การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์แบบ NFT (2564)

การปลูกผัก ไแฮบโบดรNโFปTนิกส์

คำ�ำ นำ�ำ องค์์ความรู้�การปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT (Nutrient Film Technique) เล่่มนี้�้ เป็็นส่่วนหนึ่่�งจากโครงงานของนัักศึึกษาคณะคณะวิิศวกรรมศาสตร์์ สาขาวิิศวกรรมเกษตรและชีีวภาพ มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลล้้านนา ลำำ�ปาง ใน ภาควิชิ า สหกิจิ ศึกึ ษา ร่ว่ มกับั สถาบันั ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุมุ ชนมหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีี ราชมงคลล้้านนาดำ�ำ เนิินงานการทดลองปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT ในโรงเรืือน ระบบปิิด การรวบรวมและเรี ยบเรี ยงข้้อมููลหนัังสืือองค์์ความรู้�เรื่�อง“การปลููกผััก ไฮโดรโปนิกิ ส์์ แบบ NFT” เล่่มนี้้� เพื่�อถ่่ายทอดความรู้จ� ากการดำ�ำ เนินิ งานโดยออกมาใน รูปแบบของหนังั สือื เล่ม่ เล็ก็ เพื่อ� ส่ง่ เสริมิ ให้้สร้้างองค์ค์ วามรู้ข� องมหาวิทิ ยาลัยั และเกิดิ การ ถ่่ า ย ท อ ด อ ง ค์์ ค ว า ม รู้� เ ห ล่่ า นี้้� สู่� ภ า ค ป ร ะ ช า ชน โ ด ย ค ณ ะ ผู้�้ จัั ด ทำำ� ห วัั ง เป็็นอย่่างยิ่�งว่่าหนัังสืือองค์์ความรู้�เล่่มนี้�้จะเป็็นส่่วนหน่่งในการให้้ผู้�้ที่�กำ�ำ ลัังศึึกษาหรืือ ผู้�้ที่�สนใจสามารถนำ�ำ ความรู้�ที่�ได้้รัับไปใช้้ประโยชน์์ในการพััฒนาชุุมชนสัังคมประเทศ ให้้เกิดิ ความยั่�งยืืนต่อ่ ไป

3การปลููกผัักไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT

7 ส9ารบัญั การปลููกผักั บทนำำ� ไฮโดรโปนิิกส์์ แบบ NFT 12 (NutrientFilm Technique) การปลูกู พืืชไร้ด้ ิินด้้วย 16 เทคนิคิ วัสั ดุปุ ลูกู การควบคุุม (Substrate Culture) การเป็็นกรด-ด่่าง pH และค่่าการนำำ�ไฟฟ้้า EC ของสารละลาย ธาตุุอาหารพืืช

21 25 ขั้้น� ตอนและ ตารางการให้้ปุ๋๋ย� วิิธีีการปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์ 28 26 การตรวจสอบ ค่่า EC การตรวจสอบ ค่า่ pH 32 31 สูตู รการคำ�ำ นวณ หาค่่าปุ๋๋ย� การสัังเคราะห์แ์ สง 34 บทสรุปุ

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT6 การปลูกู พืชื ไร้ด้ ินิ สามารถ ควบคุมุ สภาพแวดล้อ้ มต่า่ งๆ ที่เ�่ กี่ย�่ วข้อ้ งกับั การเจริญิ เติบิ โตของพืชื ได้อ้ ย่า่ งถูกู ต้อ้ งและแน่น่ อน

บทนำ�ำ การปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT (Nutrient Film Technique) เป็็นการปลููกพืืชแบบหนึ่่�งซึ่�่งเป็็นที่่�นิิยมกัันอย่่างมากในปััจจุุบััน สามารถปลููกพืืชได้้ ในทุกุ สถานที่่โ� ดยไม่ม่ ีีขอบเขตจำำ�กัดั ไม่ว่ ่า่ จะปลูกู จำ�ำ นวนน้้อยหรือื การปลูกู แบบเศรษฐกิจิ เชิิงการค้้า สามารถใช้้เทคนิิคการปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT โดยไม่่ใช้้ดิินกัับพืืช ได้้แทบทุุกชนิิด ตั้�งแต่่ผััก ผลไม้้ ไม้้ดอกไม้้ประดัับ พืืชไม้้เลื้�อย จนถึึงพืืชยืืนต้้น โดยส่่วนใหญ่่นิิยมใช้้กัับพืืชผััก ไม้้ผลที่่�มีีระยะเก็็บเกี่�ยวในช่่วงอายุุสั้�น การปลููกผััก ไฮโดรโปนิกิ ส์แ์ บบ NFT สามารถหลีีกเลี่ย� งสภาวะต่า่ ง ๆ ที่�ไม่อ่ ำ�ำ นวยในสภาพการผลิติ จากวิธิ ีกี ารปลูกู พืชื โดยทั่ว� ๆ ไป อาทิเิ ช่น่ สภาพดินิ ที่่ไ� ม่เ่ หมาะสม ดินิ เค็ม็ ดินิ เปรี้ย� ว สภาพ อากาศ ฤดููกาล รวมถึึงการขยายตััวของชุุมชนทำำ�ให้้พื้้น� ที่่ท� ำ�ำ การเกษตรลดลง และราคา ที่�ดิินสููงขึ้�น นอกจากนี้�้การปลููกพืืชไร้้ดิินยัังสามารถควบคุุมสภาพแวดล้้อมต่่าง ๆ ที่�เกี่�ยวข้้องกัับการเจริิญเติิบโตของพืืชได้้อย่่างถููกต้้องและแน่่นอน จึึงทำ�ำ ให้้ผลผลิติ และ คุุณภาพของพืืชที่่�ปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT สููงกว่่าการปลููกพืืชในดินิ ยิ่ง� ไปกว่า่ นั้น� การผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์แ์ บบ NFT ยังั ประหยัดั เวลา แรงงาน และค่า่ ใช้้จ่ายที่�ไม่่ต้้องเตรียมดิินและ กำ�ำ จััดวััชพืืชก่่อนการเพาะปลููกเกษตรกรสามารถปลููกพืืชได้้ต่่อเนื่�องตลอดปีีในพื้้�นที่่�เดิิม โดยไม่ม่ ีีปัญั หาการทำ�ำ ลายสภาพความอุดุ มสมบููรณ์ข์ องดินิ มาเกี่ย� วข้้อง ในเรื่อ� งการตลาด เกษตรกรสามารถควบคุุมคุุณภาพ ปริิมาณของผลผลิิตให้้ได้้ตรงกัับความต้้องการของ ตลาดมากยิ่�งขึ้�น ด้้วยเหตุุนี้�้จึึงมีีแนวโน้้มว่่าการปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT จะเป็็น ทางเลือื กหนึ่�่งในการเพิ่�มประสิิทธิภิ าพการผลิิตทางการเกษตรของประเทศไทย 7การปลููกผักั ไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT 8

การปลูกู ผักั แบบระบบ NFT (Nutrient Film Technique) การปลููกผักั สลััด นิิยมใช้้ระบบ NFT (Nutrient Film Technique) เป็็นผัักทรงพุ่�ม เหมาะ กับั รูปแบบการปลูกู ที่ไ� ด้้รับั การออกแบบไว้แต่ก่ ่อ่ นอื่่น� เราควรทำำ�ความรู้จ� ักั กับั ระบบ NFT กันั ให้้ละเอีียด ขึ้�น ระบบ NFT ไฮโดรโปนิกิ ส์์ระบบ NFT (Nutrient Film Technique) เป็น็ การปลููกผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์ โดยรากแช่่อยู่�ในสารละลายโดยตรง สารละลายธาตุอุ าหารจะไหลเป็็นแผ่่นฟิลิ ์์มบางๆ (หนาประมาณ 1-3 มิิลลิเิ มตร) ในรางปลููกผัักกว้างได้้ตั้้ง� แต่่ 5-35 เซนติเิ มตร สููงประมาณ 5-10 เซนติิเมตร ความ กว้างรางขึ้�นอยู่�กับชนิดิ ผัักที่�ปลูกู ความยาวของรางตั้�งแต่่ 5-20 เมตร สารละลายจะไหลอย่่างต่่อเนื่อ� ง อัตั ราไหลอยู่�ในช่ว่ ง 1-2 ลิติ ร/นาทีี/ราง รางอาจทำำ�จากแผ่น่ พลาสติกิ สองหน้้าขาวและดำำ� หนา 80-200 ไมครอน หรือื จาก PVC ขึ้น� รููปเป็น็ รางสำ�ำ เร็จ็ รูปทำ�ำ จากโฟมขึ้�นรููปเป็็นรางติิดกันั 3-5 รางและต่่อกันั ตามแนวยาวและบุภุ ายในด้้วยแผ่น่ พลาสติกิ กันั น้ำ�ำ�รั่่ว� หรือื อาจทำำ�จากโลหะ เช่น่ สังั กะสีีหรือื อะลููมิเิ นีียม และบุุภายในด้้วยพลาสติิกเพื่�อป้้องกัันการกััดกร่่อนของสารละลาย โดยจะมีีปั๊๊�มดููดสารละลายให้้ไหล ผ่า่ นรากพืชื และเวียนกลับั มายังั ถังั เก็บ็ สารละลาย โดยระบบ NFT ไม่จ่ ำ�ำ เป็น็ ต้้องมีีเครื่่อ� งควบคุมุ การให้้ น้ำ�ำ� เนื่�องจากระบบนี้้�จะมีีการให้้น้ำ��ำ แก่่ผัักไฮโดรโปนิิกส์์ตลอดเวลา ระบบการให้้สารละลายแก่่ผััก ไม่ยุ่่�งยาก ทำำ�การป้้องกันั และกำ�ำ จัดั เชื้�อโรคพืืชต่่างๆ ในสารละลายได้้ง่า่ ย เป็น็ ระบบที่�มีีการใช้้น้ำ��ำ และ ธาตุุอาหารอย่่างมีีประสิิทธิิภาพที่�สุุด ไม่่มีีวััสดุุปลููกที่�ต้้องกำ�ำ จััดสามารถปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์ได้้อย่่าง ต่่อเนื่อ� งตลอดปีี ไม่่เสีียเวลาในการเตรียมระบบปลูกู เช่น่ สามารถปลูกู ผัักสลััดได้้ถึึง 8-10 ครั้้�ง/ปีี 9การปลูกู ผัักไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT

