปลงเพาะเช้ือราจากร�าข้าวกระจาย ๓ วนั อยู่ในแปลงกอ่ นปลูก ๒-๓ สปั ดาห์ ปลกู พืชหมุนเวยี น ๙

๑๐

ภำคผนวก โครงการศนู ยพ์ ัฒนาพันธุ์พชื จกั รพันธ์เพ็ญศริ ิ มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลล้านนา

โครงกำรศูนยพ์ ัฒนำพันธ์ุพชื จักรพนั ธ์เพญ็ ศริ ิ ประวัตคิ วามเปน็ มา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มูลนิธิชัยพัฒนาร่วมกับมูลนิธิ แม่ฟ้าหลวง ดา� เนนิ การจัดตั้ง “ศนู ยพ์ ฒั นาพันธุพ์ ืชจักรพันธ์เพญ็ ศริ ”ิ ขน้ึ เพ่อื เป็นทีร่ ะลกึ ในวาระครบรอบ ๑๐๐ ปี พระเจา้ วรวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ จักรพนั ธ์เพ็ญศิริ ในบริเวณส่วนหนง่ึ ของที่ดินราชพัสดุ ทะเบยี นที่ อชร ๑ ตา� บลโป่งผา อา� เภอแมส่ าย จงั หวดั เชียงราย พืน้ ท่ี ๑๓๕ ไร่ ๑ งาน ๑๐.๓ ตารางวา มีวตั ถปุ ระสงค์เพ่อื ปรับปรงุ และพัฒนาพนั ธพ์ุ ืช ให้เกษตรกรได้มีพืชท่ีมีสายพันธุ์ที่ดี ตอบสนองต่อความต้องการของเกษตรกรด้านพันธุ์พืช ทนทานต่อโรคและแมลง ไดผ้ ลผลิตที่ดี แนวพระราชด�าริ ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริปลูกพืชผักเพ่ือผลิตเป็นเมล็ดพันธุ์ และเริ่มรับซื้อเมล็ดพันธุ์พืชจาก โครงการอน่ื ๆ ของมลู นธิ ชิ ยั พฒั นา นา� มาสะสมไวเ้ ปน็ เมลด็ พนั ธพ์ุ ชื ผกั พน้ื บา้ น เพอื่ เปน็ เมลด็ พนั ธพ์ุ ระราชทานแกร่ าษฎร ทัว่ ไป และราษฎรท่ปี ระสบภัยพบิ ัติ ศูนย์พัฒนาพนั ธพุ์ ืชจกั รพนั ธเ์ พ็ญศริ ิ รวบรวมพนั ธุพ์ ชื อาหารพื้นบา้ น เพ่ือคดั เลือกพันธทุ์ ี่ดีเผยแพร่ ใหเ้ กษตรกร ใหเ้ กษตรกรไดม้ พี นั ธพ์ุ ชื ทม่ี คี ณุ ภาพดพี อสมควร มคี วามตา้ นทานโรคดพี อสมควร ใหผ้ ลผลติ ดพี อสมควร เพอ่ื ใหเ้ กษตรกร นา� พนั ธไ์ุ ปขยายหรอื ปลกู เองไดใ้ นอนาคต โดยวางแผนทจ่ี ะพฒั นาพนั ธพ์ุ ชื อาหารทม่ี คี วามจ�าเปน็ ตอ่ การดา� รงชพี ในชวี ติ ประจ�าวนั เพื่อใหเ้ กษตรกรมีพนั ธุ์พชื ท่ีดี แมไ้ มใ่ ชพ่ ันธ์ทุ ด่ี ที ีส่ ดุ ในเชิงเศรษฐกจิ แต่จะเป็นพันธท์ุ ่ีดพี อสมควร สามารถ สรา้ งผลผลติ ทีม่ คี ุณภาพให้กับครวั เรอื น สร้างความแข็งแรงมนั่ คงใหเ้ กิดข้ึนกับตนเอง และครอบครัวไดอ้ ย่างยง่ั ยนื ๑๒

๑๓

มหำวทิ ยำลัยเทคโนโลยรี ำชมงคลลำ้ นนำ ประวตั คิ วามเป็นมา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา เป็นสถาบันอุดมศึกษาท่ีตั้งอยู่ในเขตภาคเหนือตอนบนถือกา� เนิดมา จากวิทยาลัยเทคโนโลยีและอาชีวศกึ ษา ต้ังแตป่ ี พ.ศ.๒๕๑๘ ตอ่ มาในปี พ.ศ.๒๕๓๑ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั ฯ ทรงมพี ระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานนามใหมว่ า่ ”สถาบนั เทคโนโลยีราชมงคล” และในปี พ.ศ.๒๕๔๘ ได้รับการ ยกฐานะเปน็ มหาวทิ ยาลยั ตามพระราชบญั ญตั มิ หาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคล พรอ้ มกนั ทง้ั ๙ แหง่ ในสงั กดั ส�านกั งาน คณะกรรมการการอุดมศึกษา ซ่ึงมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ได้จัดการศึกษาแบบมหาวิทยาลัยเสมือน มกี ารแบง่ เขตพนื้ ทก่ี ารบรหิ ารและจดั การศกึ ษาครอบคลมุ ๖ จงั หวดั ในเขตภาคเหนอื ไดแ้ ก่ เชยี งราย ตาก นา่ น พษิ ณโุ ลก เชยี งใหม่ และล�าปาง การจัดการศกึ ษา มหาวิทยาลัยมีนโยบายยกระดับคุณภาพมาตรฐานการศึกษา โดยมุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพอาจารย์พัฒนาวิธี การเรยี นการสอน เพ่อื ให้นักศกึ ษาไดร้ บั ความรทู้ างวชิ าการเปน็ บัณฑติ นกั ปฏิบตั ิ (Hands-on) นอกจากนีย้ ังให้ความ สา� คญั กบั กระบวนการเรยี นรู้ (Cognitive learning process) ผ่านการบูรณาการทางการศึกษาและการวิจัยท่ีอย่บู น พ้ืนฐานความต้องการของชุมชนและประเทศชาติ เน้นให้นักศึกษามีการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Life-long learning) มี ความเช่อื มโยงกบั สถานประกอบการในการฝกึ ทักษะวชิ าชีพ ทกั ษะสงั คมพง่ึ ตนเองได้ และสามารถออกไปท�างานเพ่ือ สร้างสรรค์สังคม เป็นบัณฑิตที่มีคุณภาพ(Employability) ปัจจุบันมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนามีการ เปิดสอนใน ๔ คณะวิชา ได้แก่ คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมศาสตร์ คณะบริหารธุรกิจ และศิลปศาสตร์ และคณะวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยกี ารเกษตรรวมทง้ั ส้นิ ๑๐๑ หลักสูตร แบง่ เปน็ หลกั สูตรระดบั ปวช.จ�านวน ๒ หลกั สูตร ปวส. จา� นวน ๒๙ หลักสูตร ปริญญาตรี จ�านวน ๖๗ หลักสตู ร และหลกั สตู รปริญญาโท จ�านวน ๓ หลกั สูตร ๑๔