รายงานฉบับสมบูรณ์_สพข. 10_5 มี.ค 64

85 5

5 86 คณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า พ้ืนที่ลุ่มน้าคลองกุย อาเภอกุยบุรี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ได้จัดทาแผนการบริหารจัดการทรพั ยากรดิน และแผนปฏิบัติการเพ่ือป้องกันการ ชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรม ลุ่มน้าคลองกุย ระยะ 4 ปี (พ.ศ. 2563-2566) และ ระยะ 1 ปี เพ่ือเป็นเคร่ืองมือในการขับเคลื่อนโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพื้นที่ เกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ให้สามารถนาไปสู่การวางแผน การกาหนดมาตรการและ บริหารจัดการพ้ืนท่ีเกษตรกรรรมท่ีมีความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลายของดินและพื้นท่ีดินเส่ือมโทรม นาไปสู่การใช้ประโยชน์อย่างสูงสุดสมดุล เป็นธรรม และย่ังยืน รวมทั้งสามารถแปลงไปสู่การปฏิบัติ ได้ อย่างเป็นรูปธรรม ตามระบบการบริหารเชงิ ยุทธศาสตร์ ที่สอดคล้องกับประเด็นปัญหาและบูรณาการการ ดาเนนิ งานของหน่วยงาน โดยผ่านกระบวนการมสี ่วนร่วมจากภาคผี มู้ สี ว่ นไดเ้ สียทเ่ี กยี่ วข้อง การบริหารจัดการทรัพยากรดินระดับลุ่มน้าได้นาหลักการด้านการอนุรักษ์ดินและน้า การบริหาร จัดการเชิงระบบนิเวศท่ีต้องดาเนินการเพื่อให้เกิดความสมดุลของระบบนิเวศ มีการกระจายการถือครอง อยา่ งเปน็ ธรรม ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง การบูรณาการให้การใช้ประโยชน์ทีด่ นิ เป็นไปอย่าง เหมาะสมตามศักยภาพของท่ีดิน มีความเช่ือมโยงกับการจัดการทรัพยากรน้า ป่าไม้และชายฝ่ัง ให้เกิด ประโยชน์สูงสุดทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม ส่ิงแวดล้อม และความม่ันคงของประเทศ โดยให้ คานึงถึงสิทธิในทรัพย์สินของประชาชน หลักธรรมาภิบาล การรับรู้ข้อมูลข่าวสารการกระจายอานาจ การ มีส่วนร่วมของประชาชน ชุมชนและภูมิสังคม ดังนั้น เพื่อให้แผนบริหารจัดการแปลงไปสกู่ ารปฏิบัติ จึงได้ จัดทาแผนปฏิบัติการ แบ่งออกเป็น 2 ระยะ คือ ระยะ 4 ปีและระยะ 1 ปี โดยนาข้อมูลผลการประเมิน การสูญเสียดิน 3 ระดับ (ระดับมาก ปานกลาง และน้อย) ข้อมูลสภาพดินปัญหาของพ้ืนท่ี และการขาด แคลนน้า มาใช้ในการบริหารจัดการสู่การกาหนดมาตรการและกิจกรรมในระดับพื้นท่ี เพื่อเป็นต้นแบบ การบริหารจัดการทรัพยากรดินระดับลุ่มน้าในพื้นท่ีอื่น ๆ ครอบคลุมการแก้ไขและป้องกันการชะล้าง

87 พังทลายของดนิ และฟื้นฟพู ื้นเกษตรกรรมครอบคลุมทั้งประเทศ สาหรับแผนปฏิบัติการระยะ 4 ปี เป็นการจัดกลุ่มของพื้นท่ีในลุ่มน้าตามลาดับความสาคัญของ โครงการตามปัจจัยต่าง ๆ เพ่ือกาหนดกรอบพ้ืนท่ีดาเนินการตามปีงบประมาณ และคาแนะนาในการใช้ มาตรการอนุรักษ์ดินและน้าด้านต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับสภาพพื้นท่ีและสภาพการใช้ประโยชน์ที่ดิน ใน ระยะ 1 ปี ตามแผนปฏิบัติการรายปีน้ัน ซึ่งจะต้องนาพ้ืนท่ีดาเนินการและคาแนะนาในการบริหารจัดการ จากแผนปฏิบัติการระยะ 4 ปี ไปศึกษาความเหมาะสมของโครงการ ท่ีจะดาเนินการในพื้นท่ีลุ่มน้า โดยมี การศึกษาในด้านต่าง ๆ ควบคู่กันไป ทั้งด้านการออกแบบมาตรการอนุรักษ์ดินและน้าด้านต่าง ๆ โดย จัดการพ้ืนที่ตามสภาพความรุนแรงของปัญหาและนามาตรการการป้องกันและฟ้ืนฟูทรัพยากรดินตาม สภาพปัญหาของพ้ืนที่เฉพาะพ้ืนท่ีไป เพ่ือให้เหมาะสมกับการใช้งานของเกษตรกร ด้านความคุ้มค่าทาง เศรษฐศาสตร์ ผลประโยชน์กับเกษตรกรและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นท่ี ผลกระทบของพื้นท่ีที่ดาเนิน โครงการ ในกรณีที่มีโครงการและกรณีที่ไม่มีโครงการ โดยมีแนวทางในการบริหารทรัพยากรให้ได้ ประโยชน์สงู สุด เพื่อการบริหารจดั การทรัพยากรดนิ และน้าทีเ่ หมาะสมกบั สภาพพืน้ ที่และการใชป้ ระโยชน์ ที่ดิน โดยนามาตรการต่าง ๆ มาปรับใช้ทั้งในทางพืชและทางวิศวกรรม โดยในการใช้มาตรการทาง วิศวกรรมนั้นสามารถใช้มาตรการด้านต่าง ๆ ตามมาตรฐานของกรมพัฒนาท่ีดิน มาใช้ในการออกแบบ รายละเอียด และจะต้องปฏิบัติตาม พ.ร.บ. วิศวกรรมด้วย เพื่อควบคุมและจัดการพื้นที่ในการลดการชะ ล้างพังทลาย และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรม เพ่ือเป็นต้นแบบในการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าใน พืน้ ท่อี น่ื ๆ ตามแผนปฏิบัติการรายปี ตอ่ ไป นอกจากน้ี ยังมกี ารติดตามและประเมินผลโครงการ เพอื่ แก้ไข และปรับปรุงการดาเนินการตามมาตรการตา่ ง ๆ ท่ดี าเนนิ การลงไปในพืน้ ทีใ่ ห้เหมาะสมมากข้ึน โดยการดาเนินการกิจกรรมต่าง ๆ ในพ้ืนท่ีนอกจากจะมีการดาเนินการตามแนวทางของกรมพัฒนา ที่ดินแล้วยังสามารถมีการบูรณาการร่วมกับหน่วยงานต่าง ๆ ในกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และ กระทรวงอ่ืน เช่น กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงมหาดไทยกระทรวงการ อุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงสาธารณสุข เป็นต้น ในด้านการร่วมงานในพ้ืนทีป่ ่า ไม้ และอุทยาน การส่งเสริมอาชีพ การถ่ายทอดความรู้ และสุขภาพอนามัยของประชาชนในพื้นที่ สร้าง แรงจูงใจในการปรับเปล่ียนการใช้ที่ดิน แรงจูงใจในการนามาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเข้าไปใช้ใน พนื้ ทขี่ องเกษตรกร

ตารางท่ี 5-1 แผนปฏบิ ัตกิ ารเพือ่ ปอ้ งกันการชะล้างพังทลายของดินและฟนื้ ฟูพื้นท่ีเกษตรกรรม ลมุ่ น้าคลองกุย อาเภอกุยบรุ ี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวดั ประจวบคีรขี นั ธ์ ระยะ 4 ปี (พ.ศ. 2563 - 2566 88

89 จากการวิเคราะห์สภาพปัญหาของพื้นที่ ข้อมูลทางเศรษฐกิจและสังคม ประกอบด้วย ข้อมูลทุติยภมู ิ และปฐมภูมิท่ีได้จากการสารวจภาคสนามเพ่ือให้ได้ข้อมูลท่ีเป็นปัจจุบันครอบคลุมประเด็นปัญหาของ สภาพพ้ืนท่ีอย่างแท้จริง ได้แก่ ข้อมูลการชะล้างพังทลายของดิน ข้อมูลด้านทรัพยากรดิน (คุณสมบัติของ ดิน, สภาพดินปัญหา) ข้อมูลสภาพการใช้ท่ีดิน ระดับการเปลี่ยนแปลงของการใช้ที่ดินด้านทรัพยากรน้า สภาพภูมิประเทศและส่ิงแวดล้อม ซ่ึงมีความเช่ือมโยงกันในด้านกายภาพ ด้านเศรษฐกิจ และสังคม ผ่าน กระบวนการมีสว่ นรว่ มของชุมชน และการรับฟงั ความคดิ เหน็ ของหน่วยงานในระดับพืน้ ท่ี เพื่อนาข้อมูลมา ประกอบการวิเคราะห์และจัดทาแผนปฏิบัติการเพ่ือป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟูพ้ืนท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ให้มีประสิทธิภาพเกิดประสิทธิผลถูกต้องตามสมรรถนะและ ศักยภาพของที่ดิน และให้ผู้ที่เกี่ยวข้องได้เกิดการเรียนรู้นาไปสู่การจัดการที่ถูกต้องเหมาะสมและให้ไ ด้ เครื่องมือในการใช้ท่ีดินอย่างยั่งยืน เพื่อลดอัตราการชะล้างพังทลายและการกัดเซาะหน้าดิน การ ตกตะกอน และปริมาณสารพิษตกค้างท่ีเป็นผลมาจากการใช้ที่ดินบนพ้ืนท่ีลุ่มน้าให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน เกษตรกรและชุมชนสามารถใช้ประโยชน์ที่ดินได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม จึงมีการกาหนดแนวทางและ มาตรการทม่ี คี วามสอดคลอ้ งกับสภาพปญั หา แผนการใชท้ ี่ดิน บนพืน้ ฐานการมีส่วนรว่ ม ประกอบดว้ ย 1. มาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเพ่ือป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน แบ่งตามระดับความ รนุ แรงของการชะล้าง ดังน้ี 1.1 พน้ื ทที่ ่ีมีการชะลา้ งรนุ แรงมาก กาหนดมาตรการ คอื การไถพรวนและปลูกพชื ตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายนา้ (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บ่อดกั ตะกอน (pond) 1.2 พ้ืนท่ีท่ีมีการชะล้างปานกลาง กาหนดมาตรการ คือ การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดบั (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บอ่ ดกั ตะกอน (pond) 1.3 พน้ื ท่ที ่ีมีการชะล้างรุนแรงนอ้ ย กาหนดมาตรการ คอื การไถพรวนและปลูกพชื ตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บ่อดักตะกอน (pond) การไถ พรวนดนิ ล่าง (sub soiling) การปรับระดับ และปรับรปู แปลงนา 2. มาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเพื่อฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรม ดินท่ีพบส่วนใหญ่มีปัญหาดินตื้นและ มีความอุดมสมบูรณ์ต่า จึงกาหนดมาตรการ คือ ปลูกพืชคลุมดิน ปลูกพืชปุ๋ยสด การใช้ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก และปุย๋ ชวี ภาพเพอื่ เพม่ิ อนิ ทรยี วัตถุ 3. มาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเพ่ือพัฒนาแหล่งน้า พื้นที่ทางการเกษตร พบปัญหาการขาด แคลนน้าสาหรบั พ้ืนทีเ่ กษตรกรรรม จึงกาหนดมาตรการตามสภาพปัญหาและความตอ้ งการของชุมชน คอื