10 ปััจจััยที่่�เกี่�ย่ วข้้องกับั การเจริญิ เติิบโต ของผัักไฮโดรโปนิิกส์์ การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT 1.ปััจจััยทางด้้านพันั ธุกุ รรม ยีีน (gene) เป็น็ ตััวกำ�ำ หนดลักั ษณะการเจริญิ เติิบโตของพืชื ไม่ว่ ่า่ จะเป็็นส่่วนของราก ลำำ�ต้้น กิ่ง� ก้้าน ใบ ตลอดจนดอกและผล การสะสมมวลชีวี ภาพได้้มากน้้อยเพีียงใดขึ้�นอยู่�กับพัันธุกุ รรมของพืืชเอง พันั ธุ์์�พืืชที่่จ� ะใช้้กับั การปลูกู พืืชด้้วยวิธิ ีีไฮโดรโปนิิกส์์โดยเฉพาะยัังไม่ม่ ีีหรือื มีีน้้อยมาก 2. ปัจั จััยทางด้า้ นสิ่่ง� แวดล้้อม 2.1 แสง ตามธรรมชาติิพืชื จะใช้้แสงอาทิติ ย์เ์ ป็น็ แหล่ง่ พลัังงาน เพื่�อทำ�ำ ให้้เกิิดกระบวนการสังั เคราะห์แ์ สงที่�ใบ หรืือ ส่่วนที่่ม� ีีสีีเขีียว โดยมีีคลอโรฟิลิ ล์์ (Chlorophyl) ซึ่�่งเป็็นรงค์์วัตั ถุสุ ีีเขีียวชนิิดหนึ่่ง� ที่ม� ีีหน้้าที่เ� ป็น็ ตััวรับั แสงเพื่อ� เปลี่�ยน กห๊า๊รืซอื เครืาอื รน์์บทอดนลไอดงอออกาจไซใดช้์้แ์ ส(CงสOว่2า่)งแจลากะนไ้ำฟ��ำ ฟ้(า้Hท2Oดแ) ทเปน็น็แสกงลูอูโาคทสิติ (ยC์ไ์ 6ด้H้แ12ตO่ก่ ็6เ็)ป็น็แลกะารกส๊ิา๊้้น�ซเอปอลกือื ซิงิเแจลนะไ(มO่่2ส)มพบืูืชูทีร่ณ่์ป� ์ เลมูื่กู อ� ใเนปบ้รี้ยาบน เทีียบกัับ แสงธรรมชาติิ 2.2 อากาศ มผีลีแิติหกล่ลง่ ูคโู คาพสืร์ชื ์บ(จCำอำ�6นHเปไ1็ด2น็ Oตอ้้6อ)อกงซึไ่ใง�่ ซชเ้ดป้ก์็๊น็์อา๊ ซสย่่าาคงราอเริห์นิบ์ ลทือือรนีเีฟยไ์ืเ์ดอืริ่อม� อเตช้ก่้่นนไซเหดก์ตา์ุ(กุรCเาผOราณ2ไ์)หท์ี่ทีพม�่้ื�ม้ีเชืีชอืจ้�อยูะ่�เปขพราละดิงิ มคจาาาณรก์บ์ โ0อร.งน0งไ3าด3นอแเอปลกอะไรรซ์์เดถซ์็ย์น็ เนตปต์็น็์์ ์ใไนตปบลไดรอ้้ยรดยาจกานกหาเกนศื่าอ�ใรนงผจกลาิากิตร ไฟฟ้า้ เป็น็ ต้้น ส่ถวูู่นกกเ๊ก็า๊ ็บซไอว้อใกนรูซูิปเิ จพนลั(ังOง2า)นพเืคชืมตี้ี้องในกรูาูปรเขพื่ออ� งในช้้ำ้ำ��ใตนากลรกะบลููโวคนสกแาลระหสาายมใจาร(Rถeใหs้p้เปir็a็นtพioลnััง)งเาพืน่อ� เพเืป่�อลีใ่ย�ช้้นในพกลัางั รงขาัับน แสงอาทิิตย์์ซึ่�่ง เคลื่่�อนกระบวนการเมตาโบลิิซึึม (Metabolism) ต่า่ งๆ การหายใจของส่่วนเหนืือดินิ ของพืชื มักั ไม่ม่ ีีปัญั หาเพราะใน บรรยากาศมีีออกซิเิ จนเป็น็ องค์์ประกอบอยู่�ถึง 20 เปอร์์เซ็็นต์์ สำำ�หรับั รากพืืช มักั จะขาดออกซิเิ จนโดยเฉพาะการ ปลููกพืืชไร้้ดิินด้้วยเทคนิิคการปลููกด้้วยสารละลาย (Water Culture หรืือ Liquid Culture) จำ�ำ เป็็น ต้้องให้้ออกซิเิ จนในจำ�ำ นวนที่่เ� พีียงพอต่อ่ ความต้้องการของพืชื การให้้ออกซิเิ จนแก่ร่ ากพืชื จะให้้ในรููปของฟองอากาศ ที่�แทรกอยู่�ในสารละลายธาตุุอาหารพืืช ซึ่่ง� ให้้โดยใช้้เครื่่อ� งสููบ ลม หรือื การใช้้ระบบน้ำ�ำ� หมุุนเวียน 2.3 น้ำ�ำ� คุุณภาพน้ำ�ำ� เป็็นเรื่�องสำำ�คััญมากเรื่�องหนึ่�่ง การปลููกพืืชเพีียงเล็็กน้้อยเพื่�อการทดลองจะไม่่มีีปััญหาแต่่การ ปลููกเป็็นการค้้า จะต้้องพิิจารณาเรื่�องของน้ำำ�� ก่่อนอื่่�น หากใช้้น้ำ�ำ�คุุณภาพไม่่ดีีทั้้�งองค์์ประกอบทางเคมีีและความ สะอาด จะก่อ่ ให้้เกิดิ ความล้้มเหลว น้ำ��ำ เป็็นตััวประกอบที่�สำำ�คััญ โดยจะถููกนำำ�ไปใช้้ 2 ทาง คืือ 2.31 ใช้้เป็น็ องค์ป์ ระกอบของพืชื พืชื มีีน้ำ�ำ�เป็น็ องค์์ประกอบประมาณ 90-95 เปอร์์เซ็น็ ต์์โดยน้ำ�ำ�หนััก พืชื ใช้้ น้ำำ��เพื่�อก่อ่ ให้้เกิิดกิจิ กรรมที่ม� ีีประโยชน์์ 2.32 ใช้้เป็็นตััวทำ�ำ ละลายธาตุุอาหารพืืชให้้อยู่�ในรููป ไอออนหรืือ สารละลายธาตุุอาหารพืืชโมเลกุุลเพื่�อ ให้้รากดููดกินิ เข้้าไป ปกติิน้ำ�ำ�ประปาถืือว่า่ ใช้้ได้้ แต่่สำ�ำ หรัับการทดลอง มักั ใช้้น้ำ�ำ� กลั่�น หรืือ น้ำ��ำ ประปาที่ท�ิ้ง� ให้้คลอรีีน หมดไป แหล่ง่ ของน้ำำ��ที่่�ดีีที่่ส� ุดุ สำำ�หรับั การปลูกู พืชื ไร้้ดิิน เชิงิ พาณิิชย์์ คืือ น้ำำ�� ฝนหรืือน้ำ�ำ� จากคลองชลประทาน

2.4 วััสดุปุ ลููก วััสดุปุ ลููกหมายถึึงวััตถุุ (material) ต่่างๆ ที่�เลืือกสรรค์์มาเพื่อ� ใช้้ปลููกพืชื และทำ�ำ ให้้ต้้นพืชื เจริญิ เติิบโตได้้ เป็็นปกติิ วััสดุุดัังกล่่าวอาจเป็็นชนิิดเดีียวกัันหรืือหลายชนิิดผสมกััน ชนิิดของวััสดุุปลููกอาจเป็็นอิินทรีีย์์วััตถุุก็็ได้้ โดยทั่�วไปวััสดุุปลูกู จะมีีบทบาทต่่อการเจริิญเติบิ โตและการให้้ผลผลิิตพืชื 4 ประการ ได้้แก่่ ก. ค้ำำ��จุนุ ส่่วนของพืืชที่่�อยู่�เหนืือวัสั ดุุปลูกู ให้้ตั้้�งตรงอยู่�ได้้ ข. เก็็บสำำ�รองธาตุุอาหารพืชื ค. กัักเก็บ็ น้ำ�ำ� เพื่อ� เป็น็ ประโยชน์์ต่่อพืืช ง. แลกเปลี่�ยนอากาศระหว่่างรากพืชื กับั บรรยากาศเหนือื วัสั ดุุปลููก 11การปลููกผักั ไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT12 การปลูกู พืชื ไร้ด้ ินิ ด้ว้ ยเทคนิคิ วัสั ดุปุ ลูกู (Substrate Culture) วััสดุปุ ลููกพืชื นับั ว่่ามีีความสำำ�คัญั ยัังวััสดุุปลูกู อาจจะเป็น็ วััสดุอุ นินิ ทรีีย์์ (Inorganic media) เช่น่ ทราย กรวด หนิิ ภููเขาไฟ เปอร์์ไลท์์ (Perlite) เวอร์์มิิคิวิ ไลท์์ (Vermiculite) และร็็อกวููล (Rockwool) เป็็นต้้น หรืือวััสดุุอนิิทรีีย์์ (Organic media) เช่่น ขี้้�เลื่�อย ขุุยมะพร้าว เปลืือกไม้้และแกลบ เป็็นต้้น วััสดุุปลููก ควรมีีอนุภุ าคสม่ำ�ำ�เสมอ ราคาถููก ปราศจากพิิษและศัตั รููพืชื และ เป็็นวัสั ดุุที่ห� าง่า่ ยในท้้องถิ่�นนั้้�น ในญี่่�ปุ่�น ส่่วนใหญ่่จะใช้้แกลบเป็็นวััสดุุปลููก แต่่แกลบจะมีีรููพรุุนมากจึึงดููดซัับน้ำ��ำ ควรเก็็บไว้้ระยะหนึ่�่งหรืือผสมกัับ วััสดุอุื่�นที่่ก� ัักเก็็บน้ำ�ำ� ได้้ เช่่น ขุุยมะพร้าว ความสามารถในการอุ้้ม� น้ำำ��ของวัสั ดุุปลููก เป็็นคุณุ สมบััติอิ ย่า่ งหนึ่�่งที่� มีีผลต่่อการเจริิญเติิบโตของพืืช เพราะเกี่�ยวข้้องกัับสััดส่่วนของอากาศและน้ำำ�� ในช่่องว่่างที่�เหมาะสม วััสดุุปลูกู ที่�เป็็นของแข็็ง สามารถจำ�ำ แนกตามที่ม� าและแหล่่งกำ�ำ เนิิดของวัสั ดุไุ ด้้ดัังต่อ่ ไปนี้�้

1. วัสั ดุุปลูกู ที่เ่� ป็น็ อนินิ ทรีีย์ส์ าร เช่น่ - วััสดุุที่�เกิิดขึ้�นเองตามธรรมชาติิ เช่่น ทราย ก้้อนกรวด หินิ ภููเขาไฟ หินิ ซีีลท์์ ฯลฯ - วัสั ดุทุี่ผ� ่า่ นขบวนการโดยใช้้ความร้อน ทำำ�ให้้วัสั ดุุ เหล่่านี้ม้� ีีคุณุ สมบััติเิ ปลี่�ยนไปจากเดิมิ เช่่น ดินิ เผา เม็็ดดิิน เผา ที่�ได้้จากการเผาเม็็ดดิินเหนีียวที่�อณุุหภููมิิ สููง 1,100 องศาเซลเซีียส ใยหินิ ที่่�ได้้จากการหลอมหินิ ภููเขาไฟที่่ท� ำ�ำ ให้้ เป็็นเส้้นใยแล้้วผสมด้้วยสารเลซิิน เปอร์ไ์ ลท์์ ที่ไ� ด้้จากทราย ที่ม� ีีต้้นกำำ�เนิิดจากภููเขาที่�อุณุ หภููมิสิ ููง 1,200 องศาเซลเซีียส เวอร์์มิิคููไลท์์ (vermiculite) ที่�ได้้จากการเผาแร่่ไม้้กา ที่�อุุณหภููมิิสููง 800 องศาเซลเซีียส เป็็นต้้น - วััสดุุเหลืือใช้้จากโรงงานอุุตสาหกรรม เช่่น เศษจากการทำ�ำ อิิฐมอญ เศษดิินเผาจากโรงงาน เครื่่อ� งปั้�นดินิ เผา 2.วัสั ดุุปลูกู ที่�เ่ ป็น็ อิินทรีีย์์สาร เช่่น วัสั ดุุที่� เกิิดขึ้�นเองตามธรรมชาติิ เช่่น ฟางข้้าว ขุุยและเส้้นใย มะพร้าว แกลบและ ขี้�้เถ้้า เปลือื กถั่�วพีีท หรือื วัสั ดุุเหลืือใช้้ จากโรงงานอุุตสาหกรรม เช่่น ชานอ้้อย กากตะกอนจาก โรงงานน้ำำ�� ตาล วััสดุเุ หลืือใช้้จากโรงงานกระดาษ 3. วัสั ดุสุ ังั เคราะห์์ เช่น่ เม็ด็ โฟม แผ่น่ ฟองน้ำำ�� และเส้้นใยพลาสติกิ ลักั ษณะของวัสั ดุปุ ลูกู ที่ด� ีีภาพรวมในการ เลืือกใช้้ วััสดุุปลููกให้้คำ�ำ นึึงถึึง คือื ต้้องสะอาดและทำ�ำ ความ สะอาดง่่าย มีีความแข็็งแรง มีีคณุุสมบััติิทางกายภาพที่�ดีี เช่่น ไม่่ทรุดุ ตัวั ง่า่ ย ถ่่ายเทนำำ�และอากาศได้้ดีีมีีคุุณสมบัตั ิทิี่� เหมาะสมทางเคมีี เช่น่ ระดัับของความเป็น็ กรดด่่าง ไม่ม่ ีี สารทำำ�ลายรากพืชื เป็น็ วัสั ดุทุี่ส� ามารถเพาะเมล็ด็ ได้้ทุกุ ขนาด และทุกุ ประเภท ควรเป็น็ วัสั ดุุที่ม� ีีราคาถููกที่�สามารถหาได้้ ในท้้องถิ่น� และไม่่ก่่อให้้เกิิดปััญหาต่่อสิ่ง� แวดล้้อม 13การปลููกผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT

14 การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT สารละลายธาตุุอาหารพืชื ธาตุอุ าหาร สารละลายธาตุุอาหารพืืชธาตุุอาหารที่่�พืืชต้้องการในการเจริิญเติิบโตและให้้ผลผลิิตมีีทั้้�งหมด 16 ธาตุุ ซึ่�่ง 3 ธาตุุ คืือคาร์์บอน ไฮโดรเจน และออกซิิเจน ได้้จากน้ำ��ำ และอากาศ และอีีก 13 ธาตุุ ได้้จากการดููดกิิน ผ่่านทางราก ทั้ง� 13 ธาตุุแบ่ง่ ออกเป็น็ 2 กลุ่�ม ตามปริิมาณที่พ� ืืชต้้องการ คือื 1.ธาตุอุ าหารที่พ�่ ืชื ต้้องการเป็็นปริมิ าณมาก 2.ธาตุุอาหารที่่พ� ืชื ต้อ้ งการเป็น็ ปริิมาณน้้อย 1. ธาตุอุ าหารที่่พ� ืืชต้อ้ งการเป็็นปริมิ าณมาก (macronutrient elements) ไนโตรเจน (N) พืืชสามารถดูู ด แคลเซียี ม (Ca) รูป ของแคลเซีียมที่�พืืช กินิ ไนโตรเจนได้้ทั้้ง� ในรููปของแอมโมเนีียมไอออน(NH4+) ดููดกิินได้้คืือ calcium ion (Ca2+) แหล่ง่ Ca2+ ที่ด� ีีที่่�สุดุ และไนเตรทไอออน (NO3-) ซึ่่�งไนโตรเจนส่่วนใหญ่่ใน คือื calcium nitrate เนื่�องจากละลายง่า่ ย ราคาไม่แ่ พง สารละลายธาตุุอาหารพืืชจะอยู่�ในรููปไนเตรทไอออน และยัังให้้ธาตุุไนโตรเจนด้้วย แคลเซีียมที่�มีีมากใน เพราะถ้้ามีี แอมโมเนีียมไอออนมากจะเป็น็ อันั ตรายต่อ่ สารละลายธาตุอุ าหารพืชื จะไปรบกวนการดููดกินิ โปแตส พืชื ได้้ สารเคมีีที่่ใ� ห้้ไนเตรทไอออน คือื แคลเซีียมไอออน เซีียมและแมกนีีเซีียมในน้ำำ��ตามธรรมชาติจิ ะมีีแคลเซีียม และโปแตสเซีียมไนเตรท นอกจากนี้ย�้ ััง อาจได้้จากกรด อยู่�ปริมิ าณหนึ่ง่� การเตรียมสารละลายธาตุอุ าหารพืชื จึึง ดิินประสิิว (HNO3-) ที่�ใช้้ในการปรัับความเป็็นกรดด่่าง ควรคิิดแคลเซีียมในน้ำ��ำ ด้้วยจะได้้ไม่่เกิิดปััญหาในการมีี ของสารละลาย ธาตุอุ าหารพืชื แคลเซีียมมากเกิินไป แมกนีีเซียี ม (Mg) รูป ของแมกนีีเซีียมที่� ฟอสฟอรัสั (P) ในการปลูกู พืืชไร้้ดินิ พืชื พืชื ดููดกินิ ได้้คือื magnesium ion (Mg2+) สารเคมีีที่่�ให้้ ต้้องการธาตุฟุ อสฟอรััส ไม่่มากเท่า่ กัับ ไนโตรเจน และ แมกนีีเซีียม คืือ magnesium วsยulfaฉteะนั้(�นMใgนSกOา4ร)เตในรีนย้ำม�ำ� โปแตสเซีียม ประกอบกัับ ไม่่มีีปััญหาในเรื่�องความ ธรรมชาติิจะมีีแมกนีีเซี ยมอยู่�ด้ ไม่่เป็็นประโยชน์์ของฟอสฟอรััสเหมืือนในดิิน พืืชจึึงได้้ สารละลายธาตุุอาหารพืืช จึึง ควรคำำ�นึึงถึึงด้้วย รัับฟอสฟอรััสอย่่างงเพีียงพอ รูปของฟอสฟอรััส ที่�พืืช แมกนีีเซีียมที่ม� ีีมากเกิิน พอในสารละลายจะไปรบกวน สามารถดููดกินิ ได้้คือื mono-hydrogenphosphateion การดููด กิินธาตุุ โปแตสเซีียม และแคลเซีียม (HPO42-) ส่ว่ นจะอยู่�ในรููปใดมากกว่า่ กันั ขึ้น� อยู่�กับความ กำำ�มะถันั (S) รูปของกำ�ำ มะถันั ที่พ� ืชื สามารถ เป็น็ กรดด่า่ งของสารละลายในขณะนั้น� โปแตสเซีียม(K) กดููาดรกิขนิ าไดด้ก้ำคำ�ืมอื ะsถuัันlfatใeนiรoะnบ(SบOก4า2ร-ป) ลพููกบพวื่า่ืชไไมร่้้ค่ด่ิินอ่ ยเพมีรีปาัญัะพหืืชา รูปของโปแตสเซีียมทที่พ� ืชื ใช้้ดููดกินิ ได้้คือื potassiumion ต้้องการกำ�ำ มะถัันในปริิมาณน้้อย และจะได้้รับั จากสาร (K+) โปแตสเซีียมที่ม� ีีมากเกินิ พอ จะไปรบกวนการดููดกิิน เคมีีพวกเกลือื ซัลั เฟตของ K, Mg, Fe, Cu, Mn และ Zn แคลเซีียมและแมกนีีเซีียมสารเคมีีที่่�ให้้โปแตสเซีียม เป็น็ ต้้น คือื potassuimnitrate และ potassium phosphate

2. ธาตุุอาหารที่พ่� ืืชต้อ้ งการเป็็นปริมิ าณน้อ้ ยหรือื จุุลธาตุุ (micronutrient elements) โบรอน (B) การแสดงอาการขาดธาตุุโบรอนของพืืชพบเห็น็ ได้้ยากเนื่อ� งจากพืืชต้้องการในปริิมาณน้้อย cc(Hซohึ่3ง�่ plBoใOpนriนed3้)ำrec�ำ�เสธhัหรัง(loZรกลnrม็ะidก็Cชสีeีlา2()(ต(FZทิCกิ n็eอuม็)ีงี)Cโแรบูlพ2ปดืร)ชื ทงอีดู่น�พูื(ดอชื Cกยสูิ่uนิ �าด)้ใมวนยราสูรูาปสถราดเูFูรคดeมเีกค2ีท+ิีนิม่ห่ไ�ใทีร่ดหื้้�ใอื้้หค้ื้ือFCebo3zo+pirnaสpctาeeรiroเiคonมiีoีnทnี(่Z(่�ใBn(หO2C้+้)ธ3uา3-2ตซึ+)ุ่)�งุ่เหไซึด่ลค่�ง้็้ืจพ็กือืาทืชี่ก�มสcีีาoรzมาpinคาpcราeถถููsrดกuููดทslีf่uaก�สิุltนิfุดeaไtคด้(eื้Zือnค(ืfSCอืeOrur4bo)SหouOรrsืi4ือcs)ualzfหacinรtืidืecอ (เพFื่eอ� SหOลี4ีก) เลีซ่ึ่ย� �่งงลปะัญัลาหยานเ้ำห�ำ�ลไ่ดา่้้นงี่้่า�้ ยโดแยต่ก่ก็า็จระใตช้้เกหเปล็็ก็็นใตนระููกปอนคีีไเลด้้ตเร็(็วFeจ-ึึcงตh้้eอlงaคteว)บซคึุ่ง่�ุมเสป็ภน็ าสพารคเวกิาดิ มจเาป็ก็นกการรดทำดำ�่่าปงขฏิอกิ ิงริ ิสยิ าารรละะหลว่าา่ ยง เหล็็กและสารคีีเลต ซึ่่�งเป็็นสารประกอบอนิินทรีีย์์ เหล็็กคีีเลต เป็็นสารประกอบเชิิงซ้้อนสามารถคงตััวอยู่�ในรููป สารละลายธาตุอุ าหารพืืชและพืืช ดููดกินิ ได้้ เหล็็กคีีเลตที่�นิยิ มใช้้กันั อยู่�ในรููปของ EDTA หรือื EDDHA แมงกานีีส (Mn) มีีลักั ษณะเหมือื นกับั เหล็ก็ คือื ความเป็น็ ประโยชน์ข์ องแมงกานีีสจะถููกควบคุมุ โดย ความเป็น็ กรดด่า่ งถ้้าสารละลายธาตุอุ าหารพืชื มีีลักั ษณะด่า่ ง ความเป็น็ ประโยชน์ข์ องแมงกานีีสจะลดลง manganese ion (Mn2+) ซึ่�่งเป็็นรููปที่�พืืชสามารถดููดกิินได้้จะได้้จากสารเคมีี manganese sulfate (MnSO4) หรืือ manganese chloride (MnCl2) โมลิบิ ดีีนัมั (Mo) รูปที่�พืืชสามารถดููดกินิ ได้้คือื molybdate ion (MoO42-) ซึ่่ง� ได้้จากสาร sodium molybdate หรือื ammonium molybdate คลอรีีน (Cl) ในน้ำำ�� จะมีีคลอรีีนในรููปของคลอไรด์์ chloride ion (Cl-) ซึ่่�งเป็็นรููปที่�พืืชจะนำ�ำ ไปใช้้ ประโยชน์์เจือื ปนอยู่�ด้วย จากการเตรียมสารละลายธาตุอุ าหารพืชื จะได้้คลอไรด์์จากสารเคมีี potassium chloride รวมทั้�งจากจุลุ ธาตุุบางธาตุุที่อ� ยู่�ในรููปของสารประกอบคลอไรด์์ ถ้้าสารละลายมีี Cl- มากเกินิ พอจะไปมีีผลยัับยั้�ง การดููดกิิน anions ตััวอื่น� เช่่น nitrate (NO3-) และซััลเฟต (SO42-) 15การปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT16 การควบคุมุ ความเป็น็ กรดด่า่ ง (pH) และค่า่ การนำ�ำ ไฟฟ้า้ (EC) ของสารละลายธาตุอุ าหารพืชื การรัักษาหรืือควบคุุมความเป็็นกรดด่่างและค่่าการนำ�ำ ไฟฟ้้าในสารละลายอาหารเพื่�อให้้พืืชสามารถดููด ใช้ปุ๋ย� หรือื สารอาหารพืชื ได้้ดีีและเพื่อ� ให้้ปริมิ าณสารอาหารแก่พ่ ืชื ตามที่�ต้้องการ 1. การรักั ษาหรือื ควบคุมุ pH เนื่ �องจากค่่าความเป็็นกรดด่่างในสารละลายจะเป็็นค่่าที่ �บอกให้้ทราบถึึงความสามารถของรากที่ �จะ ดููดธาตุุอาหารต่า่ งๆที่อ� ยู่�ในสารละลายธาตุุอาหารพืชื ได้้ ปกติแิ ล้้วควรรัักษาค่่าความเป็็นกรดด่า่ งที่� 5.8-7.0 เพราะ เป็็นค่่าหรืือช่่วงที่�ธาตุุอาหารพืืชต่่างๆสามารถคงรู ปในสารละลายที่�พืืชนำำ�ไปใช้้ได้้ดีี ค่่าความเป็็นกรดด่่างใน สารละลายธาตุุอาหารพืืชเปลี่�ยนแปลงได้้หลายสาเหตุุ เช่่น การเปลี่�ยนแปลง เนื่�องจากการที่่�รากพืืชดููดธาตุุใน สารละลายธาตุุอาหารแล้้วพืืชปลดปล่อ่ ยไฮโดรเจน (H+) และไฮดรอกไซด์์ (OH-) จากรากสู่่�สารละลายธาตุอุ าหาร แพ(จSืคะืชOทปตำ4ลไ-�ำ อดใ)อห,ป้้อฟล่นpออ่ Hสย(cไเฟฮaเปโตtดiลoี่(ร�ยnPเนsจO)แน43เปช(-่Hล)น่ +งแ)ไแลปสู้้ค่ว่�ลสเาจชเร่ซะี่นลียปะมล-ลดา(ปCปยรธลa่ะา่อ2จ+ตุยุุไ)อุไ,ฟฮาฟแหด้ม้าารลกอรปบนกีีกเไซซีตหีดิยแิร์ืม์ือล(้้Oแว(MอธHานg-ต)ไ2ุอ+อุสู่)อา่,�หสโอาปนารแรลตใ(ะนaสลnสเาซiาีoยียรnธมลาsะ)ต(ุลKอุเาช+า่ย)่นห,ธาาแรไตอนุ-อุมเาตปโหมรรทาเะนรีจีพุย(ืุไNมชืฟมOฟี(ี้3Nป้า-)รHบ,ะ4ว+จซกุั)ไุัลฟหแเฟฟลร้้ื้ตอืวา้ บวก หรืือแคตไอออนมากกว่่าค่่าของประจุุไฟฟ้้าลบหรืือแอนไอออนแล้้วค่่าความเป็็นกรดด่่างจะลดลง

