วารสารวิชาการรับใช้สังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ปีที่ 5 ฉบับที่ 1 (มกราคม - มิถุนายน 2564)

วัสดุหลักที่ใช้ในการศึกษาประกอบไปด้วย อัดเพื่อทาให้เกิดการกระจายแรงท่ัวแบบหล่อ ค้อนบด ปูนซีเมนต์ ทราย สามารถหาซื้อได้ตามร้านวัสดุ อัดแบบมาตรฐาน น้าหนัก 2.5 กิโลกรัม เครื่องช่ัง ก่อสร้างทั่วไป ส่วนวัสดุที่ใช้ทดแทนทราย (เศษ น้าหนัก อุปกรณ์ผสมคอนกรีต เช่น กระบะปูน จอบ กระจก) หาได้จากอุตสาหกรรมก่อสร้าง จังหวัด เกรยี งกอ่ เปน็ ต้น เชียงราย เพื่อนามาใช้ในการทาวิจัยปูนซีเมนต์ที่ใช้ใน การดาเนินงานเป็นปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ประเภทท่ี 1 จากการศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวกับคุณสมบัติพื้นฐาน ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก. 15 ต่าง ๆ ของวัสดุ นามาวิเคราะห์ และออกแบบ เล่ม 1-2547) ทรายแม่น้าตามร้านวัสดุ น้าที่ใช้ในการ ส่วนผสมในการขึ้นรูปตัวอย่างคอนกรีตบล็อกประสาน ผสม เปน็ นา้ สะอาดท่อี ณุ ภูมิปกติ ปูพื้น เพื่อทดสอบความต้านทานแรงอัด โดยอ้างอิง มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก. 827-2531) ภาพที่ 2 อนุภาคของเศษกระจกท่บี ดละเอียด ทดสอบความหนาแน่น และการดูดซึมนา้ ที่อายุการบ่ม จากการทดสอบคุณสมบัติของเศษกระจกท่ีใช้ใน 28 วัน รวมไปถึงการวิเคราะห์ความคุ้มค่าในการผลิต การผลิตคอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืน โดยการนาเศษ เมื่อเทียบกับ ต้นทุน ผลิตภัณฑ์ที่มีจาหน่ายตาม กระจกมาทาการทดสอบความถ่วงจาเพาะ และการ ท้องตลาดทั่วไป การทดสอบความต้านทานแรงอัด ดูดซึมน้า เพื่อใช้ในการออกแบบส่วนผสม แสดงดัง คอนกรีตบล็อกประสานปูพื้นผสมเศษกระจก ที่อายุ ภาพที่ 2 จากการนาเศษกระจกมาบดละเอียดผ่าน 7, 14 และ 28 วัน ในแต่ละส่วนผสมต่าง ๆ มีลักษณะ ตะแกรงเบอร์ 4 เมื่อนาเศษกระจกที่มีขนาดเล็กกว่า การทดสอบดังนี้ ชั่งน้าหนัก และทดสอบความ 4.75 มิลลิเมตร มาส่องขยายด้วยกล้องจุลทรรศน์ ต้านทานแรงอัด ของคอนกรีตบล็อกประสานปูพื้น Microscope ท่ีมีกาลังขยาย 1000X ทาให้ทราบว่าเศษ มีวิธีคานวณหาค่าความต้านทานแรงอัดของบล็อก กระจกที่นามาทดลองมีอนุภาคเป็นเหลี่ยมแหลมคม หน่วยเป็นเมกะปาสคาล ดังสมการที่ 1 การทดสอบ และมีผิวขรุขระ นามาทดสอบคุณสมบัติพื้นฐานของ หาค่าความหนาแน่น ดังสมการที่ 2 การดูดซึมน้า เศษกระจกก่อนการนาไปทดแทนทรายในการผลิต คอนกรีตบล็อกประสานปูพื้นผสมเศษกระจกในแต่ละ คอนกรีตบล็อกประสานปูพื้น จากผลการทดสอบ อัตราส่วนผสม วิธีคานวณหาค่าการดูดซึมน้า พบว่าความถ่วงจาเพาะมีค่า 2.41 จากนั้นนาเศษ ดังสมการท่ี 3 กระจกมาทดสอบหาค่าการดูดซึมน้า พบว่าเศษ กระจกมีการดูดซึมนา้ น้อยเพียงร้อยละ 0.07 P= F×C (1) การทดสอบคุณสมบัติพื้นฐานต่าง ๆ ทางด้าน A วศิ วกรรม ประกอบไปดว้ ย เคร่อื งทดสอบความต้านทาน แรงอัดคอนกรีต แม่พิมพ์บล็อกปูพื้นรูปทรงตัวไอ โดยท่ี แผ่นเพลทท่ีตัดเป็นรูปตัวไอ ใช้รองรับแรงจากค้อนบด P คือ ความตา้ นทานแรงอัด, เมกะปาสคาล F คือ แรงกดสงู สดุ ท่ีบล็อกตวั อยา่ งรบั ได้, นิวตนั C คอื ตัวประกอบปรบั คา่ ความต้านแรงอัด A คือ พ้ืนท่ีผิวหน้าที่รับแรงกดของบล็อกตัวอย่าง, ตารางมลิ ลิเมตร = m (2) V โดยที่  คือ ความหนาแน่นเชิงปริมาตรในสภาพแห้ง, กโิ ลกรัมตอ่ ลกู บาศกเ์ มตร m คือ มวลของชิน้ ทดสอบหลงั อบในตูอ้ บ, กโิ ลกรมั วารสารวิชิ าการรับั ใช้้สัังคม มทร.ล้้านนา 45 ปีที ี่�่ 5 ฉบัับที่�่ 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

V คอื ปริมาตรของชน้ิ ทดสอบ, ลกู บาศก์เมตร ประสานปูพ้ืน มาเปรียบเทียบระหว่างอัตราส่วนที่ ทดแทนทรายด้วยเศษกระจก และไม่มีการทดแทนเศษ Ab = J -K (3) กระจก โดยอ้างอิงตามมาตรฐาน เร่ือง มาตรฐาน K × 100 ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมคอนกรีตบล็อกประสานปูพื้น มอก. 827-2531 และมอก. 2035-2543 กาหนดให้มี โดยที่ ความต้านทานแรงอัดไม่น้อยกว่า 35 เมกะปาสคาล เฉล่ียไม่ต่ากว่า 40 เมกะปาสคาล โดยพิจารณาที่อายุ Ab คือ การดูดซมึ น้า, รอ้ ยละ 28 วัน จากน้ันทาการคิดต้นทุนในการผลิตคอนกรีต J คอื น้าหนักของกอ้ นตวั อยา่ งเมือ่ เปียก, กโิ ลกรมั บล็อกประสานปูพน้ื K คือ น้าหนักของกอ้ นตวั อยา่ งเม่ือแห้งกโิ ลกรัม การเปรียบเทียบคุณสมบัติทางกล และ ผลการดาเนินงาน กายภาพของคอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืน จากการ ผ้วู ิจัยกาหนดอตั ราส่วนปูนซีเมนต์ : ทราย : น้า ทดสอบคุณสมบัติทางกลของตัวอย่างคอนกรีตบล็อก ประสานปูพ้นื ผสมเศษกระจก ท่รี ะยะเวลาการบ่ม 7, 14 เท่ากับ 1 : 3 : 0.42 โดยปริมาตร ในการข้ึนรูปก้อน และ 28 วัน แสดงการเปรยี บเทียบความตา้ นทานแรงอดั ตวั อย่างจะมีอตั ราสว่ นผสม แสดงดงั ตารางท่ี 1 ของตัวอย่างท่ีไม่ผสมเศษกระจกกับตัวอย่างที่ผสมเศษ กระจก พบว่าอัตราส่วนท่ีทาให้ความต้านทานแรงอัด การวิเคราะห์ผลท่ีได้จากการทดสอบคุณสมบัติ เพ่ิมขึ้นจากตัวอย่างท่ีไม่ผสมเศษกระจก คือ อัตราส่วน พื้นฐานทางด้านวิศวกรรมของเศษกระจก ความ ร้อยละ 10 จนมีค่าสูงสุดท่ีร้อยละ 40 สาเหตุท่ีมีความ ถ่วงจาเพาะ และการดูดซึมน้า เพื่อใช้ในการออกแบบ ต้านทานแรงอัดสูงข้ึน เนื่องจากเศษกระจกมีลักษณะ ส่วนผสมที่อัตราส่วน ปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ประเภทท่ี เป็นเหลี่ยมทาให้วัสดุประสานมีการยึดเกาะกันได้ดี แต่ 1 : ทราย จากนั้นนาผลการทดสอบคุณสมบัติความ หากผสมเศษกระจกมากขึ้น ทาให้การยึดเกาะของวัสดุ ต้านทานแรงอัด และการดูดซึมน้าของคอนกรีตบล็อก ประสานลดลง เนือ่ งจากเศษกระจกมีการดดู ซึมนา้ นอ้ ย ตารางท่ี 1 แสดงอัตราสว่ นการทดแทนทรายดว้ ยเศษกระจก ปฏิภาคสว่ นผสม (มิลลลิ ติ ร) ทดแทนทรายดว้ ยกระจก ร้อยละ ปูน ทราย กระจก นา้ 0 14,474.25 28,948.50 - 7005.54 10 14,474.25 26,053.65 2,894.85 6980.45 20 14,474.25 23,158.80 5,789.70 6955.36 30 14,474.25 20,263.95 8,684.55 6930.27 40 14,474.25 17,369.10 11,579.40 6905.18 50 14,474.25 14,474.25 14,474.25 6880.09 60 14,474.25 11,579.40 17,369.10 6855.00 70 14,474.25 8,684.55 20,263.95 6829.92 80 14,474.25 5,789.70 23,158.80 6804.83 90 14,474.25 2,894.85 26,053.65 6779.74 100 14,474.25 - 28,948.50 6754.65 *หมายเหตุ : ปริมาณนา้ ลดลงเน่ืองจากมีการปรับแก้การดูดซึมน้าของทราย เพราะการแทนกระจกทาให้การดูด ซึมน้าลดลง 46 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ส่งผลให้ปริมาณน้าทาปฏิกิริยากับปูนซีเมนต์มากข้ึนทา ค ่า ค ว า ม ห น า แ น ่น ข อ ง ค อ น ก ร ีต บ ล ็อ ก ให้ผิวของเศษกระจกมีความลื่น จึงทาให้ความสามารถ ประสานปูพื้น ที่ไม่มีการทดแทนทรายด้วยกระจก มี ในการต้านทานแรงอัดลดลงตั้งแต่อัตราส่วนการแทนที่ ความหนาแน่นโดยเฉลี่ย เท่ากับ 2166.32 ซึ่งเป็น รอ้ ยละ 50 จนทดแทนทรายท้งั หมด ทาให้ทราบว่าอตั รา ค่าเฉลี่ยสูงสุด และสูงกว่าอัตราส่วนการทดแทนทราย ส่วนผสมไมเ่ กนิ รอ้ ยละ 60 ท่ีระยะเวลาการบ่ม 28 วัน มี ท้ังหมด โดยความหนาแน่นเฉลี่ยทั้งหมดมีค่าอยู่ในช่วง ค่าผา่ นเกณฑม์ าตรฐาน ได้ผลลพั ธ์ แสดงดังภาพที่ 3 ต้ังแต่ 1859.64-2166.32 เน่ืองจากเศษกระจกท่ีนามา ผ ส ม ใ น ก า ร ผ ลิต มีค่า ค ว า ม ห น า แ น่น น้อ ย ก ว่า ท ร า ย ส่งผลให้คอนกรีตบล็อกประสานปูพื้นมีความหนาแน่น ลดลง เม่ือปริมาณเศษกระจกเพิ่มข้ึนแสดงดังภาพที่ 5 ภาพที่ 3 ความตา้ นทานแรงอดั คอนกรตี บล็อก ภาพท่ี 5 ความหนาแนน่ คอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืน ประสานปพู ืน้ ภาพที่ 6 การดดู ซึมนา้ คอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืน เปรียบเทียบน้าหนักคอนกรีตบล็อกประสานปู พ้ืนที่ไม่มีการทดแทนทรายด้วยกระจก มีน้าหนักเฉลี่ย เท่ากับ 3.57 กิโลกรัม ซ่ึงมีน้าหนักสูงกว่าอัตราส่วนท่ี ทดแทนทรายร้อยละ 10 จนทดแทนทรายท้ังหมด มี น้าหนักเฉลี่ยต่าสุดท่ี 3.01 กิโลกรัม โดยน้าหนักเฉลี่ย ทั้งหมดมีค่าอยู่ในช่วงตั้งแต่ 3.01-3.57 กิโลกรัม เนื่องจากเศษกระจกท่ีนามาผสมในการผลิตมีความ หนาแน่น น้อยกว่าทราย ส่งผลให้คอนกรีตบล็อก ประสานปูพ้ืนมีน้าหนักลดลง เม่ือปริมาณเศษกระจก เพิม่ ขึน้ แสดงดงั ภาพที่ 4 ภาพที่ 4 น้าหนักคอนกรีตบลอ็ กประสานปูพนื้ ค่าการดูดซึมน้าของคอนกรีตบล็อกประสาน ปูพื้น ที่ไม่มีการทดแทนทรายด้วยกระจก มีร้อยละการ ดูดซึมโดยเฉลี่ยสูงสุด เท่ากับ 18.20 และสูงกว่า อัตราส่วนที่ทดแทนทรายทั้งหมดซึ่งมีร้อยละการ ดูดซึมโดยเฉลี่ยต่าสุดที่ 2.50 โดยร้อยละการดูดซึม โดยเฉลี่ยทั้งหมดมีค่าอยู่ในช่วงตั้งแต่ 2.50-18.20 เนื่องจากเศษกระจกที่นามาผสมในการผลิตมีค่าการ ดูดซึมน้าต่า ส่งผลให้คอนกรีตบล็อกประสานปูพื้นมี การดูดซึมน้าลดลง เมื่อปริมาณเศษกระจกเพิ่มขึ้น แสดงดังภาพที่ 6 วารสารวิิชาการรัับใช้้สัังคม มทร.ล้า้ นนา 47 ปีที ี่�่ 5 ฉบับั ที่่� 1 มกราคม -มิิถุุนายน 2564

การนาไปใชป้ ระโยชน์ เชียงราย ได้รับความร่วมมือจากผู้นาชุมชน และบุคลากร จ า ก ก า ร อ อ ก แ บ บ อั ต ร า ส่ ว น ผ ส ม ข อ ง วั ส ดุ ในพ้ืนท่ีใกล้เคียง รวมไปถึงผู้ท่ีสนใจเข้าร่วมอบรม ก่อให้เกิดแนวทางเพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชนในการใช้ ประสาน และมวลรวม นามาผสมให้เข้ากัน ภายหลังการ ประโยชน์จากวัสดุทีไ่ มส่ ามารถนาไปใชง้ านได้ มาเป็นวัสดุ ผสมเสร็จเติมลงไปในแบบหล่อท่ี 1/3 ของแบบหล่อ ผสมในการผลติ เพอื่ เพิม่ มลู ค่าให้กบั ปริมาณขยะทตี่ ้องถูก จากนั้นใช้แผ่นเพลทวางบนวัสดุผสมในแบบหล่อ แสดง นาไปทิ้งโดยเปล่าประโยชน์ นอกจากน้ียังช่วยลดปัญหา ดังภาพที่ 7 กระทุ้ง 5 คร้ัง ทาซ้าจนครบ 3 ชั้น เป็นการ มลภาวะทางสิ่งแวดล้อมในชมุ ชนได้ ต้ังสมมุติฐานที่ใชใ้ นการทดลอง เพ่ือให้แต่ละอัตราส่วนมี การอัดขึ้นรูปด้วยแรงที่ใกล้เคียงกัน จากนั้นปาดผิวหน้า ภาพที่ 7 การเติมวัสดผุ สมลงในแผน่ เพลท ให้เรียบ แสดงดังภาพที่ 8 ทาการถอดแบบก้อนตัวอย่าง ภาพท่ี 8 การใช้คอ้ นบดอัดกระทงุ้ ท้ิงไว้ 24 ชั่วโมง แสดงดังรูปท่ี 9 จากนั้นนาไปบ่ม ท่ีอายุ ภาพที่ 9 การถอดแบบก้อนตัวอยา่ ง 7, 14 และ 28 วัน หลังจากการผลิตนาไปทดสอบ คุณสมบตั ทิ างกล และทางกายภาพตอ่ ไป ภาพที่ 10 การถ่ายทอดเทคโนโลยคี วามรู้เขา้ สชู่ มุ ชน การทดแทนทรายไม่เกินร้อยละ 60 มีความ ต้านทานแรงอัดผ่านมาตรฐาน มอก. 827-2531 สามารถนาไปใช้ในงานอุตสาหกรรมก่อสร้างของภาครัฐ เช่น การปูพ้ืนถนน ลานจอดรถ และนาไปแข่งขัน ทางการตลาด ส่วนอัตราการทดแทนทรายร้อยละ 70 จนทดแทนทรายทั้งหมด สามารถนาไปใช้งานใน ครัวเรือนได้ตั้งแต่ ตกแต่งสวน ปูพื้นทางเดิน, รวมถึง นาไปใช้ในการปูพื้นโรงจดรถโดยทั่วไป การนาเอา เศษวัสดุท่ีไม่สามารถนาไปใช้งานได้ มาทาให้เกิด ประโยชน์ และการนาความรู้ท่ีได้รับจากการทดลอง เข้าสู่ชุมชน แสดงดังรูปท่ี 10 จากการคานวณต้นทุน การผลิตคอนกรตี บลอ็ กประสานปูพืน้ ที่ไม่มีการผสมเศษ กระจก เมื่อนามาเปรียบเทียบกับอัตราส่วนผสมท่ีมีการ ทดแทนทรายด้วยเศษกระจกร้อยละ 10 จนกระท่ัง มีการทดแทนทรายทั้งหมด โดยปริมาตรแสดงดัง ตารางที่ 2 จากผลการวิเคราะห์ต้นทุนราคาท้ังหมดที่ใช้ใน การทาคอนกรีตบล็อกประสานปูพื้น สรุปได้ว่าตัวอย่าง ทดสอบท่ีไม่มีการผสมเศษกระจก มีราคาต้นทุนต่อก้อน เท่ากับ 3.37 บาท ในขณะเดียวกัน ตัวอย่างทดสอบที่มี อัตราการทดแทนด้วยเศษกระจกร้อยละ 10 จนกระท้ังมี การทดแทนทรายท้ังหมด มีราคาต้นทุนต่อก้อนอยู่ใน ช่วง 2.65-3.30 บาท ตามลาดับ สามารถลดราคาของ ต้นทุนการผลิตได้ ซึ่งราคาต้นทุนที่กล่าวมาข้างต้นน้ันได้ รวมคา่ วัสดุ ค่าแรงงาน เป็นท่ีเรียบรอ้ ยแล้ว จากการถ่ายทอดแนวคิดด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน และเทคโนโลยีการผลิตคอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืน ประกอบกับให้องค์ความรู้ต่าง ๆ แก่ประชาชนในพ้ืนท่ี องค์การบริหารส่วนตาบลเมืองพาน อาเภอพาน จังหวัด 48 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ตารางท่ี 2 ตารางเปรียบเทียบต้นทุนการผลิตคอนกรตี บลอ็ กประสานปพู ้นื ผสมเศษกระจก ตารางเปรียบเทียบตน้ ทนุ การผลิตคอนกรตี บลอ็ กประสานปูพ้นื ผสมเศษกระจก ราคาตน้ ทนุ ท่ีอัตราสว่ นทไ่ี มม่ ีการ ราคาตน้ ทนุ ที่อตั ราสว่ นท่ีมี อตั ราส่วนผสม ผสมเศษกระจก การผสมเศษกระจก ผลต่างราคาตน้ ทนุ ร้อยละ (บาท/กอ้ น) (บาท/กอ้ น) รอ้ ยละ 10 3.37 3.30 0.07 20 3.37 3.23 0.14 30 3.37 3.16 0.21 40 3.37 3.09 0.28 50 3.37 3.01 0.36 60 3.37 2.94 0.43 70 3.37 2.87 0.50 80 3.37 2.80 0.57 90 3.37 2.72 0.65 100 3.37 2.65 0.72 อภิปรายผล อาเภอพาน จังหวัดเชียงราย เพื่อสร้างโอกาสทางธุรกิจ จากการศึกษาการนาเศษกระจกมาผสมลงไปใน ในการยึดเป็นอาชีพ และเป็นการช่วยลดมลภาวะด้าน สง่ิ แวดลอ้ มอกี ดว้ ย คอนกรีตบล็อกประสานปูพื้น ผลการทดลองสรุปได้ว่า บรรณานุกรม เมื่อนาเศษกระจกบดละเอียดผ่านตะแกรงเบอร์ 4 กติ ติพงษ์ สุวีโร และประชุม คาพฒุ . 2562. “การพัฒนา มาทดแทนทราย พบว่าสามารถทาได้จริงเน่ืองจากการ ผสมเศษกระจกทาให้ความสามารถในการต้านทาน ค อ น ก รี ต บ ล็ อ ก ป ร ะ ส า น ปู พ้ื น ผ ส ม เ ศ ษ ข ว ด แรงอัดสูงกว่าคอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืนที่ไม่มี พลาสติกสี ประเภทพอลิเอทิลีนเทเรฟทาเลตท่ี ส่วนผสมเศษกระจก ผลการทดสอบความต้านทาน เหลือทิ้งจากการบริโภค.” วารสารวิศวกรรม แรงอัดท่ี 28 วัน มีอัตราส่วนที่เหมาะสมในการทา ศาสตร์ ราชมงคลธญั บรุ ี 18,1 : 81-89 คอนกรีตบลอ็ กประสานปูพน้ื คอื อัตราสว่ นการทดแทน กิตติพนั ธ์ บญุ โตสิตระกลู, กิตติพงษ์ สวุ โี ร และปราโมทย์ ทรายไม่เกินร้อยละ 60 โดยปริมาตร ท้ัง 6 อัตราส่วนมี วีรานุกูล. 2563. “การใช้เศษต้นมันสาปะหลัง ค่าผ่านมาตรฐาน มอก. 827-2531 เร่ืองมาตรฐาน เ ป็ น ม ว ล ร ว ม น้ า ห นั ก เ บ า ส า ห รั บ ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมคอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืน มี ค อ น ก รี ต บ ล็ อ ก เ ถ้ า แ ก ร บ ช นิ ด รั บ น้ า ห นั ก .” ค่าความต้านทานแรงอัดมากกว่า 40 เมกะปาสคาล ซึ่ง วารสารวิศวกรรมศาสตร์ ราชมงคลธัญบุรี 18, ส่วนผสมที่สามารถทาให้คอนกรีตบล็อกประสานปูพืน้ มี 1 : 13-21 ความต้านทานแรงอัดได้สูงสุด คือ ร้อยละ 40 ของ เกียรติศักดิ์ ดวงจันทร์. 2561. “ความตระหนักทาง น้าหนักทราย มีค่า 61.50 เมกะปาสคาล โดยคอนกรีต จริยศาสตร์สิ่งแวดล้อมต่อการจัดการขยะและ บล็อกประสานปูพื้นที่มีการผสมเศษกระจกยังช่วยให้มี ส่ิงปฏิกูล.” วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัย การดูดซึมน้าต่า และมีความหนาแน่นน้อยกว่า เม่ือ สงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ 10, 2 : เทียบกับคอนกรตี บลอ็ กประสานปูพืน้ ท่ีไมม่ ีการผสมเศษ 438-479 กระจก สามารถลดตน้ ทุนการผลิตได้ การนาเศษกระจก จินตนา พวงสันเทียะ และคณะ. 2563. “ผลของเปลอื ก ที่ไม่สามารถนาไปใช้งานได้ มาเป็นส่วนผสมของ ไข่ต่อค่ากาลังรับแรงอัด และสมบัติทางกายภาพ คอนกรีตบล็อกประสานปูพ้ืนคร้ังน้ี มีการนาเสนอ ของมอร์ตาร์.” วารสารวิจัยวิทยาศาสตร์และ สู่ชุมชนท้องท่ีองค์การบริหารส่วนตาบลเมืองพาน วารสารวิิชาการรับั ใช้ส้ ังั คม มทร.ล้้านนา 49 ปีีที่่� 5 ฉบับั ที่่� 1 มกราคม -มิถิ ุนุ ายน 2564