90 อา่ งเกบ็ นา้ สระเกบ็ น้า ฝายทดนา้ การปรบั ปรุงลาน้า คลองส่งนา้ ระบบสง่ นา้ ด้วยท่อและระบบใหน้ ้าแบบ micro irrigation ข้อแนะนาเพิ่มเติมในการใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้าเพ่ือแก้ไขปัญหาให้สอดคล้องตามสภาพของ พ้ืนท่ี การอนุรักษ์ดินและน้า ประกอบด้วย มาตรการหลายอย่างเป็นเครื่องมือในการปรับปรุงพ้ืนที่เพื่อ ประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อม การนามาตรการต่าง ๆ ไปใช้ต้องคานึงถึงสภาพของพื้นที่ในดา้ นต่าง ๆ ดังนั้นในการออกแบบสาหรับพ้ืนท่ีหน่ึง ๆ จึงจาเป็นจะต้องใช้หลายมาตรการรว่ มกันเพ่ือให้เกิดประโยชน์ และการยอมรับของผู้มีส่วนได้ส่วนเสยี ตามแนวทางปฏบิ ัติและมาตรฐานของกรมพัฒนาท่ีดิน ซึ่งในแต่ละ มาตรการก็จะมีวิธีแยกย่อยต่อไปอีก โดยสามารถให้คาแนะนาสาหรับพ้ืนที่ที่มีความลาดชันต่างกันไป แต่ ต้องพิจารณาตามความเหมาะสมตามสภาพการใช้ท่ีดิน และคุณสมบัติทางกายภาพ (ความลึกหน้าดิน) ประกอบการออกแบบการจดั การพ้ืนท่ีด้วย 1. พ้ืนที่ป่าไม้ตามกฎหมาย ให้คาแนะนาในการนามาตรการโดยให้หน่วยงานเจ้าของพ้ืนท่ีนาไป ดาเนนิ งาน ได้แก่ ฟ้ืนฟทู รัพยากรปา่ ไม้ ปลกู แฝก ฝายชะลอน้า การปรบั ปรงุ ลาน้า 2. พน้ื ท่ีเกษตรกรรมมีความลาดชนั นอ้ ยกว่า 2 เปอรเ์ ซ็นต์ มาตรการท่เี หมาะสมตามหลกั วชิ าการ คือ การพรวนดินล่าง การจัดรูปแปลงทางลาเลียง (farm road) มาตรการปรับปรุงบารุงดินอ่างเก็บน้า สระ เก็บนา้ ฝายทดน้า การปรบั ปรงุ ลาน้า คลองส่งนา้ ระบบส่งนา้ ด้วยทอ่ ระบบให้นา้ แบบ micro irrigation 3. พ้ืนท่ีเกษตรกรรมมีความลาดชนั 2-6 เปอร์เซ็นต์ มาตรการที่เหมาะสมตามหลกั วิชาการ คือ การ ไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การ สร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) ครู ับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายนา้ (waterways) ฝายชะลอนา้ (check dam, weir) บอ่ ดักตะกอน (pond) มาตรการปรับปรงุ บารุงดินอา่ งเก็บน้า สระเกบ็ นา้ ฝายทดนา้ การปรบั ปรงุ ลา น้า คลองสง่ นา้ ระบบสง่ นา้ ด้วยท่อ และระบบใหน้ ้าแบบ micro irrigation 4. พื้นท่ีเกษตรกรรมมีความลาดชัน 6 – 12 เปอร์เซ็นต์ มาตรการที่เหมาะสมตามหลักวิชาการ คือ การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การ สร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับนา้ ขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายนา้ (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บ่อดกั ตะกอน (pond) มาตรการปรบั ปรุงบารุงดนิ อา่ งเก็บน้าสระเกบ็ นา้ ฝายทดนา้ การปรบั ปรงุ ลา นา้ คลองสง่ นา้ ระบบส่งนา้ ด้วยท่อ และระบบให้นา้ แบบ micro irrigation 5. พ้ืนที่เกษตรกรรมมีความลาดชนั 12 – 35 เปอร์เซ็นต์ มาตรการท่ีเหมาะสมตามหลกั วิชาการ คือ การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การ สร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝก ทางลาเลียง (farm road) ครู บั น้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายนา้ (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บอ่ ดกั ตะกอน (pond) มาตรการปรบั ปรุงบารงุ ดินอ่างเก็บนา้ สระเก็บนา้ ฝายทดน้า การปรบั ปรงุ ลา น้า คลองสง่ นา้ ระบบสง่ นา้ ด้วยทอ่ และระบบใหน้ ้าแบบ micro irrigation

91 ในการบรหิ ารจัดการพน้ื ทอ่ี นรุ กั ษ์ดินและนา้ จะพิจารณาการบรหิ ารจดั การเป็นลุ่มนา้ ดังน้นั จึงได้นาผลจากการคัดเลือกพ้ืนท่ีดาเนินการจากการจัดลาดับความสาคัญมาพิจารณาเพ่ือกาหนดพื้นท่ี และมาตรการ โดยแบ่งเป็นลุ่มน้าขนาดย่อย ๆ เพ่ือความสะดวกในการปฏิบัติงานและการติดตาม ประเมินผลตัวช้ีวัด โดยในปีงบประมาณ 2563 สามารถดาเนินการได้ในพ้ืนที่รับน้า 2 ลาน้าด้วยกัน คือ (1) พ้ืนที่คลองกุย และ (2) พ้ืนที่ห้วยแห้ง ซ่ึงมีขนาดพื้นท่ีรวม 10,000 ไร่ โดยกาหนดมาตรการด้านการ จัดระบบอนุรักษ์ดินและน้า ประเภทท่ีทาในพ้ืนที่ถือครองของเกษตรกรท่ีมีระดับการชะล้างพังทลายสูง และปานกลาง ได้แก่ การไถพรวน และปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตาม แนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนว หญ้าแฝก ทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝาย ชะลอน้า (check dam weir) บ่อดักตะกอน (pond) และระบบให้น้าแบบ micro irrigation และระบบ อนุรักษ์ดินและน้าที่ต้องทาในพื้นที่สาธารณะ ได้แก่ อ่างเก็บน้า สระเก็บน้า ฝายทดน้า คลองส่งน้า และ ระบบส่งน้าด้วยทอ่ ภาพท่ี 5-1 พ้ืนที่ลุ่มน้าเป้าหมายในแผนปฏิบัติการเพ่ือป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้นื ที่ เกษตรกรรม ล่มุ นา้ คลองกุย จังหวดั ประจวบคีรีขนั ธ์ ระยะ 1 ปี โดยจะได้นามาตรการดังกล่าวไปใช้ในการออกแบบเฉพาะพ้ืนท่ี และที่จุดรวมน้า (outlet)

92 ของแต่ละลาน้าจะกาหนดให้มีอาคารแหล่งน้า ไว้เพื่อประโยชน์ในการบริหารจัดการน้าและวัดปริมาณ ตะกอนดนิ ในลาน้าเพ่ือประเมินการลดการชะล้างของดินตามตัวช้วี ดั ในข้ันตอนการติดตามและประเมินผล ต่อไป โมเดลการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าเชิงบูรณาการ เพื่อป้องการการชะล้างพังทลายของ ดิน เป็นรูปแบบการบริหารจัดการลุ่มน้าเชิงระบบ ครอบคลุมทุกมิติแบบองค์รวม (interdisciplinary) ประกอบดว้ ย มิตทิ างกายภาพ สังคม เศรษฐกจิ และสงิ่ แวดล้อม โดยกาหนดทิศทางจากสภาพปญั หาเป็น ตัวนา (problem orientation) ความรู้ทางวิชาการทห่ี ลากหลายสาขาผ่านกระบวนการคิดวิเคราะห์ จาก งานวิจัย (research) และเทคโนโลยดี ้านการพัฒนาที่ดนิ การอนุรักษด์ ินและน้าผ่านกระบวนการมสี ว่ นร่วม ของชมุ ชน (participation approach) ภาพที่ 5-2 รูปแบบมาตรการเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้ืนที่เกษตรกรรมด้วย ระบบอนุรักษ์ดินและน้า ลุ่มน้าคลองกุย อาเภอกุยบุรี และอาเภอสามร้อยยอด จงั หวดั ประจวบคีรขี นั ธ์

93 ภาพที่ 5-3 ต้นแบบ (Model) แผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และพ้ืนฟูพื้นท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า พ้ืนที่ลุ่มน้าคลองกุย อาเภอกุยบุรี และ อาเภอสามร้อยยอด จงั หวดั ประจวบคีรีขนั ธ์