ในขณะที่�การดููดกิินแอนไอออนมากกว่่า แคตไอออนจะเพิ่�มความเป็็นกรดด่่างใน สารละลายธาตุุอาหารพืืช สำำ�หรัับการให้้ธาตุุอาหารบางชนิิดที่�พืืชต้้องการใช้้ในปริิมาณมาก คืือ ธาตุุไนโตรเจน (Nitrogen, N) ซึ่่�งมีีการ เใใปนห้้ลทสีั่้้ย�าง� นร2อแารปูหปลาแงรบขใอบนรงููคคปืวือขาอใมนงรเแูปู็อป็นมแกโบรมดบเดนขี่ีอา่ยงงมแปลร(ะะNกจHุาลุ4+รบใ)ใช้น้ปนัส้ร�นาตะ้รโ้ออยางชหนพิ์าิจ์ขราอใรงนณรพูืูาปชื ถมขึึงอาอกงััตไนกราาเตสร่รป่วสนรัับข(NเอพืOง่�อส3ล-า)ดรนีแห้�้ใลรืหะือ้้ดเีีพใิเ่นพ�มรูรูคป่าา่ ะแคจบวะบามีขมีออเธปงิ็ิพป็นลรกตะร่จด่อุบุดก่วาา่ กรง นั้�นสามารถทำ�ำ ได้้โดยเติมิ สารลงไปในสารละลายธาตุอุ าหารพืชื เช่่น 1.1 การปรัับเพื่�อลดค่่าความเป็็นกรดด่่าง โดยการเติิมสารใดสารหนึ่�่งต่่อไปนี้้�ลงไปในสารละลาย ธาตุอุ าหารพืชื เช่น่ Sulfuric acid (H2SO4) หรือื Nitric acid (HNO3) หรือื Hydrochloric acid (HCl) หรืือ Acetic acid 1.2 การปรับั เพื่อ� เพิ่ม� ค่า่ ความเป็น็ กรดด่า่ ง ให้้สููงขึ้น� โดยการเติมิ สารใดสารหนึ่ง่� ต่อ่ ไปนี้ล้� งไปในสารละลาย ธาตุุอาหารพืชื เช่น่ Potassium hydroxide (KOH) หรือื Sodium hydroxide (NaOH) หรืือ Sodium bicarbonate หรืือ Bicarbonate of soda (NaHCO3) ลักั ษณะรากผักั ไฮโดรโปนิิกส์์ (Hydroponics) 2. การควบคุุมค่่าการนำำ�ไฟฟ้้า ดังั นั้น� หลังั จากมีีการปรับั ค่า่ การนำำ�ไฟฟ้า้ ไปได้้ (Electrical Conductivity) ระยะหนึ่ง�่ แล้้วจึึงควรเปลี่ย� นสารละลายในถังั ใหม่เ่ ป็น็ ระ เนื่�องจากปุ๋�ยที่�ละลายในน้ำ�ำ�มีีค่่าของไอออน ยะๆ โดยเฉพาะประเทศที่่�มีีอากาศร้้อนอย่่าง (ion) ที่ส� ามารถให้้กระแสไฟฟ้า้ ที่ม� ีีหน่ว่ ยเป็น็ โมท์(์ Mho) ประเทศไทย ควรเปลี่ย� นสารละลายใหม่เ่ ป็น็ ระยะๆ เช่น่ แต่่ค่่าของการนำ�ำ กระแสไฟฟ้้านี้�้ค่่อนข้้างน้้อยมากจึึงมีี ทุกุ ๆ 3 สัปั ดาห์์ ซึ่ง�่ การเปลี่ย� นสารละลายธาตุอุ าหารพืชื การวััดค่่าที่�มีีหน่่อยเป็็น มิิลลิิโมท์์/เซนติิเมตร แต่ล่ ะครั้้ง� ก็็ หมายถึึงการเสีียค่า่ ใช้้จ่า่ ยเพิ่�มขึ้�นปกติิแล้้ว (miliMhos/cm) อันั เป็น็ ค่า่ ที่ไ� ด้้จากการวัดั การนำำ�กระแส ควรรัักษาค่่าการนำำ�ไฟฟ้้าของสารอาหารระหว่่าง ไฟฟ้า้ จากพื้น� ที่่ห� นึ่ง่� คิิวบิกิ เซนติิเมตรของสารอาหาร 2.0-4.0 มิิลิิโมท์์/เซนติิเมตร (milliMhos/cm) การ การวััดค่่าการนำ�ำ ไฟฟ้้าจะทำำ�ให้้เราทราบเพีียง เปลี่�ยนแปลงค่่าการนำำ�ไฟฟ้้าของสารละลายแม้้ว่่าปกติิ ค่่ารวมของการนำ�ำ ไฟฟ้้าของสารละลายธาตุุอาหารพืืช แล้้วควรรัักษาค่่าการนำำ�ไฟฟ้้าของสารอาหารระหว่่าง (คือื น้ำ��ำ กับั ปุ๋ย� ที่เ� ป็น็ ธาตุอุ าหารพืชื ทั้ง� หมดในถังั ที่ใ� ส่ส่ าร 2.0-4.0 มิลิ ลิโิ มท์/์ เซนติเิ มตร (miliMhos/cm=mMhos/ อาหารทั้้ง� หมด) เท่า่ นั้�น แต่่ไม่่ทราบค่่าของสััดส่่วนของ cm) 1 (mMho/cm) = 1Milisiemen/cm (mS/cm) ธาตุุอาหารใดธาตุุอาหารหนึ่�่งที่�อยู่�ในถัังที่�อาจเปลี่�ยนไป 1 Milisiemen/cm (mS/cm) = 650 ppm ของความเข้้ม ตามเวลาเนื่�องจากพืชื นำำ�ไปใช้้หรืือตกตะกอน ข้้นของสารละลาย (salt) 17การปลูกู ผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT18 ปกติิแล้้วความเข้้มข้้นของสารอาหารควรอยู่� ในช่่วง 1,000-1,500 ppm เพื่�อให้้แรงดัันออสโมติิกของ กระบวนการดููดซึึมธาตุุอาหารของรากพืืชได้้สะดวกค่่า การนำ�ำ ไฟฟ้้าจะแตกต่่างกัันไปตามชนิิดของพืืช ระยะการ เติบิ โตและความเข้้มของแสง เช่น่ ค่่าการนำำ�ไฟฟ้้าที่�ต่ำ�ำ� คือื (1.5-2.0 mMho/cm) เหมาะสมต่่อการปลููกแตงกวา ค่า่ การนำ�ำ ไฟฟ้า้ ที่�สููงคือื (2.5-3.5 mMho/cm) เหมาะสมต่อ่ การปลูกู มะเขืือเทศ ค่า่ การนำำ�ไฟฟ้า้ (1.8-2.0 mMho/cm) เหมาะสำ�ำ หรัับการปลูกู ผััก และไม้้ดอกไม้้ประดัับทั่ว� ไป ค่า่ การนำำ�ไฟฟ้้า จะแตกต่่างกัันไปตามระยะการเจริิญเติิบโต และความแข็็งแรงของต้้นพืืช เพราะค่่าการนำ�ำ ไฟฟ้้าที่�สููงจะ ยับั ยั้ง� การเจริิญเติบิ โตของพืชื ค่า่ การนำำ�ไฟฟ้า้ ที่�ต่ำ��ำ จะเหมาะ สมต่อ่ การเจริญิ เติบิ โตทางลำำ�ต้้นต่อ่ การให้้ผล (Vegetative growth) และสููงขึ้�นเมื่�อพืืชให้้ผลผลิิต (Reproductive growth) ดัังนั้�นการปลููกพืืชที่่�ให้้ผลผลติิ เช่่น มะเขืือเทศ ควรคำำ�นึึงถึึงข้้อนี้�ด้ ้้วย นอกจากนี้ค�้ ่า่ การนำำ�ไฟฟ้า้ นี้�้ จะแตกต่า่ งกันั ไปตาม ความเข้้มข้้นของแสง เช่่น กล่่าวคืือ ถ้้าแสงมีีความเข้้มข้้น มากพืืชต้้องการสารละลายทีีมีีความเข้้มข้้นน้้อยลง คืือ พืชื จะดููดน้ำ��ำ มากกว่า่ ธาตุอุ าหาร การเปลี่ย� นสารละลายใหม่่ เนื่�องจากการวัดั ค่า่ การนำ�ำ ไฟฟ้า้ จะทำ�ำ ให้้เราทราบเพีียงค่่า รวมของการนำำ�ไฟฟ้้าของสารอาหารคืือ น้ำ��ำ กัับธาตุุอาหาร ทั้�งหมดในถััง ที่�ใส่่สารละลายธาตุอุ าหารพืืชเท่า่ นั้น� แต่ไ่ ม่่ ทราบค่่าของสััดส่่วนของธาตุุอาหารแต่่ละชนิิดที่ �เปลี่ �ยนไป ตามเวลาที่�ให้้ เนื่�องจากธาตุุอาหารบางพืืชนำำ�ไปใช้้น้้อยจึึง เหลืือสะสมในสารอาหาร (เช่่น โซเดีียมและคลอรีีน ) ซึ่่�งจะ มีีผลทำำ�ให้้ความเป็็นประโยชน์์หรืือองค์์ประกอบของ สารละลายตัวั อื่น� ๆ เปลี่ย� นแปลงไป หรือื ตกตะกอน ดัังนั้�นจึึง ควรเปลี่�ยนสารละลายในถัังใหม่่เป็็น ระยะๆ โดยเฉพาะประเทศที่่ม� ีีอากาศร้้อนอย่า่ งประเทศไทย ควรเปลี่ย� นสารละลายใหม่เ่ ป็็นระยะ เช่น่ ทุกุ ๆ 3 สััปดาห์์ การรัักษาหรืือควบคุุมค่่าความเป็็นกรดด่่าง และค่่าการนำ�ำ ไฟฟ้้าในสารละลายธาตุุอาหารพืชื นี้้� สามารถกระทำำ�โดยใช้้ แรงงานหรืือใช้้ระบบควบคุุมแบบอััตโนมัตั ิกิ ็ไ็ ด้้

