ธรณีพิบัติภัยหลุมยุบ

ธรณธรพีณีพบิ บิ ัตัติภิภัยยั หหลลุมมุยบุยบุ หลมุ ยบุ (sinkhole) เป็นธรณีพิบัติธรรมชาติที่เกิดการยุบตัวลงเป็นหลุมลึก โดยมีส้นผ่านศูนย์กลางต้ังแต่ 1 ถึง 200 เมตร ลึกต้ังแต่ 1 ถึง มากกว่า20 เมตร โดยปกติหลุมยุบจะเกิดในบริเวณท่ีราบใกล้กับภูเขาที่เป็นหินปูน เน่อื งจากหนิ ปนู มคี ุณสมบัติละลายนา้ ท่มี คี นุ สมบัติกรดออ่ น ประกอบกับภูเขาหินปูนมีรอยเล่ือนและรอยแตกมากมาย ดังจะสังเกตเห็นได้ว่าภูเขาหินปูนมีหน้าผาชัน หน้าผาเป็นรอยเลื่อนและรอยแตกในหินปูน บริเวณที่พบรอยแตกของ หินปูนตัดกันจะเป็นบริเวณท่ีท้าให้เกิดโพรงหินได้ง่าย โรงหินปูนถ้าอยู่พ้นผิวดินคือถ้า ถ้าอยู่ไม่พ้นผิวดินเรียกว่าโรง หินปูนใต้ดินซึ่งสามารถจ้าแนกเป็น 2 ระดับ คือ โพรงหินปูนใต้ดินระดับลึก คือความลึกจากผิวดินมากกว่า 50 เมตร และโพรงหนิ ปูนระดับต้นื คอื ความลึกจากผวิ ดินไมเ่ กิน 50 เมตร (กรมทรัพยากรธรณี 2552) 1 ก1ระกบรวะนบกวานรกเกาิดรเหกลิดมุหยลบุ มุ ยบุ หลมุ ยบุ ท่ีเกดิ จากธรรมชาตสิ ่วนใหญจ่ ะเกิดจากกระบวนการละลายของชัน้ หินดว้ ยการสลายทเี่ ปน็ กรดหรือ นา้ ฝนที่เปน็ กรดไหลซึมลงใตด้ ิน เมอ่ื หินจา้ พวกคาร์บอเนตเชน่ หินปนู ท้าปฏิกิรยิ ากับสารละลายกรดก็จะเกิดการ ละลายกลายเปน็ โพรงหรือช่องวา่ งใตผ้ วิ ดนิ เมือ่ เกิดชอ่ งว่างในชนั้ หนิ ใต้ดนิ เศษตะกอนดนิ จะไหลลงไปตามช่องวา่ งตาม แรงโน้มถ่วงของโลก ในระหว่างท่เี ศษตะกอนเคลอ่ื นที่ไปกจ็ ะก่อนชัน้ หินใตด้ ินตามไปด้วย จนกระทง่ั เศรษฐกรนน้ั เติม เตม็ ช่องว่างจนหมด พน้ื ผวิ ดนิ ด้านบนก็จะทรดุ ตัวต้่าลงจากระดบั ปกติ จนกลายเปน็ หลุม ดังน้นั ลกั ษณะการยุบตวั ของ พื้นผิวดิน เนื้อผงช้ันใตด้ ินนน้ั ขน้ึ อยกู่ ับความหนาและชนิดของช้ันดิน ทีป่ กคลมุ ผวิ ดินรวมไปถึงสภาพของน้าใต้ดนิ ด้วย

2 ป2ัจจปยัจทจ่ทีัยทาใีท่ หาเ้ ใกหิดเ้ หกลิดมุหยลบุมยบุ 1. เปน็ บรเิ วณทีม่ หี ินปนู รองรับอยใู่ นระดับตืน้ 2. มีโพรงหรือถ้าใต้ดนิ 3. มตี ะกอนดินปดิ ทับบางไมเ่ กิน 50 เมตร 4. มกี ารเปล่ียนแปลงของระดับนา้ ใตด้ นิ 5. มีรอยแตกท่เี พดานโพรงใต้ดนิ 6. ตะกอนดินที่อยูเ่ หนือคลองไม่สามารถคงตัวอยู่ได้ 7. มีการก่อสร้างอาคารบนพื้นผวิ ดนิ มโี พรงหินปูนใต้ดนิ ระดบั