94

95 6

96 6 5การดาเนินงานตามแผนบริหารจดั การปอ้ งกันการชะลา้ งพงั ทลายของดิน และฟืน้ ฟพู นื้ ทีเ่ กษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า มีกลไกการขับเคลื่อนการดาเนินงานในรูปแบบคณะกรรมการ และ คณะทางาน ประกอบดว้ ย คณะกรรมการขบั เคลือ่ นโครงการป้องกนั การชะลา้ งพังทลายของดิน และฟ้นื ฟู พ้ืนท่ีเกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า และคณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการโครงการ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า พ้ืนท่ีลุ่มน้า คลองกุย อาเภอกุยบุรี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในการจัดทาต้นแบบแผนการ บริหารจัดการการชะลา้ งพังทลายของดิน และฟืน้ ฟพู ้นื ท่เี กษตรกรรมดว้ ยระบบอนุรักษด์ นิ และน้า สาหรบั ขับเคลื่อนการดาเนินงานด้านการอนุรักษ์ดินและน้าให้บรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ 20 ปีแผนพัฒนา เศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ ฉบับท่ี 12 และแผนแม่บทการบริหารจัดการทรัพยากรน้า ดังน้ัน เพ่ือให้ แผนบริหารจัดการเกิดผลสัมฤทธิ์ในทางปฏิบัติ บรรลุวัตถุประสงค์ และเป้าหมายท่ีกาหนดไว้ จึง จาเป็นต้องได้รับการขับเคลื่อน และผลักดันจากทุกภาคส่วน และให้เกิดการบูรณาการทุกระดับและผ่าน กระบวนการมีส่วนร่วม เพื่อให้การบริหารจัดการทรัพยากรดิน และน้ามีเป้าหมายไปในทิศทางเดียวกัน ควรมแี นวทางการดาเนนิ งาน ดังนี้ ให้สามารถนาไปสู่การวางแผนการกาหนดมาตรการ และบรหิ ารจัดการพนื้ ท่เี กษตรกรรมท่ีมีความเสี่ยงต่อ การชะล้างพังทลายของดินและพื้นท่ีดินเสื่อมโทรม รวมทั้งสามารถแปลงไปสู่การปฏิบัติได้อย่างเป็น รูปธรรม ตามระบบการบริหารเชิงยุทธศาสตร์ท่ีสอดคล้องกับประเด็นปัญหา และบูรณาการการ ดาเนินงานของหน่วยงานโดยผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมจากภาคีผู้มีส่วนได้เสียที่เกี่ยวข้อง เพ่ือให้ หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องเกิดการยอมรับ และตระหนักถึงความสาคัญของแผน และนาต้นแบบของแผนไป ขยายผลสกู่ ารปฏบิ ัติได้อยา่ งเปน็ รปู ธรรม ระดับหน่วยงานท่ีปฏิบัติงาน ส่วนกลาง และส่วนภูมิภาคในด้านวิชาการท่ีเป็นกระบวนการหลัก (core process) และกระบวนการ สนับสนุน (support process) โดยนาแนวทางการปฏิบัติงานไปกาหนดเป็นแผนงานโครงการ และ

97 กาหนดเป็นข้อตกลงการทางานระหว่างหน่วยงาน เน้นการทางานเชิงบูรณาการเพ่ือขับเคลื่อนองค์กรให้ บรรลเุ ป้าหมายทีก่ าหนดไว้ โดยจัดตั้ง คณะทางานติดตามประเมนิ ผลทีม่ ีกลไกและเครือขา่ ยการดาเนนิ งานทัง้ หนว่ ยงานทปี่ ฏบิ ตั ิงานในสว่ นกลาง และส่วนภูมิภาคเชื่อมโยงการประเมินผลต้ังแต่บริบท (concept) ปัจจัยนาเข้า (input) กระบวนการ (process) ผลผลติ (output) ผลลัพธ์ (outcome) และผลกระทบ (impact) ทกุ มิติ ประกอบด้วยมิติทาง กายภาพหรือส่ิงแวดล้อม มิติสังคม และมิติเศรษฐกิจ ท่ีสามารถสะท้อนผลสัมฤทธ์ิของงานได้ชัดเจน จน นาไปสู่การปรบั ปรุงพฒั นาแผนการดาเนนิ งานโครงการใหเ้ กิดประสทิ ธิผลและมีประสทิ ธิภาพ คณะกรรมการขบั เคลอ่ื นโครงการปอ้ งกันการชะล้างพังทลายของดนิ และฟืน้ ฟพู ้นื ที่เกษตรกรรม ด้วยระบบอนรุ กั ษ์ดนิ และนา้ 1 คณะอนกุ รร2มการจดั ทา 3 คณะอนุกรรมการจัดทา้ แผน มาตรการด้านการอนุรกั ษ์ คณะอนุกรรมการดา้ นการ ดนิ และน้าเพ่ือป้องกันการ ประเมนิ สถานการณ์ทรัพยากรดิน บริหารจดั การโครงการปอ้ งกนั ชะล้างพังทลายของดนิ และน้า โครงการป้องกนั การชะล้าง พงั ทลายของดนิ ด้วยระบบอนุรักษด์ ิน การชะลา้ งพังทลายของดินและ สู่ระดับพน้ื ที่ และน้า (Monitoring & Evaluation) (Action/Implement) ฟ้นื ฟพู ืนทีเ่ กษตรกรรม แผน ตัวชว้ี ัด และเกณฑ์ ดว้ ยระบบอนุรกั ษด์ นิ และนา้ ปฏบิ ัตกิ าร ระดบั พนื ท่ี (Planning) ต้นแบบแผนบริหาร คมู่ อื การจัดทามาตรฐาน บรบิ ท (Content) ดา้ นการอนุรักษ์ดนิ และนา้ ด้านแผนบรหิ ารจัดการ แผนบรหิ ารจดั การ จ.ประจวบครี ีขนั ธ์ คู่มอื การปฏบิ ตั งิ าน ปจั จัยนาเขา้ (Input) (Work manual) มาตรการด้านการอนรุ ักษด์ นิ และน้า คณะทางานแผนบรหิ าร - ด้านฐานขอ้ มูลทรพั ยากร จัดการ 10 แหง่ /ปี - ดินและนา้ กระบวนการ (Process) - ดา้ นการใชท้ ่ดี ิน มาตรฐานการปฏิบตั งิ านด้านตา่ ง ๆ แผนบรหิ ารจดั การ - ด้านการสารวจภาวะ 10 แหง่ ในปี 2563 - เศรษฐกิจและสงั คม ผลผลิต (Productivity) - ดา้ นการวางแผนการใช้ - ผลผลิต (output) แผนบรหิ ารจดั การ ท่ดี นิ - ผลลพั ธ์ (outcome) 200 แห่ง (20ป)ี - ผลกระทบ (impact) พืน้ ทไี่ ดร้ ับการปอ้ งกนั การชะล้าง และฟืน้ ฟพู ้ืนทีเ่ กษตรกรรม พนื้ ที่เกษตรกรรมสามารถใช้ประโยชนท์ ดี่ นิ ได้ อยา่ งเหมาะสม ลดการสญู เสยี ดนิ เกษตรกรมี (ไม่นอ้ ยกวา่ 2 ลา้ นไร่ ภายใน 20 ป)ี รายได้และคณุ ภาพชวี ติ ที่ดขี ้ึน

98 การกาหนดบทบาทหน่วยงานและภาคีเครือข่ายทุกระดับในการขับเคลื่อนแผนบริหารจัดการ ทรัพยากรดินและน้า เพ่ือป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ไปสู่การปฏิบัติ ตามบทบาท หน้าที่ และความรับผิดชอบ ได้แก่ ผู้บริหาร (อธิบดี รองอธิบดี) หน่วยงานที่ปฏิบัติงาน ส่วนกลาง หน่วยงานท่ีปฏิบัติงานส่วนภูมิภาค รวมถึงหน่วยงานที่เก่ียวข้องในระดับพ้ืนท่ีมีแนวทางการ ดาเนนิ งาน ดงั นี้ ตารางท่ี 6-1 บทบาทของหน่วยงานและภาคีเครือข่ายทุกระดับในการขับเคล่ือนแผนบริหารจัดการ ทรพั ยากรดินและนา้ เพ่ือป้องกนั การชะล้างพงั ทลายของดินและฟื้นฟพู น้ื ทีเ่ กษตรกรรม ระดบั หนว่ ยงาน แนวทางการขับเคล่อื น หน่วยงาน รบั ผดิ ชอบ 1. ระดับนโยบาย (Policy Maker) กากับดแู ลและติดตามการดาเนนิ งาน คณะกรรมการขบั เคลอื่ นโครงการป้องกันการชะ อธิบดี ล้างพังทลายของดิน และฟ้นื ฟพู ื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรกั ษด์ ินและนา้ กรมพัฒนาทดี่ ิน กากับดูแลและติดตามการดาเนินงานคณะทางาน จัดทาแผนการบริหารจัดการ และรองอธบิ ดี โครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบ กรมพฒั นาท่ีดนิ อนุรักษ์ดินและน้า และขับเคลื่อนงานวิชาการด้านการกาหนดมาตรการ แนวทางการ จัดการดนิ และน้า ให้รองรับการแกไ้ ขปญั หาตามสภาพพื้นทีก่ ากับดูแลและตดิ ตามการ ดาเนินงาน ในการขับเคล่ือนแผนปฏิบัติการและแผนปฏิบัติราชการ ภายใต้แผนการ บริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรกั ษ์ดนิ และน้า กากับดูแลและติดตามการดาเนินงานในระดบั พ้ืนที่ และ จัดตง้ั คณะทางานจัดทาแผนการบรหิ ารจัดการโครงการป้องกนั การชะลา้ งพังทลายของ ดิน และฟื้นฟูพื้นท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า คณะทางานจัดทา มาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้าเพ่ือป้องกันการชะล้างพังทลายของดินสู่ระดับ พ้ืนท่ี คณะทางานดา้ นการติดตามและประเมนิ ผลโครงการป้องกันการชะล้างพังทลาย ของดนิ ด้วยระบบอนุรกั ษด์ นิ และน้า 2. ระดับปฏิบตั ิ (Operator) 2.1 ส่วนกลาง 1) จัดประชมุ ชีแ้ จงหน่วยงานท่ีเกย่ี วขอ้ งเพือ่ สรา้ งความรูค้ วามเขา้ ใจและประสานความ กผง. และคณะ ร่วมมือ โดยเปิดโอกาสให้หน่วยงานได้กาหนดแนวทางการดาเนินงานร่วมกัน สาหรับ ใชเ้ ปน็ กรอบแนวทางการจัดทาแผนปฏบิ ตั ิการและแผนปฏิบตั ิราชการประจาปี รวมถึง การติดตามและประเมนิ ผลทีค่ รอบคลุมทุกมิติ 2) จัดทามาตรฐานการปฏิบัติงาน จากต้นแบบแผนการบรหิ ารจัดการโครงการปอ้ งกัน กผง.และคณะ การชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพื้นท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า สาหรับใช้ขยายผลและขบั เคลือ่ นการดาเนินงานในพนื้ ที่ลมุ่ น้าอืน่ ๆ

