KM62-08

คมู ือการปฏบิ ัติงาน (Work Manual) เร่ือง การบาํ รุงรักษาและสํารองกคู นื ระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน สวนระบบสารสนเทศและภมู ิสารสนเทศ มิถุนายน ๒๕๖2 ศูนยเทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สาร กรมชลประทาน

คูมอื การปฏบิ ัติงาน (Work Manual) เรอื่ ง การบํารุงรักษาและสาํ รองกคู ืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน รหสั คูมือ ศทส./สสภ.1/2562 หนว ยงานทจี่ ัดทํา ฝา ยระบบสารสนเทศเพ่ือการบรหิ าร สว นระบบสารสนเทศและภมู สิ ารสนเทศ ศนู ยเทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่ือสาร ทป่ี รกึ ษา ผูอํานวยการศูนยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่ือสาร 1. นายวัชระ เสือดี ผอู ํานวยการสว นระบบสารสนเทศและภมู สิ ารสนเทศ 2. นางรดา รจุ ณิ รงค พิมพค ร้งั ที่ 1 จาํ นวน 1 เลม เดอื น มถิ ุนายน พ.ศ.2562 หมวดหมู อ่ืนๆ เทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่ือสาร



คมู ือการปฏิบัติงาน (Work Manual) เร่ือง การบํารุงรักษาและสํารองกคู นื ระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน จัดทาํ โดย ช่ือ-สกลุ วาที่ ร.ต.หญิง ณฐมน อยูเลห  สังกดั สว นระบบสารสนเทศและภูมสิ ารสนเทศ ตําแหนง นักวิชาการคอมพิวเตอรช ํานาญการ ศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร ช่ือ-สกุล นายภทั รศักดิ์ จินตสกุล ตาํ แหนง นักวชิ าการคอมพวิ เตอรป ฏิบตั ิการ สังกัด สว นระบบสารสนเทศและภมู ิสารสนเทศ ศนู ยเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร สามารถติดตอสอบถามรายละเอียด/ขอมูลเพ่ิมเติมไดท ่ี ฝา ยระบบสารสนเทศเพ่ือการบริหาร สว นระบบสารสนเทศและภูมสิ ารสนเทศ ศนู ยเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการสอื่ สาร ท่อี ยู อาคารศูนยว ศิ วกรรมการชลประทาน ชั้น 4 หอง 402 เบอรโ ทรศัพท 2844

คาํ นาํ คูมือการบํารงุ รกั ษาและสํารองกูคืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน ฉบับน้ี จัดทําข้ึนเพ่ือใชเปน แนวทางในการบํารงุ รักษาและสํารองกูคืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน และใชเปนคูมือในกาถา ยทอด ความรูใหก ับผูเขามาปฏบิ ัตงิ านใหม โดยมีรายละเอียดขั้นตอนการปฏิบตั งิ านตง้ั แตการออกแบบการสํารอ และ บาํ รงุ รักษาระบบ การตรวจสอบระบบ การแกไ ขและปรับปรงุ ขอ ผิดพลาด ไปจนถึงข้ันตอนในการสํารองขอ มูล และการกคู ืนขอมูลระบบงานตา ง ๆ โดยดาํ เนินการตามชวงเวลาทีก่ ําหนด ศูนยเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร หวังเปนอยางยิ่งวาคูมือฉบับนี้ จะเปนประโยชนสําหรับ ผสู นใจ เพื่อนําไปใชเ ปนแนวทางในการบาํ รงุ รักษาและสาํ รองกูคืนระบบสารสนเทศไดเ ปนอยางดี คณะผจู ดั ทํา สว นระบบสารสนเทศและภูมิสารสนเทศ ศูนยเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สาร กรมชลประทาน

สารบัญ หนา 1 วัตถุประสงค 1 ขอบเขต 1 คาํ จาํ กดั ความ 2 หนาท่คี วามรับผิดชอบ 5 Work Flow 7 ข้นั ตอนการปฏิบตั ิงาน 9 ระบบตดิ ตามประเมนิ ผล