ต้นื 8. มีการเจาะบาดาลผา่ นเพดานโพรงหินปนู ใตด้ นิ ระดับตืน้ ท้าให้แรงดนั นา้ และอากาศภายในโพรงถา้ เปล่ยี นแปลง 9. มผี ลกระทบจากแผน่ ดินไหวทม่ี ีความรุนแรงเกิน 7 ริกเตอร์ 3 ชนดิ ข3อชงนหดิลขุมอยงบุ หลุมยบุ 1. หลุมยุบที่เกดิ จากกระบวน การละลาย (dissolution sinkholes) เกดิ จากการละลายของหินปนู หรือ หนิ โดโลไมต์ สามารถเกิดขึ้นไดง้ ่าย เมื่อหนิ ชนิดนีโ้ ผลพ่ ้นผวิ ดนิ รอยแตกในหนิ จะเปน็ ช่องทางให้นา้ ฝน หรือนา้ ใตด้ ินที่ เป็นกรดไหลผา่ นและท้าใหเ้ กิดการละลายขึ้น หลมุ ยุบลักษณะนจ้ี ะทา้ ใหเ้ กดิ หุบเขาขนาดเลก็ หรอื พืน้ ท่ีทรดุ ตวั แบบต้ืน 2 หลมุ ยุบท่เี กดิ จากการทรดุ ตัวของชน้ั ดนิ ทีป่ กคลมุ (Cover-subsidence sinkholes) หลมุ ยบุ ชนิดนเ้ี กดิ จากการไหลของตะกอนหนิ ร่วนจา้ พวกทรายไหลลงไปตามโพรงหรือช่องว่างที่อยดู่ ้านล่าง ในขณะทีผ่ วิ ดนิ ดา้ นบน คอ่ ยๆทรดุ ตวั ลงเน่ืองจากตะกอนทสี่ ะสมอยู่ค่อยๆหายไป และเกิดการทรุดตวั แต่อาจจะต้องใช้ระยะเวลานานถา้ หาก ชั้นดินมีดินเหนยี วปนหรือมคี วามหนาของชั้นดนิ ปิดทับอยู่มาก

(ตอ่ ) หลุมยุบที่เกิดจากการทรุดตวั ของชัน้ ดินที่ปกคลุม 3 หลมุ ยุบทีเ่ กิดจากการพงั ทลายของช้ันดินท่ีปกคลุม (Cover-collapse sinkholes) หลมุ ยบุ ชนิดนี้ สามารถเกิดข้นึ ได้อยา่ งรวดเร็วเพียงไม่กชี่ ่วั โมง และสร้างความเสียหายเป็นอยา่ งมากซ่ึงมกั จะเกิดในบริเวณทช่ี น้ั หินปูนถกู ปิดทบั ด้วยช้นั ตะกอนดนิ เหนยี ว โดยหลมุ ยุบจะมีลักษณะช้นั ตรงกลางเปน็ แอง่ รูปชาม 4 หลมุ ยบุ ทเ่ี กดิ จากการกระทา้ ของมนษุ ย์ เกิดจากการร่ัวซึมของท่อน้าใต้ดิน ท้าให้เกิดการทรุดตัวของพื้นดิน โดยส่วนใหญ่มักจะเกิดในเขตชุมชนเมือง และสามารถเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็วจนสร้างความเสียหายให้กับผู้ที่อาศัยอยู่ ในบริเวณใกล้เคียงได้ซ่ึงลักษณะของหลุมอาจจะมีรูปร่างแตกต่างกันไปการประเมินสาเหตุของการเกิดหลุมยุบใน ลักษณะนีจ้ ะต้องได้รบั การตรวจสอบในพ้ืนท่อี ย่างละเอียด 5 หลุมยุบจากหินภูเขาไฟ จากเหตุการณ์การเกิดหลุมยักษ์กลางเมืองกลัวเต้มาลาประเทศกัวเตมาลา เม่ือปพี ศ 2553 ลกั ษณะเชน่ นไ้ี มใ่ ช่หลมุ ยุบแบบท่วั ไปเนอ่ื งจากหลมุ ยุบประเภทนเ้ี กิดจากการละลายของชั้นหินปู