99 ตารางที่ 6-1 บทบาทของหน่วยงานและภาคีเครือข่ายทุกระดับในการขับเคล่ือนแผนบริหารจัดการ ทรัพยากรดนิ และน้า เพอื่ ป้องกนั การชะล้างพังทลายของดนิ และฟื้นฟูพนื้ ที่เกษตรกรรม (ตอ่ ) ระดบั หนว่ ยงาน แนวทางการขับเคลอ่ื น หนว่ ยงาน รับผดิ ชอบ 3) ขับเคล่อื นและตดิ ตามการดาเนนิ งานในการจดั ทาแผนการบรหิ ารจดั การโครงการ คณะทางาน ป้องกันการชะลา้ งพงั ทลายของดนิ และฟื้นฟูพนื้ ทีเ่ กษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษด์ นิ และนา้ ฯ ระดบั ลุ่มน้า 4) ปรับบทบาทกระบวนการทางานให้สอดคล้องกับเป้าหมายการดาเนินงาน ด้านการ กสด. สวด. สารวจ วิจัยทรัพยากรดินและน้า การวิเคราะห์ดิน การวิเคราะห์สภาพการใช้ที่ดิน การ กนผ. กวจ. วางแผนการใช้ท่ีดิน และการประเมินสถานภาพทรัพยากรดิน และการประเมินเชิงเศรษฐ สวพ. สสผ. สังคม 5) กาหนดมาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้าให้สอดคล้องกับแผนการใช้ที่ดินเพ่ือป้อง สวพ. กวจ. การการชะล้างพังทลายและฟนื้ ฟูพ้นื ท่เี กษตรกรรม กวจ. กนผ. 6) จดั ทาฐานข้อมลู การตดิ ตามและประเมนิ ผลในระดับภาพรวมและระดบั พนื้ ท่ี ครอบคลุม กผง. การประเมินผลเชงิ กายภาพ สังคมและเศรษฐกิจ 2.2 ส่วนภมู ภิ าค 1) จัดตั้งคณะทางานขับเคลือ่ นการบรหิ ารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของ สพข./สพด. ดนิ และฟืน้ ฟูพืน้ ทีเ่ กษตรกรรมดว้ ยระบบอนรุ ักษด์ ินและน้า ระดบั พ้ืนทลี่ มุ่ น้า 2) ประชุมหารือร่วมกับหน่วยงานส่วนกลางและคณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการ โครงการป้องกันการชะลา้ งพังทลายของดิน และฟื้นฟูพื้นท่ีเกษตรกรรมดว้ ยระบบอนรุ ักษ์ ดินและน้า ให้เกดิ ความเขา้ ใจจนสามารถนาไปถา่ ยทอดแกห่ น่วยงานทีร่ บั ผิดชอบได้ 3) จัดทาแผนการบรหิ ารจัดการโครงการปอ้ งกันการชะลา้ งพงั ทลายของดินและฟื้นฟพู ้ืนท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดนิ และนา้ ระดบั ลุม่ น้า 4) ขับเคล่ือนการดาเนนิ งานในระดับพื้นทีใ่ หส้ อดคลอ้ งกับแผนบรหิ ารจดั การ 5) ตดิ ตามและประเมนิ ผลการดาเนินงานอย่างต่อเนื่องในระดับพนื้ ท่ี พรอ้ มรายงานผลการ ดาเนินงาน 3. หนว่ ยงานภาคเี ครือขา่ ย (Network) หน่วยงาน 1) ประสานความร่วมมือในการกาหนดกรอบแนวทางการจดั ทาแผนบริหารจดั การทรัพยากร ระดบั จงั หวดั ดนิ และน้า เพื่อเชือ่ มโยงเปา้ หมายการดาเนินงานกันในระดบั พืน้ ท่ี หน่วยงาน 2) สนบั สนนุ การมสี ว่ นร่วมในการขบั เคลอื่ นแผนการบรหิ ารจดั การโครงการป้องกนั การชะ ภาครัฐและ ลา้ งพังทลายของดิน และฟน้ื ฟูพืน้ ทเ่ี กษตรกรรมดว้ ยระบบอนรุ กั ษ์ดนิ และนา้ ระดับลุม่ นา้ เอกชน 3) สรา้ งแนวทางหรือกาหนดรูปแบบการระชาสัมพันธใ์ นการทาความเขา้ ใจกับประชาชนใน องค์กรปกครอง พืน้ ทอี่ ย่างเป็นรูปธรรม ส่วนท้องถ่นิ 4) ร่วมดาเนินกจิ กรรมหรือโครงการเพ่อื การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรดินและน้า หน่วยงาน เชงิ บรู ณาการ ภาครฐั และ 5) ผลติ สือ่ ประชาสมั พนั ธ์ เผยแพรข่ ้อมลู ขา่ วสาร พรอ้ มทงั้ สร้างความตระหนัก และกระตนุ้ เอกชน ให้ทกุ ภาคส่วนของสังคมมสี ่วนรว่ มในการขับเคล่ือนการดาเนนิ งาน สอ่ื มวลชน

100 การดาเนินงานตามแผนบริหารจัดการทรัพยากรดินเพื่อป้องกันการชะลา้ งพังทลายของดินและฟืน้ ฟู พื้นที่เกษตรกรรม มีแนวทางการติดตามประเมินผลเพื่อประเมินผลสัมฤทธ์ิของแผนงานโดยมีการ ดาเนินการในดา้ นตา่ ง ๆ ดังนี้ 1) การติดตามความก้าวหน้า ในการดาเนินงานตามแผนบริหารทรัพยากรดินเพื่อป้องกันการและ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพื้นท่ีเกษตรกรรม โดยการมีส่วนร่วมของหน่วยงานต่าง ๆ ท้ัง ส่วนกลาง และระดับพ้ืนท่ี โดยกาหนดให้มีการจัดทารายงานผลการดาเนินงานประจาปีการติดตาม ประเมนิ ผลสาเร็จ และผลกระทบจากการดาเนนิ งานตามแผนทุก 2 ปี มกี ารประเมนิ ผลชว่ งกลางแผน เพื่อ ปรับเป้าหมายและตัวช้ีวัด ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ท่ีเปลี่ยนแปลงไป รวมท้ัง มีการประเมินผลเมื่อ ส้นิ สุดการดาเนินการตามแผนปฏบิ ตั กิ าร 2) จัดตัง้ คณะกรรมการติดตามประเมินผล เพ่ือติดตามความกา้ วหน้าการดาเนินงาน และผลสัมฤทธ์ิ ของงานในแต่ละด้านตามแผน ท้ังด้านปัจจัยนาเข้า (input) กระบวนการทางาน (process) ผลผลิต (output) ผลลัพธ์ (outcome) และผลกระทบ (impact) ประกอบด้วย นักวิชาการจากส่วนกลาง นักวิชาการและเจ้าหน้าท่ีผู้ปฏิบัติงานระดับพื้นที่ และหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง เข้ามามีส่วนร่วมในการ ติดตามประเมินผลตามแผนปฏิบัติการ ที่มีการกาหนดกรอบตัวชี้วัดท่ีครอบคลุมทุกมิติประกอบด้วย ประเด็นการวัดและติดตามประเมินผล ผู้จัดเก็บตัวชี้วัดและรายงานผล (ตารางที่ 6-2) พร้อมท้ังเสนอ วิธีการจัดเก็บและติดตามสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ สังคม และเศรษฐกิจ ในการจัดทา ฐานข้อมูลเพ่ือประเมินการเปลี่ยนแปลงตามตัวชี้วัด ประกอบด้วย ประเด็นการวัด รายการตรวจวัด ผรู้ ับผิดชอบฐานขอ้ มูลกลางและฐานขอ้ มลู เชงิ พ้ืนท่ี (ตารางที่ 6-3) ตารางที่ 6-2 กรอบตวั ชี้วัดในการติดตามและประเมินผล แผนบรหิ ารจัดการ ตัวชี้วัด ประเดน็ การวดั ผ้รู บั ผิดชอบ และตดิ ตามประเมินผล ตัวชีว้ ัด ระยะส้ัน-ระยะกลาง ปี 2562 - มฐี านข้อมลู ดา้ นการชะลา้ ง - ฐานข้อมลู มคี วามถกู ตอ้ ง ผู้กากบั ตวั ชว้ี ดั พงั ทลายของดิน (soil erosion) ตามหลกั วิชาการ กองแผนงาน ในพ้นื ที่เกษตรกรรม - มีตน้ แบบแผนการบรหิ าร - ตน้ แบบแผนบริหาร ผจู้ ดั เก็บและ จดั การทรัพยากรดนิ ระดบั ลมุ่ นา้ จดั การไดร้ ับความเห็นชอบ รายงานผลตาม ท่ีมกี ารกาหนดมาตรการดา้ นการ จากคณะกรรมการและ ปอ้ งกนั และฟื้นฟูทรัพยากรดนิ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ตัวชี้วัด ตามสภาพปญั หาของแตล่ ะพืน้ ที่ คณะทางานฯ