คมู อื การปฏิบัตงิ าน การบํารงุ รกั ษาและสํารองกคู นื ระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน 1. วัตถุประสงค 1.1 เพ่ือใหศูนยเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารมีคูมือการปฏิบัติงานที่ชัดเจน อยางเปน ลายลกั ษณอักษร ทแี่ สดงถึงรายละเอยี ดขัน้ ตอนการปฏิบัตงิ านของกิจกรรม/กระบวนการตา ง ๆ ของหนว ยงาน และสรางมาตรฐานการปฏิบัติงานที่มุงไปสูการบริหารคุณภาพท่ัวทั้งองคกรอยางมีประสิทธิภาพ เกิดผลงานที่ได มาตรฐานเปนไปตามเปาหมาย ไดผลิตผลหรือการบริหารท่ีมีคุณภาพ และบรรลุขอกําหนดท่ีสําคัญของ กระบวนการ 1.2 เพ่ือเปนหลักฐานแสดงวิธีการทํางานท่ีสามารถถายทอดใหกับผูเขามาปฏิบัติงานใหม พัฒนาให การทํางานเปนมืออาชีพ และใชประกอบการประเมินผลการปฏิบตั ิงานของบุคลากร รวมทั้งแสดงหรือเผยแพร ใหกับบุคคลภายนอก หรือผูใชบริการ ใหสามารถเขาใจและใชประโยชนจากกระบวนการท่ีมีอยูเพื่อการขอรับ บริการทตี่ รงกับความตองการ 1.3 เพื่อใชเปน เคร่ืองมือในการบํารุงรกั ษาและสาํ รองกูคืนระบบสารสนเทศ กรมชลประทาน 2. ขอบเขต คูมือการปฏิบัติงานนี้ครอบคลุมถึงขั้นตอนการบํารุงรักษาและสํารองกูคืนระบบสารสนเทศ กรมชลประทาน ที่พัฒนาระบบโดยฝายระบบเพื่อการบริหาร โดยออกแบบการสํารองและบํารุงรักษาระบบ การตรวจสอบระบบ การแกไขและปรับปรุงขอผิดพลาด ปรับปรุงการทํางานของระบบตามความตองการที่ เปลี่ยนไป หรือการปรับแกเพื่อการปองกันปญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคต การปรับปรุงขอมูลใหมีความทันสมัย ตลอดจนดาํ เนนิ การสํารองขอมลู และการกูคืนขอมลู ระบบงานตาง ๆ โดยดําเนินการตามชวงเวลาทกี่ ําหนด 3. คําจํากัดความ ระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถึง ระบบที่ประกอบดวยสวนตางๆ ไดแก ระบบ คอมพิวเตอรทั้งฮารดแวร ซอฟตแวร ระบบเครือขาย ฐานขอมูล ผูพัฒนาระบบ ผูใชระบบ พนักงานที่ เก่ียวของ และผูเช่ียวชาญในสาขา ทุกองคประกอบน้ีทํางานรวมกันเพื่อกําหนด รวบรวม จัดเก็บ ขอมูล ประมวลผลขอมูลเพ่ือสรางสารสนเทศ และสงผลลัพธหรือสารสนเทศท่ีไดใหผูใชเพื่อชวยสนับสนุนการ ทํางาน การตัดสินใจ การวางแผน การบริหาร การควบคุม การวิเคราะหและติดตามผลการดําเนินงานของ องคก ร ฐานขอมูล (Database) หมายถึง กลุมของขอมูลท่ีมีความสัมพันธกันและถูกนํามาจัดเก็บในที่ เดียวกัน โดยขอมูลอาจเก็บไวในแฟมขอมูลเดียวกันหรือแยกเก็บหลาย ๆ แฟมขอมูล แตตองมีการสราง ความสัมพันธร ะหวา งขอ มลู เพื่อประสทิ ธภิ าพในการจัดการขอมลู การบํารงุ รักษาระบบสารสนเทศ หมายถงึ การบํารุงรกั ษาเชิงปอ งกนั (Preventive Maintenance: PM) ประกอบดว ย • การบํารุงรักษาในสวนของ Software ไดแก การปรับปรงุ ขอ มูลและชุดคําสั่ง ใหมีความทันสมัย เพื่อใหใชง านไดตอเนื่องและมปี ระสทิ ธิภาพ • การบํารุงรักษาในสวนของ Hardware ไดแก การดูแลเคร่ืองคอมพิวเตอรแมขาย (Server) ท่ี ใหบ ริการระบบสารสนเทศ เพอ่ื ใหม ีสภาพพรอมใชง าน สามารถเปดใหบริการไดต ลอดเวลา 1