เทคโนโลยี มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครราชสมี า 5, วารสารวิศวกรรมสิ่งแวดล้อมไทย 32, 3 : 2 : 1-6 45-51 จีรนันท์ นาคสมทรง. 2562. “เศรษฐกิจหมุนเวียน ประชุม คาพุฒ และคณะ. 2558. “การใช้หินภูเขาไฟ หนทางสู่การพัฒนาท่ีย่ังยืน และบทบาทของการ เหลือทิ้งในผลิตภัณฑ์บล็อกปูพ้ืน.” วารสารการ บัญชี.” วารสารการบัญชีและการจัดการ พัฒนาชมุ ชน และคณุ ภาพชีวติ 3, 3 : 361-368 มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 12, 3 : 157-172 ประชุม คาพุฒ และคณะ. 2559. “การพัฒนาวัสดุ ชูเกียรติ ชูสกุล และขวัญชีวา หยงสตาร์. 2561. “กาลัง ก่อสร้างจากเศษหินภูเขาไฟสาหรับถ่ายทอด อัดของมอร์ตาร์ที่ใช้หินฝุ่นแทนทราย.” วารสาร เทคโนโลยีสู่ชุมชนท้องถ่ิน.” วารสารวิศวกรรม วิจัยมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย สง่ิ แวดลอ้ มไทย 30, 1 : 29-35 10, 2 : 324-332 ภัทรพล เรืองศรี, จตุรงค์ เลาหะเพ็ญแสง และทรงวุฒิ ณัชธกาภรณ์ จรัญจารุวัฒน์ และสาลินี อาขารีย์. 2561. เอกวุฒิวงศา. 2561. “การศึกษากระบวนการใช้ “การผลิตแผ่นชิ้นไม้อัดจากเศษวัสดุเหลือใช้ทาง ประโยชน์จากวัสดุเหลือใช้ประเภทกระเบื้อง การเกษตร.” วารสารวิชาการ พระจอมเกล้า เซรามิกส์ เพ่อื ประยกุ ตใ์ ชใ้ นการพัฒนาผลิตภัณฑ์ พระนครเหนอื 28, 2 : 469-476 ชุมชน.” วารสารวิชาการ ศิลปะสถาปัตยกรรม เตือนใจ ปิยัง, กัตตินาฏ สกุลสวัสดิพันธ์ และอเนก สา ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั นเรศวร 9, 2 : 101-117 วะอินทร์. 2561. “การศึกษาเถ้าปาล์มนา้ มันเพือ่ มงคลกร ศรวี ิชยั . 2563. “Third Step ตากสะอาด สาม ผลิตแผ่นคอนกรีตปูพ้ืนทางเท้า.” วารสารวิชชา ขั้นตอนสู่การพัฒนาพ้ืนท่ีต้นแบบการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช 37, 1 : ขยะ.” เสรีนครกราฟฟคิ . มหาวิทยาลยั เทคโนโลยี 81-94 ราชมงคลลา้ นนา ทวิช กล้าแท้ และคณะ. 2563. “การใช้ประโยชน์จาก วิหาร ดีปัญญา และกิตติพงษ์ สุวีโร. 2562. “การใช้ เ ถ้ า ไ ม้ ย า ง พ า ร า ใ น ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ ค อ น ก รี ต บ ล็ อ ก ประโยชน์จากเศษถนนยางมะตอยเก่าสาหรับ ประสานปูพ้ืน.” วารสารวิจัย มหาวิทยาลัย ผลติ ภณั ฑ์แผ่นกระเบอื้ งคอนกรตี ปูพนื้ .” วารสาร เทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชยั 12, 1 : 36-48. วิศวกรรมศาสตร์ ราชมงคลธัญบุรี 18, 1 : ธีรดิตถ์ โพธิตันติมงคล. 2560. “ถ่านกัมมันต์จากวัสดุ 23-31 เหลือใช้ทางการเกษตรโดยการกระตุ้นทางเคมีเพอ่ื อาคม เสงี่ยมวิบูล. 2560. “การพัฒนาบล็อกปูพ้ืน การประยุกต์ใช้กาจัดสารมลพิษทางน้า.” วารสาร ลวดลายศิลปกรรมอีสาน.” วารสารวิชาการ หน่วยวิจัยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และ ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัย สง่ิ แวดล้อมเพือ่ การเรียนรู้ 8, 1 : 196-214 นเรศวร 8, 2 : 47-62 นิรัตน์ แย้มโอษฐ์ และอดิสรณ์ พงษ์สุวรรณ. 2563. เอกสิทธ์ิ เทียนมาศ และสุรเชษฐ์ ตุ้มมี . 2561. “แผ่นใยไม้อัดจากวัสดุธรรมชาติ กรณีศึกษา “การศึกษาสมบัติของแผ่นคอนกรีตปูพ้ืนทางเท้า ฟ า ง ข้ า ว ใ บ ย า ง พ า ร า ล ะ ผั ก ต บ ช ว า .” ผสมผงหินอ่อน.” วารสารวิทยาศาสตร์และ ว า ร ส า ร วิ ช า ก า ร ค รุ ศ า ส ต ร์ อุ ต ส า ห ก ร ร ม เทคโนโลยี (สทวท) 6, 1 : 73-82 พระจอมเกล้าพระนครเหนอื 12, 1 : 20-28 บัญจรัตน์ โจลานันท์ และเกศสุดา สิทธิสันติกุล. 2563. “ก า ร ใ ช้ วั ส ดุ เ ห ลื อ ท้ิ ง ย า สู บ เ ป็ น แ ห ล่ ง ธ า ตุ ไนโตรเจนสาหรับการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ โดย เทคโนโลยีกองสถิตดูดอากาศ.” วารสารวิจัย และส่งเสริมวิชาการเกษตร 38, 1 : 52-64 ประชุม คาพุฒ และกติ ตพิ งษ์ สุวโี ร. 2561. “การพัฒนา วัสดุก่อสร้างจากเศษหินของเหมืองแร่แอนดีไซต์ ส า ห รั บ ถ่ า ย ท อ ด เ ท ค โ น โ ล ยี สู่ ชุ ม ช น ท้ อ ง ถ่ิน .” 50 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

การวเิ คราะห์สภาพแวดล้อมและศกั ยภาพ และการยกระดับคณุ ภาพ การบรหิ ารจดั การกจิ การกลมุ่ อาชพี กลว้ ยอบ กทบ. แมก่ ๊ะ SWOT analysis and Supportive Management Enhancement for Dried Banana Group Enterpreneur in Maeka สรุ วี รรณ ราชสม1* Sureewan Rajchasom1* 1ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร. หลักสตู รการผลิตและนวตั กรรมอาหาร วิทยาลยั เทคโนโลยีและสหวิทยาการ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลา้ นนา 1Asst. Prof. Dr., Food Production and Innovation, College of Integrated Science and Technology, Rajamangkala University of Technology Lanna *E-mail [email protected], เบอรโ์ ทรศัพท์ 093-9541462 บทคัดย่อ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์ในการพัฒนาและยกระดับมาตรฐานการบริหารจัดการ กิจการของ สถานประกอบการกลุ่มอาชีพกล้วยอบกองทุนหมู่บ้าน (กทบ.) แม่ก๊ะ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ผ่านการให้คาปรึกษา และใช้เคร่ืองมือในการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมและศักยภาพ SWOT analysis (Strength, Weakness, Opportunity และ Threat) โดยการวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การประเมินวินิจฉัยสภาพ ปัจจุบันเบ้ืองต้น ข้ันตอนที่ 2 การให้คาปรึกษาเชิงลึก และขั้นตอนสุดท้ายคือการประเมินผลสัมฤทธิ์ของการ ให้คาปรึกษา ผลการศึกษาพบว่า การวินิจฉัยวิเคราะห์ข้อมูลเบ้ืองต้นด้วยเครื่องมือการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมและ ศักยภาพ SWOT analysis ทั้ง 5 ด้าน ได้แก่ การบริหารจัดการ การตลาดและการขาย การผลิตและการบริการ การเงินและบัญชี และบรรจุภัณฑ์ พบว่าทางกลุ่มได้รับคะแนนการประเมินเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลาง และมีด้าน ท่ีมีคะแนนสูงกว่าด้านอ่ืนๆ ได้แก่ ด้านการผลิต และบรรจุภัณฑ์ ในด้านท่ีได้คะแนนต่า ได้แก่ ด้านการบริหารองค์กร การตลาด และการบัญชี จากข้อมูลจุดด้อยจากการวิเคราะห์ SWOT ท้ัง 3 ด้าน ข้างต้น จึงได้ให้คาปรึกษาในการวาง แผนการดาเนินงานเพ่ือการพัฒนา ปรับปรุง ยกระดับศักยภาพของธุรกิจท้ัง 3 ด้าน ได้แก่ การพัฒนาด้านการตลาด ตามหลักการ 4P การจัดทาระบบการบริหารจัดการองค์กร และการจัดทาบัญชี หลังจากให้คาปรึกษาพบว่าผู้ผลิต สามารถลดการสูญเสียจากการผลิตและสินค้าท่ีไม่ได้มาตรฐานลง จากเดิมร้อยละ 50 คิดเป็นมูลค่า 40,000 บาท/ปี เหลือร้อยละ 10 คิดเป็นมูลค่าสูญเสีย 8,000 บาท/ปี คิดเป็นลดการสูญเสียได้ร้อยละ 80 มียอดขาย เพ่ิมข้ึนร้อยละ 40 และการปรับปรุงกระบวนการผลิตพบว่าเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตได้จากการลดเวลาในการผลิต หลงั จากมีการจดั ทาระบบการผลิตลงได้ 0.5 ชัว่ โมงตอ่ วัน คดิ เปน็ รอ้ ยละ 6.25 คาสาคัญ การยกระดับ การบรหิ ารจัดการกิจการ การวเิ คราะหส์ ภาพแวดล้อมและศักยภาพ ABSTRACT The objective of this study is to develop and improve the business management efficiency of local small group entrepreneur in Chiangdao district, Chiangmai province by using SWOT analysis. The methods was divided into 3 steps; first step was pleliminary diagnosis, second step was in-depth consultation and the last step was evaluation of the achievement of mentoring. The reults from the วารสารวิิชาการรับั ใช้ส้ ังั คม มทร.ล้้านนา 51 ปีีที่�่ 5 ฉบัับที่่� 1 มกราคม -มิิถุนุ ายน 2564

preliminary data analysis using environmental and potential analysis tools (SWOT) in 5 areas which were management, marketing, production and service, accounting and packaging showed that the average rating score was middle for overall. The manufacturing and packaging were higher score than other issues, while the score of management marketing and accouting issues were low. After that, the planning was consulted for development, improvement, and elevation potential of the business in 3 ways such as marketing development according to the 4P principles, establishment of an organization management system and accounting management. After the consulting, it was found that the entrepreneur was able to reduce the wastage from the initial 50% loss with the value of 40,000 Bath/year, to be 10% of loss with the value of 8,000 Bath/year or reduced by 80%, increased sales by 40% and the improvement of the production process found that the production efficiency was increased by reducing of production time process down to 0.5 hr./day or 6.25% after the production system was improved. Keywords Enhancement, Business Management, SWOT analysis บทนา ออนไลน์ได้รับความนิยมและสนใจ จากทั้งผู้ ขาย แล ะ กลุ่มอาชีพกล้วยอบกองทุนหมู่บ้าน (กทบ.) ผู้บริโภคเป็นจานวนมากและเป็นตลาดท่ีใหญ่มาก พอท่ีจะทาให้เกิดกาไรและรายได้ให้กับผู้ประกอบการ แม่ก๊ะ อาเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ก่อต้ังข้ึนด้วย เป็นจานวนมาก ท้ังนี้ผู้ประกอบการต้องมีระบบการ งบประมาณในโครงการกองทนุ หมบู่ า้ น โดยการรวมกลุม่ บริหารจัดการที่ดีภายในองค์กรของตนเองเพ่ือให้เกิด ของแม่บ้านเกษตรกร ทาการผลิตผลิตภัณฑ์กล้วย ประโยชน์และกาไรสูงสุด เพื่อเตรียมพร้อมสาหรับการ น้ า ห ว้ า อ บ บ ร ร จุ ภั ณ ฑ์ เ ป็ น รู ป แ บ บ ก ล่ อ ง น้ า ห นั ก ขยายตลาด จากการวิเคราะห์ข้อมูลเบ้ืองต้นพบว่าทาง 250 กรัม บรรจุจานวน 8-12 ชิ้น ราคากล่องละ สถานประกอบการยังขาดองค์ความรูแ้ ละหลักปฏบิ ตั ทิ ่ดี ี 20 บาท และบรรจถุ ุงพลาสตกิ ใสขนาด 1 กโิ ลกรมั ราคา ในการบริหารจัดการองค์กรและธุรกิจ ซึ่งเป็นรากฐาน 50 บาท ขายในพื้นที่อาเภอเชียงดาวตามแหล่งชุมชน สาคัญในการดาเนินกิจการและการประกอบธุรกิจเพ่ือ ได้แก่ คิวรถรับจ้างประจาทาง ร้านค้า และร้านอาหาร รองรับการขยายตัวของธุรกิจต่อไปในอนาคต การ ต่างๆ ในอาเภอ บริหารจัดการองค์กรท่ีดีจะทาให้เห็นภาพชดั เจนในเร่ือง ของการกาหนดบทบาทหน้าที่ การอุดช่องว่างของการ กล้วยอบบ้านแม่ก๊ะ เป็นกลุ่มผลิตกล้วยอบมี สญู เสียในรูปแบบตา่ งๆ การสรา้ งโอกาสในการตลาดเปน็ ความโดดเด่นด้านคุณภาพผลิตภัณฑ์ท่ีดีเนื่องจากผู้ผลิต ตน้ ซง่ึ เคร่อื งมือทนี่ ยิ มใช้ในการวิเคราะห์องค์กรเบ้ืองต้น มีองค์ความรู้ด้านการอบกล้วยเป็นส่ิงท่ีสืบทอดกันมา เพ่ือประเมินศักยภาพขององค์กร ได้แก่ การวิเคราะห์ ยาวนานทาใหก้ ลว้ ยอบของหมบู่ ้านน้ีมีรสชาติหอมอร่อย สภาพแวดล้อมและศกั ยภาพ SWOT analysis โดดเด่นไม่เหมือนกับท่ีอ่ืน จึงทาให้ผลิตภัณฑ์ ได้รับมาตรฐาน OTOP 4 ดาว ในปี 2553 และ 5 ดาว การวิเคราะห์ SWOT เป็นเคร่ืองมือในการ ในปี 2554 ต่อมาสมาชกิ ในกลุ่มได้มีภาระกิจอืน่ จึงทาให้ ประเมินสถานการณ์สาหรับองค์กร หรือโครงการ ซ่ึง ยกเลิกการผลิตไป และปัจจุบันได้มีการนากลับมาผลิต ช่วยผู้บริหารกา หนดจุ ดแ ข็ง และจุดอ่อนจ า ก อีกครั้งเน่ืองจากมีคนรุ่นใหม่เห็นช่องทางการขายทาง สภาพแวดล้อมภายใน โอกาสและอุปสรรคจาก ออนไลน์ และตลาดต่างประเทศ และได้นาผลิตภัณฑ์ สภาพแวดล้อมภายนอก ตลอดจนผลกระทบท่ีมี เข้ารับประเมินมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) ศักยภาพจากปัจจยัเหล่านี้ต่อการทางานขององค์กร ในปี 2562 ปัจจุบันจะเห็นว่าการตลาดและการขาย 52 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

เทคนิคนี้ Albert Humphrey ได้ช่ือว่าเป็นผเู้ ร่ิมแนวคิด O มาจาก Opportunities หมายถึง โอกาส ซ่ึงเกิดจาก นี้ ในปี 1960 (Alan, 2016) การวิเคราะห์ SWOT เป็น ปัจจัยภายนอก เป็นผลจากการท่ีสภาพแวดล้ อม การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมต่าง ๆ ทั้งภายนอก และ ภายนอกของบริษัทเอื้อประโยชน์หรือส่งเสริมการ ภายในอุตสาหกรรม ซ่ึงปัจจัยเหล่านี้แต่ละอย่างจะช่วย ดาเนนิ งานขององค์กร ให้เข้าใจได้ว่ามีอิทธิพลใดบ้างที่ส่งผลต่ออุตสาหกรรม T มาจาก Threats หมายถึง อุปสรรค ซ่ึงเกิดจากปัจจยั จุดแข็งของอุตสาหกรรมเป็นความสามารถภายในท่ีถูก ภายนอก เป็นข้อจากัดท่ีเกิดจาก สภาพแวดล้อม ใช้ประโยชน์ เพื่อการบรรลุเป้าหมาย ในขณะที่จุดอ่อน ภายนอก (พนดิ า, 2558) ของอุตสาหกรรมจะเป็นคุณลักษณะภายในที่อาจจะ ทาลายผลการดาเนินงาน โอกาสทางสภาพแวดล้อมจะ ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการนา เป็นสถานการณ์ที่ให้โอกาสเพื่อการบรรลุเป้าหมายของ เคร่ืองมือวิเคราะห์สภาพแวดล้อมและศักยภาพ SWOT อุตสาหกรรม ในทางกลับกนั อปุ สรรคทางสภาพแวดลอ้ ม analysis (Strength, Weakness, Opportunity แ ล ะ จะเป็นสถานการณ์ที่ขัดขวางการบรรลุเป้าหมายของ Treat) ซ่ึงเป็นเครื่องมือขั้นพ้ืนฐานใช้งานง่ายและมี อุตสาหกรรม โดยผลจากการวิเคราะห์ SWOT น้ีจะใช้ ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ สู ง เ ข้ า ม า ป ร ะ เมิ น ส ภ า พ ส ถ า น เป็นแนวทางในการกาหนดวิสัยทัศน์และการกาหนดกล ประกอบการเบ้อื งต้นเพ่ือให้ทราบถึงข้อดีข้อด้อยจดุ เด่น ยุทธ์เพื่อให้ อุตสาหกรรมพัฒนาไปในทางที่เหมาะสม จุดบกพร่องขององค์กร และนาข้อมูลท่ีได้มาวิเคราะห์ (สานักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม, และวางแผนการพัฒนาปรับปรุงเพ่ือเพ่ิมศักยภาพและ 2555) ประสิทธิภาพการบริหารจัดการและการดาเนินธุรกิจ ของกิจการ โดยมีตัวชี้วัดเป็นการลดการสญู เสยี และการ เพม่ิ ประสิทธภิ าพการผลติ รวมไปถงึ การเพิ่มรายได้ให้กับ สถานประกอบการ ภาพท่ี 1 SWOT analysis วธิ กี ารดาเนนิ งาน ทมี่ า: ปรดี ี นกุ ลุ สมปรารถนา, 2563 งานวิจัยน้ีแบ่งการดาเนินงานเป็น 3 ข้ันตอน SWOT เป็นตัวยอ่ ทีม่ ีความหมายดงั น้ี S มาจาก Strengths หมายถึง จุดเด่นหรือจุดแข็ง ซึ่ง ได้แก่ 1. ประเมินศักยภาพสถานประกอบการเบ้ืองต้น เป็นผลมาจากปัจจัยภายใน เป็นข้อดีท่ีเกิดจาก ดว้ ยเครื่องมอื SWOT analysis (Strength, Weakness, สภาพแวดล้อมในบริษัท Opportunity และ Threat) โดยทาการประเมิน 5 ดา้ น W มาจาก Weaknesses หมายถึง จุดด้อยหรือจุดอ่อน ได้แก่ ด้านการบริหารจัดการ ด้านการตลาดและการ ซึ่งเป็นผลมาจากปัจ จัยภายใน เป็นปัญหาหรือ ขาย ดา้ นการผลติ และการบริการ ดา้ นการเงนิ และบัญชี ข้อบกพร่องท่ีเกิดจากสภาพแวดล้อมภายในต่างๆ ของ และด้านการผลติ และบรรจุภัณฑ์ เคร่ืองมือถูกพัฒนามา บริษัท ในรูปแบบแบบสอบถามและสมั ภาษณ์ (questionnaire and interview methods) โดยในแบบสอบถามจะมี คาถามแบ่งเป็นประเด็นต่างๆ และให้คะแนนตามที่ ผู้ประกอบการได้ดาเนินการ เช่น ถ้ามีการดาเนินการได้ คะแนน 1 คะแนน ถ้าไมม่ กี ารดาเนินการไดค้ ะแนน = 0 คะแนน และใช้โปรแกรมคานวณ (Excel) ในการบันทกึ และประมวลผล โดยการป้อนคาสั่งและการประมวลผล อัตโนมัติ ผลที่ประเมินได้ออกมาในรูปแบบแผนภูมิใย แมงมุม กลุ่มเป้าหมายในการเก็บข้อมูล ได้แก่ ผู้บริหาร จานวน 2 ท่าน พนักงานฝ่ายผลิต จานวน 3 ท่าน วารสารวิิชาการรัับใช้ส้ ัังคม มทร.ล้า้ นนา 53 ปีที ี่่� 5 ฉบัับที่่� 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