101 ตารางที่ 6-2 กรอบตัวชีว้ ัดในการตดิ ตามและประเมนิ ผล (ตอ่ ) แผนบริหารจดั การ ตัวชี้วดั ประเดน็ การวัด ผู้รับผิดชอบ และตดิ ตามประเมนิ ผล ตวั ช้ีวดั - มีการรูปแบบมาตรการด้านการ - มาตรการดา้ นการอนรุ ักษ์ดนิ อนุรกั ษด์ ินและนา้ ในระดบั ลมุ่ นา้ นาร่อง และน้าได้รับการยอมรบั จาก สาหรบั ดาเนินการในระดับพ้ืนที่ เกษตรกรและชมุ ชน ระยะสั้น-ระยะ 1. แผนบริหารจัดการ กลาง ทรัพยากรดิน 10 แห่ง ผ้กู ากบั ตวั ชี้วดั ปี 2563 – 66 - จานวนพ้นื ที่ที่มีการจดั ทาแผนการ - แผนการบริหารจัดการ กองแผนงาน บรหิ ารจดั การทรัพยากรดนิ ระดับลุม่ น้า ทรพั ยากรดนิ ระดบั ลุ่มน้าทม่ี กี าร ผูจ้ ัดเก็บและ (จานวน 10 แหง่ ) กาหนดมาตรการด้านการ รายงานผลตาม ป้องกันและฟน้ื ฟทู รัพยากรดิน ตัวชีว้ ดั สอดคล้องตามสภาพปญั หาของ คณะทางานระดบั 2. โครงการป้องกนั การชะล้าง แต่ละพืน้ ที่ พืน้ ทแ่ี ต่ละลุ่มน้า พงั ทลายของดนิ และฟ้ืนฟูพื้นที่ ผกู้ ากบั ตวั ช้วี ัด เกษตรกรรมลุม่ นา้ จังหวดั กองแผนงาน ประจวบคีรขี ันธ์ 2.1 ระดบั ผลผลติ (output) - รอ้ ยละความสาเร็จในการดาเนิน - ความสอดคลอ้ งของมาตรการ กิจกรรมตามมาตรการด้านการอนรุ กั ษ์ ด้านการอนรุ กั ษด์ ินและนา้ และ ผู้จดั เก็บและ ดินและน้า ระยะในการดาเนนิ งานเป็นไป รายงานผลตาม ตามแผน - จานวนพ้ืนที่เกษตรกรรมได้รับการ - พน้ื ที่เกษตรกรรมไดร้ ับการ ตัวชี้วดั ป้องกนั และฟนื้ ฟูทรพั ยากรดิน ป้องกันและฟ้ืนฟู ไมน่ อ้ ยกวา่ สพข./สพด. 10,000 ไร่/ลมุ่ น้า 2.2 ระดบั ผลลัพธ์ (outcome) - จัดทาฐานข้อมูลเพื่อประเมิน ผู้จัดเกบ็ และ - ทรัพยากรดินสามารถใช้ประโยชน์ การเปล่ียนแปลงตามตัวชี้วัดเช่น รายงานผลตาม ที่ดินได้อยา่ งคุ้มค่า ลดการสญู เสยี หน้า ค่าการสูญเสียดินคุณภาพดิน ตวั ชี้วดั ดินที่เป็นประโยชน์ต่อการผลิตภาค ความช้ืนในดินปริมาณตะกอน กสด./กวจ. การเกษตร ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 ดิน และปริมาณการกกั เก็บน้า เมอื่ เปรยี บเทียบกับปฐี าน หรอื คา่ เฉลยี่ ในพ้ืนท่ีระดบั ลุ่มน้า - รกั ษาและเพิ่มความช่มุ ชนื้ ใหก้ ับดนิ สวพ./กวจ. ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 เมื่อ เปรียบเทยี บกบั ปีฐาน หรอื คา่ เฉลยี่ ใน พืน้ ทรี่ ะดบั ลมุ่ น้า

102 ตารางท่ี 6-2 กรอบตวั ชีว้ ดั ในการติดตามและประเมินผล (ต่อ) แผนบริหารจดั การ ตัวชว้ี ดั ประเดน็ การวดั ผูร้ บั ผดิ ชอบ และตดิ ตามประเมนิ ผล ตัวช้วี ัด ระยะสั้น-ระยะกลาง สวพ./สพข. ปี 2563 – 66 (ต่อ) กนผ./สพข. - เพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้าภาค กนผ./สพข. การเกษตร ด้วยการเพิ่มแหล่งน้าต้นทุน และระบบการกระจายน้าไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 เมื่อเปรียบเทียบกับปีฐาน หรอื คา่ เฉลยี่ ในพื้นทรี่ ะดับลุ่มนา้ - เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์ ทด่ี นิ ได้อย่างเหมาะสมตรงตามศกั ยภาพ ของพ้ืนท่ีไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 เม่ือ เปรียบเทียบกับปีฐานหรือค่าเฉล่ียใน พ้นื ทีร่ ะดบั ลมุ่ น้า 2.3 ระดับผลกระทบ (impact) - เพิ่มผลผลิตภาคการเกษตรเพ่ิมรายได้ - สารวจข้อมูลเชิงสังคมเศรษฐกิจ ในครัวเรือนให้กับเกษตรกร ไม่น้อยกว่า เพ่ือประเมินการเปลี่ยนแปลงหลัง รอ้ ยละ 30 ได้รับประโยชน์จากมาตรการตาม - เพ่ิมมูลค่าการผลิตภาคการเกษตร ตวั ชีว้ ัดดา้ นสงั คมเศรษฐกิจ และผลิตภัณฑ์มวลรวมของประเทศ ไม่ น้อยกว่า ร้อยละ 30 เมื่อเปรียบเทียบ กับปีฐาน หรือค่าเฉลี่ยในพ้ืนที่ระดับลุ่ม นา้

ตารางท่ี 6-3 การจดั ทาฐานข้อมลู เพื่อประเมนิ การเปลี่ยนแปลงตามตัวช้วี ัดมติ ิกายภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม 103

ตารางท่ี 6-3 การจดั ทาฐานข้อมลู เพื่อประเมนิ การเปลี่ยนแปลงตามตวั ชี้วดั มิตกิ ายภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม (ตอ่ ) 104

ตารางท่ี 6-3 การจดั ทาฐานข้อมลู เพื่อประเมนิ การเปลี่ยนแปลงตามตวั ชี้วดั มิตกิ ายภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม (ตอ่ ) 105

106 หมายเหตุ: * พจิ ารณาตามสภาพภูมสิ งั คม ** วธิ ีการเกบ็ ตวั อยา่ ง เก็บขอ้ มลู และวเิ คราะห์ตวั อยา่ งและข้อมูลตามระบบมาตรฐานสากล ผ้ปู ระเมินผลเชิงนโยบาย : กองแผนงาน ผรู้ วบรวมภาพรวม และประเมินผลเชิงวิชาการ : กองวิจยั และพฒั นาการจัดการทีด่ นิ ผู้รวบรวมข้อมูลเชิงพ้ืนที่ : สถานีพัฒนาที่ดิน สานักงานพัฒนาที่ดิน และหน่วยอ่ืน ๆ ที่ เกีย่ วขอ้ ง โดยประเมินจากประเด็น (1) พ้ืนที่เกิดการชะล้างพังทลายของดิน และ 2) พ้ืนท่ีได้รับ ผลกระทบ

107 กรมป่าไม้. 2560. แผนท่ีขอบเขตป่าสงวนแห่งชาติ (ไฟล์ข้อมูล). กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สงิ่ แวดล้อม. กรมพัฒนาทดี่ ิน. 2545. การประเมนิ การสูญเสียดินในประเทศไทย. กรมพฒั นาท่ีดนิ กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กรุงเทพฯ. กรมพัฒนาท่ีดิน. 2551. คมู่ ือการสารวจดนิ . เอกสารวชิ าการฉบบั ที่ 30/03/50. สว่ นมาตรฐาน การสารวจจาแนกดินและทด่ี นิ สานกั สารวจดนิ และวางแผนการใชท้ ด่ี นิ . กรมพัฒนาที่ดิน. 2558. สถานภาพทรัพยากรดินและที่ดินของประเทศไทย. กรมพัฒนาที่ดิน กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กรุงเทพฯ. 304 หนา้ . กรมพฒั นาทีด่ นิ . 2561. แผนบรหิ ารจดั การทรัพยากรดนิ ปัญหาของประเทศไทย ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580). กระทรวงเกษตรและสหกรณ.์ 161 หนา้ . กรมอุตนุ ยิ มวทิ ยา. 2563. สถติ ภิ ูมิอากาศของประเทศไทยในคาบ 30 ปี (พ.ศ.2533 - 2562). กลมุ่ บริการ สารสนเทศอตุ นุ ิยมวิทยา สานักบริการดจิ ทิ ลั อตุ นุ ิยมวทิ ยา กระทรวงคมนาคม กรุงเทพฯ. กองนโยบายและแผนการใช้ท่ีดิน. 2562. การใช้ท่ีดินประเทศไทย มาตราส่วน 1:25,000 (ไฟล์ข้อมูล). กรมพัฒนาทด่ี นิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ. มนู ศรีขจร อรรถ สมร่าง ไพบูลย์ ประโมจนีย์ สุทธิพงษ์ ประทับวิทย์ ไชยสิทธิ์ อเนกสัมพันธ์ และ ปทุมพร ฟ่ันเเพ็ง. 2527. การใช้สมการสูญเสียดินสากลสาหรับประเทศไทย. ราย งาน การประชุมวิชาการประจาปี 2527, กองบรริ ักษ์ท่ดี ิน กรมพฒั นาท่ีดิน กระทรวงเกษตรและ สหกรณ,์ กรงุ เทพฯ. ศูนย์ป้องกันวิกฤติน้า. 2563. พื้นท่ีเกษตรน้าฝน (ไฟล์ข้อมูล). กรมทรัพยากรน้า กระทรวง ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม, กรุงเทพฯ. สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2561. โครงการส่งเสริมศักยภาพการ ขับเคล่ือนแผนการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ (พ.ศ. 2560 –2564). กรงุ เทพฯ. Arnold, J.G., R. Srinivasan, R.S. Muttiah, and J.R. Williams. 1 9 9 8 . Large area Hydrologic modeling and assessment. Part I: Model development: Journal of the American Water Resources Association 34 : 73-89. Hickey, R., Smith, A. and P. Jankowski. 1994. Slope Length Calculations from a DEM within ARC/INFO GRID: Computers, Environmental and Urban Systems,v. 18, no. 5. Kunta, K. 2009. Effects of Geographic Information Quality on Soil Erosion Prediction. Ph.D. Thesis ETH-Zurich.

108 Lanning-Rush, J. 2000. Regional Equations for Estimating Mean Annual and Mean Seasonal Runoff for Natural Basins in Texas, Base Period 1961-90. United State Geological Survey, Water-Resources Investigations Report 00-4064. Austin, Texas. 34 p. Soil Survey Staff. 2014. Keys to Soil Taxonomy. 12th ed. Natural Resources Conservation Service, USDA, Washington, D.C. Wischmeier, W.H. and D.D. Smith. 1965. Prediction Rainfall Erosion Losses from Cropland East of the Rocky Mountains: A Guide for Selection of Practices for Soil and Water Conservation. Agricultural Handbook, No. 282, 47 p.