การสํารองกูคืนระบบ หมายถึง การสํารองขอมูล (Backup) จากเคร่ืองคอมพิวเตอรแมขายไปยังส่ือ บันทึกขอมูลตาง ๆ ตามรอบระยะเวลาที่กําหนดไว และทําการกูคืนขอมูลที่เสียหาย (Restore) จากเหตุตางๆ โดยใชส อื่ ทีไ่ ดทาํ การสาํ รองขอ มลู ไว ผอ.ทส. หมายถงึ ผอู ํานวยการศูนยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร ผสภ.ทส. หมายถงึ ผอู าํ นวยการสวนระบบสารสนเทศและภมู ิสารสนเทศ สบ.ทส. หมายถงึ หวั หนาฝายระบบสารสนเทศเพื่อการบรหิ าร ศทส. หมายถงึ ศูนยเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร 4. หนาท่ีความรบั ผิดชอบ 4.1 ผอู ํานวยการศูนยเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร กํากบั ดูแล ใหนโยบาย ขอเสนอแนะ และ สนับสนุนการดําเนนิ งาน 4.2 ผูอํานวยการสวนระบบสารสนเทศและภูมิสารสนเทศ กํากับ ดูแล ใหขอเสนอแนะ สนับสนุนการ ดําเนินงาน และมอบหมายงานใหฝ ายระบบสารสนเทศเพือ่ การบรหิ าร 4.3 หวั หนาฝายระบบสารสนเทศเพ่ือการบริหาร ควบคุม ดูแล ใหขอเสนอแนะ และมอบหมายงาน ใหผ ูพ ฒั นาระบบ 4.4 เจาหนาที่ฝายระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร ที่รับผิดชอบดําเนินการบํารุงรักษาระบบ มีหนาที่ปรับปรุง ดูแล แกไข และปองกันขอมูลในระบบงานมิใหเกิดการสูญหาย อันเน่ืองจากปจจัยความเส่ียง ดา นตาง ๆ 2

สรุปกระบวนการบาํ รุงรกั ษาและสาํ รองกคู ืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน กรม ชลประทาน กระบวนการบํารงุ รักษาและสํารองกคู ืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน ประกอบดวยขั้นตอนสาํ คญั ดังน้ี 1.1 สํารวจระบบงานปจจุบนั ทด่ี ําเนินการพัฒนาแลวเสรจ็ 1.2 ตรวจสอบการทํางานของระบบสารสนเทศที่พัฒนาโดยฝายระบบสารสนเทศเพ่ือการบริหาร สว นระบบสารสนเทศและภมู ิสารสนเทศ 1.3 ดําเนินการสาํ รองขอมลู และระบบ (Backup) ตามวธิ กี ารและรอบระยะเวลาการสาํ รองขอมูลท่ี กาํ หนดไว 1.4 แกไขปญ หาท่ีเกิดขึน้ กบั ระบบงานสารสนเทศ ท้ังในสวนของฐานขอมูล (Database) และสวนของ เครื่องคอมพิวเตอรแมขาย 1.5 ดําเนนิ การกูคนื ระบบและขอมูล (Recovery) ในกรณที ่ีไมส ามารถแกไขปญหาได 1.6 รายงานผลการดําเนินงานใหผ บู งั คับบัญชาทราบ 3

Work Flow กระบวนการบาํ รงุ รกั ษาและสาํ รองกูค ืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน ลําดบั ท่ี ผังกระบวนการ เวลา ๑. สาํ รวจระบบงานปจจุบันที่ ๑ วนั ดําเนินการพฒั นาระบบ แลว เสรจ็ 2. ของกาตรขตทรอรวาํ วงจงรจาสะสนอบอขบบบอคสกงวาารารระมสทบถนาํบกู งเสทตาานอศรงสนเทศ Yes 1 วนั No 3. Yes แกไขปญหาทีเ่ กดิ ขน้ึ 7 วัน กับระบบ No 4. ดาํ เนนิ การกูคืนระบบ (Recovery) 1 วัน 5. สํารองขอมูล (Backup) 1 วัน 6. รายงานผลการดําเนินงาน 1 วัน รวมเวลาท้งั หมด 12 วัน 4

5

5. Work Flow ช่ือกระบวนการ : การบํารุงรกั ษาและสาํ รองกคู นื ระบบงานสารสนเทศ กรมชลป ตัวช้ีวัดผลลัพธกระบวนการจัดทาํ คมู ือการปฏิบัตงิ าน : ระดับความสาํ เรจ็ ของ ระยะ ลําดบั ผังกระบวนการ เวลา รา สํารวจขอมลู และระบบงาน สาํ รวจระบบงา แลวเสร็จ โดยฝ 1. ปจจุบนั ที่พฒั นาแลวเสร็จ 1 วนั การบรหิ าร 2. ตรวจสอบการทาํ งาน ตรวจสอบความ ของระบบสารสนเทศ Yes ของระบบสารส Yes No 1 วนั ระบบสารสนเท 3. แกไขปญหาท่ี แกไ ขปญ หาทเ่ี 1 เกิดข้ึนกบั ระบบ สว นของชุดคาํ ส คอมพิวเตอรแม No 7 วนั 2 1