องค์์ประกอบของระบบปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิิกส์แ์ บบ NFT 1. ส่ว่ นควบคุมุ สารละลาย 1.1 ถังั เก็็บสารละลาย โดยทั่�วไปจะฝัังอยู่�ใต้้ดินิ เพื่อ� ป้้องกันั ความร้อนและขณะที่�น้ำำ��จากรางปลููกผัักไฮโด รโปนิิกส์์ไหลตกลงในถัังก็็จะเป็็นการเพิ่�มการละลายตััวของออกซิิเจนอีีกทีีหนึ่่�ง ขนาดของถัังเก็็บสารละลายขึ้�นอยู่� กับั ปริิมาณผักั ไฮโดรโปนิิกส์์ในระบบ และชนิิดผัักที่�ปลููก และความถี่�ในการปรัับค่่า pH และ EC ถ้้าถัังที่�ใช้้มีีขนาด เล็็กจะต้้องมีีการเติิมและปรัับสารละลายบ่่อย และโอกาสที่่�ผัักจะได้้รัับสารละลายที่ม� ีีองค์์ประกอบไม่เ่ หมาะสมจะ มากด้้วย (อาจจำ�ำ เป็น็ ต้้องใช้้ระบบเตรียมสารละลายโดยอัตั โนมััติิ) โดยทั่ว� ไปถ้้าถังั สารละลายมีีขนาดใหญ่ข่ึ้น� การเปลี่ย� นค่า่ ต่า่ งๆ ของสารละลายจะช้้าลง ผักั จะเจริญิ เติบิ โต ได้้ดีี แต่่จะเปลืืองสารละลายมากโดยเฉพาะเมื่�อต้้องมีีการเปลี่�ยนสารละลายทั้�งหมด ซึ่่�งถัังละลายที่�ใช้้อาจเป็็นถััง ไฟเบอร์์ขนาดความจุุ 4,000 ลิติ ร หรืือก่่อเป็น็ ถัังปููนฝังั อยู่�ใต้้ดิิน แต่่จะมีีราคาแพง ถ้้าเป็น็ ระบบขนาดเล็ก็ อาจใช้้ถััง พลาสติกิ 1.2 ปั๊�มสารละลาย อาจเป็็นแบบปั๊�มแช่อ่ ยู่�ในสารละลาย หรืือเป็็นแบบอยู่่�นอกถััง ถ้้าเป็น็ แบบแช่อ่ าจใช้ปั๊�ม ไดโว เนื่�องจากราคาถููกหาซื้�อได้้ทั่่�วไป แต่่ถ้้าปั๊�มไม่่ดีีจะเสีียหายง่่าย และเกิิดการถ่่ายเทความร้อนให้้สารละลาย โดยตรงทำำ�ให้้สารละลายร้อน ปั๊�มที่เ� หมาะสมเป็น็ ปั๊๊�มอยู่่�นอกถัังจะต้้องเป็็นปั๊๊�มที่ส� ามารถทำำ�งานอย่่างต่่อเนื่อ� งตลอด 24 ชั่�วโมงเป็น็ เวลานานๆ และต้้องทนการกััดกร่อ่ นของสารละลาย จึึงทำ�ำ ให้้มีีราคาแพง ถ้้าเป็น็ ระบบใหญ่่จะใช้ปั๊�มที่�ใช้้กับั สระว่า่ ยน้ำ�ำ� ซึ่่�งใบพัดั จะทำ�ำ จากไฟเบอร์์ ทนการกััดกร่อ่ น เช่น่ ระบบการ ปลููกขนาด 30 โต๊๊ะ จะใช้ปั๊�มขนาดประมาณ 1 1/5 แรงม้้า ราคาประมาณ 23,000 บาท อััตราไหลประมาณ 22,000 ลิิตร/นาทีี ที่�ความสููงของน้ำ�ำ� 10 เมตร 1.3 ระบบเตรียมสารละลายโดยอัตั โนมัตั ิิ หากปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิิกส์ใ์ นเชิิงการค้้า อาจจำ�ำ เป็็นต้้องมีีระบบ เตรียมสารละลายอััตโนมัตั ิิ โดยจะทำ�ำ หน้้าที่ค� วบคุมุ ปริมิ าณน้ำ�ำ�ในถังั และค่า่ pH และ EC ของสารละลายให้้อยู่�ใน ช่ว่ งที่ต� ้้องการอยู่�ตลอดเวลา อย่่างเช่น่ ในการปลููกผักั สลัดั จะควบคุมุ ให้้ค่่า pH และ EC อยู่�ที่� 1.0-1.2 mS/cm ตลอดเวลา ซึ่่�งข้้อดีี คืือสารละลายจะมีีค่่า pH และ EC คงที่�อยู่�ในช่่วงที่�ผัักต้้องการ แต่่ข้้อเสีียคืือ ราคาแพงประมาณ 40,000-80,000 บาท และต้้องมีีการดููแลรัักษาอยู่�ตลอดเวลา นอกจากนี้�้ ถ้้าหากเครื่่�องเสีียอาจมีีการเติิมสารละลายเข้้มข้้น (AB) หรืือเติิมกรดมากหรืือน้้อยเกิินไป ถ้้าเติมิ น้้อยเกินิ ไปจะไม่ค่ ่อ่ ยมีีปัญั หากับั การเจริญิ เติบิ โตของผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์ แค่ผ่ ักั จะโตช้้าลงหรือื ถ้้าเติมิ กรดน้้อย เกิินไปสารละลายก็จ็ ะมีี pH ที่ส� ููงเกินิ ไป แต่ผ่ ักั ก็ย็ ังั เจริญิ เติิบโตได้้ถ้้ามีีผู้ม�้ าตรวจสอบหรืือวััดค่่าสารละลายทดสอบ แก้้ไขได้้ ปัญั หาที่เ� กิิดขึ้น� ไม่่มากนักั แต่่ในทางกลัับกัันถ้้าเครื่่�องมืือเสีียและสั่�งให้้มีีการเติิมกรดหรืือสารละลายเข้้มข้้นมากเกิินไป จะมีีผล กระทบกับั ผัักรุนุ แรงมาก เช่่น มีีการเติิมกรดมากไป pH สารละลายจะลดลงอย่่างรวดเร็ว็ เช่่น อาจลดจาก pH6 ไปเป็็น pH3 พืชื อาจจะตายได้้หรืือรากเกิดิ เป็น็ สีีน้ำ�ำ�ตาล การเจริิญเติิบโตของผักั จะหยุุดทันั ทีีถ้้าแก่ไ่ ขหรืือปรัับ pH สารละลายไม่่ทัันผักั จะตายได้้ หรืือถ้้าแก้้ไขได้้เร็็วแต่่ถ้้ารากเสีียไปแล้้วจะต้้องใช้้เวลาไม่่น้้อยกว่่า 1 สััปดาห์์ รากจึึงจะงอกออกมาใหม่่ และผัักจะเริ่�มเจริิญเติบิ โตเป็น็ ปกติิ ในทำำ�นองเดีียวกับั เครื่่อ� งควบคุุม EC ก็จ็ ะอัันตรายคล้้ายๆ กับั pH 19การปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT20 ดังั นั้�น การใช้้เครื่่อ� งควบคุุมโดยอัตั โนมััติิจะต้้องคอยตรวจสอบอยู่�ตลอดเวลา ถ้้าต้้องการให้้ปลอดภัยั อาจ ใช้้วิิธีีเติมิ กรดหรืือสารละลายเข้้มข้้นให้้พอกับั การใช้้ 1-2 วันั ถ้้าเกิิดเครื่่�องมือื เสีียสารละลายกรดก็็จะหมดก่่อนที่่� pH และ EC จะเปลี่ย� นจนเกิดิ ความเสีียหายแก่ผ่ ักั ที่ป� ลูกู ได้้ แต่ถ่ ้้าเป็น็ ระบบขนาดเล็ก็ ก็ไ็ ม่จ่ ำ�ำ เป็น็ ต้้องมีีระบบเตรียม สารละลายโดยอัตั โนมัตั ิิ แต่่จะใช้้คนเป็น็ ผู้ว�้ ัดั และปรับั ค่่า pH และ EC ตามที่ต� ้้องการ โดยทั่ว� ไปจะทำ�ำ ตอนเช้้า 2. ระบบท่่อนำำ�สารละลายและรางปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์ 2.1 ระบบท่่อนำำ�สารละลายสู่�รางปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์ เป็็นท่่อที่น� ำำ�สารละลายจากปั๊�มไปสู่�หัวรางปลูกู ผักั ท่่อนำ�ำ สารละลายโดยทั่�วไปจะฝัังอยู่�ใต้้ดิิน ส่่วนที่่�พ้้นดิินจะใช้้ท่่อสีีขาวเพื่�อป้้องกัันการสะสมความร้อน ต้้องมีีการ คำำ�นวณขนาดให้้พอเหมาะกับั ปั๊�มที่�ใช้้ โดยทั่ว� ไป ถ้้ารางปลูกู ผักั ไฮโดรโปรนิิกส์์และถัังสารละลายไม่ไ่ กลกันั มากนักั อาจใช้้ท่อ่ ขนาด 2-2 ½ นิ้�ว 2.2 รางปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์ จะมีีขนาดความกว้ างและความยาวต่่างๆ กัันตามชนิิดของผัักที่�ปลููก ตััวรางอาจทำำ�จากวัสั ดุตุ ่า่ งๆ เช่่น PVC พลาสติิก หรือื โลหะปลอดสนิิม ซึ่ง่� ต้้องบุุภายในด้้วยพลาสติิก ขนาดรางมีี ตั้�งแต่่ 10-30 เซนติเิ มตร ความยาว 5-50 เมตร ควรใช้้รางสีีขาวทำ�ำ จากวัสั ดุุ PVC และไม่ค่ วรยาวเกินิ 20 เมตร เพื่�อป้อ้ งกัันการสะสมความร้อนทำำ�ให้้รากผักั ขาดออกซิเิ จน 2.3 ท่อ่ นำ�ำ สารละลายกลับั สู่�ถังสารละลาย จะเป็น็ ท่อ่ ขนาดใหญ่่ เนื่อ� งจากการไหลกลับั ของน้ำ�ำ� จะอาศัยั แรง โน้้มถ่ว่ งของโลกอย่า่ งเดีียวและท่อ่ ฝังั อยู่�ใต้้ดิิน และโดยทั่ว� ไปจะมีีลูกู ลอยอยู่�ในถัังผสมสารละลาย ในกรณีีที่่�ฝนตก น้ำ�ำ�เข้้าไปในรางปลูกู ลูกู ลอยจะปิดิ ไม่ใ่ ห้้น้ำ�ำ� ฝนเข้้าในถังั น้ำ�ำ� ส่ว่ นเกินิ จะระบายออกทางท่อ่ ระบายน้ำ�ำ� โดยทั่ว� ไปท่อ่ จะ มีีขนาด 2 ½ - 3 นิ้�ว

ขั้้น� ตอนและ วิธิ ีีการปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์ อุุปกรณ์์ : 1. เมล็ด็ พัันธุ์์�ผักั 2. ถาดเพาะเมล็ด็ 3. ผ้้าขาวบาง 4. ถ้้วยปลููก 5. รางสำำ�หรับั ปลูกู ผัักไฮโดรโปนิิกส์์ 6. ปุ๋๋�ย A – B 7. ฟองน้ำำ�� ขนาด 1x1 นิ้้ว� วิิธีีการ : 1.ทำำ�การเพาะเมล็็ดก่่อนโดยวาง เมล็็ดผัักลงบนผ้้าขาวบางชุ่�มน้ำ�ำ� จากนั้�น วางไว้ในที่่ท� ึึบแสง 21การปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

22 2. เมื่อ� รากแก้้วเริ่�มงอกแล้้ว ย้้ายเมล็ด็ ผัักมาปลูกู ฟองน้ำำ�� จากนั้�นรดน้ำ��ำ ให้้มีีความชุ่�มชื้น� อย่า่ ง สม่ำ��ำ เสมอ การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT

3. ผสมปุ๋ย� A - B อัตั ราส่ว่ น 5 มล. ต่่อน้ำำ�� 1 ลิิตร จากนั้�นเติิมน้ำ�ำ� ที่่ผ� สมสารอาหารปริมิ าณ 10 ลิติ ร ลงไปในราง 4.นำำ�ฟองน้ำ�ำ� ที่่�เพาะเมล็็ดจนเป็็นต้้นกล้้าสููงประมาณ 1.5 นิ้�ว มามาวางลงในหลุุมบนรางสำำ�หรัับปลููกผััก ดููแลด้้วยการเติิมน้ำำ�� และสารอาหารในรางอย่า่ งสม่ำ�ำ�เสมอ 23การปลููกผักั ไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT24 5. ระยะการเก็็บเกี่�ยวครบ 45 วััน การปลูกู พืชื โดยไม่่ใช้้ดิินจะมีีการจััดการอยู่� 2 ส่ว่ น ความสำ�ำ เร็็จของการผลิิตอยู่�ที่�ความแข็็งแรงและความสมบููรณ์์ของต้้นกล้้าเพราะจะทำ�ำ ให้้พืืชสามารถ เจริญิ เติบิ โตและตั้ง� ตััวได้้เร็ว็ วิธิ ีกี ารเพาะกล้้ามีีอยู่�ด้วยกัันหลายวิธิ ีี เช่่น การเพาะกล้้าในถ้้วยเพาะแบบสำ�ำ เร็็จรูป โดยใช้้เพอร์์ไลท์์และเวอร์์มิิคููไลท์์ เป็็นวััสดุุที่�ใช้้เพาะ การเพาะกล้้าในแผ่่นฟองน้ำำ�� ส่่วนมากจะนิิยมปลููก ในรููปแอบของแผ่น่ โฟม และ การเพาะกล้้าในวัสั ดุปุ ลูกู ซึ่ง� ใช้้วัสั ดุทุี่ไ� ด้้จากทั้ง� ในและต่า่ งประเทศ เช่น่ เวอร์ม์ ิคิ ููไลท์์ หินิ ฟอสเฟต เพอร์ไ์ ลท์์ ขุุยมะพร้าว แกลบ ขี้้�เถ้้า แกลบ หินิ กรวด ทราย เป็น็ ต้้น ทั้�งนี้ข�้ึ้�นอยู่�กับระบบที่ใ� ช้้ปลูกู

การจััดการด้า้ นสารละลาย ในสารละลายธาตุุอาหารที่่ใ� ช้้ปลูกู พืืชจำ�ำ เป็็นต้้องมีีการควบคุุมค่่า pH และ EC ของสารละลายเพื่อ� ให้้พืชื สามารถชดือูู่ดผปุัก๋ย� หรือื สาคราละpลHายธาตุอุ คาหาาEรCได้้ดีี ตลอดจคนาต้้EอCงมีีการควบคคุมุ าอุEณุ Cหภููมิิ ละอสอัปกดซิาเิ หจนท ใี่ นสารอลาะยลุายธาตุุ สปั ดาหที่ 4 5 ตารางการให้ป้ ุ๋๋ย�สัปดาหที่ 1- สปั ดาหท ี่ 3 เปลีย่ น ปลูก - 2 หลงั จาก เกบ็ ชนิดิ พืชื ค่่า pH เพาะตน กลา ค่่า EC ค่่า EC จากน้ำปยุ เกยี่ ว สัปั ดาห์์ที่่� 3 สัปั ดาห์์ที่่� 4 สเัปปั เลีดป่�ย่ าน นห์นจ์ที่า้ำ�่ ก5 ผักสลดั ใบเขยี ว 6.0-7.0 ค่่า EC สััปดาห์์ น้ำ��ำ ปสสุ๋๋�ยะะออเปา็าน็ดดน้ำำ�� อายุปุ ลููก - ที่่� 1-2 หลังั 1600 mS/cm 2000 mS/cm เก็บ็ เกี่ย�่ ว จากเพาะต้น้ 2 วนั กล้้า 40-50 วนั 900 mS/cm ผกั สลดั ใบแดง 6.0-7.0 900 mS/cm 1600 mS/cm 2000 mS/cm 2 วนั 40-50 วนั ผกั บ้งุ 5.0-7.0 900 mS/cm 1400 mS/cm 1800 mS/cm 2 วนั 30-35 วัน ผักกวางตงุ้ 6.0-7.0 900 mS/cm 1700 mS/cm 2500 mS/cm 2 วนั 35-40 วัน ผักคะน้า 6.0-6.5 900 mS/cm 2000 mS/cm 3000 mS/cm 2 วนั 45-55 วัน ผกั ชี 6.0-6.5 900 mS/cm 1600 mS/cm 2500 mS/cm 2 วนั 40-45 วนั ผักกาดหอม 6.0-7.0 900 mS/cm 1500 mS/cm 2000 mS/cm 2 วนั 40-45 วนั ข้นึ ฉ่าย 6.0-6.5 900 mS/cm 2000 mS/cm 3000 mS/cm 2 วนั 40-45 วนั สะระแหน่ 5.5-6.0 900 mS/cm 1600 mS/cm 2400 mS/cm 2 วัน 40-45 วนั เครื่่�องมือื ที่ใ� ช้้วัดั ค่่าการนำ�ำ ไฟฟ้า้ (Electrical Conductivity) เรียกว่า่ EC meter ก่อ่ นใช้้ควรปรับั ความ เที่�ยงตรงเสีียก่่อน โดยปรับั ที่ป�ุ่�มของเครื่่�องในสารละลายมาตรฐาน ซึ่่ง� มีีค่่าที่�วัดั ได้้จะเปลี่�ยนแปลงไปตามอุณุ หภููมิิ ของสารละลาย กล่่าวคืือ ยิ่�งสารละลายมีีอุณุ หภููมิิสููงขึ้น� ค่่า EC ก็็จะสููงขึ้น� ตามด้้วย Hydroponics 25การปลูกู ผัักไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT

26 การตรวจสอบค่า่ PH การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT ค่า่ pH ในความหมายของการปลูกู พืชื ไร้้ดินิ คือื ค่า่ ความเป็น็ กรด-เบส ของสารละลาย (น้ำ�ำ� ผสมธาตุุ อาหารที่่ใ� ช้้ใน การปลูกู พืชื ) โดยค่า่ pH จะมีีช่่วงการวััด อยู่�ที่� 1 - 14 โดยจะนัับค่า่ ที่� 7 เป็น็ กลาง กล่่าวคือื หากวััดค่่า ได้้ต่ำำ��กว่า่ 7 แสดงว่่าของเหลวนั้�นเป็น็ กรด หากวััดได้้สููงกว่า่ 7 ขึ้น� ไปแสดงว่่าเป็น็ เบส สำำ�หรับั การ ปลูกู พืชื ด้้วยน้ำ��ำ นั้้น� ค่า่ pH มีี ส่ว่ นสำำ�คัญั เป็น็ อย่า่ งมากสำำ�หรับั การทำ�ำ ปฏิกิ ิริ ิยิ าทางเคมีีกับั ธาตุอุ าหารที่่ใ� ช้้เลี้ย�้ ง พืืช โดยธรรมชาตินิ ้ำำ��ที่่ม� ีีความเป็น็ กรดจะทำำ�ให้้ธาตุุอาหารพืชื ละลายตััวได้้ดีี และพืชื สามารถดููดซึึมไปใช้้งาน ได้้อย่า่ งสะดวก แต่่ถ้้าหากน้ำำ��ที่่ใ� ช้้ผสม ธาตุอุ าหารพืชื มีีความเป็็นเบสสููงจะทำ�ำ ให้้ธาตุอุ าหารพืืชตกตะกอนจน พืชื ไม่่สามารถดููดซึึมไปใช้้งานได้้ ดังั นั้น� การปรัับค่่า pH ผู้ป�้ ลููกจะต้้องปรับั ให้้อยู่�ในระดัับที่�เหมาะสมกัับอายุุ การปลููกและชนิิดของพืืชนั้้�นๆ ด้้วย โดยปกติิ ค่่า pH ที่�ใช้้ในการปลููกพืืชจะมีีค่่าอยู่�ในช่่วง 5.5 - 7.0 แต่ค่ ่่าที่ด� ีีที่่ส� ุุดต่่อการละลายตััวของธาตุุอาหารพืชื จะอยู่�ที่� 5.8 - 6.3 การปลูกู พืชื ด้้วยระบบไฮโดรโปนิกิ ส์น์ั้�นจะมีีการกำ�ำ หนดค่่า pH ของการปลูกู พืชื เป็น็ 2 ระยะ คืือ ระยะที่� 1 (ระยะเจริญิ เติบิ โต) อยู่�ในช่ว่ งวัันที่่� 1 - 28 กำ�ำ หนดค่า่ pH อยู่�ที่� 5.8 - 6.5 ระยะที่� 2 (ระยะสร้้างผลผลิิต) อยู่�ในช่ว่ งวัันที่่� 29 ขึ้น� ไป กำ�ำ หนดค่า่ pH อยู่�ที่� 6.5 - 7.0 การลดค่า่ pH นิิยมใช้้ กเปร็น็ดไไนนโตตริรกิ เจ(นNitซึr่iง่�cเปA็น็ cธidา)ตุมอุ ีีาสููหตารรทหาลงักัเคขมีอีงคพืืือชื (HแลNะOก3ร)ดซึท่ี�ง่่น�กิยิรดมชใชน้้ิอดิีีกนีช้�เ้ มนื่ิ�อดิ ผหสนึ่มง�่ กับั น้ำำ��จะแตกตัวั เป็น็ อนุมุ ููลย่อ่ ย คืือ กรดฟอสฟอริิก ฟ(Pอhสoฟsอpรhัสัorซiึc่ง�่ เAป็cน็ iธdา)ตุมอุีีาสููหตารรทหาลงักัเคขมีอีงพคืือืชื เชH่น่ 3กPัOนั 4กซาึ่ร่�งใกช้ร้กดรชดนิทัิด้ง� นสี้้เ�อมื่งอ�ชผนิสดิ มนี้กจ้�ัึึับงมน้ีำ�ำ�ีผจละพแลตอกยตไัดัว้้ เป็น็ อนุมุ ููลย่อ่ ย เป็น็ จากการปรับั ลดค่า่ pH แล้้วยังั ได้้ธาตุอุ าหารพืชื เพิ่ม� ขึ้น� มาในระบบอีีกด้้วย การเพิ่ม� ค่า่ pH นิยิ มใช้้ โพแทสเซีียม คาร์บ์ อเนต (Potassium Carbonate) หรืือ โพแทสเซีียมไฮดรอกไซต์์ (Potassium Hydroxide) ซึ่่ง� เคมีีทั้้�ง 2 ชนิิดนี้้�เมื่อ� ผสมกัับน้้าจะแตกตััวเป็น็ อนุุมููลย่่อย ได้้โพแทสเซีียม ซึ่่ง� เป็น็ ธาตุุอาหารหลัักของพืืชเช่น่ กััน

ข้อ้ ควรระวัังในการปรับั ค่า่ pH การปรัับค่า่ pH ค่อ่ ยปรัับด้้วยความระมััดระวััง และค่่อยปรับั ลดลงอย่า่ ปรับั ค่า่ pH ให้้ต่ำ�ำ� เกิิน กว่่า 4 จะทำ�ำ ให้้รากพืชื ได้้รัับอันั ตรายจากการกััดกร่่อนของกรด จนทำ�ำ ให้้รากพืชื อ่่อนแอ และเชื้�อโรคเข้้า ทำ�ำ ลายได้้ง่่ายขึ้�น ค่า่ pH ที่�ต่ำำ�� เกินิ ไปยังั ส่่งผลให้้ความเข้้มข้้นของธาตุุเหล็ก็ ในระบบปลูกู มีีสููงขึ้น� ถ้้าธาตุุ เหล็ก็ ในระบบปลููกมีีมาก เกิินไปจะเป็น็ พิษิ กับั พืืชได้้ ในทางกลับั กัันถ้้าปล่่อยให้้ค่่า pH สููงเกิินกว่่า 7 เป็น็ ระยะเวลาติิดต่่อกััน 2 - 3 วััน จะส่่งผลต่่อการดููดซึึมธาตุุอาหารพืืช เช่่น ฟอสฟอรััส, เหล็็ก, แมงกานีีส โดยค่่า pH ที่�เหมาะสมคือื 5.8 - 6.3 ตารางแสดงปริมิ าณความเข้ม้ ข้น้ ของธาตุุ อาหารพืชื ในค่า่ pH ระดับั ต่า่ งๆ (ค่า่ pH ที่ส่� มบูรู ณ์์ ที่�่สุดุ ต่่อ ปริิมาณธาตุอุ าหารคือื 6.25) 27การปลููกผัักไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT

28 การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT การตรวจสอบค่า่ EC ค่า่ EC (Electric Conductivity) 2.2 ช่่วงเจริิญเติิบโต : ช่่วงสััปดาห์์ที่� 3 เป็็นต้้นไป ช่่วงนี้�้เป็็นช่่วงที่�พืืชต้้องการใช้้พลัังงานและ ค่่า EC คืือ ค่่าเหนี่�ยวนำำ�กระแสไฟฟ้้าใน ธาตุอุ าหารสููงมาก เพื่อ� ใช้้ในการสร้้างส่ว่ นต่า่ งๆ ของใบ, ของเหลว ในการปลูกู ไฮโดรโปนิกิ ส์์หมายถึึงปริมิ าณแร่่ ลำำ�ต้้น, ดอก โดยจะใช้้ธาตุอุ าหารประมาณ 80 - 100% ธาตุุที่� ละลายอยู่�ในของเหลว โดยปกติิน้ำ�ำ�บริสิ ุุทธิ์�จะมีี ของค่า่ EC ในพืืช ชนิดิ นั้น� ๆ ค่า่ นำำ�กระแสไฟฟ้้าต่ำำ��หรือื มีีค่่าเป็น็ ศููนย์์ แต่่เมื่อ� มีีการ เติิมสารละลาย ต่่างๆ ลงในในน้ำำ��นั้้�นจะทำำ�ให้้ค่่า 2.3 ช่ว่ งขยายพันั ธ์์ : เป็็นช่่วงที่พ� ืชื ผ่่านการ สารละลาย หรืือค่่านำ�ำ กระแสไฟฟ้้าในน้ำำ�� นั้้�นๆ สููงขึ้�น เจริญิ เติบิ โตอย่า่ งเต็ม็ ที่ม� าแล้้วพืชื ได้้ท้้าการสะสมอาหาร ด้้วย พืืชแต่ล่ ะชนิิดจะมีีความ ต้้านทานต่อ่ ค่า่ EC หรืือ และพลัังงานมาไว้ อย่่างเต็็มที่�แล้้ว พืืชจะเริ่�มใช้้ธาตุุ (ความเข้้มข้้นของธาตุุอาหารพืืช) ที่�ไม่่เท่่ากััน ทั้�งนี้้� อาหารใหม่่น้้อยลง โดยเฉลี่�ยจะอยู่�ที่�ประมาณ ขึ้�นอยู่�กับสายพัันธ์์อายุขุ องพืชื และ สภาพแวดล้้อมใน 50 - 70% ของค่า่ EC ในพืืชชนิดิ นั้�นๆ การปลููกขณะนั้�นด้้วยหากเราใช้้ค่า่ EC ไม่เ่ หมาะสมกับั พืชื แล้้วจะทำำ�ให้้พืชื นั้้น� เจริญิ เติบิ โตไม่เ่ ป็น็ ปกติิ หรือื ขาด 3. สภาพอากาศและฤดููกาล ความสมบููรณ์ไ์ ด้้ ปััจจัยั ที่�เป็็นตััวกำ�ำ หนดค่า่ EC คืือ หากช่่วงเวลาดัังกล่่าวมีีปััจจััยที่�ทำำ�ให้้พืืชต้้องคายน้ำ�ำ� สููง เช่่น แสงแดดจััด, อากาศร้้อน พืืชจำ�ำ เป็็นต้้องมีี 1. ชนิิดและสายพันั ธุ์์�พืืช กล่่าวคือื พืืช การดููดซึึมน้ำ��ำ มากขึ้�นเพื่�อนำ�ำ มาชดเชยน้ำ��ำ ที่่�สููญเสีียไป ต้้องอาศััยการคายน้ำำ�� ทางใบเพื่�อให้้เกิิดแรงดัันที่่�รากพืืช หากมีีการใช้้ค่่า EC ที่�สููง ในช่่วง เวลาดัังกล่่าวแล้้ว เพื่�อให้้น้ำ�ำ� ที่�ผสมธาตุุอาหารซึึมผ่่านจากรากไปยัังส่่วน พืืชจะนำ�ำ น้ำ��ำ ไปชดเชยน้ำ�ำ�ที่่�เสีียไปได้้ลำ�ำ บาก เราจึึงเห็็น ต่า่ งๆ ของพืืชได้้ หากค่า่ EC สููงกว่่าค่า่ มาตรฐาน ของ พืืชเหี่�ยวเฉาในช่่วงเวลาที่�อากาศร้้อนและ แสงแดดจััด พืชื ชนิดิ นั้น� ๆ พืชื จะไม่ส่ ามารถนำำ�พาน้ำำ��ที่่ม� ีีธาตุอุ าหาร ดังั นั้น� ช่ว่ งเวลาที่อ� ากาศร้้อนมากๆ และแสงแดดแรงเกินิ ไปยังั ส่ว่ นต่า่ งๆของพืชื ได้้ ส่ง่ ผลให้้พืชื เจริญิ เติบิ โตได้้ไม่ด่ ีี ไปเราต้้องปรัับลดค่่า EC ลง พร้ อมกัับลดกิิจกรรม และเกิดิ ขาดธาตุุ อาหารต่่างๆ ได้้ การคายน้ำ�ำ� ของพืืชลง เช่น่ พรางแสง, สเปรย์์น้ำำ�� เพื่อ� ลดอุณุ หภููมิลิ ง 2. อายุขุ องพืชื กล่า่ วคืือ พืชื ในแต่ล่ ะช่ว่ ง อายุจุ ะมีีการใช้้ธาตุอุ าหารไม่เ่ ท่า่ กันั โดยจะแบ่ง่ ออกเป็น็ ค่่ามาตรฐานสำ�ำ หรัับน้ำ�ำ�ที่่�จะนำำ�มาใช้้ในการ 3 ช่่วงของการเจริิญเติบิ โต ดังั นี้้� ปลููกพืืชไฮโดรโปนิิกส์์ จะต้้องมีีค่่าเริ่�มต้้นก่่อนใส่่ปุ๋�ย ไม่เ่ กินิ 0.3 mS/cm หากค่่าเกินิ จะทำ�ำ ให้้มีีข้้อจำำ�กัดั ใน 2.1 ช่่วงต้้นเกล้้า : ช่ว่ งสััปดาห์แ์ รกของการ การใส่่ธาตุุอาหารพืืช (ใส่่ธาตุุอาหารพืืชได้้น้้อยลง) เจริญิ เติบิ โต เมื่อ� พืชื งอกออกจากเมล็ด็ พืชื จะใช้้พลังั งาน เพราะกัังวลว่่า ค่่า EC จะเกิินกว่่าที่�พืืชนั้้�นๆจะรัับได้้ และอาหารจากใบเลี้้�ยงเป็็นหลััก ทำำ�ให้้การกำำ�หนดค่่า จนกระทบต่่อการเจริิญเติิบโตของพืืชได้้นำ�ำ ที่่�เหมาะสม EC ในช่ว่ งสัปั ดาห์แ์ รกนี้จ้� ะอยู่�ที่ป� ระมาณ30-50% ของ ที่ส� ุดุ ในการนำำ�มาใช้้ในการ ปลูกู พืืชไฮโดรฯ ได้้แก่่ น้ำ�ำ� ค่า่ EC ในพืชื ชนิดิ นั้น� ๆ และจะเพิ่ม� ขึ้น� เรื่อ� ยๆ ในสัปั ดาห์์ ฝน, น้ำ�ำ� ประปาส่่วนภููมิภิ าคและประปานครหลวง ฯลฯ ต่อ่ ไป