109 ภาคผนวกที่ 1 : คาอธิบายชุดดนิ ภาคผนวกที่ 2 : ภาพประกอบกิจกรรมการประชุมช้ีแจงเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นของชุมชนต่อแนวทางการ ดาเนนิ งานของโครงการ ภาคผนวกที่ 3 : ภาพประกอบกจิ กรรมในการดาเนินงานในระดับพน้ื ที่ ภาคผนวกที่ 4 : ภาพตัวอย่างมาตรการด้านการอนรุ กั ษ์ดนิ และน้าของกรมพฒั นาท่ดี ิน ภาคผนวกท่ี 5 : ภาพประกอบกิจกรรมประชุมเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อ (ร่าง) แผน บริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้ืนที่เกษตรกรรม ด้วยระบบ อนุรักษด์ ินและนา้

110 1) ชดุ ดินลาดหญ้า (Ly) การจาแนกดิน (USDA) Fine-loamy, siliceous, isohyperthermic Kanhaplic Haplustults สภาพพื้นท่ี ลกู คลื่นลอนลาดเลก็ น้อยถงึ ลกู คล่ืนลอนลาด มีความลาดชัน 2-12 % ภมู สิ ัณฐาน ลานตะพัก เชงิ เขา เนนิ เขา หรอื บรเิ วณพื้นท่ีเหลือคา้ งจากการกัดกร่อน วัตถตุ ้นกาเนดิ ดนิ การผุพังสลายตัวอยู่กับท่ี และ/หรือ เคล่ือนย้ายมาเป็นระยะทางไม่ไกลนักของ หินทรายและหินควอรต์ ไซต์ โดยมหี ินดนิ ดานและหินฟิลไลทเ์ ป็นหินพ้นื การระบายน้า ดี การซมึ ผ่านได้ของนา้ ปานกลาง การไหลบา่ ของนา้ บนผิวดนิ ปานกลางถงึ เร็ว ลักษณะสมบตั ิของดนิ เปน็ ดนิ ลึกปานกลางถึงชัน้ เศษหิน กรวด ดนิ บนเป็นดินร่วนหรือดินร่วนปนทราย สนี า้ ตาล สีนา้ ตาลปนเทาหรือสีน้าตาลปนเหลือง ปฏิกิรยิ าดินเป็นกรดจัดมากถึง เป็นกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดินล่างตอนบน เป็นดินร่วนปนทรายหรือดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาลหรือสีน้าตาลปนแดง ดินล่างตอนล่างเป็นดินร่วน เหนียวปนทรายปนกรวดหรือเศษหิน สีน้าตาล เหลือง หรือแดงปนเหลือง ในช่วง ความลึก 50-125 ซม.จากผิวดิน พบก้อนกรวดเป็นพวกเศษหินควอร์ตไซต์ หิน ทราย หนิ ฟิลไลท์ และหินดินดาน และมวลสารกลมของหินลูกรังกระจายอยู่ทั่วไป ในชน้ั ดนิ ปฏิกริ ิยาดินเปน็ กรดจดั มากถงึ กรดจัด (pH 4.5-5.0) ข้อจากัด ความอุดมสมบูรณ์ต่า เสี่ยงต่อการขาดแคลนน้า และการกัดกร่อนของดิน ถ้าไม่ มกี ารจัดการทีเ่ หมาะสมในพ้ืนทท่ี ่มี คี วามลาดชนั สูง ขอ้ เสนอแนะ ในการปลูกพืช ควรมีวิธีการท่ีเหมาะสมเพื่ออนุรักษ์ดินและน้า เช่น ปลูกพืชคลุ มดิน ปลูกพืชตามแนวระดับและใชป้ ุ๋ยอินทรยี ์ พวกปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยพืช สดเพือ่ ชว่ ยใหด้ ินอมุ้ นา้ และยึดธาตอุ าหารพืชไดด้ ีขนึ้ พชื สามารถดดู ไปใชไ้ ด้ 2) ดินคลา้ ยชดุ ดนิ ลาดหญ้าทีล่ ึกมาก (Ly-vd) การจาแนกดนิ (USDA) Fine-loamy, siliceous, isohyperthermic Typic (Kandic) Paleustults สภาพพนื้ ท่ี ลกู คลื่นลอนลาดเลก็ น้อยถึงลกู คล่ืนลอนลาด มีความลาดชนั 2-12 % ภมู สิ ณั ฐาน ลานตะพัก เชงิ เขา เนินเขา หรอื บริเวณพนื้ ทเี่ หลอื คา้ งจากการกดั กร่อน วตั ถุตน้ กาเนิดดนิ การผุพังสลายตัวอยู่กับที่ และ/หรือ เคล่ือนย้ายมาเป็นระยะทางไม่ไกลนักของ หนิ ทรายและหนิ ควอร์ตไซต์ โดยมหี ินดินดานและหนิ ฟลิ ไลทเ์ ปน็ หินพื้น การระบายนา้ ดี การซมึ ผา่ นไดข้ องน้า ปานกลาง การไหลบ่าของนา้ บนผิวดนิ ปานกลางถงึ เร็ว

111 ลักษณะสมบัติของดนิ เป็นดินลึกมากถึงชั้นเศษหิน กรวด ดินบนเป็นดินร่วนหรือดินร่วนปนทรายสี น้าตาล สีน้าตาลปนเทาหรือสีน้าตาลปนเหลือง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดมากถึง ข้อจากัด เป็นกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดินล่างตอนบน เป็นดินร่วนปนทรายหรือดิน ขอ้ เสนอแนะ ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาลหรือสีน้าตาลปนแดง ดินล่างตอนล่างเป็นดินร่วน เหนียวปนทรายปนกรวดหรือเศษหิน สีน้าตาล เหลือง หรือแดงปนเหลือง ในช่วง ความลึกมากกว่า 150 ซม.จากผิวดิน พบก้อนกรวดเป็นพวกเศษหินควอร์ตไซต์ หินทราย หินฟิลไลท์และหินดินดาน และมวลสารกลมของหินลูกรังกระจายอยู่ ท่ัวไปในชน้ั ดนิ ปฏกิ ิริยาดนิ เป็นกรดจัดมากถึงกรดจดั (pH 4.5-5.0) ความอุดมสมบูรณ์ต่า เส่ียงต่อการขาดแคลนน้า และการกัดกร่อนของดิน ถ้าไม่ มีการจัดการทเี่ หมาะสมในพน้ื ท่ีท่มี คี วามลาดชันสูง ในการปลูกพืช ควรมีวิธีการท่ีเหมาะสมเพื่ออนุรักษ์ดินและน้า เช่น ปลูกพืชคลุ มดิน ปลูกพืชตามแนวระดับและใชป้ ุ๋ยอินทรีย์ พวกปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยพืช สดเพอ่ื ชว่ ยให้ดนิ อุ้มน้า และยดึ ธาตอุ าหารพืชไดด้ ขี ึน้ พชื สามารถดูดไปใช้ได้ 3) ชดุ ดนิ ปราณบุรี (Pr) การจาแนกดิน (USDA) Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Ultic Paleustalfs สภาพพื้นที่ คอ่ นข้างราบเรยี บถึงลูกคลน่ื ลอนลาดเล็กน้อย มคี วามลาดชัน 1-5 % ภมู สิ ณั ฐาน ตะพักลานา้ วตั ถุต้นกาเนดิ ดนิ ตะกอนนา้ พา การระบายนา้ ดี การซมึ ผ่านไดข้ องนา้ ปานกลางถึงดี การไหลบ่าของนา้ บนผิวดิน ปานกลาง ลกั ษณะสมบัตขิ องดนิ เป็นดินลึก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย ดินร่วนปนดินเหนียว สี นา้ ตาลหรอื นา้ ตาลปนแดงเข้ม ดนิ ล่างเปน็ ดินร่วน ดนิ ร่วนปนดินเหนยี ว หรือดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาลปนแดงหรือสีแดงเข้ม ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึง กรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ในดินบน และ เป็นกรดจัดถึงเป็นกลาง (pH 5.5- 7.0) ในดนิ ลา่ ง ขอ้ จากัด ความอดุ มสมบรู ณต์ ่า เนื้อดนิ ค่อนข้างเปน็ ทราย ขอ้ เสนอแนะ ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพื่อเพ่ิม ผลผลิตและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพให้ดขี ้ึน

112 4) ดินคลา้ ยชุดดินปราณบรุ ีทม่ี กี ารระบายน้าดปี านกลาง (Pr-mw) การจาแนกดิน (USDA) Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Oxyaquic (Ultic) Paleustalfs สภาพพื้นท่ี คอ่ นข้างราบเรียบถึงลูกคล่นื ลอนลาดเล็กน้อย มคี วามลาดชัน 1-5 % ภมู ิสัณฐาน ตะพักลาน้า วตั ถตุ น้ กาเนดิ ดิน ตะกอนนา้ พา การระบายน้า ดปี านกลาง การซมึ ผ่านไดข้ องน้า ปานกลางถึงดี การไหลบ่าของนา้ บนผิวดนิ ปานกลาง ลักษณะสมบตั ิของดิน เป็นดินลึกมาก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย ดินร่วนปนดินเหนียวสี น้าตาลหรือนา้ ตาลปนแดงเข้ม ดินลา่ งเปน็ ดินรว่ น ดนิ ร่วนปนดินเหนยี ว หรอื ดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาล สีน้าตาลปนเทา พบจุดประพวกสีแดงและพวกสี เหลอื งในดินล่าง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจดั ถงึ กรดเลก็ น้อย (pH 5.5-6.5) ในดนิ บน และ เปน็ กรดจัดถงึ เปน็ กลาง (pH 5.5-7.0) ในดนิ ลา่ ง ขอ้ จากัด ความอุดมสมบรู ณ์ตา่ เน้ือดนิ คอ่ นข้างเป็นทราย ขอ้ เสนอแนะ ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพ่ือเพิ่ม ผลผลิตและเพ่ิมความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพใหด้ ีข้ึน 5) ดินคล้ายชดุ ดินปราณบรุ ีท่มี เี น้อื ดินรว่ นหยาบ (Pr-col) การจาแนกดิน (USDA) Coarse-loamy, mixed mixed, semiactive, isohyperthermic Ultic Paleustalfs สภาพพน้ื ที่ คอ่ นข้างราบเรยี บถึงลูกคลนื่ ลอนลาดเล็กน้อย มีความลาดชัน 1-5 % ภมู สิ ัณฐาน ตะพักลาน้า วัตถุต้นกาเนิดดิน ตะกอนน้าพา การระบายนา้ ดปี านกลาง การซึมผา่ นไดข้ องน้า ปานกลางถึงดี การไหลบา่ ของนา้ บนผิวดนิ ปานกลาง ลกั ษณะสมบัติของดนิ เป็นดินลึกมาก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย สีน้าตาลหรือน้าตาลปนแดง เข้ม ดินล่างเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทรายในดินล่างตอนล่าง สี น้าตาล สีน้าตาลปนแดง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึงกรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ในดินบน และ เป็นกรดจดั ถงึ เปน็ กลาง (pH 5.5-7.0) ในดนิ ลา่ ง ขอ้ จากดั ความอุดมสมบูรณต์ ่า เนื้อดินคอ่ นข้างเป็นทราย