หรือ หินโดโลไมต์ท่ีรองรับอยู่ด้านล่างจนท้าให้เกิดเป็นโพรงช้ันใต้ดิน ซ่ึงเมื่อผงช้ันใต้ดินขยายใหญ่ขึ้นก็จะรับน้าหนักจาก พ้นื ผิวด้านบนไม่ไหวจึงเกิดการถลม่ ลงจนกลายเป็นหลมุ ขนาดใหญ่ แตส่ า้ หรับในประเทศกัวเตมาลาแล้วพื้นท่ีส่วนใหญ่ ประกอบดว้ ยหินพัมมิส (pumice) หลังจากการระเบดิ ของภเู ขาไฟ ในอดีตเศษเถ้าภูเขาไฟที่เกาะกันอย่างหลวมหลวม

และเศษวัสดุต่างๆที่ตกสะสมเป็นเวลานานที่มีความหนากว่า 200 เมตรซึ่งวัสดุเหล่าน้ีง่ายต่อกระบวนการกร่อนเป็น อย่างมาก เมื่อมีการร่ัวไหลของน้าจากท่อใตด้ ินหรอื เกิดพายุกระหน้่า กจ็ ะเกดิ การทรดุ ตวั ลงไปดา้ นลา่ งไดเ้ ชน่ กัน 6 หลุมยุบในทะเล (The Great Blue Hole) เป็นหลมุ ยบุ ท่พี บอยู่ด้านนอกชายฝ่งั ของทะเลเบลีซ รมิ ทะเล แคริบเบียน ซึ่งต้งั อย่กู ลางแนวปะการงั ทเ่ี รยี กว่า Lighthouse Reef ลุงยักษ์ใตน้ ้าน้ี มีขนาดเสน้ ผ่านศูนยก์ ลางกว่า 300 เมตรและมีความลกึ 124 เมตร เกดิ ขึ้นในยุคนา้ แขง็ ของยุค ควอเทอรน์ ารี ซึง่ เปน็ ช่วงท่ีน้าทะเลมีระดับต่้ากวา่ ปจั จบุ ัน ภายในหลมุ เปน็ โพรงถ้าหินปูนขนาดใหญแ่ ละมหี ินย้อยจากผนงั ถ้า จากข้อมลู อายหุ ินยอ้ ยภายในหลุมยบุ น้ี พบวา่ เกดิ ขนึ้ คร้งั แรกเม่ือ 153,000 ปีก่อน อีกครงั้ พบอายุ 66,000 60,000 และ 15,000 ซึ่งแสดงให้เห็นถงึ การ เปล่ยี นแปลงของระดบั น้าทะเล หลายช่วงที่อาจเปน็ ผลจากการเปลย่ี นแปลงสภาพภูมิอากาศในอดตี ในเวลาต่อมาเม่อื นา้ ทะเลเพ่ิมสงู ขึน้ และโฟมของหลมุ ยุบจึงจมอยู่ใต้น้าในปจั จุบัน

4 สา4เ.หสตาเทุ หี่ทตาุทใหี่ทเ้ากใิดหหเ้ กลดิ มุ หยลบุ มุ หยลบุ ังหจลากงั จเหาตกเุกหาตรุกณาแ์ รผณน่ ์แดผนิ ่นไดหินวไแหลวะแคละ่นื คยลักื่นษย์ ักษ์ หลงั จากการเกดิ เหตุการณ์แผน่ ดนิ ไหว ท่มี ีความรุนแรงระดับ 9 รกิ เตอร์ทา้ ใหห้ นิ ปนู ท่ีมีคุณสมบตั แิ ขง็ แต่ เปราะงา่ ย เม่ือไดร้ ับการกระทบกระเทือนเปน็ บริเวณกว้างเพดานโพรงหรือถ้าใต้ดนิ ท่ีอยู่ในระดับตื้น และไมแ่ ข็งแรง จึงมีโอกาสยบุ ตวั หรือถลม่ ลงมาเปน็ หลมุ ยบุ ได้งา่ ย นอกจากนค้ี ลน่ื ยกั ษ์ (สนึ ามิ) ที่กระหน้่าเขา้ มามแี รงกระแทก มหาศาลทา้ ใหร้ ะดับน้าและบนดนิ มกี ารเปลยี่ นแปลงอย่างรวดเรว็ สาเหตุที่ท้าใหเ้ กดิ หลมุ ยุบหลงั