เนื่�องจากมีีค่่า EC ต่ำ�ำ� และเป็็นแหล่่งน้ำ�ำ�ที่่�ประหยััด ส่่วนน้ำำ�� ที่่�ไม่่แนะนำำ�มาใช้้ในการปลููก เช่่น น้ำ��ำ บาดาล เนื่�องจากส่่วนใหญ่่น้ำ�ำ� บาดาล จะมีี ค่า่ EC สููง แล้้วยัังมีี แคลเซีียมคาบอเนท (หิินปููน) สาเหตุุของความ กระด้้างในน้ำ�ำ� ทำำ�ให้้ปุ๋๋�ย ตกตะกอนได้้ง่่าย หาก ไม่ส่ ามารถหาน้ำ��ำ ได้้จากแหล่่งดังั กล่่าวจริิงอาจจะต้้องมีีการ บำ�ำ บัดั ด้้วยวิิธีีกรองเพื่�อลดค่า่ สารละลายในน้้าลงก่อ่ น เพื่�อให้้มีีค่่า EC อยู่�ในระดับั ที่�เหมาะสมที่�จะน้ำ��ำ มาปลููก พืืชได้้ โดยวิิธีกี ารกรองต้้องใช้้เครื่่�องกรองที่�สามารถกรอง สารละลายในน้ำ�ำ� ได้้ เช่่น ระบบกรอง Reverse Osmosis (R.O.) หรืือ การกรองด้้วยระบบกรอง Softener ด้้วยสารกรอง Resin เป็น็ ต้้น 29การปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT 30

การสังั เคราะห์แ์ สง การสัังเคราะห์์ด้้วยแสง (Photosynthesis) เป็็นกระบวนการสำำ�คััญที่่�พืืชสีีเขีียว ซึ่�่งมีีรงค์์วััตถุุพวกคลอโรฟิิลล์์เป็็นตััวนำ�ำ พลัังงานแสงเปลี่�ยนเป็็น พลัังงานเคมีีมาใช้้ให้้เกิิดประโยชน์์ในการสร้้างอาหารจากโมเลกุุลของคาร์์บอนไดออกไซด์์และน้ำำ�� ไปเป็็น คาร์์โบไฮเดรตคืือน้ำำ�� ตาลหรืือแป้้ง รวมทั้�งการปลดปล่่อยออกซิิเจนออกมา ปััจจััยที่�มีีผลต่่อการสัังเคราะห์์แสง แบ่่งได้้ 2 ประเภท คืือ 1. ปััจจััยเกี่ย�่ วกับั พืืช หมายถึึง ชนิิดของพืืช สภาพทางสรีีรวิทิ ยาของพืชื เช่น่ ในใบพืชื ที่่�อ่่อนหรือื แก่่เกิินไปพบว่่าความสามารถ ในการสัังเคราะห์์แสงต้้นใบที่�อ่่อนเกิินไปพััฒนาของคลอโรฟิิลล์์ยัังไม่่เต็็มที่� ส่่วนใบที่�แก่่เกิินไปจะมีีการสลายตััว ของรงค์ว์ ััตถุุในคลอโรพลาส การสููญเสีียโครงสร้้างที่�สำ�ำ คััญนั้้�นมีีผลทำำ�ให้้ อัตั ราการสัังเคราะห์์แสงลดลง 2. ปัจั จััยเกี่ย่� วกับั สิ่่ง� แวดล้อ้ ม ได้้แก่่ 2.1 แสง เป็น็ ส่ว่ นจำำ�เป็น็ อย่า่ งยิ่ง� เพราะการสังั เคราะห์แ์ สงเป็น็ การใช้้พลังั งานจากแสงมาสร้้างเป็น็ อาหาร และเก็บ็ สะสมพลังั งานนั้้น� ไว้ในอาหารที่่ส� ร้้างขึ้น� พลังั งานธรรมชาติทิี่พ� ืชื ได้้รับั คือื พลังั งานจากแสงแดด เราอาจ ใช้้ แสงจากไฟฟ้า้ หรือื ตะเกีียงก็ไ็ ด้้ แต่ส่ ู้�แ้ สงแดดไม่่ได้้ พืืชแต่ล่ ะชนิดิ มีีความต้้องการความเข้้มของแสงไม่่เท่่า กััน ถ้้าความเข้้มของแสงมากเกิินจุุดอิ่ม� ตัวั แสงอาจทำำ�ให้้ใบไหม้้เกรียมตายได้้ ถ้้าปริมิ าณความเข้้มของแสงต่ำ�ำ� พืชื ก็จ็ ะมีี อัตั ราการสังั เคราะห์แ์ สงต่ำ��ำ แต่พ่ ืชื ไม่ส่ ามารถลดอัตั ราการหายใจให้้ต่ำ�ำ� ลงไปด้้วย จะทำ�ำ ให้้พืชื ไม่เ่ จริญิ และตายได้้ในที่่�สุุด 2.2 อุุณหภููมิิ พืืชแต่่ละชนิิด มีีช่่วงอุุณหภููมิิในการสัังเคราะห์์ที่�ต่่างกััน ตั้�งแต่่ 5-40 องศาเซลเซีียส พืชื เขตร้อนอุณุ หภููมิทิี่เ� หมาะสมอยู่�ในช่ว่ งที่ค� ่อ่ นข้้างสููง ส่ว่ นพืชื เขตอบอุ่่�นหรือื เขตหนาวจะทำ�ำ การสังั เคราะห์แ์ สง ได้้ดีีใน อุุณหภููมิิค่อ่ นข้้างต้้น ถ้้าอุุณหภููมิิสููง หรือื ต่ำำ�� เกินิ ไปมีีผลต่่อการทำ�ำ งานของเอนไซม์ใ์ นปฏิิกิริ ิยิ า ในสภาพท2ี่�ม.ี3ีแสปงริแิมลาะณอุกุณ๊๊าหซภใูนูมิบิ รพรอยเาหกมาาศะอคัตั ารร์าบ์ กอานรสไัดังอเคอรกาไะซดห์์แ์์ (สCงOจะ2)ขึ้ เป็็นก๊า๊ ซที่่�มีีผลต่่อการสัังเคราะห์ด์ ้้วยแสง �นกัับปริมิ าณคาร์บ์ อนไดออกไซด์์ ถ้้าเพิ่ม� ปริมิ าณความเข้้มข้้นของคาร์บ์ อนไดออกไซด์ใ์ ห้้สููงขึ้น� จะมีีผลทำำ�ให้้อัตั ราการสังั เคราะห์แ์ สงเพิ่ม� ขึ้น� จนถึึงจุดุ อิ่ม� ตัวั พืชื จะไม่่เพิ่ม� อัตั ราการสัังเคราะห์แ์ สงอีีก 2.4 ธาตุุอาหาร การขาดธาตุุอาหารมีีผลต่่ออััตราการ สัังเคราะห์์ด้้วยแสงทัังทางตรงและทางอ้้อม แมกนีีเซีียมและไนโตรเจน เป็็นธาตุุที่�สำำ�คััญในองค์์ประกอบของ คลอโรฟิิลล์์การขาดสารเหล่่านั้�นทำำ�ให้้พืืช มีีอาการใบเหลือื งซีีด ที่�เรียกว่า่ คลอโรซิิสเนื่�องจากใบขาดคลอโรฟิลิ ล์์ 2.5 ปริิมาณน้ำำ�� ที่�พืืชได้้รัับน้ำ�ำ� เป็็นแหล่่งของอิิเล็็กตรอนที่่�ใช้้ในกระบวนการสัังเคราะห์์แสงเมื่�อพืืช ขาดน้ำำ�� อัตั ราการสังั เคราะห์แ์ สงจะลดลงนอกจากนี้น้� ้ำ��ำ มีีผลต่อ่ การปิดิ เปิดิ ของปากใบ ซึ่ง่� มีีผลกระทบต่อ่ การแพร่่ กระจายของก๊า๊ ซคาร์บ์ อนไดออกไซด์เ์ ข้้าไปในใบ ถ้้าสภาพขาดน้ำ�ำ�ปากใบจะปิดิ เพื่อ� ลดการคายน้ำำ�� ทำำ�ให้้ขาดแคลน ก๊๊าซคาร์์บอนไดออกไซด์ใ์ นการสัังเคราะห์์แสง 31การปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT32 สูตู รการคำำ�นวณหาค่า่ ปุ๋๋�ย A และปุ๋๋ย� B อย่่างละกี่่� cc หรือื ml วิิธีีทำ�ำ เราต้อ้ งการใส่ค่ ่า่ ปุ๋๋�ยให้ไ้ ด้้ (EC) 0.9 mS/cm จากสููตร (1000 x 10 x 0.9)=58 156 ดังั นั้้น� ต้้องใส่่ปุ๋๋ย� A = 58 ml และใส่่ปุ๋๋�ย B = 58 ml