ขอ้ เสนอแนะ 113 ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพื่อเพิ่ม ผลผลิตและเพ่ิมความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพใหด้ ีขน้ึ 6) ดนิ คลา้ ยชุดดนิ ปราณบรุ ีทีม่ กี ารระบายนา้ ดีปานกลางและมีเนือ้ ดนิ รว่ นหยาบ (Pr-mw,col) การจาแนกดิน (USDA) Coarse-loamy, mixed mixed, semiactive, isohyperthermic Oxyaquic (Ultic) Paleustalfs สภาพพื้นท่ี คอ่ นข้างราบเรยี บถึงลกู คลนื่ ลอนลาดเล็กน้อย มีความลาดชัน 1-5 % ภมู ิสณั ฐาน ตะพักลาน้า วัตถตุ ้นกาเนิดดิน ตะกอนน้าพา การระบายนา้ ดีปานกลาง การซึมผา่ นได้ของนา้ ปานกลางถึงดี การไหลบ่าของน้าบนผิวดนิ ปานกลาง ลักษณะสมบตั ิของดนิ เป็นดินลึกมาก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย สีน้าตาลหรอื น้าตาลปนแดง เข้ม ดินล่างเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทรายในดินล่างตอนล่าง สี น้าตาล สีน้าตาลปนเทา พบจุดประพวกสีแดงและพวกสีเหลืองในดินล่าง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึงกรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ในดินบน และ เป็นกรด จัดถึงเป็นกลาง (pH 5.5-7.0) ในดนิ ล่าง ข้อจากัด ความอดุ มสมบูรณต์ า่ เน้ือดินคอ่ นข้างเปน็ ทราย ขอ้ เสนอแนะ ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพ่ือเพ่ิม ผลผลิตและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพให้ดขี นึ้ 7) ชดุ ดนิ ทา่ ม่วง (Tm) การจาแนกดนิ (USDA) Coarse-loamy, mixed, active, calcareous, isohyperthermic Typic Ustifluvents สภาพพ้ืนที่ คอ่ นข้างราบเรียบถึงลูกคล่ืนลอนลาดเลก็ น้อย มคี วามลาดชัน 1-5 % ภูมสิ ัณฐาน สนั ดนิ ริมน้าของที่ราบนา้ ท่วมถึง วตั ถุตน้ กาเนดิ ดิน ตะกอนนา้ พา การระบายน้า ดปี านกลางถึงดี สภาพซึมผา่ นได้ของนา้ ปานกลาง การไหลบ่าของน้าบนผิวดนิ ปานกลาง ลักษณะและสมบตั ดิ นิ เป็นดนิ ลกึ ดินบนเปน็ ดนิ รว่ นปนทรายแปง้ ดินร่วนเหนยี วปนทรายแป้ง ดินร่วน หรือดินร่วนปนทราย สีน้าตาล สีน้าตาลเข้ม และสีน้าตาลปนเทา ปฏิกิริยาดิน

114 ข้อจากัด เป็นกรดจัดถึงเปน็ กรดเลก็ น้อย (pH 5.5-6.5) ดินตอนล่างมลี ักษณะเน้ือดินและ ข้อเสนอแนะ สไี ม่แน่นอนข้นึ อยู่กับตะกอนทนี่ า้ พามาทบั ถมในแตล่ ะปี ซ่งึ อาจแตกตา่ งกันเห็น ได้ชัดเจน เน้ือดินเป็นดินร่วนปนทรายแป้ง ดินร่วนหรือดินร่วนเหนียวปนทราย สลับกันไปมา สนี ้าตาลหรือสนี ้าตาลปนเหลอื ง ปฏิกริ ิยาดินเปน็ กรดปานกลางถึง เป็นกลาง (pH 6.0-7.0) อาจพบจุดประสีในดินล่างที่ความลึก 50-100 ซม.จากผวิ ดนิ และพบเกล็ดแร่ไมกาปะปนอยูต่ ลอดหนา้ ตดั ดิน มีน้าท่วมในบางช่วงของฤดูเพาะปลูกทาให้พืชชะงักการเจริญเติบโตได้ หน้าดิน คอ่ นขา้ งเป็นทราย ปลูกพืชไร่หรือไม้ผล ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยคอก และปุ๋ยหมักเพ่ือเพ่ิม ความอุดมสมบูรณ์ของดินและเพ่ิมแร่ธาตุท่ีจาเป็นต่อพืช ทาให้คุณสมบัติทาง กายภาพของดนิ ดีขึ้น 8) ชุดดนิ ทา่ ยาง (Ty) การจาแนกดนิ (USDA) Loamy-skeletal, siliceous, isohyperthermic Kanhaplic Haplustults สภาพพน้ื ท่ี ลกู คลน่ื ลอนลาดถึงเปน็ เนินเขา มคี วามลาดชัน 5-35 % ภูมิสณั ฐาน พื้นทีเ่ หลอื คา้ งจากการกดั กร่อน วตั ถตุ น้ กาเนิดดิน การสลายตวั ผุพังอยู่กบั ท่ี และ/หรือ เคลื่อนย้ายมาในระยะทางไม่ไกลนักของหิน ตะกอนหรือหินแปรเนื้อหยาบ พวกหินทรายและหินควอร์ตไซต์ โดยรองรับด้วย หินดินดานและหินฟลิ ไลท์ การระบายน้า ดี การซึมผา่ นไดข้ องน้า ปานกลางถงึ เรว็ การไหลบ่าของน้าบนผิวดนิ ปานกลางถงึ เร็ว ลักษณะสมบัตขิ องดิน เปน็ ดนิ ตนื้ ถึงชั้นเศษหินและหินพ้ืน ดนิ บนเป็นดินรว่ นปนเศษหินหรือดินร่วนปน ทรายปนเศษหิน สีน้าตาล สีน้าตาลปนเทาหรือสีน้าตาลปนเหลือง ปฏิกิริยาดิน เป็นกรดจัดมากถึงเป็นกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดินล่างเป็นดินร่วนปนทราย ปนเศษหิน พบก้อนกรวดเป็นพวกเศษหินควอร์ตไซต์ หินทราย หินฟิลไลท์และ หินดินดาน สีน้าตาลหรือสีน้าตาลปนแดง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดมากถึงเป็น กรดจดั (pH 4.5-5.0) ขอ้ จากดั ความอุดมสมบูรณ์ต่า เปน็ ดนิ ตืน้ และเนอ้ื ดนิ ปนเศษหนิ เสีย่ งต่อการขาดแคลน น้าและการกดั กร่อนของดิน เนื่องจากพ้นื ที่มคี วามลาดชันสูง ข้อเสนอแนะ ในการปลูกพืช ควรมีวิธีการท่ีเหมาะสมเพ่ืออนุรักษ์ดินและน้า เช่น ปลูกพืชคลุ มดินปลูกพืชตามแนวระดับและใช้ปุ๋ยอินทรีย์ พวกปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยพืช สด เพอ่ื ช่วยให้ดนิ อ้มุ น้า และยึดธาตุอาหารพืชได้ดีข้นึ พืชสามารถดูดไปใช้ได้

115 ภาคผนวกท่ี 2 : ภาพประกอบกิจกรรมการประชุมชี้แจงเพื่อรับฟังข้อคิดเห็นของชุมชนต่อแนวทางการ ดาเนนิ งานของโครงการ

116 ภาคผนวกท่ี 3 : ภาพประกอบกจิ กรรมในการดาเนินงานในระดบั พื้นท่ี

117 ภาคผนวกที่ 4 : ภาพตวั อย่างมาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและนา้ ของกรมพฒั นาทีด่ นิ 1. มาตรการอนรุ ักษ์ดินและนา้ เพ่อื ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน ภาพผนวกท่ี 4-1 การไถพรวนและปลกู พชื ตามแนวระดบั (Contour cultivation) ภาพผนวกที่ 4-2 การยกร่องตามแนวระดับ (Ridging) ภาพผนวกท่ี 4-3 การสร้างคันดิน (Terrace, bench terrace)

118 ภาพผนวกท่ี 4-4 คนั ดินเบนน้า ภาพผนวกที่ 4-5 แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (Division terrace) (Farm road) ภาพผนวกที่ 4-6 ครู บั นา้ รอบเขา (Hillside ditch) ภาพผนวกที่ 4-7 ทางระบายน้า (waterways)

119 ภาพผนวกท่ี 4-8 ฝายชะลอน้า (check dam, weir) ภาพผนวกท่ี 4-9 บ่อดักตะกอน (pond) ภาพผนวกท่ี 4-10 การไถพรวนดินลา่ ง ภาพผนวกที่ 4-11 การปรับระดบั ท่นี า (sub soiling) (paddy field leveling)

120 2. มาตรการดา้ นอนุรักษ์ดนิ และน้าเพ่อื ฟืน้ ฟพู ื้นที่เกษตรกรรม ภาพผนวกที่ 4-12 ปลกู พืชคลุมดนิ พชื ปยุ๋ สด การใชป้ ุ๋ยคอก ปุย๋ หมัก และปุ๋ยชีวภาพ 3. มาตรการอนุรักษ์ดนิ และนา้ เพ่ือพฒั นาแหลง่ น้า ภาพผนวกที่ 4-13 อ่างเกบ็ นา้ ภาพผนวกท่ี 4-14 สระเกบ็ น้า ภาพผนวกที่ 4-15 ฝายทดนา้ ภาพผนวกท่ี 4-16 การปรบั ปรุงลาน้าคลองสง่ นา้

121 ภาพผนวกท่ี 4-17 ระบบส่งน้าด้วยท่อ ภาพผนวกท่ี 4-18 ระบบให้นา้ แบบ micro irrigation

122 ภาคผนวกที่ 5 : ภาพประกอบกิจกรรมประชุมเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อ (ร่าง) แผน บรหิ ารจดั การป้องกันการชะล้างพงั ทลายของดินและฟน้ื ฟูพนื้ ท่ีเกษตรกรรม ดว้ ยระบบ อนุรักษ์ดนิ และนา้