2. วิเคราะห์ข้อมูลจากการประเมินศักยภาพเบื้องต้น ภาพท่ี 2 ขนั้ ตอนการดาเนนิ งาน แล้วนาผลข้อมูลมาให้คาปรึกษาวางแผนการดาเนินงาน งานวิจัยนี้ดาเนินการเก็บข้อมูลในช่วงระหว่าง เดือน เพื่อปรับปรุงศักยภาพการบริหารจัดการกิจการ โดยใช้ มิถนุ ายน - สงิ หาคม พ.ศ. 2562 ระยะเวลาดาเนินการปรับปรุงตามคาแนะนา 1 เดือน และ 3. การประเมินผลสัมฤทธิ์การปรับปรุงศักยภาพ การบริหารจัดการกิจการหลังดาเนินการปรับปรุงตาม แผน 1 เดือน โดยประเมินออกมาเป็นตัวช้ีวัดด้านความ คุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ ได้แก่ ร้อยละของการลดการ สูญเสีย และการเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตและการเพ่มิ รายได้ และวิเคราะห์ SWOT หลังการปรับปรุงเพ่ือ เปรยี บเทียบ ข้นั ตอนการดาเนินงานแสดงดงั ภาพท่ี 2 ตารางท่ี 1 ผลการประเมนิ ศักยภาพเบอ้ื งตน้ SWOT analysis ของผปู้ ระกอบการกลุ่มอาชพี กลว้ ยอบ กทบ. แม่กะ๊ Strength Weakness มีการกาหนดทิศทางของธุรกิจ มีการแบ่งหน้าท่ีงาน มี ไม่มีการจัดทาโครงสร้างองค์กร ไม่มีการส่ือสารภายใน การพฒั นาบุคลากร องค์กร ไม่มีการทบทวนผลการดาเนินงาน ไม่มีการ ประเมินผลงานบุคคลากร ไม่มีการบริหารค่าตอบแทน และ ไมม่ กี ารตรวจสอบอัตราเขา้ ออกพนกั งาน การบริหาร Opportunity Threat จดั การ บริษทั ต้ังอยใู่ นอาเภอเชียงดาว ซ่งึ สามารถจดั หาวัตถุดิบ กล้วยสาหรับป้อนโรงงานได้ตลอด ผู้บริหารมีการหา ผู้บริหารไม่มีประสบการณ์การดาเนินธุรกิจและไม่มีความรู้ ช่องทางการในการได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานรฐั ดา้ นการบรหิ ารจดั การ การเข้าถึงแหล่งทุนต่างๆ ในจังหวัด และจังหวัดเชียงใหม่มีหน่วยงานรัฐและ มหาวิทยาลัยช่ือดังหลายแห่งที่มีศักยภาพในการให้ ความชว่ ยเหลอื Strength Weakness มีช่องทางการจัดจาหน่าย มีการส่งเสริมการขาย มีการ ไมม่ ีการประชาสมั พันธ์สินคา้ หรือกิจการ ไมม่ ีการสรุปข้อมูล ระบกุ ลุ่มลูกคา้ เปา้ หมาย การขาย ไม่มีการคานวณเติบโตของยอดขาย (เทียบกับ ยอดขายปีท่ีผ่านมา) ไม่มีการจัดทาฐานข้อมูลลูกค้าการ บั น ทึ ก ร า ย ล ะ เ อี ย ด ค า สั่ ง ซื้ อ ข อ ง ลู ก ค้ า แ ล ะ ก า ร จั ด ก า ร การตลาดและ Opportunity ขอ้ รอ้ งเรียนของลกู ค้า การขาย Threat มีการหาโอกาสในการเพ่ิมช่องทางการตลาดด้าน ตลาดออนไลน์ยังไม่เข้มแข็ง และมีคู่แข่งในกลุ่มผลิตภัณฑ์ ออนไลน์โดยหาโอกาสเขา้ รว่ มโครงการใหค้ าปรึกษาดา้ น ผลไมอ้ บแหง้ ในระดบั สูง การตลาดต่างๆ ในส่วนของพ้ืนท่ีตั้ง เหมาะสมในด้าน การคมนาคมขนสง่ Strength Weakness มีการตรวจสอบทรัพยากรการผลิต กระบวนการหรือ ไม่มีระบบตรวจสอบกระบวนการจัดเก็บและเบิกจ่าย กาลัง ข้ันตอนการผลิต การวางแผนการผลิต การควบคุม การผลิตใช้ไม่ถึง 60% ไม่มีการบันทึกอัตราของเสีย ไม่มี คุณภาพ การซ่อมบารุง/บารุงรักษา และมีบันทึกอัตรา กระบวนการจดั สง่ สินคา้ การส่งมอบ การผลิตและ Opportunity Threat การบรกิ าร กระบวนการผลิตสามารถปรับปรุงให้มีมาตรฐานและ การลงทนุ ระบบอัตโนมัตอิ าจไมค่ มุ้ คา่ ถ้าอปุ สงคไ์ ม่มากพอ ประสิทธิภาพที่ดีข้ึนกว่าเดิมได้โดยการใช้กระบวนการ อัตโนมัติและวางระบบควบคุมกระบวนการผลิต และมี โอกาสในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ในกลุ่มของสินค้า ผลไม้อบแห้ง 54 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

บญั ชีและ Strength Weakness การเงนิ มีการจัดทาต้นทุนสินค้า มีกาไรจากผลการดาเนินงาน เป็นการลงทุนด้วยทุนส่วนตัวทั้งหมด ไม่มีการกู้เงินจาก ผลติ ภณั ฑ์ และ (กาไร/ขาดทนุ ) แหล่งทุนภายนอกจึงทาให้มีความเส่ียงสูง ไม่มีการจัดทา บรรจุภัณฑ์ เอกสารและการบันทึกทางบัญชี ไม่มีการบันทึกรายการ Opportunity ทรัพย์สินและหนี้สิน ไม่มีความสามารถในการเข้าหาแหล่ง มีเครดิตด้านการเงินดีทาให้สามารถเพิ่มทุนด้วยแหล่ง เงินทุน ไมม่ สี ภาพคลอ่ งในการทาธรุ กจิ ทุนภายนอกไดเ้ มอ่ื ตอ้ งการลงทุนเครือ่ งจกั ร Threat Strength ผู้ประกอบการไม่มีประสบการณ์และองค์ความรู้ด้านบัญชี มีความเหมาะสมของบรรจภุ ณั ฑ์ รูปทรง/สัดส่วน/ความ และยงั ไมม่ ีผรู้ บั ผดิ ชอบโดยตรงในดา้ นบญั ชแี ละการเงนิ แข็งแรง มีบรรจุภัณฑ์สร้างความน่าสนใจให้ตัวสินค้า มี บรรจุภัณฑ์ที่สามารถปกป้องตัวสินค้า บรรจุภัณฑ์มี Weakness ความสะดวกต่อการนาไปบรรจุ บรรจุภัณฑ์มีความ ไม่มีความพร้อมด้านทักษะและเทคโนโลยีที่จาเป็นในการ สะดวกต่อการใช้งานของลูกค้า มีความหลากหลายของ พัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ มีระบุรายละเอียดผลิตภัณฑ์ในฉลาก ผลติ ภัณฑ์และผลติ ภณั ฑม์ ีความแตกต่างจากค่แู ข่ง ครบถว้ นตามกฎหมายแตร่ หสั บาร์โคด้ ผดิ Opportunity Threat ผลิตภัณฑ์มีความแตกต่างจากคู่แข่งในด้านรสชาติและ ต้นทุนบรรจุภัณฑ์อยใู่ นระดบั ทีส่ ูง และมีขนาดบรรจุเดยี วไม่ รูปลักษณ์ของผลิตภัณ์ท่ีสวยงาม อร่อยไม่เหมือนท่ีมีใน มที างเลือกใหผ้ ้บู รโิ ภคมากนัก ท้องตลาด บรรจุภัณฑ์รูปแบบใหม่ได้รบั การออกแบบให้ อย่ใู นรปู แบบทส่ี วยงามทันสมัย น่าสนใจ ดึงดดู ผู้บริโภค มี concept และ story telling ท่ีดี เป็นการออกแบบ โดยการจ้างนักออกแบบ จึงมีโอกาสในการเข้าถึงลูกค้า กลมุ่ ตลาดบน ผลการดาเนินงาน จัดโครงสรา้ งองค์กรทช่ี ัดเจนโดยออกมาเปน็ รปู แบบของ ผลการดาเนินงานแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ตาม แผนภูมิองค์กร (Organization chart) สาหรับกิจการ SME ไม่ค่อยนิยมจัดทาโครงสร้างองค์กรหรือกิจการ ขนั้ ตอนการดาเนินงาน ดงั นี้ เพราะเจ้าของกิจการมักคิดว่ากิจการยังเล็กไม่ซับซ้อน 1 . ก า ร ป ร ะ เ มิ น ศั ก ย ภ า พ ข อ ง ส ถ า น ไม่จาเป็นต้องมีซ่ึงเป็นเรื่องเข้าใจผิดอย่างมาก แต่ อย่างไรก็ตามกิจการที่มีคนทางานมากกว่า 5 คนขึ้นไป ประกอบการเบื้องต้นด้วยเคร่ืองมือ SWOT analysis ควรมีการจัดโครงสร้างองค์กร กาหนดโครงสร้างของ โดยทาการประเมิน 5 ด้านด้วยกัน ได้แก่ การบริหาร ธุรกิจให้ชัดเจนเพ่ือเป็นประโยชนใ์ นการบริหารงานและ จัดการ การตลาดและการขาย การผลิตและการบริการ เพ่ิมประสิทธิภาพในการทางานเมื่อกิจการเติบโตและ การเงินและบญั ชี และบรรจุภัณฑ์ ผลการประเมินแสดง ขยายตวั มากขนึ้ (กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม, 2559) ด้าน ดงั ตารางที่ 1 การตลาด พบว่าทางกลุ่มมีช่องทางการจาหน่าย ผลิตภัณฑแ์ บ่งเปน็ 2 ช่องทางหลกั ได้แก่ ออนไลน์ และ จากตารางที่ 1 จะเห็นว่า ผู้ประกอบการมี ออฟไลน์ ตลาดออนไลน์จาหน่ายผ่าน Facebook และ จุดอ่อนและข้อจากัดมากท่ีสุดใน 3 ด้าน ได้แก่ ด้าน Lazada ส่วนตลาดออฟไลน์เป็นการนาสินค้าไปฝาก การบริหารจัดการ ด้านการตลาด และด้านบัญชี วางขาย ณ ร้านอาหาร ร้านค้า ในจุดท่องเที่ยวของ โดยในส่วนของการบริหารจัดการองค์กรน้ันพบว่าทาง อาเภอเชียงดาวเมื่อวิเคราะห์ SWOT แล้วพบว่า ผู้ประกอบการไม่มีการจัดทาโครงสร้างองค์กร และไม่มี ขาดการประชาสัมพันธ์สินค้า การสรุปข้อมูลการขาย การบรหิ ารงานภายในองคก์ ร ซึง่ เป็นสว่ นสาคัญและเป็น การจัดทาฐานข้อมูลลูกค้า การบันทึกรายละเอียดคา รากฐานขององค์กร เป็นการจัดรูปแบบการทางานของ สั่งซ้ือของลูกค้า และการจัดการข้อร้องเรียนของลูกค้า กจิ การหรือธุรกิจนนั้ เป็นการกาหนดงานทีแ่ ตล่ ะคนต้อง และท่ีสาคัญตลาดออนไลน์ยังไม่เข้มแข็ง และมีคู่แข่งใน ทางานท่ีหน่วยงานแต่ละหน่วยงานรับผิดชอบ กาหนด กลุ่มผลิตภัณฑ์ผลไม้อบแห้งสูง ด้านการเงินและบัญชี สายการบังคับบัญชาเพ่ือให้เกิดความชัดเจนในการ ทางานของธรุ กิจนั้นๆ กิจการขนาดใหญท่ ุกแห่งจะมีการ วารสารวิิชาการรับั ใช้้สัังคม มทร.ล้า้ นนา 55 ปีีที่�่ 5 ฉบับั ที่�่ 1 มกราคม -มิิถุุนายน 2564

พบว่า ทางกลุ่มไม่มีระบบจัดทาบัญชีเน่ืองจากท่ีผ่านมา ภาพท่ี 3 แผนภมู ิใยแมงมมุ แสดงผลการวิเคราะห์ เป็นการผลิตโดยชาวบ้าน จึงทาให้ยังไม่สามารถ SWOT ศักยภาพเบอื้ งตน้ 5 ดา้ นของสถานประกอบการ เปรียบเทียบผลประกอบการกับปีท่ีผ่านมาได้ ซึ่งการ จัดทาบัญชีน้ันมีความสาคัญ เน่ืองจากบัญชี เป็น จากผลการวิเคราะห์ SWOT ขององค์ประกอบ แหล่งข้อมูลของธุรกิจที่จะแสดงให้เห็นถึงความเป็นไป การดาเนินกิจการท้ัง 5 ด้านทาให้สามารถนาผลท่ีได้มา ของธุรกิจ เพ่ือจะทาให้ทราบผลดาเนินงานและฐานะ วางแผนการพัฒนาปรับปรุงองค์กรเพื่อให้สามารถเพิ่ม การเงิน ของกิจการ เพื่อนาข้อมูลที่ได้มาใช้สาหรับการ ประสิทธิภาพและขีดความสามารถในการดาเนินกิจการ วางแผนการ ดาเนินงานในอนาคต (กรมพัฒนาธุรกิจ โดยเฉพาะการผลิต การบริหารจดั การองค์กร การตลาด การคา้ กระทรวงพาณชิ ย,์ 2547) และการเงินการบญั ชีในข้ันตอนต่อไป อย่างไรก็ตามในส่วนของ 2 ด้าน ได้แก่ ด้าน 2. การให้คาปรึกษาและการดาเนินการ การผลิตและด้านผลิตภัณฑ์และบรรจุภัณฑ์ ทาง ปรับปรุงพัฒนาศกั ยภาพผูป้ ระกอบการ ผู้ประกอบการดาเนินการได้ดีอยูใ่ นข้ันพอใชแ้ ล้ว โดยใน ด้านการผลิตน้ัน สถานที่ผลิตอาหารผ่านมาตรฐาน อย. ในข้ันตอนนี้ได้นาเอาผลการวิเคราะห์ SWOT ให้สามารถเป็นสถานที่ผลิตอาหารได้ แต่ยังไม่ได้ขอ ในขั้นตอนแรกมาให้คาปรึกษา (ภาพท่ี 4) และวางแผน รับรองมาตรฐาน GMP การผลิตมีข้ันตอนท่ีเหมาะสม ง า น เ พื่ อ ด า เ นิ น ก า ร ป รั บ ป รุ ง ย ก ร ะ ดั บ ศั ก ย ภ า พ ก า ร และสะอาด ผู้ผลิตมีความรู้ความชานาญ มีองค์ความรู้ บริหารจัดการองค์กร โดยผู้ประกอบการต้องได้รับการ และมีประสบการณ์ด้านการอบกล้วยมายาวนานทาให้ พัฒนาอย่างน้อย 3 ด้าน ได้แก่ ด้านการบริหารจัดการ ผลิตภัณฑ์กล้วยอบของท่ีน่ีมีรสชาติและคุณลักษณะท่ีดี ด้านการผลิตและบริการ และด้านการตลาดและบัญชี ต่างจากล้วยอบจากแหล่งผลิตอื่น และในส่วนของ และการเงนิ บ ร ร จุ ภั ณ ฑ์ พ บ ว่ า ท า ง ผู้ ป ร ะ ก อ บ ก า ร ไ ด้ อ อ ก แ บ บ บรรจุภัณฑ์รูปแบบใหม่ท่ีทันสมัยสวยงามและตรงตาม ภาพที่ 4 การลงพนื้ ที่เก็บขอ้ มูลและใหค้ าปรึกษา กลุ่มเป้าหมาย โดยออกแบบบรรจุภัณฑ์แบ่งออกเป็น ด้านการบริหารจัดการ ให้มีการจัดทาผัง 3 แบบ ตามกลุ่มเป้าหมายผู้บริโภค ได้แก่ บรรจุภัณฑ์ แบบถุงพลาสติใส น้าหนัก 1 กิโลกรัม ราคา 50 บาท องค์กร และจัดทาระบบจัดการเอกสาร และการจัดการ สาหรับการนาไปแบ่งขายเพ่ือจาหน่ายต่อ บรรจุภัณฑ์ ด้านต่างๆ เพ่ือให้เกิดการแบ่งแยกงานและหน้าที่ แบบกล่องพลาสติกใสน้าหนัก 250 กรัม ราคา 20 บาท รับผิดชอบของแต่ละฝ่ายงานที่ชัดเจนขึ้นทาให้การ สาหรับกลุ่มผู้บริโภค นักท่องเท่ียวที่ซ้ือไปเป็นของฝาก ดาเนินธุรกิจเป็นไปอย่างคล่องตัว และมีประสิทธิภาพ และบรรจุภัณฑ์ถุงฟอยด์แบบใหม่สวยงาม น้าหนัก 250 โดยแบ่งส่วนงานให้กับองค์กรเป็น 2 ฝ่าย คือฝ่าย กรัม ราคา 65 บาท สาหรับกลุ่มลูกค้าตลาดบน ขายใน สานักงาน (Office) หรือธุรการ (Administration) และ ช่องทางออนไลน์และซุปเปอร์สโตรใ์ นอนาคต นอกจากน้ันผลการวิเคราะห์ SWOT ยัง สามารถนามาสรุปเป็นแผนภูมิใยแมงมุมได้ดังภาพที่ 3 จากรูปพบวา่ ด้านการบริหารองค์กร การตลาด และการ บัญชีการเงินได้คะแนนการประเมินน้อยท่ีสุด โดยได้ คะแนนร้อยละ 44.40, 33.30 และ 40 ตามลาดับ ซึ่งเป็นระดับคะแนนที่ต่ากว่าเกณฑ์และต่ากว่าค่าเฉล่ีย มาตรฐาน (50%) และผลการประเมินระดับคะแนนยัง สอดคล้องกับตารางสรุปการวิเคราะห์ SWOT (ตารางที่ 1) อีกด้วย 56 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ฝ่ายผลิต (Production) ซงึ่ แต่ละฝา่ ยรบั ผดิ ชอบหน้าทท่ี ่ี น้าเช่ือมผลไม้หรือกลิน่ ผลไม้ตามฤดูกาล (season) หรือ ต่างกันอย่างชัดเจน ฝ่ายสานักงานรับผิดชอบงานด้าน ผลิตภัณฑ์ท่ีออกตามความนิยมของสังคม เช่น การนา การบริหาร ได้แก่ งานด้านบุคคล บัญชี และการตลาด กล้วยอบไปผสมกับแกรนูล่า หรือ กล้วยครีนัว เป็นต้น ในส่วนของฝา่ ยผลติ รับผิดชอบการผลิต ได้แก่ ผลิต การ ปรับเปล่ียนบรรจุภัณฑ์เพื่อให้ตอบสนองต่อพฤติกรรม จัดทาบันทึกสินค้าคงคลัง วัตถุดิบ การจัดส่งสินค้า การ การบริโภคของกลุ่มลูกค้าในปัจจุบันและอนาคต ราคา ควบคุมคุณภาพและประกันคุณภาพสินค้า การพัฒนา ( price) ก า ห น ด ร ะ ดั บ ร า ค า ใ ห้ เ ห ม า ะ ส ม กั บ ผลิตภัณฑ์ รวมไปถึงการซ่อมบารุงเครื่องจักร เป็นต้น กลุ่มเป้าหมาย และกาหนดราคาให้เหมาะสมกับคุณค่า และได้ระบุหน้าท่ีความรับผิดชอบงานท่ีแต่ละฝ่าย/ ของผลิตภัณฑ์ และความสามารถในการจ่ายได้ของ แผนกต้องรับผิดชอบ โดยผังองค์กรของกลุ่มกล้วยอบ กลุ่มเป้าหมาย แบ่งกลุ่มราคาสินค้าออกเป็น 3 กลุ่ม กทบ. แมก่ ๊ะ แสดงดังภาพท่ี 5 ได้แก่ (1) ผลิตภัณฑ์กล้วยอบที่ราคาต่ากว่าตลาด เน้น การขายในปรมิ าณมากๆ (mass) ได้แก่ ขายเพอื่ ให้นาไป ภาพท่ี 5 ผงั องค์กร (Organization chart) และการ แปรรูปต่อเป็นเค้กกล้วยอบ หรือเป็นส่วนผสมของมูสล่ี แบง่ สว่ นงานของกลุ่มอาชีพกลว้ ยอบ กทบ. แม่ก๊ะ อาหารเช้า เปน็ ตน้ ซ่งึ จะทาให้ลดตน้ ทุนบรรจภุ ณั ฑ์ และ ระบายสินค้าได้เร็ว (2) ผลิตภัณฑ์กล้วยอบราคาปกติ ด้านการผลิตจัดให้มีข้อกาหนดการรับวัตถุดิบ หรือเท่ากับตลาด คือสินค้าปกติที่ขายอยู่ปัจจุบัน เป็นที่ กาหนดข้ันตอนกระบวนการผลิต และการควบคุม รู้จักของผู้บริโภค เน้นความจาได้และสั่งต่อ (3) คุณภาพการผลิตโดยนาเอาเครื่องมือ GMP และ QC ผลิตภัณฑ์ราคาพิเศษ (premium) เป็นสินค้ากลุ่มหา tool มาใช้ โดยกาหนดเกณฑ์การรับซ้ือ ได้แก่ ยาก คือผลิตมาเพ่ือออกจาหน่ายเฉพาะกิจ เพ่ิมความ พันธ์ุกล้วย น้าหนัก ขนาด ความสุก สีและความช้า น่าสนใจ เช่น กลว้ ยอบกลิ่นดอกกาสะลอง หรือกลว้ ยนา้ ความสมบูรณ์ของลูก เป็นต้น และมีแบบบันทึกผลการ หว้าน้าผึ้งดอกคามีเรีย ดอกเอ้ือง เป็นต้น กลุ่มน้ี ตรวจรับ เพ่ือเป็นการสร้างมาต รฐานการผลิต บรรจุภัณฑ์จะถูกออกแบบมาพิเศษ สวยงามไม่เหมือน นอกจากนน้ั ได้จัดทาคมู่ ือปฏบิ ัติงานสาหรบั กระบวนการ สินค้าปกติ และให้มีการจัดทาข้อมูลราคาสินค้าสาหรับ ผลิต กาหนดสภาวะการผลิตท่ีชัดเจน ได้แก่ อุณหภูมิ ตัวแทนจาหน่าย ราคาขายส่ง ราคาขายปลีก เป็นต้น เวลา ในแต่ละขั้นตอน พร้อมแบบบันทึกรายงานผล ช่องทางการจาหน่าย (place) ใชก้ ารตลาดแบบออนไลน์ การผลติ และออฟไลน์ควบคกู่ ัน กลยุทธ์การสรา้ งตัวแทนจาหนา่ ย (dealer) คู่ค้าทางธุรกิจ และ OEM ศึกษาศักยภาพการ ดา้ นการตลาด ใช้กลยุทธ์สว่ นประสมการตลาด ใช้การสอื่ สารการตลาดแบบออนไลนด์ ้วยเคร่ืองมือต่างๆ 4 Ps ได้แก่ ผลิตภัณฑ์ (Product) ราคา (Price) ช่อง ที่เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย เช่น Lazada Shoppee ทางการจาหน่าย (Place) และ การส่งเสริมการขาย Facebook Fanpage Line @ และ Instagram (ภาพ (Promotion) (Edmund, 1960) โดยมีรายละเอยี ดดังน้ี ท่ี 6) ควบคู่กับการสื่อสารการตลาดแบบออฟไลน์ใน ผลติ ภณั ฑ์ (Product) เน้นให้มีการพฒั นาผลติ ภัณฑโ์ ดย ปั จ จุ บั น ที่ กิ จ ก า ร ใ ช้ อ ยู่ ก า ร ส่ ง เ ส ริ ม ก า ร ข า ย การออกผลิตภัณฑ์ใหม่อย่างน้อยปีละ 5-6 ชนิด เช่น (Promotion) จดั ทาฐานข้อมูลลูกค้าแบบ data mining กล้วยคลุกงาดา งาขาว กล้วยอบน้าผึ้ง กล้วยราด เพื่อนามาวิเคราะห์และวางแผนการจัดทาโปรโมช่ันที่ เหมาะสมกับสินค้าและลูกค้ามากขึ้น และเป็นการสร้าง ความภักดีให้กบั กิจการจะนาไปสกู่ ารบอกต่อความอร่อย และความคุ้มค่าของสินค้าแบบไม่ต้องใช้ค่าใช้จ่ายต่อไป ในอนาคต จัดทาแผนการจดั โปรโมชน่ั ตามวันสาคัญใน 1 ปปี ฏทิ นิ เช่น การจัดชุดของขวัญปใี หม่ วนั แม่ วนั พอ่ วนั วารสารวิิชาการรัับใช้้สัังคม มทร.ล้้านนา 57 ปีที ี่�่ 5 ฉบับั ที่่� 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