ประทาน งการบาํ รุงรกั ษาและสาํ รองกูคืนระบบงานสารสนเทศ กรมชลประทาน ายละเอียดงาน มาตรฐานคณุ ภาพงาน ผูร ับผิดชอบ านท่ดี ําเนนิ การพฒั นา ความพรอมใชง านของทกุ ระบบ จนท.ฝาย ฝายระบบสารสนเทศเพ่ือ ระบบ สารสนเทศ มถูกตองของการทาํ งาน ความถกู ตอ งของระบบตรงตาม เพื่อการ สนเทศ ทพี่ ัฒนาโดยฝาย เปาหมายของผูใชง าน และมี บรหิ าร ทศเพ่ือการบรหิ าร ประสทิ ธิภาพ จนท.ฝาย ระบบ สารสนเทศ เพอ่ื การ บริหาร กดิ ข้ึนกับระบบ ทัง้ ใน ดําเนินการแกไขโดยใชเ วลานอ ยทีส่ ดุ ผสภ.ทส./ ส่งั ฐานขอมูล และเครื่อง สบ.ทส./ มขาย ผพู ฒั นา ระบบ 5

ลําดบั ผงั กระบวนการ ระยะ รา เวลา 1 2 1 ในกรณที ีเ่ กิดค และไมส ามารถ 4. ดาํ เนินการกูคืนระบบ 1 วนั จะตอ งดาํ เนินก (Recovery) 5. ดําเนนิ การสําร สาํ รองขอมูล เคร่ืองคอมพิวเ 6. (Backup) 1 วนั บันทึกขอมลู ตา รายงานผลการดําเนนิ งาน จดั ทํารายงานผ บาํ รงุ รักษาและ 1 วัน สารสนเทศเพื่อ รับทราบ 7

ายละเอียดงาน มาตรฐานคุณภาพงาน ผูรบั ผดิ ชอบ ความเสียหายกบั ระบบ การกคู ืนขอ มลู และระยะเวลาการกคู ืน จนท.ฝา ย ถแกไขปญ หาท่ีเกดิ ขน้ึ ได ระบบ ระบบ การกคู นื ขอ มลู ที่สํารองไว สารสนเทศ เพอื่ การ รองขอมูลในแตระบบจาก สาํ รองขอมลู ตามรอบระยะเวลาท่ี บริหาร เตอรแมขา ย ไปยังสอ่ื กําหนด าง ๆ ผา นระบบเครอื ขาย ผูพัฒนา ระบบ ผลการดําเนินงานการ รายงานผลการดาํ เนินงานตามรอบ จนท.ฝาย ะสาํ รองกูคืนระบบงาน ระยะเวลาที่กาํ หนด ระบบ อเสนอใหผูบังคับบัญชา สารสนเทศ เพอื่ การ บรหิ าร 7

6. ข้ันตอนการปฏบิ ัติงาน ข้นั ตอนการปฏิบตั ิงาน สํารวจระบบงานสารสนเทศท่ีใชงานในปจจุบัน ซ่ึง รายละเอียดงาน พฒั นาโดยฝายระบบสารสนเทศเพอ่ื การบรหิ าร 1. สาํ รวจระบบงานปจจุบันที่ ดาํ เนินการพัฒนาแลว เสร็จ 2. ตรวจสอบการทํางานของ ตรวจสอบประสิทธิภาพการทํางานของระบบ ระบบสารสนเทศที่พฒั นาโดยฝา ย สารสนเทศ ทั้งในดานของ Application, ระบบ ระบบสารสนเทศเพ่ือการบรหิ าร ฐานขอ มูล และเครอื่ งคอมพิวเตอรแ มขาย สวนระบบสารสนเทศและ ภมู สิ ารสนเทศ 3. ดําเนนิ การสํารองขอมูลและ 1 . ดํ า เนิ น ก า รสํ าร อ งข อ มู ล ต าม Task ระบบ (Backup) ตามวิธีการและ Schedule ทีก่ าํ หนดไว รอบระยะเวลาการสํารองขอมูลท่ี 2. สํารองขอมูลจาก Batch File ที่ไดสรางไว กําหนดไว ตามประเภทขอมูลท้ังท่ีเปนฐานขอมูลและชนิดไฟล ตา ง ๆ 3. จัดเก็บไฟลท่ีไดจากการสํารองขอมูลไวบน เครื่องแมข าย 4. ตรวจสอบไฟลที่สํารองขอมูลไววามีความ สมบูรณครบถวนหรือไม หากไมสมบูรณครบถวน ตอ งทําการสํารองขอมลู อกี ครง้ั 5. ยายไฟลที่ไดจากการสํารองขอมูลไปจัดเก็บ ไวบนส่อื ที่จดั เตรยี มไว 8