ผงธาตุุอาหารสำ�ำ หรัับเตรียม STOCK ปุ๋�ย A และ ปุ๋�ย B สููตร KMITL3 สำำ�หรัับ คะน้้า กวางตุ้�ง ผักั กาดขาว สลัดั ผักั บุ้�ง ฯลฯ เตรียมได้้ 1,000 ลิิตร (เตรียมสต็อ็ ค 1:200 ได้้ขวดละ 5L) สููตรสารละลาย(ปุ๋ย� ) ที่ใ� ช้้จะเป็น็ สููตร KMITL3 ที่�สามารถเตรียมสารละลายเข้้มข้้น 200 เท่า่ ได้้ จำ�ำ นวนอย่า่ งละ 5 ลิติ ร มีีองค์ป์ ระกอบดัังนี้้� สต็อ็ ค A - FCea-(ENDOTA3)2เหแลค็ก็ลคเีซีีเ่ลย� มตไ(น1เ2ต%รทFeส)ููต=รป3ุ๋๋7�ย.5(1g5-0-0) = 1.063kg - สต็็อค B - MNKNKHNHigc2O4SPsHpOO32rP4aโ4Oปyแโแ4มมนตโโิกนิคมสนีสโเโีซปเนีเ่ซีปย�่แ�ยแมรตมยอไส์ซน์มัเ(ลัซเีธโ่ตมเ�ยาฟรมเตนุทตีุอฟียาอ=สมูหูสตฟ4าเร7ฟรอปุ5ร๋สต๋gย�อเฟ(งส1ู)ูตต3=-รปส0ุู2ู๋-ต๋5ย� 4รg(ป6ุ0๋)๋-�ย=5(217-253-046g)0-=01) 2=5g125g - - - - วิิธีีการเตรีียมสารละลายเข้ม้ ข้น้ เหตุุที่�ต้้องเตรียมสารละลายเข้้มข้้นเพื่อ� สะดวกในการเคลื่่�อนย้้ายและเก็็บรัักษา ในที่่น� ี้จ้� ะเตรียม สารละลายเข้้มข้้น 200 เท่่า จำ�ำ นวนอย่่างละ 5 ลิิตร (สารละลาย A 5 ลิติ ร และ สารละลาย B 5 ลิิตร) จากสารละลายอย่า่ งละ 5 ลิติ รนี้้� สามารถนำ�ำ ไปละลายน้ำ�ำ� เพื่�อใช้้ปลููกผัักได้้ = 5x200 = 1000 ลิติ ร โดยมีีขั้้�นตอนการผสมดังั นี้้� 1. นำ�ำ แกลลอน 5 ลิติ ร จำ�ำ นวน 2 ใบ ใส่น่ ้ำำ��ลงในแกลลอนๆ ละ 1.5 ลิิตร แล้้วทำ�ำ เครื่่อ� งหมาย A หนึ่่�งแกลลอน B หนึ่ง�่ แกลลอน 2. นำ�ำ ส่ว่ นผสมของปุ๋ย� A ใส่ล่ งไปในแกลลอน A นำ�ำ ส่ว่ นผสมของปุ๋�ย B ใส่ล่ งไปในแกลลอน B 3. เขย่า่ ให้้ส่ว่ นผสมละลาย 4. เติมิ น้ำ�ำ� ให้้ได้้ปริิมาณ 5 ลิิตรทั้้ง� 2 แกลลอน หมายเหตุุ ถ้้าต้้องการให้้ส่ว่ นผสมละลายเร็ว็ ให้้ใช้้น้ำ��ำ อุ่่�น 40 องศาเซลเซีียส เมื่อ� ผสมปุ๋ย� เสร็จ็ แล้้ว ให้้เก็บ็ ไว้ในที่่�มืดื อุณุ หภููมิิห้้อง จะเก็็บไว้ได้้นานเป็น็ ปีี สารละลายที่�ได้้จะมีีความเข้้มข้้น 200 เท่่าเมื่�อต้้องการใช้้ก็็จะนำำ�มาเจืือจางให้้ได้้ความเข้้มข้้น ตามต้้องการ เหตุทุี่�ต้้องเตรียมสารละลายแยกเป็น็ 2 ถััง เนื่อ� งจากปุ๋ย� บางชนิิดไม่ส่ ามารถผสมกัันโดยตรง ที่�ระดัับความเข้้มข้้นสููงๆ ดัังนั้น� ต้้องแยกปุ๋�ยเหล่่านี้�อ้ อกจากกันั เพื่อ� ไม่ใ่ ห้้ตกตะกอน สารละลายทั้ง� สองถังั นี้้เ� มื่�อจะนำ�ำ ไปใช้้ จะทำ�ำ การเจือื จางในอัตั ราส่่วน 1:200 เช่่น ถ้้าต้้องการใช้้ สารละลายธาตุุอาหารพืชื 200 ลิติ ร ต้้องใช้้สารละลายเข้้มข้้น ถังั A และถังั B ถัังละ 1 ลิิตร และปรับั ปริิมาตรโดยเติมิ น้ำ��ำ ให้้ครบ 200 ลิิตร แต่ท่ั้ง� นี้้� พืชื แต่ล่ ะชนิดิ จะต้้องการปุ๋๋ย� ไม่เ่ ท่า่ กันั บางชนิดิ ต้้องการธาตุอุ าหารมาก บางชนิดิ ต้้องการ น้้อย 33การปลููกผักั ไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT34 บทสรปุ ระบบการปลููกผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT เป็น็ วิธิ ีีการปลูกู แบบไร้้ดินิ หรืือไม่่ใช้้ดินิ โดยพืืชจะเติิบโต จากการที่่�สารอาหารที่่�มีีประโยชน์์ต่่อพืืชจะไหลผ่่านรากซึ่�่งแช่่อยู่�ภายในภาชนะปลููกที่�มีีรููปทรงคล้้ายท่่อ ที่�มีี ความแคบและยาว ซึ่�่งอาหารพืชื จะไหลผ่่านอย่า่ งต่อ่ เนื่�องภายในภาชนะปลูกู โดยใช้้ระบบหมุนุ เวียนน้ำำ�� ซึ่่�ง ระบบจะสููบน้ำ��ำ จากบ่อ่ กักั เก็บ็ น้ำ�ำ� และวนนำำ�กลับั ขึ้น� มาเพื่�อเพิ่�มเติิมอาหารให้้แก่่พืชื ทั้�งนี้้� รากของพืืชจะเติิบโต ขึ้�นในแผ่่นปลููกที่�วางอยู่�ในภาชนะปลููก โดยส่่วนใบของพืืชจะวางอยู่�ด้านบนของภาชนะปลููก ภาชนะหรืือท่่อ ปลููกนั้�นจััดทำำ�ขึ้้�นจากวััสดุุที่�ป้้องกัันการรั่่�วน้ำ��ำ อาทิิ PVC หรืือแผ่่นฟิิล์์มและภาชนะปลููกจะจััดวางให้้มีีความ ลาดเอีียงเพื่อ� ให้้อาหารของพืชื และน้ำ��ำ สามารถไหลผ่า่ นจากบนลงล่า่ ง ทั้ง� นี้้� ด้้านบนของภาชนะปลูกู จะเปิดิ ว่า่ ง เพื่อ� ให้้ใบของพืชื ผักั เติิบโต แม้้ว่า่ พื้น� ที่่�ด้้านในของภาชนะปลููกจะมีีโพรงอากาศซึ่ง่� เกิิดขึ้�นเนื่�องจากความชื้�นใน ระดัับสููง แต่่รากของพืืชก็็ยัังคงสามารถที่�จะเติิบโตได้้ โดยวิิธีีการปลููกในลัักษณะนี้้�จะเป็็นการรัักษาปริิมาณ ออกซิเิ จนที่่พ� อเหมาะในบริเิ วณรากพืชื ซึ่ง่� โดยทั่ว� ไปมักั จะเป็น็ ปัญั หาของการปลูกู พืชื โดยใช้้ดินิ โดยสรุปุ ระบบ การปลููกแบบ NFT โดยทั่�วไปจะประกอบไปด้้วย 1. รางน้ำ��ำ ซึ่่�งมีีอาหารพืชื ที่่เ� ป็น็ ประโยชน์์ต่อ่ พืชื ไหลผ่่านอย่่างต่อ่ เนื่�องเพื่อ� ให้้รากของพืชื เติิบโต 2. ท่่อน้ำำ��สำำ�หรับั ปล่่อยอาหารพืชื เข้้าสู่�ระบบปลููก 3. ถัังน้ำ�ำ� สำ�ำ หรัับเก็็บอาหารพืชื 4. ระบบสููบน้ำำ�� หรืือปั๊�มน้ำ��ำ เพื่�อดึึงน้ำำ��จากถังั กลัับขึ้�นมาสู่�ระบบปลููก 5. ท่่อส่ง่ น้ำำ��สำำ�หรัับนำำ�อาหารปลูกู จากถัังวนกลับั ขึ้�นมาสู่�ระบบปลููก 6. ถังั น้ำำ�� สำำ�หรัับกับั เก็็บอาหารพืชื เข้้มข้้น (เพื่�อใช้้ในการปรัับปรุงุ สููตรสารอาหารให้้มีีความเหมาะสม แก่่ความต้้องการของพืืชผัักแต่่ละชนิดิ ) 7. อุุปกรณ์์ตรวจวัดั ค่่า pH และค่่า EC ในอาหารพืืช เพื่�อปรัับสภาพสารอาหารให้้มีีความสมดุลุ และ เหมาะสมกับั ความต้้องการของพืชื ผัักแต่ล่ ะชนิดิ 8. ชั้น� วาง (หรืือโต๊ะ๊ หรือื สิ่ง� ปลููกสร้้างอื่�นๆ) สำำ�หรัับจัดั วางชุดุ ปลูกู ให้้มีีความลาดเอีียงที่เ� หมาะสม

35การปลูกู ผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT 36 ภาพกจิ กรรม Hydroponics

การปลกู ผกั ไฮโดรโปนกิ ส์ แบบ NFT 37การปลููกผัักไฮโดรโปนิิกส์์แบบ NFT

การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT38 บรรณานกุ รม เกษตรคนเก่่ง.//(2560).//สููตรสารละลายธาตุุอาหารเข้้มข้้น (AB).//สืืบค้้นมาจาก 2 กุุมภาพัันธ์์/2564./ จากhttps://1th.me/fgXGx/(หน้้า 16-20) ชิิติิ ศรีีตนทิิพย์.์ 2554. การปลููกพืชื โดยไม่่ใช้้ดินิ (SoileS5 Culturg) ในเอกสารประกอบการฝึึกอบรมเชิงิ ปฏิิบััติิการเทคโนโลยีีการเกษตรเพื่�อประยุุกต์์ใช้้ด้้านการเรียนการสอนในโรงเรียนระหว่า่ งวันั ที่่� 28- 29 กรกฎาคม 2554. คณะเกษตรและเทคโนโลยีีมหาวิิทยาลัยั ราชภัฏั ลำ�ำ ปางลำำ�ปาง/ (หน้้า 12-13) ชิิติิ ศรีีตนทิิพย์์. 2556. เอกสารประกอบคำำ�สอนวิิชาการปลููกพืืชโดยไม่่ใช้้ดิินสถาบัันวิิจััยเทคโนโลยีี เกษตร. มหาวิิทยาลัยั เทคโนโลยีีราชมงคลล้้านนาลำำ�ปาง. 247 น./(หน้้า 14-15) ดวงตะวัันเพชร.//(2561).//การปลููกพืืชในระบบน้ำ��ำ (Hydroponics).//สืืบค้้นเมื่�อ 2 กุุมภาพัันธ์์ /2564,/จาก https://1th.me/fHp35 (หน้้า 24-25) ผัักไฮโดรโปนิิกส์์ (ฉบัับชาวบ้้าน).//(2560).//การปลููกผัักสลััดระบบ-NFT.//สืืบค้้นเมื่�อ 2 กุุมภาพัันธ์์ /2564./จาก https://1th.me/rvCRS (หน้้า 9-11) สภาเกษตรแห่่งชาติิ.//(2561).//ผัักสลััดไฮโดรโปนิิกส์์.//สืืบค้้นเมื่�อ 2 กุุมภาพัันธ์์ 2564./ จาก https://1th.me/U8IuN (หน้้า 14-15) เอสเอ็็มอีี แบงค์์.//(2560).//การปลููกผัักโดยไม่่ใช้้ดิิน.//สืืบค้้นเมื่�อ 2 กุุมภาพัันธ์์ 2564./จาก https://1th.me/3ECNk (หน้้า 26-33) กติ ตกิ รรมประกาศ องค์ค์ วามรู้ก� ารปลุกุ ผักั ไฮโดรโปรนิกิ ส์แ์ บบ NFT สำ�ำ เร็จ็ ลุลุ ่ว่ งไปด้้วยดีี โดยได้้รับั ความอนุเุ คราะห์จ์ าก มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลล้้านนา ที่�สนัับสนุุนงบประมาณเครื่่อ� งมือื และการอำำ�นวยความสะดวกใน การดำ�ำ เนิินการต่า่ ง ๆ ขอขอบพระคุณุ อาจารย์ว์ ิสิ ุตุ ร บัวั เจริญิ อาจารย์ท์ี่ป� รึกษาที่ค� อยให้้คำำ�ปรึกษา คำ�ำ แนะนำ�ำ เพื่อ� ช่ว่ ยแก้้ไข ปัญั หาให้้เกิดิ ความผิิดพลาดน้้อยที่�สุดุ จนสำำ�เร็็จลุลุ ่่วงไปด้้วยดีี ขอบขอบคุุณบุุคลากรในสถาบัันถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุุมชนทุุกท่่านที่่�ให้้ความช่่วยเหลืิ�อสนัับสนุุน ที่ด� ีีเสมอมา สุดุ ท้้ายนี้ข้� อขอบคุณุ สถาบันั ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุมุ ชนที่่ส� นับั สนุนุ ให้้เกิดิ พื้น� ที่่ใ� นการบริกิ ารวิชิ าการ ในรููปแบบหนัังสือื องค์์ความรู้�ในครั้้�งนี้�้

ผเู้ ขียน/เรยี บเรยี ง ชือ่ -สกุล : นางสาวพิชาดา ศรีจันทร์ การศกึ ษา ปัจจบุ นั ก�ำ ลงั ศึกษาระดบั ปริญญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ สาขาวศิ วกรรมเกษตรและชีวภาพ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ลำ�ปาง E-mail :[email protected] ชอ่ื -สกลุ : นางสาวเบญจรัตน์ เตรียมแรง การศกึ ษา ปัจจบุ นั ก�ำ ลังศึกษาระดับปรญิ ญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ สาขาวิศวกรรมเกษตรและชีวภาพ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ล�ำ ปาง E-mail :[email protected] ชอ่ื -สกลุ : นางสาวสิราณี คำ�ลอื การศึกษา ปัจจบุ ันกำ�ลงั ศึกษาระดบั ปรญิ ญาตรี คณะวศิ วกรรมศาสตร์ สาขาวิศวกรรมเกษตรและชีวภาพ มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ล�ำ ปาง E-mail :[email protected] ชื่อ-สกลุ : นางสาวอรุโณทยั ตาโน การศึกษา ปัจจุบันก�ำ ลงั ศึกษาระดับปรญิ ญาตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ สาขาวิศวกรรมเกษตรและชีวภาพ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ลำ�ปาง E-mail :[email protected] 39การปลูกู ผักั ไฮโดรโปนิกิ ส์์แบบ NFT

40 การปลูกผกั ไฮโดรโปนิกสแ์ บบ NFT ISBN 978-974-625-921-7 (E-Book) การปล ููกผ ัักไฮโดรโปน ิิกส ์์แบบ NFT ที่ปรึกษา รองศาสตราจารยศ์ ีลศริ ิ สงา่ จิตร ดร.สุรพล ใจวงศ์ษา ผูเ้ ขียน/เรยี บเรยี ง นางสาวพิชาดา ศรีจนั ทร์ นางสาวเบญจรตั น์ เตรียมแรง นางสาวสิราณี คำ�ลอื นางสาวอรโุ ณทยั ตาโน กองบรรณาธกิ าร ผู้ช่วยศาสตราจารย์เกรียงไกร ธารพรศรี ผู้ช่วยศาสตราจารย์นทีชยั ผัสดี นายวสิ ทุ ธิ์ บวั เจรญิ ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.สุรีวรรณ ราชสม นายพิษณุ พรมพราย นายนริศ กำ�แพงแกว้ ว่าท่ี ร.ต.รชั ตพ์ งษ ์ หอชยั รตั น์ นางสาวทนิ ออ่ นนวล นายวษิ ณุลกั ษณ์ ค�ำ ยอง นางสาวสุธาสินี ผู้อยสู่ ขุ นายจกั รรนิ ทร์ ชื่นสมบัติ นายเจษฎา สภุ าพรเหมนิ ทร์ นางสาวรัตนาภรณ์ สารภี นางสาวเสงยี่ ม คนื ดี นางสาวหนึ่งฤทยั แสงใส วา่ ที่ ร.ต.เกรียงไกร ศรีประเสรฐิ นางสาวเสาวลกั ษณ ์ จนั ทร์พรหมนางสาวอารีรตั น์ พมพิ ์ นางสาววราภรณ์ ต้นใส นายวีรวทิ ย์ ณ วรรณมา นายวรพจน์์ แซ่เ่ ฒ่า่ นางสาวน้ำ�ำ� ฝน วิิปลาด นางสาวรััชดาภรณ์์ กันั ทะถ้ำำ�� ว่า่ ที่� ร.ต.หญิิงสิิริวิ ลีี บัวั เจริญิ จัดทำ�โดย สถาบนั ถา่ ยทอดเทคโนโลยีสู่ชุมชน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา 98 หมู่ 8 ต�ำ บลป่าปอ้ ง อำ�เภอดอยสะเกด็ จังหวัดเชียงใหม่ 50220