สงกรานต์ และการจัดโปรโมช่ันวันเกิด เป็นต้น การเข้า ร่วมกิจกรรมต่างๆ เช่น การออกบูธสินค้า การร่วมงาน แสดงสินค้าตา่ งๆ เพอ่ื นาให้สินค้าไปเปน็ ท่รี ูจ้ ัก ภาพท่ี 6 Instagram และ Line @ ทส่ี ร้างใหม่เพ่อื การ ภาพท่ี 7 แผนภมู ใิ ยแมงมมุ เปรยี บเทียบแสดงผลการ ดาเนินการทางดา้ นตลาดออนไลน์ วเิ คราะห์ SWOT กอ่ นและหลงั การดาเนนิ การปรบั ปรงุ ด้านบัญชีและการเงิน ให้มีการจัดทาบัญชีรับ นอกจากนี้ยังสามารถวัดผลสัมฤทธ์ิทางตัวเลขได้ดังนี้ ยอดขายเพิ่มขึ้นเป็น 250 กิโลกรัม/สัปดาห์ โดยเดิมมี จ่าย ต้นทุน การลงทุน เงินเดือนพนักงาน ค่าใช้จ่ายใน ยอดขายเดือนละ 50,000 บาท เพิ่มเป็นเดือนละ ดา้ นตา่ งๆ กาไร/ขาดทุน การเสยี ภาษี คาสัง่ ซอ้ื ใบสาคญั 70,000 บาท มีอัตราการเพิ่มของยอดขายถึงร้อยละ 40 รับเงิน เป็นต้น โดยให้ผู้บริหารดาเนินการแต่งตั้ง จากการจัดระบบองค์กร ระบบการบริหาร และการ ผู้รับผิดชอบตามผังองค์กร และมีการจ้างที่ปรึกษา จัดการในด้านตา่ งๆ ดขี ึ้น มกี ารบันทึกขอ้ มูลจดั ทาข้อมูล ทางด้านบัญชใี นการบรหิ ารจัดการบัญชี การซ้ือวัตถุดิบ ข้อมูลการผลิต และข้อมูลการขาย การ เพิ่มช่องทาง IG และมี Line@ เพ่ือการติดต่อลกู ค้า และ 3. การประเมินผลสัมฤทธ์ิหลังการปรับปรุง ง่ายต่อการส่ังซ้ือ มีแผนการจัดทาโปรโมช่ัน แผนการ เพอ่ื ยกระดบั ศกั ยภาพการบริหารจดั การกจิ การ กระตุน้ การขายออนไลน์ มกี ารเกบ็ ขอ้ มลู ลูกค้าเพื่อนามา วิเคราะห์การตลาด จัดทาข้อมูลการจัดส่งสินค้า เพื่อ หลังจากการที่ได้ดาเนินการปรับปรุงข้อด้อย วเิ คราะหป์ ระสิทธิภาพทางโลจสิ ติก มกี ารลดการสูญเสีย หรือจุดอ่อนขององค์กรแล้ว จากนั้นจึงได้นาเอา ลงร้อยละ 80 (จากเดิมสูญเสียร้อยละ 50 คิดเป็นมูลค่า เครอื่ งมอื SWOT มาทาการวิเคราะห์ศักยภาพของสถาน 6,000 บาท/เดือน เหลอื สูญเสยี รอ้ ยละ 10 คดิ เป็นมลู คา่ ประกอบการท้ัง 5 ด้าน อีกคร้ังเพ่ือเปรียบเทียบและ สูญเสีย 1,200 บาท/เดือน) ผลการจัดระบบการผลิต วัดผลสัมฤทธ์ิของการดาเนินการปรับปรุง โดยแสดงผล โดยการจัดทาเอกสารข้อมูลข้อกาหนดการรับวัตถุดิบ ในรูปแบบแผนภูมใิ ยแมงมมุ ดังภาพท่ี 7 จากภาพพบว่า จัดผังการผลิต คู่มือการผลิต การวิเคราะห์ร้อยละผลได้ สถานประกอบการได้มีการพัฒนาข้ึนในหมวดการผลิต ประสิทธิภาพการผลิต และจัดทาแผนการเพ่ือพัฒนาสู่ การบริหารจัดการองค์กร การตลาด การผลิต และ กระบวนการมาตรฐานและการควบคุมคุณภาพการผลติ บรรจุภัณฑ์ โดยได้คะแนนการประเมินด้านการบริหาร ทาให้ลดเวลาในการผลิตหลังจากมีการจัดทาระบบ และการผลติ เพ่ิมขนึ้ จากร้อยละ 44.40 เปน็ รอ้ ยละ 77.8 การผลติ ลงได้ 0.5 ชั่วโมงต่อวัน คดิ เปน็ ร้อยละ 6.25 ด้านการตลาดเพมิ่ ข้ึนจากร้อยละ 33.3 เป็นร้อยละ 66.7 และด้านการเงินและการบัญชีเพ่ิมข้ึนจากร้อยละ 40 การนาไปใช้ เปน็ ร้อยละ 80 ผ ล ง า น วิ จั ย น้ี เ กิ ด ป ร ะ โ ย ช น์ โ ด ย ต ร ง กั บ กลุ่มเป้าหมายคือ กลุ่มอาชีพกล้วยอบ กทบ. แม่ก๊ะ อาเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ โดยได้รับการประเมนิ ศกั ยภาพเบื้องต้น 5 ด้าน ได้แก่ ด้านการบริหารจดั การ ด้านการตลาดและการขาย ด้านการผลิตและการ 58 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

บริการ ด้านการเงินและบัญชี และด้านผลิตภัณฑ์ ออฟไลน์ในปีแรกเน้นให้เข้าร่วมโครงการแสดงสินค้า และบรรจุภัณฑ์ ด้วยเคร่ืองมือ SWOT analysis พบวา่ ของหน่วยงานรัฐ เพื่อให้เป็นท่ีรู้จักและเกิดการจับคู่ มีจุดอ่อนใน 3 ดา้ น ไดแ้ ก่ การบรหิ ารจดั การองค์กร การ ธุรกิจให้ได้มากท่ีสุด และจากการที่ได้รับการสนับสนุน จัดทาบัญชี และการตลาด จึงได้มีการพัฒนาปรับปรุง จากทางภาครัฐในการออกบูธนั้นควรเน้นให้เกิดการ กิจการ 3 ด้าน ดังนี้ ด้านการบริหารและการจัดการ สร้างตัวแทน (dealer) เพ่ือจัดจาหน่ายสินค้าในภูมภิ าค องค์กรน้ัน ท่ีปรึกษาได้ให้คาปรึกษาในการจัดทาแผนผัง ต่างๆ และการทาการรับผลิตสินค้าให้กับลูกค้าอื่น องคก์ รใหก้ ับบรษิ ทั ใหม่ โดยแบง่ เป็น 2 สว่ นใหญๆ่ ไดแ้ ก่ (Original Equipment Manufacturer: OEM) สินค้า ส่ ว น ธุ ร ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร แ ล ะ ก า ร บั ญ ชี ให้กับเจ้าอ่ืน ในปีแรก และขยายตลาดไปยังตลาด (administration) และส่วนผลิต (production) และให้ ต่างประเทศโดยเน้นที่ภูมิภาคเอเชียก่อนเป็นอันดับแรก คาแนะนาในการจัดหาผู้ช่วยหรือเลขา เพื่อทาหน้าที่ ในปีที่ 2 และ 3 ช่วยงานด้านธุรการจัดทา เ อกสา ร ในส่วน ข อง administration officer ทั้งหมด รวมไปถึงการเป็น นอกจากผลท่ีได้โดยตรงต่อกลุ่มเป้าหมาย ตัวแทนของเจ้าของในกรณีท่ีจาเป็น การบริหารจัดการ ผู้ประกอบการกลุ่มอาชีพกล้วยอบ กทบ. แม่ก๊ะ อาเภอ ด้านการผลิต ได้ให้คาปรึกษาในการจัดทาเอกสารด้าน เชยี งดาว จงั หวดั เชยี งใหม่แล้ว ยังสามารถนาองคค์ วามรู้ การควบคุมคุณภาพต่างๆ ได้แก่ การกาหนดข้อกาหนด และรูปแบบการให้คาปรึกษาดังกล่าว ไปใช้กับ วัตถุดิบ (raw material specification) กระบวนการ ผู้ประกอบการกล่มุ อื่นท้งั ในระดับกลางและระดับย่อมได้ ผลิต (process flow chart) และจัดวางสายการผลิต อภปิ รายผล ( plant layout) เ อ ก ส า ร สู ต ร แ ล ะ วิ ธี ก า ร ผ ลิ ต (procedure) เพื่อให้กระบวนการผลิตเป็นไปอย่างเป็น จากการนาเอาเคร่ืองมือการวิเคราะห์ SWOT ขั้นเป็นตอน และจัดทาเอกสารใบคาสั่งผลิต เอกสาร เข้ามาเพ่ือวิเคราะห์สภาพและศักยภาพเบ้ืองต้นของ บันทึกวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ (stock and store) เพ่ือ สถานประกอบการพบว่าเครื่องมือน้ีมีประสิทธิภาพใน ลดการสูญเสียด้านต้นทุนวัตถุดิบเนื่องจากการชั่งสูตร การวิเคราะห์ท่ีดีทาให้เห็นถึงข้อดีข้อด้อยจุดอ่อนจุด หรือคานวณสูตรผิด และลดต้นทุนด้านเวลาในการผลิต เข้มแข็งของสถานประกอบ นาไปสู่การออกแบบ ทาให้ประสิทธิภาพและกาลังการผลิตต่อวันต่อชั่วโมง วางแผนเพ่ือการพัฒนาปรับปรุงศักยภาพของสถาน สูงขึ้น รวมไปถึงคาส่ังซ้ือสินค้า ข้อมูลสินค้าคงค้าง ประกอบการในมติ ติ ่างๆ ไดแ้ ก่ การบรหิ ารจัดการองค์กร เพ่อื ให้เกดิ การวางแผนการผลติ ได้ในอนาคต การตลาด การผลิต การเงินการบัญชี และบรรจุภัณฑ์ ซ่ึงในแต่ละมิติสามารถนาเครื่องมือต่างๆ เข้ามาช่วยใน ด้ า น ก า ร ต ล า ด นั้ น ไ ด้ จั ด ท า แ ผ น ก ล ยุ ท ธ์ การปรับปรุง เช่น ในมิติด้านการจดั การองค์กร ได้มีการ การตลาดตามหลักการ 4Ps ได้แก่ ราคา (Price) นาเคร่อื งมอื ผงั องค์กร (organization chart) มาชว่ ยทา ผลิตภัณฑ์ (Product) ช่องทางการจาหน่าย (Place) ให้องค์กรมีระบบระเบียบมากขึ้นส่งผลให้การบริหาร และการส่งเสริมการขาย (Promotion) ในสว่ นของราคา จัดการดีข้ึน ด้านการตลาด มีการนาเอาเคร่ืองมือ ได้วางกลยุทธร์ าคาได้ 3 ระดับตามคุณค่าของผลิตภัณฑ์ ส่วนผสมการตลาด 4Ps เข้ามาช่วยในการวางแผน ด้านผลิตภัณฑ์ให้มีการพัฒนาผลิตภัณฑ์โดยการเพิ่ม การตลาด เพิ่มยอดขาย และช่วยให้เข้าถึงความ ผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ที่เป็นที่นิยมตามช่วงเวลาอยู่เสมอ เช่น ต้องการของลูกค้าได้ถูกจุด เพิ่มจานวนลูกค้า ทากาไร กล้วยอบคลุกงา หรือแกรนูลล่าที่มีส่วนผสมของ เพ่ิมขึ้น และด้านการผลติ ไดน้ าเอาเครื่องมือ GMP และ กล้วยอบ ด้านการตลาดทั้งออนไลน์และออฟไลน์ ด้าน QC tool มาช่วยในการควบคุมคุณภาพการผลิต ตลาดออนไลน์ให้คาแนะนาว่าทางผู้ประกอบการควรมี การจัดระบบการผลิตโดยการจัดทาเอกสารข้อมูล บัญชีผู้ใช้ Facebook fanpage และ Instagram ของ ข้อกาหนดขอ้ กาหนดการรบั วัตถดุ บิ จัดผงั การผลิต คูม่ ือ ตนเอง หลังจากน้ันได้จัดทาแผนการโพสต์ลงบนสื่อ การผลิต การวิเคราะห์ร้อยละผลได้ ประสิทธิภาพการ ออนไลน์ไว้ 3 ช่วงเวลา ต้น กลาง และปลายสัปดาห์ และให้ทาการประชาสัมพันธ์ผ่านการทาคลิป หรือการ ทาการขายแบบถ่ายทอดสด (live) เป็นต้น ส่วนตลาด วารสารวิชิ าการรัับใช้้สัังคม มทร.ล้้านนา 59 ปีที ี่�่ 5 ฉบับั ที่�่ 1 มกราคม -มิถิ ุนุ ายน 2564

ผลิต และจัดทาแผนการเพ่ือพัฒนาสู่กระบวนการ https://bsc.dip.go.th/th/category/hr2/fs- มาตรฐานและการควบคุมคุณภาพการผลิต ทาให้ businessstructure สามารถช่วยลดของเสียจากกระบวนการผลิตได้ ทาให้ ปรีดี นุกุลสมปรารถนา. 2563. วิเคราะห์ SWOT ให้ ตน้ ทนุ ลดลง ชัดเจนสาหรับการวางแผนธุรกิจ. [ออนไลน์]. ได้ บรรณานกุ รม จ า ก :https://www.popticles.com/business/ Alan Sarsby. 2016. SWOT Analysis. Leadership swot-analysis/ พนิดา ศรีสว่าง. 2558. การศึกษาความสามารถในการ library. UK. แ ข่ ง ขั น ข อ ง อุ ต ส า ห ก ร ร ม ช้ิ น ส่ ว น ร ถ ย น ต์ ชุ ด Edmund Jerome McCarthy. 1960. Basic Marketing: ประเภทสายไฟรถยนต์ในประเทศไทยก่อนเข้าูส่ ประชาคมอาเซียน (AEC). วิทยานิพนธ์ปริญญา A Managerial Approach. Homewood, Ill: R.D. มหาบัณฑติ ภาควิชาเศรษฐศาสตรบ์ ัณฑติ วทิ ยาลัย Irwin มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. กรมพัฒนาธุรกจิ การค้ากระทรวงพาณิชย์. 2547. ความรู้ สานักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม. ทั่วไปเก่ียวกับการบัญชี. [ออนไลน์]. ได้จาก 2555. รายงานสถานการณ์วิสาหกิจขนาดกลาง https://hiperc.sru.ac.th/pluginfile.phpd_res และขนาดย่อม ปี 2554 และ ปี 2555 . ource/content [อ อ น ไ ล น์ ]. ไ ด้ จ า ก : http://uc.thailis.or.th/ กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม. 2559. การจัดโครงสร้าง Catalog/BibItem.aspx?BibID=b02618306 ข อ ง อ ง ค์ ก ร ธุ ร กิ จ . [อ อ น ไ ล น์ ]. ไ ด้ จ า ก 60 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

กระบวนการทางสังคมศาสตร์: บทเรียนความสาเร็จของการพฒั นาตน้ แบบเยาวชน ตาบลเขือ่ นผาก อาเภอพรา้ ว จังหวัดเชียงใหม่ Social Science Process: The Successful Lessons of Youth Development Model, in Khuean Phak Subdistrict, Phrao District, Chiang Mai Province ลมัย ผัสดี1* นทชี ยั ผสั ดี2 และ สธนธร สัมฤทธ์ิ3 Lamai Passadee1* Nateechai Passadee2 and Sathanathorn Samrit3 1อาจารย์ คณะบรหิ ารธุรกจิ และศลิ ปศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลา้ นนา 2ผู้ช่วยศาสตราจารย์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลล้านนา 3ผอู้ านวยการกองการศกึ ษา องค์การบรหิ ารส่วนตาบลเขื่อนผาก อาเภอพรา้ ว จงั หวัดเชยี งใหม่ 1Lecturer, Faculty of Business Administration and Liberal, Rajamangala University of Technology Lanna. 2Asst.Prof, Faculty of Engineering, Rajamangala University of Technology Lanna. 3Director of Education Division, Khuean Phak Subdistrict Administrative Organization, Phrao District, Chiang Mai Province. *E-mail: [email protected], เบอรโ์ ทรศพั ท์ : 091 852 9822 บทคดั ยอ่ บทความน้ี มีวัตถุประสงค์เพ่ือ 1) ศึกษาบริบทเชิงพ้ืนท่ี และวิเคราะห์ศักยภาพของต้นแบบเยาวชน 2) เพื่อ พัฒนาต้นแบบเยาวชนโดยใช้กระบวนการทางสังคมศาสตร์ ตาบลเข่ือนผาก อาเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ สู่การเป็น ตน้ แบบเยาวชนนกั ปฏิบตั ิการเพื่อชุมชนคนเข่ือนผาก โดยมีวธิ ีการดาเนนิ การ 4 ระยะ คอื ระยะท่ี 1 การศกึ ษาบริบท เชิงพ้ืนท่ีและการวิเคราะห์ศักยภาพต้นแบบเยาวชนตาบลเข่ือนผาก ระยะท่ี 2 การพัฒนาต้นแบบเยาวชนโดยใช้ กระบวนการทางสังคมศาสตร์ ระยะท่ี 3 การปฏิบัติการพัฒนาตนเองของเยาวชนโดยกระบวนการทางสังคมศาสตร์ และระยะท่ี 4 การเก็บรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์สังเคราะห์ข้อมูลเพ่ือถอดบทเรียนต้นแบบเยาวชนนักปฏิบัติการ เพ่ือชุมชน โดยเครื่องมือท่ีใช้คือการแบบสังเกต แบบสัมภาษณ์ การวิเคราะห์ชุมชนและศักยภาพต้นแบบเยาวชน ร่วมกับการลงพ้ืนที่ภาคสนาม โดยร่วมกับ นายกองค์การบริหารส่วนตาบลแม่งอน สานักปลัดองค์การบริหารส่วน ตาบลแม่งอน ผู้อานวยการกองการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม และสภาเยาวชนตาบลเขื่อนผาก จานวนทั้งหมด 30 คน ผลการการดาเนินงานโดยใช้กระบวนการทางสังคมศาสตร์เพ่ือพัฒนาต้นแบบเยาวชนตาบลเขื่อนผาก พบว่า ดา้ นบริบทเชิงพ้ืนท่ตี าบลแมง่ อนมีความพรอ้ มในการพัฒนาเป็นชุมชนตน้ แบบ ด้านศกั ยภาพตน้ แบบเยาวชนตน้ แบบมี ทักษะการมีส่วนร่วมพัฒนาเชิงพ้ืนท่ีสู่การเป็นเยาวชนต้นแบบ ดังน้ีคือ ต้นแบบที่ 1 ต้นแบบเยาวชนผู้ประกอบการ ผลิตยาดมสมุนไพรหอมฉุย ต้นแบบที่ 2 ต้นแบบเยาวชนผู้ประกอบการร้านกาแฟสตอรี่-คาเฟ่ และต้นแบบที่ 3 ต้นแบบเยาวชนสร้างนวัตกรรมเพ่ือสังคม อย่างไรก็ตามจากการถอดบทเรียนเยาวชนต้นแบบเพ่ือการมุ่งสู่การเป็น ชุมชนต้นแบบในการพัฒนาเยาวชนให้คืนถ่ินฐานบ้านเกิด พบว่า ด้านสังคม มีการคืนถ่ินของคนรุ่นใหม่ เยาวชนคน เขอ่ื นผากมที ักษะทางดา้ นการคดิ มีความคดิ ทผี่ สมผสานระหว่างความคิดเก่าและความคดิ ใหม่ โดยไม่เกิดความขัดแย้ง สง่ ผลให้เกดิ การเรยี นรแู้ ละสามารถ ปรับตวั เข้ากบั สภาพแวดลอ้ มได้ มีทักษะการปฏบิ ตั ิทดี่ ี และมีทัศนคตทิ ่ีดตี ่อชมุ ชน บ้านเกิดดีเย่ียม ด้านเศรษฐกิจ เกิดการจ้างงานในเด็ก เยาวชน เกิดรายได้หมุนเวียนในกลุ่มต้นแบบเยาวชน ผูป้ ระกอบการ ดา้ นวัฒนธรรม ตน้ แบบเยาวชนมที ักษะถา่ ยทอดแนวคิดการรักษ์บา้ นเกดิ ผ่านพน้ื ทเี่ รยี นร้รู ่วมของกลุ่ม ต้นแบบเยาวชน เป็นต้นแบบท่ีสามารถขับเคลื่อนให้เป็นท่ีศึกษา เรียนรู้ การดูงานของเยาวชนจงั หวัดเชียงใหม่ มีการ สรา้ งภาคเี ครอื ข่ายเยาวชนระหว่างหน่วยงานการปกครองส่วนท้องถ่ินรว่ มกนั เพ่ือพฒั นาพนื้ ท่ีบ้านเกดิ ของตนเองต่อไป คาสาคัญ กระบวนการทางสงั คมศาสตร์ ตน้ แบบเยาวชนคนเขือ่ นผาก เยาวชนนกั สรา้ งนวัตกรรม พนื้ ท่เี รียนรรู้ ว่ ม วารสารวิชิ าการรัับใช้ส้ ังั คม มทร.ล้้านนา 61 ปีที ี่่� 5 ฉบัับที่่� 1 มกราคม -มิถิ ุนุ ายน 2564