เหตกุ ารณแ์ ผ่นดินไหว และคลืน่ ยักษ์คือ 1 เกิดการเปลยี่ นแปลงของระดับนา้ ใต้ดินอย่างรวดเร็ว เน่ืองจากการเกิดคล่ืนยักษท์ ้าใหแ้ รงดันของน้าและ อากาศภายในโพรงเสยี สมดุล 2 เกิดการขยบั ตัวของพื้นท่ี ซึ่งอาจท้าให้เกิดรอยร้าวของเพดานโพรงสบื เนอ่ื งจากการเกดิ แผ่นดินไหวอย่าง รนุ แรง 5.ขอ้5.สขัง้อเกสตังเกกอ่ ตนกเ่อกนดิ เหกลดิ มุ หยลบุ มุ ยบุ 1 ดินทรดุ และยุบตัว ทา้ ใหก้ ้าแพงร้ัวเสาบ้านตน้ ไม้โผล่สูงขึ้น 2 มีการเคล่ือนตวั ทรุดตวั ของก้าแพง รั้วเสาบ้านต้นไมป้ ระตูหน้าต่างบดิ เบ้ียวท้าใหป้ ิดยากข้นึ 3 เกดิ แอง่ น้าขนาดเล็กในบรเิ วณท่ีไมเ่ คยมแี อง่ นา้ มาก่อน 4 มตี ้นไม้ใบไม้ดอกไม้และพชื ผักเห่ยี วเฉาเป็นบริเวณแคบๆหรอื เป็นวงกลมเนื่องจากสญู เสยี ความชืน้ ของช้นั ดินลงไปในโพรงใตด้ ิน 5 นา้ ในบ่อเกิดการขดุ ขน้ หรือเปน็ โคลนโดยไมม่ ีสาเหตุ 6 อาคารบ้านเรือนทรุดมีรอยปแ่ี ตกบนก้าแพงพนื้ ทางเดนิ เท้าและพืน้ ดิน 6.6ข.อ้ขสอ้ ังสเงั กเตกตกากราเรกเิดกหิดหลมุลยมุ ุบยบุแลแะลโะพโพรงรยงบุยุบในในพพ้นื ื้นททร่ี าี่รบาบทท่อี ยีอ่ ู่ใยกู่ใลกเ้ลข้เาขหาหินินปปูนูน 1.เกดิ เสียงดังคลา้ ยเสยี งฟ้าร้องจากใต้ดนิ ซึ่งเปน็ ผลมาจากการถล่มของเพดานโพรงหินปูนชัน้ ใต้ดนิ หล่นลงมา กระแทกพน้ื ถา้ ใตด้ นิ ก่อนทจ่ี ะเกิดการยุบตัวของหลมุ ในเวลาต่อมาซงึ่ อาจจะเกิดต่อมาภายในหลายนาทหี ลายชัว่ โมง หรอื เปน็ วนั ก็ได้ 2 บางกรณี จะมนี า้ ทะลกั พงุ่ ขึ้นมาจากใต้ดินภายหลังการเกิดเสียงดงั จากใต้ดินเนือ่ งจากเกดิ การยบุ และถลม่ ลงของเพดานถ้าที่มีน้าอยู่ในโพรงชน้ั ใตด้ นิ 3 ก่อนเกดิ การยบุ ตวั ลง พ้ืนดินรอบข้างจะมรี อยแตกรา้ วอย่างผดิ สงั เกตซ่งึ รปู ร่างของพื้นทท่ี ่ีพบรอยแตกร้าว สว่ นใหญ่จะมลี กั ษณะเป็นวงกลมหรือวงรีคล้ายร่างแหหรือใยแมงมุมขนาดของพน้ื ท่ีทพี่ บรอยแตกร้าวจะใกล้เคยี งกบั ขนาดของโพรงหรือถ้าท่ีอยู่ช้ันใตด้ นิ โดยทวั่ ไปจะมเี ส้นผ่าศูนย์กลางมากกวา่ 5 เมตร 4 สงิ่ ก่อสรา้ งที่หยั่งลึกลงไปในดินเช่น ทอ่ น้า เสา ร้ัว จะมีลักษณะคดโค้งหรือเล่ือนตัวแบบผิดสงั เกต 5 บางครั้งจะพบว่านา้ ตามบอ่ บาดาลหรือบอ่ น้าที่อย่ใู กล้เคียงจะมสี ีขนุ่ ขน้ หรอื เปน็ โคลนเนอ่ื งจากเกดิ การ พงั ทลายของผนังถ้า