ระเบยี บ เอกสาร บนั ทกึ ผรู ับผดิ ชอบ เงอ่ื นไขในการปฏบิ ัตงิ าน แนวทางแบบฟอรม ทใ่ี ช เจาหนา ทฝ่ี ายระบบ ปฏิทินการปฏบิ ัตงิ านของ ระบบสารสนเทศเพอื่ ฝายระบบสารสนเทศเพอ่ื การบรหิ าร การบรหิ าร เจา หนาที่ฝา ยระบบ - ระบบสารสนเทศเพอ่ื การบรหิ าร - ผพู ัฒนาระบบ/เจา หนา ท่ี ฝา ยระบบระบบ สารสนเทศเพ่ือการ บรหิ าร 8

รายละเอยี ดงาน ขน้ั ตอนการปฏิบัติงาน 4 . แก ไขป ญ ห าท่ี เกิ ด ข้ึ น กั บ 1. แกไขปญหาในสวนของชุดคําส่ัง และแกไข ระบบงานสารสนเทศ ท้ังในสวน ปญ หาท่ีเกิดขึ้นในสวนของฐานขอมูล เพื่อให ของฐานขอมูล (Database) และ ระบบงาน (Application) สามารถทํางานไดอยางมี ส วนของเคร่ืองคอมพิ วเตอร ประสทิ ธิภาพ แมข า ย 2. ตรวจสอบ Service ของเครื่องคอมพิวเตอร แมข า ย และตรวจสอบการเชื่อมตอกับฐานขอมูล 3. Restart Service ของเครื่องคอมพิวเตอร แมขา ยอีกครง้ั 5. ดาํ เนินการกูคืนระบบและ พิจารณาความเสียหายที่เกิดขึ้น ในกรณีเสียหายทั้ง ขอ มูล (Recovery) ในกรณีที่ไม ระบบ จะตองดาํ เนนิ การกคู ืนขอ มลู ท้ังระบบ โดยการ สามารถแกไขปญหาได ตรวจสอบความเสียหายของระบบและขอมูลที่มีอยู 6. รายงานผลการดําเนนิ งานให จัดทํารายงานผลการดําเนินงานตามรอบระยะเวลา ผูบงั คับบัญชาทราบ ใหก ับผูบังคับบัญชาทราบถงึ ผลการทาํ งาน หรอื กรณี เกดิ เหตุแหงความผิดปกติกบั ระบบงานน้ัน ๆ 9

ระเบยี บ เอกสาร บนั ทึก ผรู ับผิดชอบ เงอื่ นไขในการปฏิบตั ิงาน แนวทางแบบฟอรมทใ่ี ช เจา หนาท่ฝี า ยระบบ ดาํ เนินการแกไ ขโดยใชเ วลา ระบบสารสนเทศเพอื่ นอ ยท่ีสดุ - การบริหาร - ผูพ ฒั นาระบบ/เจา หนา ที่ ดําเนนิ การกูคนื ระบบตาม ฝา ยระบบระบบ วิธกี ารกคู ืนขอมลู ในแตล ะ สารสนเทศเพ่ือการ ประเภท บรหิ าร - เจา หนาท่ีฝายระบบ ระบบสารสนเทศเพอ่ื การบรหิ าร 9

7. ระบบตดิ ตามประเมินผล มกี ารประเมินผลการใชงานระบบ โดย กระบวนการ มาตรฐาน/คุณภาพงาน ว การบํารุงรักษาและสาํ รองกูคืน ระบบสารสนเทศมคี วามพรอมใช ตรวจสอบการ ระบบงานสารสนเทศ งาน สามารถเปด ใหบริการได ขอ มลู อยางสม กรมชลประทาน ตลอดเวลา ขอ มูลมีความสมบูรณ จากผูใชงาน ใ ถกู ตอง และทนั สมัย ระบบ ความ อุปสรรคในกา 8. เอกสารอางองิ - 9. แบบฟอรมทใี่ ช - 10

วธิ กี ารตดิ ตามประเมินผล ผูติดตาม/ประเมนิ ผล ขอเสนอแนะ ผูพฒั นาระบบ/ฝายระบบ - รสํารองขอ มูลและทดสอบการกูคืน สารสนเทศเพื่อการ มาํ่ เสมอ และสาํ รวจความพึงพอใจ บรหิ าร/ผใู ชง านระบบ ในดา นความสะดวกในการใชงาน มถูกตอ งของขอมูล ปญ หาและ ารใชง าน 0