ABSTRACT The purpose of this article is to 1) study the spatial context and analyze the potential of the youth model; and 2) develop the youth model in Khuean Phak Sub-district, Phrao District, Chiang Mai Province by employing a social science process to produce a model of youth practitioners for the community. The development process was conducted into four stages: Phase 1 was a spatial context study and potential analysis of the youth model in the Khuean Phak sub-district; Phase 2 was youth model development using social science processes; Phase 3 was youth self-development practice using social science processes; and Phase 4 was data collection, analysis, and synthesis of data to extract the model lesson for youth practitioners. The tools used in this study were an observation form, an interview form, an analysis of the community and the potential of a youth model, as well as field visits with the Mayor of Mae Ngon Sub-district, the Office of the Permanent Secretary of Mae Ngon Sub-district Administrative Office, the Director of the Division of Religious and Cultural Education, and 30 young people from the Youth Council of Khuean Phak Sub-district.The results of the social science process to develop a model youth in Khuean Phak sub-district revealed that Mae Ngon Sub-district was ready to develop into a model community in the spatial context. On the potential of the model youth, it showed that the youth has the skills to participate in spatial development in order to become a model youth: Model 1: Youth model for Choui herbal inhaler production; Model 2: Youth model for Story-Cafe coffee shops; and Model 3: Youth model for social innovation. However, lesson learned of the model youth in order to become a model community for youth development to return to their hometown showed that; on the social aspect, there was a return of the new generation to their hometown. Khuean Phak's young people have good thinking skills, a variety of ideas, old ideas mixed with new ones without conflict, good practical skills, and excellent attitudes toward their hometown community. In terms of economics, employment was created for children and youth, and there was a revolving income in the model group of youth entrepreneurs. In terms of culture, the youth model group has the ability to convey the concept of caring for the homeland through a shared learning area. They are role models who can propel the area to become a destination for Chiang Mai's youth to study, learn, and work. Local government agencies have formed a youth network to work together to develop their community. Keywords social science process, Khuean Phak youth model, innovators youth, shared learning area บทนา ร่วมใจ หรือการเป็นการวัดคุณภาพของการบริหาร กระบวนการทางสังคมศาสตร์ เป็นการสร้าง จดั การ (Management) พลเมืองผ่านการศึกษาค้นคว้าหาความจริงด้วยระบบ กระบวนการทางสังคมศาสตร์เป็นพื้นฐานของ แ ล ะ วิ ธี ก า ร ท า ง วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ เ ก่ี ย ว กั บ พ ฤ ติ ก ร ร ม การพัฒนาบุคคล มีวัตถุประสงค์เพ่ือพัฒนาและ ปรากฏการณ์หรือปฏิกิริยา ตลอดจนความรู้สึกนึกคิด เสริมสร้างพลังประชาชน บรรลุความต้องการพื้นฐาน ของมนุษย์และสังคม เพ่ือให้ทราบถึงความรู้และความ ของบุคคลตามแนวทางของการพัฒนาประชากรของ จริงที่จะนามาแก้ไขปัญหาของสังคม หรือก่อให้เกิด (UNESCO, 2014) เพื่อให้เกิดความ ม่ันคง และย่ังยืน ความรู้ใหม่ ซ่ึงสามารถเชื่อมโยงกับการประเมิน ซ่ึงเน้น จากพลเมืองพลในพ้ืนที่บ้านเกิดของเยาวชนตาบล ให้ความสาคัญกับความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล โดยไม่ เขื่อนผากนั่นเอง โดย พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตโต, สนใจคุณลักษณะที่มีอยู่ในตัวบุคคล เป็นความร่วมมือ 2541) ได้อธิบายการพัฒนาที่ยั่งยืนว่า “การพัฒนาท่ี 62 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ยั่งยืนมีลักษณะท่ีเป็นบูรณาการ (Integrated) คือทาให้ อุปทานการพัฒนาท่ีมีการติดตาม ประสานงาน แก้ไข เกิดเปน็ องคร์ วม (Holistic) หมายความวา่ องคป์ ระกอบ หาแนวทางปฏิบัติท่ีดีสาหรับการบูรณาการองค์ความรู้ ท่ีเก่ียวข้องจะต้องมาประสานกันครบองค์และมีลกั ษณะ เพ่ือใหเ้ กิดผลลพั ธอ์ นั ดี ที่มีดุลยภาพ (Balance) การทาให้กิจกรรมของมนุษย์ สอดคล้องกับกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ” น่ัน ก็คือ การ อ ย่ า ง ไ ร ก็ ต า ม ก า ร ท่ี ส ภ า เ ด็ ก แ ล ะ เ ย า ว ช น กาหนดแนวทางการพัฒนาจะต้องคาถึงปัจจัยด้าน สามารถทากิจกรรมร่วมกันได้ต้องปฏิบัติภายใต้การมี มนุษย์โดยใหค้ ณุ คา่ ทางวัฒนธรรมรวมอยใู่ นกจิ กรรมทาง ส่วนร่วม โดยองค์การสหประชาชาติ (United Nations, เศรษฐกิจและสังคม รวมท้ังการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม 1978) ได้ให้ความหมายของการส่วนร่วมของประชาชน ด้วย ดังน้ันตามแนวคิดของพระธรรมปิฎกจึงสามารถ ในฐานะท่เี ป็นกระบวนการพฒั นาว่า “การเข้าร่วมอย่าง สรุปได้ว่า “การพัฒนาที่ย่ังยืนเป็น การพัฒนาที่ กระตือรือร้น มีพลังของประชาชนในกระบวนการ ครอบคลุมการพัฒนาในทุกด้านและทุกมิติ กล่าวคือ ทั้ง ตัดสินใจ เพื่อกาหนดเป้าหมายของสังคม จัดทรัพยากร เศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อบรรลุเป้าหมายนั้นและเป็นการปฏิบัติตามแผนการ จิตใจ วัฒนธรรม เป็นต้น โดยมีคนเป็นศูนย์กลางหรือ หรือโครงการต่างๆ โดยสมัครใจ” แต่การเข้าไปมีส่วน เป้าหมายของการพัฒนา เพ่ือให้คนอยู่ดีกินดีและมี ร่วมในทางสังคมด้วยความสมัครใจ ควรเป็นไปใน ความสุข ท้ังคนในรุ่นปจั จุบนั และรุ่นตอ่ ๆ ในอนาคต ลักษณะของความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งบคุ คลต่อกลุ่มคน และ ระหว่างกลุ่มต่อกลุ่ม ซ่ึงถือว่าเป็นส่วนประกอบของ อีกท้ังแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กิจกรรมของกลุ่มน้ันๆ ซ่ึง อาจจะเป็นทางการหรือไม่ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560-2564) ให้คนเป็นศูนย์กลางของ เป็นทางการก็ได้ การพัฒนาอันจะส่งผลให้กิจกรรมการพัฒนาเด็ก และ เ ย า ว ช น เ ป็ น กิ จ ก ร ร ม ที่ เ ป็ น ร ะ บ บ ส น อ ง ต อ บ ค ว า ม กลุ่มต้นแบบเยาวชนตาบลเขื่อนผาก เป็น ต้องการในแต่ละช่วงอายุ และครอบคลุมทุกสภาวะ เยาวชนที่มีศักยภาพและความพร้อมในการพัฒนาและ ความเป็นอยู่ เพื่อให้หน่วยงานและองค์กรท่ีเกี่ยวข้องได้ ขับเคลื่อนชุมชนบ้านเกิด ให้ตนเองเกิดการพัฒนา สร้าง ใช้เป็นเคร่ืองมือในการปฏิบัติตามภาระหน้าท่ีให้สอด รายได้ เพิ่มมูลค่าในต้นทุนทางสังคมมุ่งสู่ความยั่งยืนได้ คลองไปในทิศทางเดียวกันซึ่งมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อให้ คณะผู้วิจัยจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลา้ นนา เด็กและเยาวชนได้รับการพัฒนาทั้งกาย ใจ สติปัญญา และผู้มีส่วนไดส้ ่วนเสียในพ้ืนที่ ได้วางแผน ประสานงาน อารมณ์ สังคมเต็มตามศักยภาพ และมีพฤติกรรม ร่วมกันโดยการมีส่วนร่วม แนวทางร่วมกันในการพฒั นา เหมาะสมตามวัย 2) เพื่อให้ภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วน ทักษะให้กับต้นแบบเยาวชน เพ่ือสร้างเยาวชนรุ่นใหม่ และทุกระดับเป็นพลังที่เข้มแข็งในการพัฒนาเด็กและ ในยุคโควิด-19 ให้เรียนรู้ และอยู่ร่วมกันในสังคมภายใต้ เยาวชน 3) เพ่ือให้การคุ้มครองและการพัฒนาเด็กและ บริบทเชิงพื้นท่ี ภายใต้กระบวนการทางสังคมศาสตร์ เยาวชนมีความเป็นเอกภาพทาให้การดาเนินงานด้าน โ ด ย ปั จ จั ย ก า ห น ด ก า ร ก ร ะ ท า ร่ ว ม กั น ท า ง สั ง ค ม เด็กและเยาวชนมปี ระสิทธิภาพ ( Element of Social Action) ใ น ต า บ ล เข่ื อน ผ า ก ประกอบไปด้วย ต้นแบบสภาเด็กและเยาวชน (Actor) กระบวนการทางสังคมศาสตร์ เป็นแนวทางท่ี เป้าหมายในการยกระดับสภาเด็กจัดกระทาโดยการ คณะผู้วิจัยนามาพัฒนาพัฒนาต้นแบบเยาวชนตาบล ปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Goal or End) สภาเด็กและ เขื่อนผาก โดยนากระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมี เยาวชนมสี ว่ นรว่ มในการกาหนดนโยบาย ขบั เคลอื่ นการ ส่วนร่วม (สุภางค์, 2547) เพื่อพัฒนาตน้ แบบเยาวชน 1) ปฏิบัติการโดยใช้กลไกการสร้างเครือข่าย มีเงื่อนไข สร้างการรับรู้ ตระหนักรู้ถึงความสาคัญของการพัฒนา (Condition) เพื่อการเปล่ียนแปลงตนเอง สามารถสร้าง ชุมชน ทิศทาง แนวทางพัฒนาท่ีเกิดจากความร่วมแรง มลู คา่ และคณุ ค่าร่วมกัน วิธีการ (Means) ในการพฒั นา ร่วมใจ แก้ไขข้อขัดแย้ง 2) กระตุ้นความสนใจสู่ประเดน็ ต้นแบบเยาวชน ปัญหาท่ีเกิดข้ึนในชุมชน เพื่อร่วมกันแก้ไขปัญหาชุมชน 3) การสร้างพฤติกรรมการคิดและวางแผนร่วมกัน และ ดังนั้นการที่จะพัฒนาส่งเสริมให้เยาวชนมี 4) เยาวชนร่วมขับเคลื่อน ผลักดันการพัฒนาชุมชน บทบาทร่วม ในยกระดับชุมชนถ่ินฐานบ้านเกิดของ ตาบลเข่ือนผาก สร้างภาคีเครือข่ายร่วมกันเป็นห่วงโซ่ ตนเอง ภายใต้กระบวนการทางสังคมศาสตร์ใน คณะ ผู้ดาเนินการวิจัย จึงใช้แนวคิด Social Movement วารสารวิิชาการรัับใช้้สังั คม มทร.ล้า้ นนา 63 ปีีที่่� 5 ฉบัับที่�่ 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

(ไชยรัตน์, 2545) หรือประเด็นการเคลื่อนไหวสังคมเพื่อ สภาเด็กและเยาวชน จานวน 5 ราย ท่ีมีประสบการณ์ เสนอแนวทางการจดั การทรพั ยากร มาแล้วไม่น้อยกว่า 2 ปี และ 3) ต้นแบบสภาเด็กและ เยาวชนตาบลเขื่อนผากจานวน 22 ราย รวมทั้งหมด การจัดสรรทรัพยากร ในพ้ืนที่ ผ่านการสร้าง 30 ราย อัตลักษณ์ เยาวชนคนเข่ือนผาก ร่วมคิด ร่วมทา ร่วม จานวนต้นแบบเยาวชนตาบลเขื่อนผาก อาเภอ รักษ์ กลุ่มสภาเด็กและเยาวชนท่ีมีเป้าหมายเดียวกัน พรา้ วจังหวดั เชียงใหม่ (ตารางท่ี 1) และแบง่ สดั สว่ นตาม ในการพัฒนาต้นแบบเยาวชนตาบลเข่ือนผาก อาเภอ เพศดงั แสดงใน (ภาพที่ 1) พร้าว จังหวัดเชียงใหม่ ให้มีภาคีเครือข่ายชุมชน ตาม ตารางท่ี 1 แสดงจานวนต้นแบบสภาเด็กและเยาวชน แนวทางเยาวชนนกั ปฏิบตั ิการเพ่อื ชุมชน ตาบลเขื่อนผาก วิธกี ารดาเนนิ งาน จานวน ปี พ.ศ. ชาย หญงิ วิธีการดาเนินการวิจัยในคร้ังนี้แบ่งได้ 4 ระยะ ดังนี้คือ ระยะท่ี 1 การศึกษาบริบทเชิงพ้ืนที่และการ 2564 9 13 วเิ คราะห์ศักยภาพต้นแบบเยาวชนตาบลเขอ่ื นผาก ระยะ Total 22 คน ที่ 2 การพัฒนาต้นแบบเยาวชนโดยใช้กระบวนการทาง สงั คมศาสตร์ ระยะที่ 3 การปฏิบัติการพัฒนาตนเองของ สัดส่วนจานวนต้นแบบเยาวชน เยาวชนโดยกระบวนการทางสังคมศาสตร์ และระยะที่ 4 ตาบลเข่ือนผาก ณ ปี 2564 การเก็บรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์สังเคราะห์ข้อมูลเพ่ือ ถอดบทเรยี นตน้ แบบเยาวชนนักปฏิบตั ิการเพ่อื ชุมชน 59% 41% คณะผู้วิจัยได้ดาเนินการวิจัยเชิงคุณภาพ ดังน้ี ชาย หญงิ 1) การเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์ 2) การปฏิบัติการ ภาคสนาม และ 3) การจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ ภาพที่ 1 สัดสว่ นจานวนต้นแบบเยาวชนตาบล เ พ่ื อ พั ฒ น า ต้ น แ บ บ เ ย า ว ช น ต า บ ล เ ขื่ อ น ผ า ก โ ด ย ใ ช้ เข่อื นผากทเี่ ขา้ รว่ มโครงการวิจัย กระบวนการทางสังคมศาสตร์แบบมสี ว่ นร่วม กรอบแนวคดิ ในการทาวิจยั กลุ่มเป้าหมายท่ีใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) คณะ กรอบแนวคิดกระบวนการทางสังคมศาสตร์ การพัฒนา บริหารสภาเด็กและเยาวชนตาบลเข่ือนผาก อาเภอ ต้นแบบเยาวชน ตาบลเขื่อนผาก อาเภอพร้าว จังหวัด พร้าว จังหวัดเชียงใหม่ จานวน 4ราย คนที่ได้รับการ เชียงใหม่ แสดง (ภาพ 2) ดงั นี้ แต่งต้ัง 2) เจ้าหน้าท่ีท่ีเกี่ยวข้องในการปฏิบัติงานด้าน ภาพท่ี 2 แสดงกรอบแนวคิดกระบวนการทางสงั คมศาสตรก์ ารพัฒนาต้นแบบเยาวชน 64 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ผลการดาเนนิ งาน ภาพท่ี 3 ภาคสนาม การลงพ้นื ท่ีศึกษาบริบทพืน้ ท่ี ผลการดาเนนิ การวจิ ยั การนากระบวนการทาง และการวิเคราะห์ศกั ยภาพต้นแบบเยาวชน ดังน้ันจากการวิเคราะห์เบ้ืองต้น พบว่า สภา สังคมศาสตร์ มาพัฒนาตน้ แบบเยาวชน ตาบลเขือ่ นผาก อาเภอพร้าว จงั หวดั เชยี งใหม่ ดังน้ี เดก็ และเยาวชนตน้ แบบ ผู้มีส่วนเก่ยี วข้องในพ้ืนทใ่ี นการ ร่วมพัฒนา ขับเคลื่อน ยกระดับศักยภาพของเยาวชน 1. ผลการศึกษาบริบทเชิงพื้นท่ีและวิเคราะห์ แต่ขาดระบบกลไกการบริหารจดั การทดี่ ี ซึ่งเป็นแนวทาง ศักยภาพของตน้ แบบเยาวชน ท่คี ณะผูว้ ิจยั นามาพัฒนาต้นแบบเยาวชนคนเขอ่ื นผาก 1.1 ผลการศึกษาบริบทพื้นที่และการวิเคราะห์ 2. ผลของการพัฒนาต้นแบบเยาวชน ตาบล ศักยภาพต้นแบบเยาวชน พบว่า สภาเด็กและเยาวชน เข่ือนผาก อาเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ ได้ต้นแบบ ตาบลเข่ือนผากถือกาเนิดขั้นเม่ือปีพ.ศ. 2558 โดยจุด เยาวชนโดยใช้กระบวนการทางสังคมศาสตร์ สู่การเป็น เริ่มต้นมีแกนนาท้ังหมด 9 คน ปัจจุบันมี 22 คน ตน้ แบบเยาวชนนักปฏิบตั กิ ารเพอื่ ชมุ ชนคนเข่อื นผาก เป้าหมายของการรวมกลุ่มสภาเด็กและเยาวชน ตาบล ไดต้ น้ แบบ 3 ต้นแบบ ดังนี้คือ เขื่อนผาก เพ่อื สร้างพืน้ ทเี่ รยี นรรู้ ว่ ม ของเด็กและเยาวชน ทากิจกรรมร่วมกันเพ่ือสร้างความสุข การสร้างเสริมให้ ต้นแบบท่ี 1 ต้นแบบเยาวชนผู้ประกอบการ เดก็ และเยาวชนมภี าวะผู้นาผูต้ าม กล้าคิดกล้าแสดงออก ผลิตยาดมสมุนไพรหอมฉยุ การขยายจานวนการรับสมาชิกเพม่ิ ต้นแบบที่ 2 ต้นแบบเยาวชนผู้ประกอบการ โดยทั้งนี้มี องค์การบริหารส่วนตาบลเข่ือนผาก รา้ นกาแฟสตอรี่-คาเฟ่ และ ได้ดาเนินการส่งเสริม สนับสนุน และประสานงานการ ดาเนินการให้คณะบริหารสภาเด็กและเยาวชนได้ ต้นแบบที่ 3 ต้นแบบเยาวชนสร้างนวัตกรรม ดาเนินการคัดเลือกคณะบริหารฯ เม่ือวันท่ี 28 เดือน เพ่ือสงั คม แสดงการดาเนนิ การใน (ภาพที่ 4-7) ดังน้ี พฤศจิกายน พ.ศ. 2563 ซ่ึงตามท่ีพระราชบัญญัติ ส่งเสริมการพัฒนาเด็กและเยาวชนแห่งชาติ พ.ศ.2550 ภาพท่ี 4 แสดงกจิ กรรมตน้ แบบเยาวชนตาบลเข่อื นผาก และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2560 มาตรา 22 (ที่มา:ภาพจากเพจสภาเด็กและเยาวชนตาบลเข่ือนผาก กาหนดให้ดาเนินการจัดให้มีสภาเด็กและเยาวชนขึ้น ,2564) โดยมีสมาชิกประกอบด้วยเด็กและเยาวชนที่อยู่ในเขต พ้ืนที่องค์การบริหารส่วนตาบลน้ัน และให้มีคณะบรหิ าร สภาเด็กและเยาวชนตาบล ประกอบด้วยประธานสภา หน่ึงคน และผู้บริหารอีกไม่เกินยี่สิบคน ซึ่งคัดเลือกจาก สมาชกิ สภาเด็กและเยาวชน เพ่ือใหค้ ณะบริหารสภาเด็ก และเยาวชนตาบล ปรึกษาหารือร่วมกันเพ่ือกาหนด แนวทางในการจัดกิจกรรมเก่ียวกับการพัฒนาเด็กและ เยาวชนในเขตพื้นท่ีตาบล และดาเนินการอ่ืนที่จาเป็น เพ่ือใหบ้ รรลตุ ามวัตถปุ ระสงค์ในการจัดให้มีสภาเดก็ และ เยาวชนตาบล แสดงกจิ กรรมภาคสนาม (ภาพที่ 3) 1.2 สภาพปัญหาที่พบ ในการดาเนินการ วิเคราะห์ศักยภาพสภาเด็กและเยาวชน 1) ขาดแผนการ ดาเนินงานท่ีชัดเจน และขาดการติดตามการดาเนนิ งาน 2) ขาดระบบการบริหารจัดการท่ีดี และ 3) ขาดแรงจูงใจ ในการร่วมเป็นสมาชกิ วารสารวิชิ าการรัับใช้้สัังคม มทร.ล้า้ นนา 65 ปีที ี่่� 5 ฉบับั ที่�่ 1 มกราคม -มิิถุุนายน 2564

ภาพที่ 5 แสดงผลติ ภณั ฑ์ตน้ แบบเยาวชนผปู้ ระกอบการ เข้าใจผู้อื่น ทักษะการแก้ปญั หา ทักษะการรับรู้สมัยใหม่ ยาดมหอมฉยุ ผลผลติ ของตน้ แบบเยาวชนคนเขอื่ นผาก การขับเคล่ือนชุมชนโดยคานึงถึงส่ิงแวดล้อมในชุมชน (ท่ีมา:ภาพจากเพจสภาเด็กและเยาวชนตาบลเขื่อนผาก เป็นองค์ประกอบร่วม แนวทางท่ีได้กล่าวมาข้างต้นเป็น ,2564) วิธีการหรือกลไกท่ีมีความเหมาะสมกับบริบทสังคม เชิงพ้ืนที่ของตาบลเข่ือนผาก เกิดผลสัมฤทธ์ิที่ดีในการ ภาพที่ 6 แสดงผลิตภัณฑ์ร้านสะ-ตอ-ร-ี่ คาเฟ่ พฒั นาตน้ แบบเยาวชนตาบลเขื่อนผาก ทั้งสามต้นแบบ ผลผลติ ของตน้ แบบเยาวชนคนเขือ่ นผาก 2.1 ผลการถอดองคค์ วามรู้ผลสาเรจ็ การพัฒนา (ท่ีมา:ภาพจากเพจสภาเด็กและเยาวชนตาบลเขื่อนผาก, ตน้ แบบเยาวชนคนเข่ือนผาก 2564) ผลการดาเนินการพฒั นาตน้ แบบเยาวชน คณะ เกิดจากการดัดแปลงของศูนย์ประสานงานเด็ก ผู้ดาเนินการ ใช้กระบวนการทางสังคมศาสตร์ในการ ออกแบบแล้วผ่านกระบวนการคิดของสภาเด็กและ พฒั นา และการถอดบทเรียนเยาวชนตน้ แบบเพ่ือการมุ่ง เยาวชน สู่การเป็นชุมชนต้นแบบในการพัฒนาเยาวชนให้คืนถิ่น ภาพท่ี 7 แสดงพ้นื ทีเ่ รียนรู้ร่วมต้นแบบเยาวชนตาบล ฐานบ้านเกิด พบว่า ด้านสังคม มีการคืนถิ่นของคนรุ่น เขือ่ นผาก เป็นพ้ืนที่เรียนรรู้ ่วม และทากิจกรรมร่วมกัน ใหม่ เยาวชนคนเขื่อนผากมีทักษะทางด้านการคิดมี ความหลากหลายทางด้านความคิด ความคิดเก่าผสม อยา่ งสร้างสรรค์ ใหม่ โดยไมเ่ กิดความขดั แย้ง มีทกั ษะการปฏบิ ัติที่ดี และ (ท่ีมา:ภาพจากเพจสภาเด็กและเยาวชนตาบลเขื่อนผาก, มีทัศนคติท่ีดีต่อชุมชนบ้านเกิด ด้านเศรษฐกิจ เกิดการ 2564) จ้างงานในเด็ก เยาวชน เกิดรายได้หมุนเวียนในกลุ่ม ต้นแบบเยาวชนผู้ประกอบการ ด้านวัฒนธรรม ต้นแบบ คณะผู้วิจัยได้นากระบวนการทางสังคมศาสตร์ เยาวชนมีทักษะถ่ายทอดแนวคิดการรักษ์บ้านเกิดผ่าน ประกอบไปด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมอย่างสร้างสรรค์ พ้ืนที่เรียนรู้ร่วมของกลุ่มต้นแบบเยาวชน สามารถเป็น กระบวนสร้างแรงจูงใจ หลักเคารพในตัวบุคคล ตน้ แบบท่ีสามารถขบั เคล่ือนให้เปน็ ท่ีศึกษา เรยี นรู้ การดู หลักคุณประโยชน์ และหลักความยุติธรรม โดยต้นแบบ งานของเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่ มีการสร้างภาคี เยาวชนได้เรียนรู้ผ่านพ้ืนท่ีตาบลเขื่อนผาก นาการวิจัย เครือข่ายเยาวชนระหว่างหน่วยงานการปกครองส่วน เชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) มาร่วมจัดกระทา ทอ้ งถนิ่ รว่ มกันเพือ่ พฒั นาพ้ืนท่ีบ้านเกิดของตนเองตอ่ ไป เพ่อื เปน็ การฝกึ ฝนทกั ษะการสร้างสมั พันธภาพและการ ในกลไกของการบริหารจัดการหรือพัฒนา ต้นแบบเยาวชนนักปฏิบัติการเพ่ือชุมชน สนับสนุนให้มี การจัดตั้งกองทุนคนรุ่นใหม่พัฒนาเข่ือนผาก เพ่ือ 1) พัฒนาศักยภาพและความรอบรู้ด้านการเงินให้กับ เยาวชนในตาบลเข่ือนผาก 2) เพ่ือสร้างการมีส่วนร่วม ของเด็กและเยาวชน และทกุ ภาคส่วนในตาบลเขอื่ นผาก 3) เพื่อสร้างรายได้ให้กับสมาชิก และเกิดแหล่งเงินทุน หมุนเวียนในการนาไปทากจิ กรรมในชุมชน และ 4) มอบ สวัสดิการ ทุนการศึกษา หรือทุนในการทากิจกรรมเพื่อ สรา้ งสรรค์ชุมชน ดังแสดง (ภาพที่ 8) อย่างไรก็ตามคณะผู้วิจัยได้ถอดกระบวนการ ทางสังคมศาสตร์บทเรียนความสาเร็จของการพัฒนา ต้นแบบเยาวชนตาบลเขื่อนผาก อาเภอพร้าวจังหวัด เชียงใหม่ เพ่ือการนาไปใช้ประโยชน์ต่อกลุ่มผู้มีส่วนได้ สว่ นเสียและภาคเี ครอื ขา่ ยท่ีเก่ียวข้องแสดง (ภาพที่ 9 ) 66 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