123

124 )สา้ เนา( ค้าสง่ั กรมพฒั นาท่ดี ิน ท่ี 3482563/ เร่ือง แต่งต้งั คณะทางานจดั ทาแผนบรหิ ารจดั การโครงการปอ้ งกนั การชะลา้ งพงั ทลายของดินและฟน้ื ฟูพน้ื ท่ี เกษตรกรรมดว้ ยระบบอนุรักษด์ ินและนา้ ปี 2563 เพ่ือให้การด้าเนินงานในพืนท่ีเป้าหมายระดับลุ่มน้าสอดคล้องกับแผนปฏิบัติการโครงการ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูฟื้นท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ระยะ 20 ปี และเป็นไปตามมาตรฐานของต้นแบบการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าเชิงบูรณาการท่ีมีการท้างานเชิง พืนที่เป็นหลักมีความถูกต้องตามหลักวิชาการ ส้าเร็จตามเป้าหมาย น้าไปสู่การก้าหนดพืนท่ีด้าเนินการและ มาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้าในระดับพืนท่ีได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงแต่งตังคณะท้างานจัดท้าแผน บริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟูฟ้ืนท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดิน และน้าปี 2563 โดยมีองคป์ ระกอบและหน้าที่ ดงั นี 1 .องคป์ ระกอบ ทปี่ รึกษา 1.1 นายวฒุ ชิ าติ ศิริชว่ ยชู ที่ปรึกษา 1.2 นายวีระชัย กาญจนาลัย ประธานคณะทา้ งาน 1.3 รองอธบิ ดีกรมพัฒนาท่ดี นิ ด้านวชิ าการ รองประธานคณะท้างาน 1.4 ผู้อ้านวยการกองวจิ ยั และพฒั นาการจดั การทดี่ นิ คณะท้างาน 1.5 ผเู้ ชยี่ วชาญด้านวางระบบการพฒั นาทดี่ ินทเี่ กยี่ วข้อง คณะท้างาน 1.6 นายรัตนชาติ ชว่ ยบดุ ดา คณะทา้ งาน 1.7 นายนนั ทพล หนองหารพิทักษ์ คณะทา้ งาน 1.8 นายวรัญญู บัวขาว คณะท้างาน 1.9 นายจตรุ งค์ ละออพนั ธ์สกุล คณะทา้ งาน 1.10 นายวิศษิ ฐ์ งามสม คณะทา้ งาน 1.11 นายจักรกฤษณ์ มใี ย คณะทา้ งาน 1.12 นายกฤดโิ สภณ ดวงกมล คณะทา้ งาน 1.13 นางสาวอมรรตั น์ สระเพ็ชร คณะท้างาน 1.14 นางสาววันดี พ่ึงเจาะ คณะท้างาน 1.15 นางสาวกรวรรณ อาจเลศิ คณะท้างานและ 1.16 นายอรรณพ พุทธโส เลขานกุ าร คณะท้างานและ 1.17 นางสาวพยัตตกิ า พลสระคู เลขานุการร่วม คณะท้างานและ 1.18 นายธนกฤต ผลเกลยี ง ผูช้ ว่ ยเลขานกุ าร 1.19 นายอภชิ าติ บุญเกษม คณะท้างานและ ผู้ชว่ ยเลขานุการ 1.20 นายธงชยั คงหนองลาน คณะท้างานและ ผู้ชว่ ยเลขานกุ าร \\ 2. หนา้ ท่ี ...

125 -2– 2. หนา้ ที่ 2.1 จัดท้าแผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพืนท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนรุ ักษ์ดนิ และนา้ ใหเ้ กิดผลส้าเร็จเปน็ รปู ธรรม 2.2 ก้าหนดแนวทางการด้าเนินงานโครงการ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟพู ืนทีเ่ กษตรกรรมดว้ ยระบบอนุรกั ษด์ นิ และนา้ ให้เกิดผลสา้ เรจ็ เปน็ รูปธรรม 2.3 จัดท้าฐานข้อมูลสถานการณ์ทรัพยากรดินและน้า เพ่ือติดตามและประเมินผลการ ด้าเนินงานภายใต้แผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพืนที่เกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรกั ษ์ดินและน้าระดับพืนท่ี 2.4 ประสานการด้าเนินงานกับคณะท้างานขับเคลื่อนโครงการป้องกันการชะล้างพังทลาย ของดินและฟ้ืนฟูพืนที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้าระดับพืนท่ี ส้านักงานพัฒนาที่ดินเขต 12-1 2.5 ปฏิบัติงานอ่นื ๆ ตามที่ไดร้ ับมอบหมาย ทงั นี ตงั แต่บัดนเี ปน็ ตน้ ไป สง่ั ณ วนั ท่ี 8 เมษายน พ.ศ. 2563 )ลงนาม( เบญจพร ชาครานนท์ (นางสาวเบญจพร ชาครานนท(์ อธิบดีกรมพัฒนาท่ดี ิน ส้าเนาถกู ตอ้ ง (นายสนั ธษิ ณ์ ดิษฐ์อ้าไพ) นกั ทรัพยากรบุคคลปฏิบัติการ

126 )ส้าเนา( คา้ สง่ั กรมพฒั นาทดี่ นิ ท่ี 2563/ เรอื่ ง แตง่ ตังคณะทา้ งานขับเคลอื่ นโครงการป้องกันการชะลา้ งพังทลายของดินและฟืน้ ฟพู นื ท่เี กษตรกรรม ด้วยระบบอนุรกั ษ์ดนิ และนา้ ระดับพืนท่ี ส้านกั งานพฒั นาทีด่ ินเขต 12-1 เ พื่ อ ใ ห้ ก า ร ขั บ เ ค ลื่ อ น ก า ร ด้ า เ นิ น ง า นโ ค ร งก า ร ร ะ ดั บพื นท่ี สอ ด ค ล้ อ ง ต าม แ ผ นปฏิ บั ติ การ โ ค ร ง ก า ร ป้ อ ง กั น ก า ร ช ะ ล้ า ง พั ง ท ล า ย ข อ ง ดิ น แ ล ะ ฟื้ น ฟู ฟื้ น ท่ี เ ก ษ ต ร ก ร ร ม ด้ ว ย ร ะ บ บ อ นุ รั ก ษ์ ดิ น แล ะ น้ า ที่ยึดการบูรณาการเชิงพืนท่ีเป็นหลัก ประสานงานเช่ือมโยงการดาเนินการระหว่างส่วนกลางกับระดับพื้นท่ี และสนับสนุนการจัดทาแผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่ เกษ ต รกรรมด้ ว ย ระ บ บ อนุ รักษ์ ดิ น แล ะ น้า ให้ บ รรลุ ผ ลส้ า เร็จ ต ามเป้า หมาย อย่ า ง มีประ สิ ทธิ ภา พ อย่ าง เป็น รูปธรรม จึงแต่งตังคณะท้างานขับเคลื่อนโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูฟ้ืนที่ เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้าระดับพืนท่ี ส้านักงานพัฒนาท่ีดินเขต 12-1 โดยมีองค์ประกอบ และหนา้ ที่ ดงั นี 1 .องคป์ ระกอบ ประธานคณะทา้ งาน 1.1 ผูอ้ า้ นวยการสา้ นกั งานพฒั นาที่ดนิ เขต 1.2 ผู้เช่ยี วชาญดา้ นวางระบบการพฒั นาที่ดิน รองประธานคณะทา้ งาน 1.3 ผอู้ า้ นวยการสถานพี ัฒนาท่ดี ินที่เก่ยี วขอ้ ง คณะทา้ งาน 1.4 ผอู้ ้านวยการกลมุ่ วิเคราะห์ดนิ คณะท้างาน 1.5 ผอู้ า้ นวยการกลุ่มวิชาการเพ่อื การพัฒนาทดี่ ิน คณะทา้ งาน 1.6 ผู้อา้ นวยการกลุม่ ส้ารวจเพอ่ื ทา้ แผนที่ คณะท้างาน 1.7 ผ้อู ้านวยการกลุ่มวางแผนการใช้ทีด่ นิ คณะท้างานและ เลขานกุ าร 1.8 นกั วชิ าการสงั กดั กล่มุ วางแผนการใชท้ ี่ดิน คณะท้างานและ ผชู้ ่วยเลขานุการ .2หน้าที่ 2.1 รวบรวมและจัดท้าฐานข้อมูลด้านทรัพยากรดินและน้า การวางแผนการใช้ที่ดินและ เศรษฐกิจสังคม เพอื่ น้าไปใชป้ ระกอบการด้าเนนิ งานของโครงการ 2.2 ศึกษาและวิเคราะห์แนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าในระดับลุ่มน้า เพื่อก้าหนดมาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้า และแผนงานโครงการตามภารกิจของกรมพัฒนาท่ีดิน ที่เกย่ี วข้องกบั การป้องกันชะล้างพงั ทลายของดิน และฟ้ืนฟูทรพั ยากรดนิ ตามสภาพปัญหา 2.3 ประสานและเช่ือมโยงการด้าเนินงานระดับพืนที่กับส่วนกลางเพ่ือสนับสนุนการ จัดทาแผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพื้นท่ีเกษ ตรกรรมด้วยระบบ อนรุ ักษด์ นิ และน้า 2.4 จัดท้าแผนการบริหารจัดการโครงการการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟูพ้ืนที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ระดับพื้นท่ี เสนอคณะทางานจัดทาแผนบริหารจัดการ โครงการปอ้ งกันการชะล้างพงั ทลายของดินและฟน้ื ฟพู นื้ ที่เกษตรกรรมดว้ ยระบบอนรุ กั ษด์ นิ และนา้ ปี 2563

127 - 2 – \\ 2.5 ปฏบิ ัตงิ าน ... 2.5ปฏบิ ตั งิ านอื่นๆ ตามท่ีไดร้ บั มอบหมาย ทังนี ตังแต่บดั นเี ปน็ ตน้ ไป ส่งั ณ วนั ท่ี 8 เมษายน พ.ศ. 2563 )ลงนาม( เบญจพร ชาครานนท์ )นางสาวเบญจพร ชาครานนท์( อธบิ ดีกรมพฒั นาทด่ี ิน ส้าเนาถูกต้อง (นายสันธษิ ณ์ ดษิ ฐอ์ ้าไพ) นักทรพั ยากรบคุ คลปฏบิ ัตกิ าร

128