เข่ือนผากอย่างเข้มแข็ง อันเชื่อมโยงและนาไปสู่การ พัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และประเทศชาติที่ยงั่ ยนื ต่อไป ภาพที่ 8 แสดงสญั ลักษณ์กองทนุ เพื่อช่วยเหลอื สังคม อภิปรายผล (ที่มา:ภาพจากเพจสภาเด็กและเยาวชนตาบลเข่ือนผาก, กลุ่มต้นแบบเยาวชนตาบลเข่ือนผาก เป็น 2564) เยาวชนที่มีศักยภาพและความพร้อมในการพัฒนาและ อตั ลักษณต์ น้ แบบเยาวชน ขับเคล่ือนชุมชนบ้านเกิด ให้ตนเองเกิดการพัฒนา สร้าง รายได้ เพิ่มมูลค่าในต้นทุนทางสังคมมุ่งสู่ความย่ังยืนได้ ภาพที่ 9 โมเดลแสดงกระบวนการทางสงั คมศาสตรเ์ พอ่ื คณะผู้วิจัยจากมหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลล้านนา การพฒั นาต้นแบบเยาวชนคนเข่ือนผาก และผู้มีส่วนไดส้ ่วนเสียในพื้นที่ ได้วางแผน ประสานงาน จะเห็นได้ว่ากระบวนการทางสังคมศาสตร์เป็น ร่วมกันโดยการมีสว่ นร่วม แนวทางร่วมกันในการพฒั นา ทักษะให้กับต้นแบบเยาวชน เพื่อสร้างเยาวชนรุ่นใหม่ อกี วธิ ีการหนึ่งในการพฒั นาสงั คม ชุมชน อยา่ งย่ังยนื โดย ในยุคโควิด-19 ให้เรียนรู้ และอยู่ร่วมกันในสังคมภายใต้ ใหค้ วามสาคญั กับการเปน็ พฒั นาตน้ แบบเยาวชนในพนื้ ท่ี บริบทเชิงพ้ืนที่ ภายใต้กระบวนการทางสังคมศาสตร์ เป็นฐานการพัฒนาบ้านเกิด เยาวชนได้เห็นคุณค่าและมี โดยปัจจัยกาหนดการกระทาร่วมกันทางสังคม ในตาบล ทัศนคติท่ีดีต่อการพัฒนาร่วมกันที่ชัดเจน การใช้ เขื่อนผาก ประกอบไปด้วย ต้นแบบสภาเด็กและ ศักยภาพและทรัพยากรในชุมชนตาบลเข่ือนผากที่มีอยู่ เยาวชน) เป้าหมายในการยกระดับสภาเด็กจัดกระทา เป็นหลัก จัดสรรทรัพยากรร่วมกันอย่างยุติธรรม และ โดยการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม สภาเด็กและเยาวชน การมีส่วนร่วมตั้งแต่การกาหนดเป้าหมายและตัดสินใจ มีส่วนร่วมในการกาหนดนโยบาย ขับเคล่ือนการ ใ น กิ จ ก ร ร ม ท่ี เ ก่ี ย ว ข้ อ ง กั บ ต น เ อ ง แ ล ะ ส ภ า เ ด็ ก แ ล ะ ปฏบิ ตั ิการโดยใช้กลไกการสรา้ งเครือขา่ ย มเี งื่อนไข เพ่อื เยาวชน การสนับสนุนให้ทุกคนได้รับการพัฒนาเต็ม การเปลี่ยนแปลงตนเอง สามารถสร้างมูลค่า และคุณคา่ ศักยภาพและกาลังความสามารถ การแบ่งปันและการ ร่วมกัน วธิ ีการ ในการพัฒนาตน้ แบบเยาวชน แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน และการสร้างพื้นเรียนรู้รว่ มท่ี ใ ห้ เ อ้ื อ ต่ อ ก า ร เ รี ย น รู้ แ ล ะ ท า กิ จ ก ร ร ม ร่ ว ม กั น อ ย่ า ง อย่างไรก็ตามความเป็นหน่ึงเดียวกันของสังคม สร้างสรรค์ ก่อเกิดพลังการเรียนรู้อย่างเป็นธรรมชาติ นั้นถือเป็นความฝันและเป้าหมายที่ทุกประเทศทั่วโลกมี อันเป็นรากฐานการพัฒนาสภาเด็กและเยาวชนตาบล ความต้องการร่วมกัน โดย Durkheim ได้กล่าวเรียกว่า ความเป็นหนึ่งเดียวกันว่า Solidarity (สามชาย, 2541) หรือแม้กระทั่งนักพัฒนา แนวคิดเชิงโครงสร้างและ หน้าท่ีจนได้ชื่อว่า Parsonian Functionalism ของ Parsons ซ่ึงก็ได้เรียก ความเป็นหน่ึงเดียวกัน น้ีว่า Social Unity ซึ่งปัจจุบันถูกนามาใช้ในการพัฒนาสงั คม และชุมชน และให้สอดคล้องกับแนวคิดความย่ังยืนตาม แผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปขี องไทย (ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี พ.ศ.2561-2580) นั้น เพ่ือการพัฒนาท่ีสามารถสร้าง ความเจริญ รายได้และคุณภาพชีวิตของประชาชน ให้ เพ่ิมขึ้นอย่างต่อเน่ือง ซ่ึงเป็นการเจริญเติบโต ของ เศรษฐกจิ ท่อี ยบู่ นหลกั การใช้การรักษาและการฟ้ืนฟฐู าน ทรพั ยากรธรรมชาติอยา่ งยั่งยืนไมใ่ ช้ทรัพยากรธรรมชาติ จนเกินพอดีไม่สร้างมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อม จนเกิน ความสามารถในการรองรับ และเยียวยาของระบบ นิเวศน์ การผลิตและการบริโภคเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม วารสารวิชิ าการรับั ใช้้สัังคม มทร.ล้า้ นนา 67 ปีีที่่� 5 ฉบับั ที่่� 1 มกราคม -มิถิ ุนุ ายน 2564

และสอดคล้องกับ เป้าหมายการพัฒนาท่ียั่งยืนของ ว่าการท่ีงานหน่ึงงานจะสาเร็จได้น้ันต้องอาศัยความ สหประชาชาติ (Sustainable Development Goals: ร่วมมือของคนในหมู่คณะ หรือคนในชมรมร่วมมือกัน SDGs) ทรัพยากรธรรมชาติมีความอุดมสมบูรณ์มากขึ้น ทางานและยังทาให้พวกหนูได้ลองปฏิบัติหรือลองลงมือ และส่ิงแวดลอ้ มมคี ุณภาพดีขึน้ คนมคี วาม รบั ผิดชอบตอ่ ทาในงานท่ตี นเองไม่เคยทามากอ่ น สังคม มีความเอ้ืออาทร เสียสละเพื่อผลประโยชน์ ส่วนรวม รัฐบาลมีนโยบายท่มี ุ่ง ประโยชนส์ ว่ นรวมอยา่ ง ต้นแบบ 005 ช่วยเหลือชมุ ชนและสงั คม ยั่งยืน และให้ความสาคัญกับการมีส่วนร่วมของ เป็นประสบการณ์ใหม่ๆท่ีได้ลงมือทาการท่ีเราได้เข้ามา ประชาชน และทุกภาคส่วน ในสังคมยึดถือและปฏิบัติ เป็นส่วนหน่ึงของสภาเด็กนั้นเราได้รับทักษะต่างๆ ไม่วา่ ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพ่ือการพัฒนาใน จะเป็นการกล้าแสดงออก ได้มิตรภาพและได้เป็นส่วน ระดบั อยา่ งสมดุล มี เสถยี รภาพ และยัง่ ยืน หน่ึงของชุมชนและได้มีจุดยืนท่ีแม้ว่าเราจะเป็นเสียง เล็กๆ แต่เราสามารถท่ีจะทาให้คนส่วนมากมาสนใจเรา เพ่อื เสนอแนวทางการจัดสรรทรัพยากรในพน้ื ท่ี ได้และได้รับความรู้ในการแก้ปัญหา ในชุมชนและใน ผ่านการสร้างอัตลักษณ์ เยาวชนคนเขื่อนผาก ร่วมคิด ชีวิตประจาวันและอีกอย่างหนึ่งก็คือการท่ีเราได้ฝึก ร่วมทา ร่วมรักษ์ กลุ่มสภาเด็กและเยาวชนที่มีเป้าหมาย ทักษะในการทางานและในการฝึกประสบการชีวติ จริง เดียวกัน ผลจากการสัมภาษณ์ต้นแบบเยาวชน สรุปผล การสะท้อนคิด (Reflection) หลังการเข้าร่วมพัฒนา ต้ น แ บ บ 006 ไ ด้ ใ ห้ พ้ื น ท่ี ใ น ก า ร แ ส ด ง ดังน้ี ความสามารถของตนเอง พ้ืนท่คี วามคดิ ทีเ่ ราอยากจะพดู ให้เราทาอะไรหลายๆ อย่างด้วยตัวเอง ประสบการณท์ ี่ ต้นแบบ 001 การเข้ามาเป็นสภาเด็กเยาวชน ได้จากในน้ีมันก็ไม่ได้จะมีได้ง่ายๆ แต่เนื่องจากมีผู้ใหญ่ เป็นการหล่อหลอมบ่มเพาะ ให้มีความรู้ทักษะ เป็นการ หลายๆ ท่านพ่ีๆ หลายๆ คนเห็นในความสามารถของ พัฒนาตัวเองเพ่ือสู่เป้าหมายชีวิตท่ีวางไว้ ได้มีมิตรภาพ ตนเอง จึงทาใหม้ ีสภาเด็กและเยาวชนถงึ ทกุ วันนี้ หลากหลายมีความกล้าแสดงออกดา้ นการพูด ต้นแบบ 007 การได้เป็นสภาเด็กและเยาวชน ต้นแบบ 002 การท่ีได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของ ไดใ้ ห้ทกั ษะความรูใ้ ห้ตัวเองและทุกๆ คนในทุกๆ เร่อื งไม่ สภาเด็กได้ปรับเปล่ียนมุมมองแนวคิดและวธิ ีการทางาน ว่าจะเป็นการช่วยเหลือการมีส่วนร่วมในการทาหน้าท่ี เพ่ือสังคม จากเด็กท่ีเห็นแก่ตัวเป็นใหญ่ กลายเป็นเดก็ ที่ ต่างๆ แล้วยังได้รู้วิธีการแก้ปัญหาการใช้ชีวิตในสังคม พยายามเข้าใจหลายๆ ฝ่าย จากคนท่ีไม่อยากยุ่งวุ่นวาย ได้รับมิตรภาพดีดี ได้มีส่วนร่วมอย่างท่ีแท้จริงแล้วสนุก กับใครเป็นคนท่ีอยากเข้าหาคนมากขึ้น จากการท่ีได้ทา ไปกับมนั ซง่ึ เปน็ สิ่งที่ดีเพราะดตี อ่ ตัวเองและทกุ ๆคน กจิ กรรมและคลกุ คลีกบั กล่มุ คนหลากหลายรปู แบบ ชว่ ย ในเร่ืองของการวางตัวท่ีดีรู้ว่าสถานการณ์ไหนควรทา ต้นแบบ 008 ไดฝ้ ึกประสบการณ์ต่าง ๆ และ อย่างไร ใช้คาพูดเป็น และถ่ายทอดออกได้ ในฐานะที่ การทางานร่วมกันมีความสามัคคีรับฟังความคิดเหน็ ของ เป็นสภาเดก็ คนแรกและอยู่มานานมันทาให้เราได้บีบคนั้ ผู้อื่น จากเด็กที่คิดแตเ่ ท่ียวพอมาเป็นสภาเด็กได้ทาอะไร ตัวเองให้เป็นผู้นาในการทากิจกรรมต่างๆ ในการพูดคุย ต่างๆ มากมายทาให้ฉันสนุกไปกับมันจากเด็กติดเท่ียวก็ ต่างๆ มันเป็นการสรา้ งทักษะไปโดยปริยาย โดยนกึ เสมอ กลายเป็นคนมีความคิดพอสมควรโตข้ึนมามาก สภาเด็ก ว่าการทากจิ กรรมพี่โตต้องเป็นตวั อย่างถ้าพี่ทาไดน้ ้องจะ มอบความสุขและรอยยิ้มมากมายให้ฉันและเพื่อนหรือ ทาตามนนั้ ก็ไมย่ าก มติ รภาพ ตน้ แบบ 003 เมอื่ ได้กา้ วเขา้ มาเปน็ สมาชิกสภา ผ ล จ า ก ก า ร ส ะ ท้ อ น ค ว า ม คิ ด ข อ ง ต้ น แ บ บ เด็กและเยาวชนรู้สึกเต้นต่ืนท่ีได้มาทางานร่วมกับสภา เยาวชนในกระบวนการทางสังคมศาสตร์: บทเรียน เด็กได้สอนอะไรหลายๆอย่างไม่ว่าจะเป็นความกล้า ความสาเร็จของการพัฒนาต้นแบบเยาวชน ตาบล แสดง กล้าคิด กล้าทา การคิดกระบวนการ การ เข่ือนผาก อาเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ สามารถ ชว่ ยเหลอื ชุมชนและสงั คม ยกระดับคุณภาพชีวิตของเยาวชนได้ เยาวชนสามารถ สร้างสรรค์สังคมและบ่มเพาะตนเองเป็นต้นกล้าที่ดีมี ต้นแบบ 004 เม่อื หนไู ด้กา้ วเข้ามาเปน็ ส่วนหนง่ึ คุณภาพต่อไปอย่างมีคุณค่าและสร้างมูลค่าให้กับชีวิต ของสภาเด็กนั้นทาใหห้ นูไดต้ ระหนกั หรือทาให้หนรู ู้ ตนเองตอ่ ไปในอนาคต 68 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ขอ้ เสนอแนะจากการทาวจิ ัย สามชาย ศรีสันต์. 2541. ความเป็นปึกแผ่นในความ 1.ใ น ก า ร พั ฒ น า ต้ น แ บ บ เ ย า ว ช น ค ว ร จั ด สัมพันธุ์ระหว่างบุตรผู้เป็นแรงงานย้ายถิ่นกับ บิดามารดา: การศึกษาตามแนวทฤษฎีการ กิจกรรมท่ีเสริมสร้างประเพณี ความเช่ือ และวิถีชีวิตที่ดี แลกเปลี่ยน. วิทยานิพนธ์ปริญญา มหาบัณฑิต งามของคนในพื้นที่ ตลอดไปจนถึงคุณธรรมและศีลธรรม มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์. อันดี ด้วยการสร้างพลังให้เกิดค่านิยม หรือ บรรทัดฐาน ของสังคม อันเป็นรากฐานที่แข็งแกร่งเป็นแนวทางใน สุธิดา พัฒนศรีวิเชียร. 2562.พลังของสื่อสังคมกับการ การพัฒนา ควบคุม ดูแล และขัดเกลา อันจะทาให้เกิด ขับเคลื่อนขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมใหม่. ความเปน็ หน่งึ เดียวกันของสังคม สั ง ค ม แ ห่ ง ก า ร เ รี ย น รู้ เ พ่ื อ ก า ร ป รั บ เ ป ล่ี ย น ก ร ะ บ ว น ทั ศ น์ เ ชิ ง บ ว ก ส า ห รั บ ชุ ม ช น . 2. องค์การบริหารส่วนท้องถ่ินควรสร้าง วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, สาขาวิชา รูปแบบการจัดการความรู้เพ่ือการเป็นองค์กรแห่งการ การศึกษานอกระบบโรงเรียน ภาควิชาการศกึ ษา เรียนรู้ของชุมชน จะต้องดาเนินการอย่างต่อเน่ือง ต ล อด ชี วิ ต ค ณ ะ ค รุ ศ าส ตร์ จุ ฬ า ลงกรณ์ จาเป็นต้องให้กลุ่มสภาเด็กและเยาวชนร่วมแสดง มหาวทิ ยาลัย. ข้อคิดเห็น ร่างวิสัยทัศน์ พันธกิจ และนโยบายของ องค์กรในด้านการจัดการความรู้เพื่อการเป็นองค์กรแห่ง สุภางค์ จันทวานิช. 2547. วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ. การเรียนรู้ให้ชัดเจน ทั้งนี้เพ่ือความเข้าใจใน เป้าหมาย กรงุ เทพฯ.สานกั พิมพจ์ ฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั เดียวกันและใหท้ นั กบั ยคุ แหง่ การเปลี่ยนแปลงทางสังคม ตลอดเวลา เพ่อื ให้สภาเดก็ และเยาวชน สานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แ ห่ ง ช า ติ ส า นั ก น า ย ก รั ฐ ม น ต รี ( 2559) . 3. ควรมีการวิจัยยกระดับผลิตภัณฑ์ของ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับท่ี ผู้ประกอบการเยาวชนต้นแบบให้สู่วิสาหกิจชุมชน เพื่อ 12 (พ.ศ.2560-2564). กรุงเทพฯ. เพ่มิ ช่องทางการจาหนา่ ยและสรา้ งรายไดอ้ ยา่ งตอ่ เน่อื ง และสรา้ งภาคเี ครือข่ายรว่ มกนั ระหว่างหนว่ ยงานอื่น Durkheim, E. 1956. The Division of Labor in บรรณานกุ รม Society. New York: Free Press. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์. Hunter, A. 2 0 0 4 . Knowledge Skills Attitudes 2560. พระราชบัญญัติส่งเสริมการพัฒนาเด็ก and Experiences Necessary to Become และเยาวชนแห่งชาติ (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2560. Globally Competent. Lehigh University. กรุงเทพฯ ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. 2545. ขบวนการเคลอื่ นไหว IIED (International Institute for Environment and ทางสังคมรูปแบบใหม่. กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์ Development). 2016. The green climate วิภาษา. fund accreditation process: Barrier or พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตโต). 2541. การศึกษากับการ opportunity, sustainable development วิจัยเพื่ออนาคตของประเทศไทย. กรุงเทพฯ: goals (SDGs) and post-2015 agenda. ธรรมสาร Retrieved February 3, 2016, from www.iied. สานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม org. แห่งชาติ. 2560. แผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580) . กรุงเทพฯ สานักงาน Landecker, S. 1 9 5 1 . Type of Integration and เลขานุการคณะกรรมการยทุ ธศาสตร์ชาติ. Their Measurement. The American Journal of Sociology. 56, 332-340. UNESCO., 2014. Global Citizenship Education –Preparing learners for the challenges of the twenty-first century. Paris. วารสารวิิชาการรับั ใช้้สัังคม มทร.ล้า้ นนา 69 ปีีที่่� 5 ฉบัับที่�่ 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

การพฒั นาระบบสูบนา้ พลังงานแสงอาทติ ย์รว่ มกบั ระบบ IoT แบบไฮโดรกริด เพ่อื ฟ้ืนฟูนิเวศป่าชุมชน Developing a Solar Water Pumping System in Combination With a Hydro-grid IoT System to Restore Community Forest Ecosystems. ปรชี า ศรีประภาคาร1* พีระยศ แขง็ ขัน2 มณีรัตน์ วงษซ์ ้ิม3 วสิ ตู ร์ ยังพลขนั ธ์4 และ สักรนิ ทร์ แซ่ภู่5 Preecha Sriprapakhan1* Phirayot Khaengkhan2 Manirath WongSim3 Visuth Youngpolkhan4 and Sakkarin Sapu5 1ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควชิ าฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม 2ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควชิ าเทคโนโลยกี ารเกษตร คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม 3ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควชิ าคอมพวิ เตอร์ธรุ กิจ คณะการบญั ชแี ละการจัดการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 4ผู้เชยี่ วชาญดา้ นการจัดการธนาคารน้าใต้ดิน สมาคมพลงั งานทดแทนส่ชู ุมชนแห่งประเทศไทย 5ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ สาขาสถาปัตยกรรมผงั เมือง คณะสถาปตั ยกรรมศาสตร์ ผงั เมืองและนฤมิตศลิ ป์ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม 1Asst. Prof, Physics Department ,Faculty of science, Mahasarakham University 2Asst. Prof., Agricultural technology Department ,Faculty of technology, Mahasarakham University 3Asst. Prof., Mahasarakham Business School, Mahasarakham University 4Ground Water Bank Management Specialist , Thailand Renewable Energy for Community Association (TRECA) 5Asst. Prof., Faculty of Architecture, Urban Design & Creative Arts, Mahasarakham University *E-mail : [email protected], เบอร์โทรศพั ท์ 082-6298916 บทคดั ย่อ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์ในการพัฒนาและสร้างระบบสูบน้าพลังงานแสงอาทิตย์ร่วม IoT แบบไฮโดรกริด ส้าหรับฟ้ืนฟูนิเวศป่าชุมชนเพ่ือการปลูกไผ่แคนเพื่อท้าให้ระบบนิเวศป่าชุมชนฟื้นตัวจากการขาดน้า และส่งเสริมการ เตบิ โตของไผ่ และยกระดับมาตรฐานการบริหารจดั การนา้ ในปา่ ชุมชนบ้านทา่ เรือ ต้าบลท่าเรอื อ้าเภอนาหว้า จังหวัด นครพนม โดยการวิจัยแบ่งออกเป็น 4 ข้ันตอนดังน้ี 1. กระบวนการวิเคราะห์การประเมินและตรวจสอบ สภาพแวดลอ้ มสังคมและชุมชน ดว้ ยวิธีการระดมความคิดเห็นโดยการสนทนากลุ่มเจาะจง (Focus group) และวิธีการ มีส่วนร่วมในการออกความคิดเห็น-ร่วมออกแบบ (Participatory design, Co-design) 2. การวิเคราะห์ข้อมูล 3. การออกแบบติดต้ังระบบและเคร่ืองมือ และ 4 การประเมินผลการด้าเนินการและวิเคราะห์ข้อมูลจากผลการวจิ ยั พบวา่ กจิ กรรมในขน้ั ตอนท่ี 1 และ 2 เป็นการประชมุ เพ่อื ระดมความคดิ เห็นพบวา่ ปัญหาที่แทจ้ ริงของปา่ ชมุ ชนคือการ ขาดน้าในหนา้ แล้ง จึงได้รว่ มกันออกแบบการฟื้นฟปู า่ ชมุ ชนโดยเลือกพน้ื ทีน่ า้ รอ่ ง 2 โซน มีประชากรไผ่จา้ นวน 84 ต้น และชุมชนต้องการระบบสูบนา้ พลงั งานแสงอาทิตย์ พร้อมระบบ IoT และต้องการการรดน้าโดยไม่ให้มีการสูญเสยี น้า จึงส่งผลให้เลือกระบบธนาคารน้าใต้ดินแบบปิดมาใช้ และได้ออกแบบกรอบการด้าเนินงาน ขั้นตอนท่ี 3 ด้าเนินการ ติดตั้งระบบสูบน้าพลังงานแสงอาทิตย์ขนาด 1,500 วัตต์พร้อมระบบ IoT ร่วมธนาคารน้าใต้ดินที่เจาะหลุมลึก 80 เซนติเมตร และในขั้นตอนที่ 4 คือการประเมินผลกระทบด้านชุมชน พบว่าโครงการน้ีช่วยส่งเสริมให้กิจการชุมชน เติบโตได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่วนผลกระทบด้านส่ิงแวดล้อมพบว่าประชากรไผ่มีความเจริญเติบโตข้ึนเป็น 114 ต้น จากเดมิ 84 ต้น สามารถลดการใชพ้ ลังงานได้ 1,314 กิโลวัตต์ชวั่ โมงต่อปี ประหยดั เวลาในการรดน้าได้วันละ 3 ชั่วโมง จากการประยกุ ต์ใช้ระบบ IoT และลดการปลดปล่อย CO2 ได้ 306.35 กิโลกรัมต่อปี สุดท้ายคือผลกระทบดา้ นสงั คม และเศรษฐศาสตร์ พบว่าสามารถลดตน้ ทนุ จากการน้าเข้าไผ่อย่างน้อยปลี ะ 50,000 บาท มีความสามารถในการผลิต วารสารวิชิ าการรัับใช้ส้ ัังคม มทร.ล้้านนา 71 ปีีที่�่ 5 ฉบัับที่�่ 1 มกราคม -มิิถุุนายน 2564

สินค้าได้ทันตลาด ชุมชนท้าเกษตรผสมผสาน สร้างรายได้แก่ครัวเรือนมากข้ึน ลดปัญหาการเดินทาง และลดความ เสีย่ งตอ่ การแพรเ่ ช้ือโควิด 19 ไดโ้ ดยอ้อมอีกด้วย. ค้าส้าคัญ ระบบสูบน้าพลงั งานแสงอาทติ ย์ การฟืน้ ฟูป่าชมุ ชน ระบบไฮโดรกรดิ ABSTRACT The purpose of this research is to develop and construct a solar water pumping system with IoT system to restore community forest ecosystems and bamboo planting to restore community forest ecosystems in Ban Tha Ruea Community, Tha Ruea Sub- district, Na Wa District, Nakhon Phanom Province. The research was divided into 4 steps as follows: 1) the process of analyzing, assessing, and examining the social and community environment by focus group discussion, participation design and co- design methods 2) data analysis 3) design and installation of systems and measurement and 4) project performance evaluation. From the result, it was found from the brainstorm for data collecting and analysis in the activities in steps 1 and 2 that the root cause in community forests was the lack of water in the summer season. Therefore, the community forest restoration project had been designed by the community by selecting 2 pilot zones with a population of 84 bamboo trees, and the community needed a solar pumping system with IoT and watering without water loss. Step 3: a 1,500 watt solar pumping system with IoT and 80 cm depth of a close system groundwater bank was designed and Installed. And from the community impact assessment in step 4 showed that this project can help to promote community affairs to grow efficiently. Environmental impact showed that the bamboo population has grown up to 114 trees, reduced energy consumption by 1,314 kilowatt-hour per year, reduced watering time 3 hours per day from IoT application, and CO2 emission reduction by 306. 35 kilograms per year. Finally, the impact on social and economy showed that this project was able to reduce the importing cost of bamboo at least 50,000 baht per year, enhance the ability to produce products in timely manner market, create intergrated agriculture, generate more income for households, reduce travelling problems and also reduce the risk of indirect transmission of COVID-19. Keywords Solar pumping system, Community Forest Restoration, Hydro grid system บทนา้ ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตเครื่องดนตรีพื้นบ้าน โดย บ้านท่าเรือ ต้ังอยู่ในพื้นท่ี ต้าบลท่าเรือ อ้าเภอ การอนรุ ักษก์ ารทา้ เคร่อื งดนตรีพื้นบ้านอสี าน คอื การทา้ แคน โหวต พิณ และโปงลาง นับเป็นเอกลักษณ์ท่ีสร้าง นาหว้า จังหวัดนครพนม เป็นชุมชนที่ชาวบ้านส่วนใหญ่ คุณค่า และรายได้ให้แก่ชุมชนอย่างมาก โดยทุกปี มีอาชีพท้านาเป็นหลัก และมีการผลิตเคร่ืองดนตรี ชาวบ้านท่าเรือจะมีเงินหมุนเวียนสะพัดจากการผลิต พ้ืนบ้านเป็นอาชีพเสริม มีจ้านวนประชากร 600 เคร่ืองดนตรีอีสาน ส่งออกขายปีละกว่า 10 ล้านบาท ครัวเรือน โดยบ้านท่าเรือนั้นถือว่าเป็นแหล่งผลิตเครื่อง สร้างรายได้ในครัวเรือนเดือนละประมาณ 20,000- ดนตรีพ้ืนบ้านอีสานที่ใหญ่ท่ีสุดในประเทศไทยจนได้รับ 30,000 บาท โดยการท้าแคนน้ันชาวบ้านจะใช้ไผ่เฮี๊ยะ ฉายา “หมู่บ้านแห่งเสียงดนตรี” สืบสานวัฒนธรรมและ 72 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ที่ชาวบ้านเรียกว่า “ไผ่แคน” ปัจจุบันไผ่แคนส่วนใหญ่ หรือไม่ก็ทิศเหนือ เพ่ือท้าการระบุพิกัดให้เหมาะสมและ น้ันน้าเข้าจากต่างประเทศ เป็นมูลค่าท่ีน้าเข้าไม่ต้่ากว่า สามารถให้นา้ ไหลใต้ดินไดท้ ัว่ ถึงและเปน็ ไปตามหลักทาง 5 ลา้ นบาทต่อปี ปจั จุบนั ชาวบ้านมปี ่าชมุ ชนอยู่ประมาณ ธรรมชาติ แสดงดังภาพที่ 1 40 ไร่ จึงเกิดความพยายามท่ีจะท้าการปลูกไผ่เองโดย ประชากรไผ่ท่ีปลูกไว้ 600 ต้น เพื่อจะลดต้นทุนวัตถุดิบ ภาพที่ 1 ระบบไฮโดรกรดิ จากการน้าเข้าไผ่ แต่ด้วยปญั หาการขาดแคลนนา้ เพราะ หลักของการบริหารจัดการน้า (Agricultural ไม่มีแหล่งน้าสาธารณะ และไม่มีทุนทรัพย์ส้าหรับการ Technology, 2019) ที่ถูกต้องและให้ประสบผลส้าเร็จ เจาะบ่อบาดาล และไม่มีเวลาเพียงพอกอปรกับต้นทุน ต้องอาศยั หลกั การและวิธีการดังน้ี ทางพลังงานในการมาบริหารจัดการสูงท้าให้ต้องละทิ้ง 1. หลักการทางด้านวิทยาศาสตร์ คือ แรง การปลูกไปปล่อยใหเ้ กดิ ความเสียหายจากความแหง้ แล้ง เหวีย่ งของโลก แรงดึงดดู ของโลก แรงดนั นา้ 2. หลักการทางด้านธรณีวิทยา คือ ลักษณะ ปัจจุบันเทคโนโลยีด้านการบริหารจัดการน้ามี ทางด้านกายภาพทางธรณี เช่น ช้ันหิน ช้ันดิน และชนดิ ค่อนข้างมาก เช่นการประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศเพื่อ ของดนิ มาจัดการน้า การใช้ธนาคารน้าใต้ดิน รวมถึงการใช้ 3. หลักการทางด้านภูมิศาสตร์และสังคม คือ พลังงานแสงอาทิตย์เพื่อการสูบน้าเพ่ือการเกษตร เป็น สภาพแวดล้อม ท่ีต้ัง สภาพพ้ืนที่สูงต่้า อากาศ ความชืน้ ต้น ระบบไฮโดรกริดก็เป็นอีกวิธีหน่ึงที่สามารถบริหาร เป็นตน้ จัดการพื้นท่ีป่าได้โดยระบบน้ีเป็นการประยุกต์ใช้ระบบ ธนาคารน้าใต้ดิน (องค์การบริหารส่วนต้าบล การจัดการแบบกริด (Grid to grid) การสูบน้าพลังงาน เก่าขาม, 2561) , (Chanklom A, 2019) , (Pongphit แสงอาทิตย์ (Solar pump) ธนาคารน้าใต้ดินระบบ S, 2019) และ (Suthison R, 2017) คือการท้าธนาคาร ปิดรว่ ม (Close system ground water bank) กบั การ น้าใต้ดินระบบปิด คือการเติมน้าลงใตด้ ินในระดับบนสุด บรหิ ารจัดการดว้ ยอินเทอร์เนตเพ่ือทุกสรรพสิ่ง (IoT) ของน้าใต้ดินท่ีเปลือกโลกช้ันผิวดิน (Water table) ซ่ึง เป็นเขตท่ีมีอากาศแทรกในข้ันหิน (Zone of aeration) ดังน้ัน งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการน้า เม่ือเติมน้าฝนลงท่ี Zone of aeration สามารถเติมได้ เคร่ืองมือระบบสูบน้าพลังงานแสงอาทิตย์ และการ อย่างมหาศาลไม่มีที่สิ้นสุด การท้าบ่อธนาคารน้าใต้ดิน จัดการน้าแบบระบบไฮโดรกริด (Hydrogrid system) ระบบปิดเป็นเพียงบ่อน้าเล็กๆ เติมน้าลงไปใต้ดินได้ เป็นเคร่ืองมือในการบริหารจัดการน้าเพ่ือเพิ่มศักยภาพ เร่ือยๆ ทุกครั้งท่ีฝนตกมี แต่น้าจมหายลงใต้ดินไม่มี และประสิทธิภาพการจัดการน้าให้ตรงกับโจทย์ปัญหา น้าล้นบ่อเพราะน้าใต้ดินในช้ันน้ีได้เชื่อมธารน้ากับ ของชุมชนเพ่ือฟ้นื ฟูสภาพปา่ และการปลกู ไผ่เพ่อื สง่ เสริม หนอง, บงึ , ล้าหว้ ย, ล้าน้า, แม่น้า, และทะเลไม่มีท่ีสน้ิ สดุ การด้าเนินธุรกิจของชุมชนโดย จากผลการวิจัยคาดว่า แสดงดงั ภาพที่ 2 จะมีการเพ่ิมประชากรป่าไผ่รวมไปถึงการลดรายจ่าย เพ่ิมรายไดใ้ หก้ บั ชุมชนมากขึ้นอย่างเปน็ รูปธรรม ทฤษฎีและงานวจิ ัยท่ีเกย่ี วข้อง ระบบไฮโดรกริด คือ ระบบการบริหารจัดการ น้า โดยการใช้ระบบสูบน้าเป็นส่วนต้นก้าลังการส่งน้า ทางท่อ และใช้ระบบธนาคารน้าใต้ดินระบบปิดเป็น จุดรับน้า โดยการจัดการพื้นที่น้ันจะท้าการวางผังโดยใช้ แบบตารางและก้าหนดจุดจ่ายน้า โดยการใช้ประชากร ต้นไม้และทิศการไหลของน้าตามศาสตร์ธนาคารน้า ใต้ดิน คือน้าในระดับน้าใต้ดินหรือน้าบาดาลจะไหลจาก ทิศตะวันตกไปทิศตะวันออก และจากทิศเหนือไปใต้ ดังนั้นการขุดบ่อเติมน้าหลักต้องอยู่ทางทิศตะวันตก วารสารวิิชาการรัับใช้ส้ ัังคม มทร.ล้้านนา 73 ปีีที่�่ 5 ฉบัับที่�่ 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

ภาพท่ี 2 ระบบธนาคารน้าใต้ดนิ แบบปิด ใช้การควบคุมการท้างานของสูบน้า ซ่ึงเคร่ืองควบคุม (ท่มี า : องคก์ ารบริหารสว่ นตา้ บลเกา่ ขาม, 2561) การทา้ งาน แผงวงจรควบคุมการทา้ งานของระบบสูบน้า เคร่ืองควบคมุ การประจแุ บตเตอรี่ และแบตเตอรี่ ระบบสบู นา้ พลงั งานแสงอาทิตย์ (มหาวทิ ยาลัย นเรศวร, มปพ) คอื การประยกุ ตน์ า้ แผงเซลลแ์ สงอาทติ ย์ แบตเตอร่ี (Battery) คืออุปกรณ์ท่ีท้าหน้าที่ มาใช้ในการผลิตพลังงานไฟฟ้าให้กับระบบสูบน้าเป็น จัดเกบ็ พลังงานเพื่อไวใ้ ช้ต่อไป ถือเป็นอปุ กรณ์ทส่ี ามารถ ระบบเซลล์แสงอาทิตย์แบบอิสระ โดยไม่มีการเชื่อมต่อ แปลงพลังงานเคมีให้เป็นไฟฟ้าได้โดยตรงด้วยการใช้ เขา้ กับสายสง่ ของการไฟฟา้ เซลล์กัลวานิก (Galvanic cell) ที่ประกอบด้วยขั้วบวก และข้วั ลบ ส่ ว น ป ร ะ ก อ บ ข อ ง ร ะ บ บ สู บ น้ า พ ลั ง ง า น แสงอาทติ ยส์ ว่ นประกอบหลกั ของระบบจะประกอบด้วย ปั๊มสูบน้าพลังงานแสงอาทิตย์ (Solar pump) แผงเซลล์แสงอาทิตย์ (Solar panel, PV) ระบบควบคุม คือ ป๊ัมสูบน้าท่ใี ชพ้ ลังงานไฟฟ้าที่ผลติ ได้จากระบบ ผลิต ทางไฟฟ้า (Controller) เครื่องแปลงกระแสไฟฟ้า ไฟฟ้าด้วยแผงเซลล์แสงอาทิตย์ เพ่ือสูบน้าไปยังแปลง ส้าหรับสบู น้า (Inverter) และปม้ั สูบนา้ (Motor pump) เกษตร โดยรายละเอียดสว่ นประกอบแสดงดงั ภาพท่ี 3 อินเทอร์เนตเพื่อทุกสรรพสิ่ง (Internet of ภาพที่ 3 ระบบสบู นา้ พลงั งานแสงอาทิตย์ Things) (Buyya Rajkumar. , Vahid Dastjerdi Amir, (ทม่ี า : http://www.suntechsolarindi.com) 2016) คือระบบที่ใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ สามารถเช่ือมโยงหรือส่งข้อมูลถึงกันไดด้ ้วยอินเทอร์เน็ต โดยไม่ต้องป้อนข้อมูล การเชื่อมโยงน้ีท้าให้สามารถ ส่ังการควบคุมการใช้งานอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ ผ่านทางเครือข่ายอินเตอร์เน็ตได้ ไปจนถึงการเชื่อมโยง การใช้งานอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ ผ่านทาง เครือข่ายอินเตอร์เน็ตเข้ากับการใช้งานอ่ืนๆ จนเกิดเป็น ระบบอจั ฉรยิ ะ Smart ตา่ งๆ ได้แก่ Smart device โดย ระบบท่ีน้ามาใช้คือระบบตรวจวัดความช้ืนของดินและ ระบบการควบคุมด้วยอินเทอร์เนต หรือเรียกง่ายๆ ว่า ระบบสมาร์ทฟาร์ม (Smart farming) เป็นการท้า การเกษตรอัจฉริยะที่น้าเทคโนโลยีเข้ามาบริหารจัดการ ระบบการเพาะปลูกในทุกๆ ข้ันตอนโดยในโครงการ ประยุกต์ใช้ระบบเซ็นเซอร์วัคความช้ืนเข้ามาควบคุม ระบบการรดน้าแสดงดังรูปที่ 4 และในรูปท่ี 5 เป็นแดช บอร์ดส้าหรับดูสถานะของระบบ และสามารถส่ังการให้ ท้างานได้โดยไมจ่ ้าเปน็ ตอ้ งลงไปยงั พน้ื ทแี่ ปลงปลกู ไผ่ แผงเซลล์แสงอาทิตย์ (Solar panel) คือ ภาพที่ 4 เซ็นเซอร์วัดความชืนควบคมุ การรดน้า อุปกรณ์ที่ใช้ในการเปลย่ี นรูปพลังงานแสงอาทติ ยไ์ ปเป็น พลงั งานไฟฟา้ ซง่ึ พลังงานไฟฟ้าทีไ่ ดเ้ ปน็ ไฟฟ้ากระแสตรง ส า ม า ร ถ น้ า ไ ป ป ร ะ ยุ ก ต์ กั บ ร ะ บ บ สู บ น้ า ไ ด้ โ ด ย ต ร ง ระบบควบคุมทางไฟฟ้า (Charger) คือระบบที่ 74 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

จะต้องมารดน้าเองเพ่ือให้ประหยัดเวลา และต้องการ การรดน้าโดยไม่ให้มีการสูญเสียน้าเลยเลือกระบบ ธนาคารน้าใต้ดนิ แบบปดิ มาใช้ ดังภาพท่ี 6 ภาพที่ 5 แดชบอร์ดควบคมุ ระบบการท้างาน วธิ กี ารด้าเนินงาน ภาพท่ี 6 ประชุมรบั ฟังความคิดเหน็ งานวิจยั แบ่งการด้าเนินงานเปน็ 4 ขั้นตอนคอื และจดั การรว่ มกัน ขันตอนที่ 1 การประเมินและตรวจสอบสภาพแวดล้อม สังคมและชุมชน ด้วยวิธีการระดมความคิดเห็นโดยการ ผลจากขั้นตอนการด้าเนินงานท่ี 2 ท้าให้ สนทนากลุ่มเจาะจง (Focus group) และการมสี ว่ นร่วม สามารถแสดงภาพระบบการท้างานเพอ่ื ออกรปู แบบการ ออกแบบ-ร่วมออกแบบ (Participatory design, Co- ท้างานในภาพรวมแสดงไดด้ ังภาพที่ 7 design) โดยการออกแบบสภาพแวดล้อมป่าชุมชนโดย ใช้เครื่องมือการวิเคราะห์ SWOT analysis (Strength, Weekness, Opportunity and Treat) ขันตอนท่ี 2 การวิเคราะห์ข้อมลู โดยข้อมูลท่ีได้จากการ เก็บรวบรวมตามวิธีวิทยาการวิจัยเชิงคุณภาพที่เป็นการ วิจัยเอกสาร การสัมภาษณเ์ ชิงลกึ การสนทนากลมุ่ และ เจาะจง และการมีส่วนร่วมออกแบบ - ร่วมออกแบบ ทั้งหมด เพอ่ื หาข้อสรุปสา้ หรบั ด้าเนนิ การและวธิ ีท้างาน ขันตอนท่ี 3 การออกแบบระบบและเทคโนโลยี เพื่อมา ติดต้ัง/ใช้งาน เพือ่ ใหเ้ กิดผลอยา่ งเปน็ รปู ธรรม ขันตอนท่ี 4 การประเมนิ ผลและการวเิ คราะห์ผลกระทบ ในด้านเศรษฐกิจ สังคม ส่ิงแวดลอ้ ม ผลการด้าเนนิ งาน ภาพท่ี 7 ผลการออกแบบเป็นภาพการท้างานระบบ จากข้ันตอนการด้าเนินงานท่ี 1 ผลการประชุม ผลการด้าเนินการจากขั้นตอนที่ 3 ได้ผลการ เพ่ือระดมความคิดเห็นและตรวจสภาพแวดล้อมชุมชน ออกแบบระบบและท้าการติดต้ังประกอบด้วย ระบบ ส้ารวจปา่ และประเมินชุมชน พบว่า ปัญหาที่แท้จริงของ สูบน้าพลังงานแสงอาทิตย์ 1 ระบบขนาด 1,500 วัตต์ ป่าชุมชนคือการขาดน้าส้าหรับใช้ในพ้ืนที่ป่าชุมชนใน เป็นปั๊มสูบน้าใต้ดิน ระยะดูดลึกขนาด 40 เมตร ขนาด หน้าแล้ง และท้าให้สภาพป่าไผ่ท่ีปลูกไว้เสียหาย จึงได้ ท่อดูด 2 นิ้วใช้ร่วมแผงโซล่าเซลล์ชนิด Half-cell 330 ร่วมกันออกแบบการการด้าเนินงานเพ่ือฟื้นฟูป่าชุมชน วัตต์ จ้านวน 4 แผงต่อแบบอนุกรมร่วมระบบ IoT โดย ก้าหนดพื้นที่น้าร่องออกเป็น 2 โซน และส้ารวจ ดงั ภาพที่ 8 ประชากรไผ่มีอยู่ 84 ต้น และชมุ ชนตอ้ งการระบบสบู นา้ พลังงานแสงอาทิตย์เพ่อื ไม่ให้เกิดต้นทนุ จากการใชป้ ม๊ั นา้ จากไฟฟา้ และต้องการได้ระบบ IoT มาลดเวลาในการท่ี วารสารวิิชาการรัับใช้้สังั คม มทร.ล้า้ นนา 75 ปีที ี่�่ 5 ฉบัับที่�่ 1 มกราคม -มิถิ ุนุ ายน 2564

ภาพท่ี 8 การตดิ ตงั ปัม๊ พลังงานแสงอาทิตย์ การท้างานของระบบควบคุมใชร้ ะบบเซนเซอร์ ภาพท่ี 10 การปลูกปา่ ชุมชนเมอ่ื มรี ะบบสูบน้า วดั ความช้ืนในดินเป็นตัวสั่งการทา้ งานของป๊มั ระบบการ ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม ลดการสูญเสีย ส่งน้าแบ่งออกเป็น 2 โซนน้าร่อง โดยแต่ละโซนมี ปริมาณเนื้อท่ี 2 งาน ท่อส่งน้าใช้ท่อ PE ขนาด 1 น้ิว และท้ิงของผลผลิตที่เกิดการเสียหายจากกระบวนการ และลดขนาดท่อเหลือ ½ นิ้ว ระยะท่อให้น้ารวมแต่ละ ปลูกและเพาะเล้ียงไผ่ ประชากรไผ่มีความเจริญเติบโต โซนยาว 50 เมตร ขนาดบ่อระบบธนาคารน้าใต้ดินแบบ ขึ้นเป็น 114 ต้น ,ลดการใช้พลังงานจากการใช้ระบบ ปิดใช้การเจาะหลุมขนาด 6 นิ้ว ความลึกให้อยู่ในระดับ สูบน้าพลังงานแสงอาทิตย์แทนการใช้พลังงานไฟฟ้าได้ รากไผ่ อยู่ที่ 80 เซนติเมตร และสวมปลอกเพ่ือกันดิน 1,314 กิโลวัตต์ชั่วโมงต่อปี ในการรดน้าในการปลูกไผ่ ทรุดด้วยท่อพีวีซีที่เจาะรูขนาด 4 น้ิวเจาะรูให้เหมือน และประหยัดเวลาในการรดน้าได้วันละ 3 ช่ัวโมง รังผึ้ง และท้าให้น้าสามารถไหลผ่านได้ออกไปสู่ดิน จากการประยุกต์ใช้ระบบ IoT มาใช้ในการบริหาร ด้านข้างและด้านล่าง ท่อด้านในกรอกท่อด้วยหินแม่รัง จัดการ และลดการปลดปล่อย CO2 emission ได้ (หินพื้นถ่ิน) และคลุมปากท่อด้วยมุ้งตาข่ายทุกจุดที่ท้า 306.35 กโิ ลกรมั ตอ่ ปี ทุกจุดท่กี า้ หนดเปน็ กรดิ แสดงดังภาพที่ 9 ผลกระทบดา้ นสงั คม และธุรกิจ ภาพที่ 9 การติดตังระบบธนาคารนา้ ใต้ดนิ ส ร้ า ง โ อ ก า ส ใ น ก า ร เ พ่ิ ม ร า ย ไ ด้ ใ ห้ กั บ ก ลุ่ ม ส่วน การประเมินผลและการ วิเคราะห์ เกษตรกรจากการปลูกไผ่เอง ลดต้นทุนจากการน้าเข้า ไผ่แคนได้อย่างน้อยปีละ 50,000 บาท, สามารถผลิต ผลกระทบทีเ่ กิดข้นึ แบ่งออกเปน็ 3 ส่วนดังนี้ สินค้าได้ทันต่อความต้องการของตลาดมากข้ึน, สร้าง ผลกระทบด้านชุมชน ช่วยส่งเสริมให้กิจการ โอกาสในการขยายธุรกิจของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนและ ผลิตภณั ฑไ์ ดม้ าตรฐาน, ชมุ ชนมีการทา้ เกษตรผสมผสาน ชุ ม ช น ที่ เ ป็ น เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ฐ า น ร า ก เ ติ บ โ ต ไ ด้ อ ย่ า ง มี เนื่องจากดินมีน้าชุ่มช้ืนเกิดกระบวนการเพาะเห็ดและ ประสิทธิภาพ ชุมชนหันมาดูแลแปลงปลูกมากขึ้น และ ปลูกผักกินได้สร้างรายได้แก่ครัวเรือนมากขึ้น ลดปัญหา ลงมอื ทา้ การปลกู ปา่ ชุมชน ดังภาพท่ี 10 ด้านการเดินทางไปสู่ตลาด ลดความเสี่ยงต่อการแพร่ เชอ้ื โควิด 19 ไดโ้ ดยอ้อม การน้าไปใช้ ผลงานวิจัยน้ีเกิดประโยชน์โดยตรงกับชุมชน เป้าหมาย คือกลมุ่ วิสาหกจิ ชุมชนบ้านท่าเรือท่ีมีอาชีพทา้ แคน และเคร่ืองดนตรีพ้ืนถิ่น โดยได้รับการติดตั้งระบบ 76 RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

ฟ้ืนฟูป่าชุมชน และสร้างสภาพแวดล้อมให้กลับมา องค์การบริหารส่วนต้าบลเก่าขาม. 2561.ต้นแบบการ เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของต้นไม้และไผ่แคน บริหารจัดการน้านอกเขตชลประทานด้วยระบบ ท้าให้ได้รูปแบบที่สามารถน้าไปเปน็ ต้นแบบให้กับชุมชน ธนาคารน้าใต้ดิน (GROUNDWATER BANK) อื่นๆ ท่ีประสบปัญหาเช่นเดียวกัน เพ่ือส่งเสริมระบบ ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้วยศาสตร์ นเิ วศนแ์ ละเศรษฐกิจฐานรากชมุ ชนใหม้ สี ภาพที่ดขี น้ึ พระราชา พมิ พ์ครงั้ ท่ี 1. ,บรษิ ทั เส้นทาง จา้ กดั อภิปรายผล Agricultural Technology. 2019. Build an งานวิจัยนี้เป็นการบูรณาการนวัตกรรมและ underground water bank, deposit water เทคโนโลยีพร้อมใช้ มาท้าการแก้ไขปัญหาสภาพป่าของ with soil, solve flood-drought problems In ชุมชน โดยนวัตกรรมที่น้ามาใช้นั้นใช้ระบบสูบน้า rice field. Retrieved from: https://www. พลังงานแสงอาทิตย์ร่วม IoT เพื่อรดน้าแบบไฮโดรกริด Technologychaoban.com/agricultural-tech กับระบบธนาคารน้าใต้ดินแบบปิด พบว่ารูปแบบการ nology/article_116716 ดา้ เนินงานวิจยั นส้ี ามารถประยุกตไ์ ปใชบ้ รหิ ารจดั การกบั การฟนื้ ฟูสภาพปา่ ท่ีเส่อื มโทรมอน่ื ๆ ได้ และการใหน้ ้าใน Buyya, Rajkumar., Vahid Dastjerdi, Amir. (2016). ระดับความลึกของรากส่งผลให้การสูญเสียน้าลดลงเมื่อ Internet of things: principles and paradigms. เทียบกับการรดน้าท่ีผิวดิน แต่มีข้อพึงระวังคือจะต้องมี Amsterdam: Morgan Kaufmann. การหาแหลง่ นา้ ทสี่ ามารถรองรับความต้องการน้าในการ รดน้าในหน้าแลง้ ให้ได้ตลอดชว่ งฤดกู าล Chanklom, A. (2019).Groundwater Bank Survives กิตติกรรมประกาศ 'Flood- Drought' Social Innovation Against natural disasters. Matichon Online. Retrieved งานวิจยั น้ีได้รบั ทุนวิจัยสนับสนนุ จากสา้ นักงาน 30 January 2020. นวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) ประจ้าปี ง บ ป ร ะ ม า ณ 2563 แ ล ะ ค ณ ะ ผู้ วิ จั ยข อ ข อ บ คุ ณ http://www.suntechsolarindia.com/solar-water- คณะกรรมการชุมชนบ้านท่าเรือ ต้าบลท่าเรือ อ้าเภอ pumping-system/ นาหว้า จงั หวัดนครพนม บรรณานุกรม Pongphit, S. (2019).\"Groundwater bank\".Siam มหาวิทยาลัยนเรศวร (มปพ). คู่มอื เทคโนโลยที ี่เหมาะสม Rath.Retrieved 30 January 2020. Retrieved from: https://siamrath.co.th/n/99354 กับชุมชน. [ออนไลน์]. ได้จาก: https://www. dede.go.th/ewt_dl_link.php?nid=42136/ Suthison, R. (2017).\"Groundwater bank Property of Thailand \".Naewna. Retrieved 30 January 2020. Retrieved from: https://www.naewna. com/columnonline/33249 วารสารวิิชาการรับั ใช้้สังั คม มทร.ล้า้ นนา 77 ปีที ี่�่ 5 ฉบัับที่่� 1 มกราคม -มิถิ ุุนายน 2564

“วารส“าวรา“วรวิแชิ สำนราาสกรวำวาทรชิแรวาานรแชิงกันวับำากวทกรใทาาำชร้ำรงรบส้ังกรเักใงัตบัาชำรใครสช้รีเียมงส้เตั ตคงัมรรคมมยีบียมหมมทมมาบบคหวหททิาวำทิคคววาวยทิวทิมำาายยมเมลำาพเัพืลเลยั่พ่�อยัื่อยัเือเตทตเทีทตพีีพคคคิพี ิมโโมินโิมนพนโพลพโ์ใ์โนลยลใ์ใ์ ยวนนรียีำำวรวีีรรชาาาาสมรชรชำงสมรสคมางลารงคลรคล้ำลลนลา้น้นำ้าน”นาน”า” แนวคิดและหลักการ ปจจุบัน วิชาการรับใชสังคม (sociallyengage scholarship) ไดมีการดําเนินการกันแพรหลายและ ตอเนื่อง โดยเปนการทํางานเชิงวิชาการรวมกันระหวางมหาวิทยาลัยฯ หรอื หนวยงานตา ง ๆ กบั สงั คมเพอ่ื เปาหมาย สําคัญในการเปล่ียนแปลงสังคมสูทศิ ทางที่ดีข้ึน โดยการทํางานรวมกันที่วานั้นตั้งอยบู นหลักการพื้นฐาน 4 ประการ คือ รวมคิดรวมทํา (Partnership) ผูเกี่ยวของมีผลประโยชนรวมกัน (Mutual benefit) เรียนรูและใชความรู รวมกนั (Scholarship) และมีผลกระทบตอสังคม (Social impact) การดาํ เนินงาน “วิชาการรับใชสังคม” จะเนนการมีสวนรวมของชุมชน หมบู า น/ชุมชนแบบมีสวนรวมโดย สมาชิกในชุมชน นักวิชาการของมหาวิทยาลัย หนวยงาน รวมกันคิด กําหนดแนวทางในการดําเนินการรวมกัน การมสี ว นรวมของคนในชุมชนที่ชว ยกันคนหาความตองการ หรือปญหาท่ีตองการการแกไข โดยแบงไดเปน 1. งานบริการวิชาการ (community service learning) ทมี่ กี ระบวนการนําองคความรูที่มีอยูภายในหรือ ภายนอกมหาวิทยาลัยมาปรบั ปรุง ประยุกต และใชกระบวนการท่ีเหมาะสมและเขากับบริบทของแตละชุมชนหรือ สถานประกอบการ 2. งานวิจัย (sociallyengage research) ที่สรางองคความรูเพ่ือตอบสนองความตองการและแกปญหา ใหกับผูใช อาทิ ชมุ ชนหรือผูประกอบการ ดงั นนั้ การดําเนินการ “วารสารทางวิชาการรับใชสงั คม” จะเปนแนวทางหนึ่งใหนักวิจัย นักบริการวิชาการ ทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัย ท่ีทํางานรวมกับผูใชผลงานไมวาจะเปนคนในชุมชนหรือผูประกอบการ มีแหลงวารสารที่สามารถตีพิมพเผยแพรผลงาน เปนแหลงแลกเปล่ียนเรียนรู ซึ่งจะสงผลดีตอการดําเนินงาน วิชาการดานรับใชสังคมของมหาวิทยาลัย และประเทศชาติใหพัฒนาข้ึนตอไป ท้ังงานวิชาการรับใชสังคมเพ่ือ ประโยชนของชมุ ชนและสาธารณะ และงานวชิ าการรับใชสงั คมเพื่อผูประกอบการ วัตถุประสงคของ “วารสารวชิ าการรับใชสังคม” วารสารวิชาการรับใชสังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา มีวัตถุประสงคเพ่ือตีพิมพผลงาน วิชาการดานรับใชสังคม ทั้งงานวิจัยและงานบริการวิชาการ เผยแพรเพื่อพัฒนาสังคมและสงเสริมใหนักวิชาการ ดา นรับใชสังคมในหนวยงานตาง ๆ ไดมแี หลงนาํ เสนอผลงานทางวิชาการสูสาธารณะ หลักเกณฑการเสนอบทความวิจยั สําหรับ “วารสารวชิ าการรับใชสังคม” 1. เปนบทความที่เกิดจากการคนควาวิจัยโดยมีกระบวนการนําไปสูการสรางความรูเพ่ือใชประโยชนใน ชุมชน สถานประกอบการ และมีขออธิบายไดอยา งชัดเจน และ/หรือ เปนบทความท่ีเกิดจากการบริการวิชาการที่ สามารถอธิบายกระบวนการนําองคความรู ไปปรับใช ประยุกตใชใหเหมาะสมกับบริบทและความตองการของ ชมุ ชนหรือผูประกอบการ 78 4RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

2. เปนงานวิจัยหรืองานบริการวิชาการที่มีเปาหมายหรือวัตถุประสงคเพ่ือการใชประโยชนในการพัฒนา สงั คม ชมุ ชน ทอ งถ่ิน และ/หรอื ผูประกอบการ 3. มีการนําผลงานวิจัยไปใชประโยชนในสถานประกอบการหรือในชุมชนในรูปแบบใดรูปแบบหน่ึง อาทิประโยชนเชิงนโยบาย เชิงพานชิ ย เชิงสาธารณะ หรอื อื่นๆ 4. เปนการบริการวิชาการที่สามารถอธิบายกระบวนการหรือวิธีการนําเอาองคความรูไปใชประโยชนใน สถานประกอบการหรอื ในชมุ ชน 5. การนําไปใชประโยชนเกิดผลกระทบกับสังคม ชุมชน ทองถิ่นหรือผูประกอบการในดานการยกระดับ คุณภาพดานตางๆ อยางชัดเจน อาทิ รายได โอกาสในการดําเนินชีวิต สุขภาพตลอดจนผลกระทบดานส่ิงแวดลอม ในชมุ ชน ฯลฯ และ/หรือมีผลกระทบในทางบวกในดานตางๆของโรงงาน สถานประกอบการ การเขียนบทความจากงานวิจัยและบริการวิชาการเพื่อตีพิมพใน “ วารสารวิชาการรับใชสังคม” จะตอง สอดคลองกับประกาศ ก.พ.อ. ฉบับที่ 9 ท่ีเกี่ยวกับการเขียนเอกสารวิชาการรับใชสังคม ซึ่งมี 7 ประการ คือ สามารถอธิบาย/ชแ้ี จงในประเด็นดังตอ ไปน้ี 1. สภาพการณกอนการเปล่ียนแปลงที่เกิดขึ้น 2. การมสี วนรวมและการยอมรบั ของสงั คมเปาหมาย 3. กระบวนการท่ีทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงท่ีดีข้ึน 4. ความรูความเช่ียวชาญที่ใชในการทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงนั้น 5. การคาดการณส่ิงที่จะตามมาหลังจากการเปล่ียนแปลงนั้น 6. การประเมินผลลพั ทการเปลี่ยนแปลงที่เกิดข้ึน 7. แนวทางการติดตามและธํารงรกั ษาพัฒนาการที่เกิดข้ึนใหคงอยูตอไป 5วคามู่ รือสกวาาารรรวเสชิตาารรกียวาิมิชรบารปทกับีที ีใคา่�่ช5รว้สฉราับงั ับัมับคใทเีมช่พ่�้1ส้ ั่อืมังกตครพีามคมิมม-พทมิิถ์รุนุ .าลย้้านน25น6า4 79

รูปแบบและแนวการเขยี นบทความ เขียนบทความภาษาไทยความยาวไมเกิน 10 หนากระดาษ A4 พิมพดวยตัวอักษร TH Saraban PSK ขนาด 15 พอยต อาจมภี าพ ตาราง แผนภูมิประกอบโดยท้ังหมดตองอยูในขอจํากัด 10 หนา ดงั กลาว องคประกอบของบทความ ช่ือโครงการวิจัย การเขียนชื่อเรื่องใชภาษาไทยถูกตองตามหลักไวยากรณ กระชับสามารถสื่อจุดประสงคการวิจัย ชัดเจน ในกรณีท่ีมีภาษาอังกฤษใหทําเปนตัวพิมพใหญเฉพาะตัวแรกของคํานามและคุณศัพท เชน Vaginal Misoprostol in Previous Cesarean Section ท่ีเหลือทําเปนเล็กหมด รวมท้ัง คาํ กริยา คํากรยิ าวิเศษณ และคาํ ท่ีไมใชเปนคาํ นําเชน ตัวอยา ง ถา สงสัยขอแนะนาํ ใหพิมพตัวใหญ เฉพาะตัวแรกของบรรทัดเทาน้ัน นอกน้ันทําตัวเล็ก เชน Vaginal misoprostol in previous cesarean section ไมแนะนําใหใชตัวสัญลักษณตา ง ๆ ในการพิมพช่ือเร่อื ง ช่อื ผูดําเนินโครงการและผูรว มดาํ เนินโครงการ หนวยงาน บทคัดยอ  ภ า ษ า อั ง ก ฤ ษ ใ ห ค ร บ ป ร ะ เ ด็ น Objective , Material and Method, Results, Conclusion เขียน 10 – 15 บรรทดั ไมมีหัวขอก็ได  ภาษาไทยใหมีขอความเหมือนภาษาอังกฤษ ความยาวไมควรเกิน 300 คํา โดยใหสรุป เน้ือหาของบทความท้งั หมดใหเขาใจที่มาของการทําวิจัย วัตถุประสงค วธิ ดี าํ เนินการวิจัย โดยยอ ผลการวิจัยวิธีการนาํ ไปใชประโยชน และไดผลลัพธ อยางไร คําสําคัญ Keywords บทนํา  ชี้ใหเห็นความสําคัญของเรื่องท่ีทํา เขียนใหส้ัน กระชับ ไมเกิน 15 20 บรรทัด  คนควาเพ่ิมเติมวามีผูใดทํางานในลักษณะใกลเคียงแลวบา ง ไดผลอยางไร  ระบุแนวทางการวิจัย/กระบวนการดําเนินการบริการวิชาการ จุดประสงค เขียน เปนความเรียงหรือจัดลําดับความสาํ คัญแลว จัดเรียงเปนหัวขอ (อาจกลาวถึงขอ 1. สภาพการณกอนการเปล่ียนแปลงที่เกิดขึ้น) วิธีดําเนนิ งาน อธิบายวิธีดําเนินโครงการใหเห็นขั้นตอน กระบวนการระบุขอบเขตของการวิจัย วิธีเลือก กลุมตัวอยางใหชัดเจน ในลักษณะท่ีหากมีผูอื่นตองการทําวิจัยในลักษณะเดียวกันสามารถอาน 80 6RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021

และนําไปปฏิบัติได (กลาวถึงขอ 2.การมีสวนรวมและการยอมรับของสังคมเปาหมาย 3.กระบวนการท่ีทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงท่ีดีข้ึน 4.ความรูความเชี่ยวชาญท่ีใชในการทําให เกดิ การเปลย่ี นแปลงนั้นหรือใชองคความรูอ ะไรไปทําบาง) ผลการดําเนินงาน อธิบายผลท่ีเกิดจากโครงการโดยตรง ไมมีการแสดงความคิดเห็นในสวนน้ี อาจมีภาพประกอบ แผนภูมิตาราง (อาจอธิบายถึงขอ 2.การมีสวนรวมและการยอมรับของสังคมเปาหมาย ขอ 6.ผลลัพธการเปล่ยี นแปลงท่ีเกิดขึน้ จากการลงไปดาํ เนินโครงการ) การนําไปใชประโยชน อธิบายใหเห็นวาผลงานดังกลาวไดนําไปใชประโยชนอยางไร ใครคือผูใช และมีกระบวนการ ผลักดัน ผลงานดังกลาวสูการใชประโยชนท้ังเชิงนโยบาย เชิงพาณิชย และเชิงสาธารณะอยางไร (อาจอธิบายถึงขอ 2.การมีสวนรวมและการยอมรับของสังคมเปาหมายและขอ 6.ผลลัพธการ เปล่ยี นแปลงท่ีเกิดข้ึนจากการลงไปดําเนินโครงการ) อภิปรายผล สรุปและอางอิงใหเห็นวาผลการดําเนินงานดังกลาวไดองคความรูใหม นวัตกรรมหรือทางเลือก ใหมใหแกพื้นที่อยางไร และอธิบายปรากฏการณที่เกิดข้ึนจากผลการดําเนินงานใหเปนรูปธรรม รวมท้ังเสนอและการทํางานในขั้นตอไป (อาจอธิบายขอ 5.การคาดการณสิ่งที่จะตามมา หลังจากการเปล่ียนแปลงนั้น ขอ 7. แนวทางการติดตามและธํารงรักษาพัฒนาการที่เกิดข้ึน ใหคงอยูตอไป) บรรณานุกรม การรวบรวมรายการเอกสารท้ังหมดท่ีผูเขียนไดใชอางองิ ในการเขียนผลงานน้ัน ๆ จัดเรียงรายการ ตามลําดับอักษรชื่อผูแตง ภายใตหัวขอ เอกสารอางอิง สําหรับผลงานวิชาการภาษาไทยหรือ Reference สําหรับผลงานวิชาการภาษาอังกฤษ โดยใชรูปแบบการเขียนเอกสารอางอิงแบบ APA (American Psychological Association) ตวั อยางการเขียนเอกสารอางอิงมีดังนี้ หนังสือ ช่ือผแู ตง . ปที่พิมพ . ช่ือเร่ือง. (ฉบับพิมพ). สถานที่พิมพ. ผูจัดพมิ พ : ตัวอยาง พรพมิ ลตรีโชติ .2542 .ชนกลุมนอยกับรัฐบาลพมา. กรงุ เทพฯสาํ นักงานกองทุนสนับสนุนการ : วิจัย. บทความ ชื่อผูแตง .ปท่ีพิมพ(บรรณาธิการ) . ชื่อบทความ . ในช่ือบรรณาธิการ., ช่ือเรื่องท่ีฉบับพิมพ. หนา . : สถานทพี่ มิ พ (ปรากฏบทความผูจัดพมิ พ) ตัวอยาง เสรี ลลี าภัย . 2542. เศรษฐกิจชาตินิยมในประเทศกําลังพฒั นาและสถานการณในประเทศไทย. 7ความู่ รือสกวาาารรรวเสิชตาารรกยี วาิมิชรบารปทกบัีีทีใคา่่�ช5รวส้ฉราับงั ับัมบัคใทเีมช่พ�่้1้สัือ่มังกตครีพามคมิมม-พทมิถิ์รุนุ .าลย้้านน25น6า4 81

ณรงค เพ็ชรประเสริฐ (บรรณาธิการ), 1999 จดุ เปล่ียนแหงยคุ สมยั . 90141. กรุงเทพฯ: ศนู ยศ ึกษาเศรษฐศาสตร การเมือง คณะเศรษฐศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. บทความในวารสาร ช่อื ผแู ตง. ปท่ีพมิ พ. “ ชื่อบทความ.” ช่ือวารสาร. ปท่ี (ลาํ ดับท่ี), เลขหนาท่ีปรากฏบทความ. ตัวอยาง พุทธชาด โปธิบาล และนานันท ตรงดี. 2541. “สถานะของภาษาตากใบในภาษาถ่ิน”. วารสาร สงขลานครินทร ฉบบั สังคมศาสตรแ ละมนุษยศาสตร. 4, 2: 167187. สาระสังเขปจากฐานขอมูล CDRow ช่อื ผแู ตง. ปท่ีพิมพ. ชอื่ บทความ (ซีดรี อม). ชื่อวารสาร, ปท่ี (ลาํ ดับท่ี), เลขหนา ท่ีปรากฏบทความ ในวารสาร, สาระสงั เขปจาก: ชอ่ื ฐานขอ มูลและหมายเลขเอกสารเพื่อการสืบคน ตวั อยา ง Preston, W. 1982. Poetry ideas in teaching literature and writing to foreign student (CDROM). TESOL quarterly, 16, 489502. Abstract from: Dialog File: ERIC Item: EJ274529 วิทยานิพนธ ชอ่ื ผูแ ตง. ปที่พมิ พ. “ชื่อวิทยานิพนธ.” ระดับวิทยานิพนหรอื ปริญญานิพนธมหาวิทยาลัย. ตัวอยาง เบ็ญจรัช เวชวิรัช. 2541. “การศึกษาปจจัยท่ีมีผลกระทบตอมูลคาการใหสินเชื่อเพื่อการสงออก และนําเขาของสถาบันการเงินไทย.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต ภาควิชาเศรษฐศาสตรบัณฑิตวิทยาลัย มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร. แหลงสารสนเทศบนอนิ เตอรเน็ต ชื่อผูแตง. ปที่พิมพ. “ช่ือบทความ.” ช่ือวารสาร. ปที่หรือเลมที่, ฉบับที่ สืบคนเมื่อวันที่ เดือน ป, จากแหลงที่อยูบนอินเตอรเน็ต ตัวอยาง Indick,W.2002. “Gender Differences in Moral Judgment: Is NonConsequential Reasoning a Factor?” Current Research in Social Psychology. 5,2 Retrieved November 11,2002, from http://www.uiowa.edu/grpproc/crisp/ crisp5.2htm การสง ตนฉบับ กองบรรณาธิการ “วารสารวิชาการรับใชส ังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลานนา” สงอีเมล (Email) แฟมขอมูลมาที่ [email protected] งานคลังความรู สถาบันถายทอดเทคโนโลยสี ูชมุ ชน ที่อยู 98 หมู 8 ตําบลปาปอง อําเภอดอยสะเก็ด จงั หวัดเชียงใหม โทรศัพท : 0 5326 6518 ตอ 1031 โทรสาร : 0 5326 6522 82 8RMUTL Journal Socially of Engaged Scholarship Vol.5 No. 1 January-June 2021