ชุดการเรียนรู้ด้วยตนเอง แบบหน่วยการเรียนเล่ม1

ส่ือการเรียนรู้แบบอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ชุดการเรียนรู้ด้วยตนเอง ( Self – Learning Package ) แบบหน่วยการเรียน ( Instructional Module ) เล่ม 1 วชิ างานเคร่ืองมือกลเบือ้ งต้น ช่ืองานตดั เหลก็ เพลากลมด้วยเครื่องเล่ือยกล จดั ทาโดย กล่มุ ปลูกต้นกล้าอาชีพ

เริ่มต้น ศึกษาและทาแบบฝึ กหดั เรียนซ่อมเสริม ผ่านเกณฑ์ 80 % ศึกษาบทเรียนต่อไป ไม่ผ่านเกณฑ์

❄เมื่อท่านศึกษาชุดการเรียนรู้ด้วยตนเอง แบบหน่วยการเรียน ชื่องานตดั เหลก็ เพลากลม ด้วยเครื่องเลื่อยกลนีแ้ ล้ว ท่านจะสามารถ ......... 1. บอกหลกั การอ่านแบบงานตดั เหลก็ เพลากลมได้ถูกต้อง 2. อธิบายสัญลกั ษณ์ ในการอ่านแบบงานตดั เหลก็ เพลากลมได้ถูกต้อง 3. บอกข้อควรระวงั ในการอ่านแบบงานตดั เหลก็ เพลากลมได้ถูกต้อง 4. บอกชนิดของวสั ดุงานตดั เหลก็ เพลากลมได้ถูกต้อง 5. อธิบายคุณสมบตั ขิ องวสั ดุในงานตดั เหลก็ เพลากลมได้ถูกต้อง 6. บอกข้อควรระวงั ในการเตรียมวสั ดุงานงานตดั เหลก็ เพลากลมได้ถูกต้อง 7. บอกชื่อเครื่องมืออุปกรณ์ทใ่ี ช้ตดั เหลก็ เพลากลมด้วยเคร่ืองเลื่อยกลได้ถูกต้อง

ใบเนื้อหา ( Information Sheet : IS ) ช่ือวชิ า งานเครื่องมือกลเบื้องต้น ชื่องาน : งานตัดเหลก็ เพลากลมด้วยเคร่ืองเลื่อยกล 1. หลกั การอ่านแบบงานตดั เหลก็ เพลากลมด้วยเครื่องเล่ือยกล มุมดมม้าุมอนมงบอดนง้านบน มุมมองมดุม้ามอนงดห้านนห้าน้า มุมมมอุมงดมา้ นอขงา้ งด้านข้าง รูปที่ 1.1 แสดงทศิ ทางการมองภาพท้งั 3 ด้าน หลกั ในการอ่านแบบส่ังงานน้ันผู้ปฏบิ ัตงิ านจะต้องสามารถมองชิ้นงานในมุมมองต่าง ๆ ได้ อย่างชัดเจนและถูกต้อง การมองชิ้นงานในลกั ษณะนี้ เรียกว่า ระบบการฉายภาพหรือ ภาพ ฉายของวตั ถุ โดยมรี ะนาบในการมอง 2 ระนาบ คือ ระนาบในแนวนอน และระนาบในแนวต้งั ในการเขยี นภาพฉายของวตั ถุน้ันไม่จาเป็ นจะต้องทาการเขยี นให้ครบทุกภาพ เพยี งแต่เขยี น เพื่อให้ข้อมูลทตี่ ้องการในภาพน้ัน ๆ ให้ครบกเ็ พยี งพอ โดยส่วนใหญ่สาหรับชิ้นงานทไี่ ม่มี ความซับซ้อนมกั เขยี นเพยี ง 3 ภาพ คือ ภาพด้านหน้า ภาพด้านข้าง และภาพด้านบน 1.1 ภาพด้านหน้า รูปที่ 1.2 แสดงลกั ษณะภาพด้านหน้า ภาพด้านหน้าของวตั ถุจะเห็นเป็ นรูปวงกลม ๒ รูป วางซ้อนกนั อยู่ ดงั รูป

1.2 ภาพด้านข้าง รูปท่ี 1.3 แสดงลกั ษณะภาพด้านข้าง เมื่อมองเข้าไปทางด้านข้างของวตั ถุจะสามารถมองเห็นวตั ถุตามความยาวด้านข้างของ วตั ถุเป็ นลกั ษณะรูปส่ีเหลย่ี มผืนผ้าสองรูป ดงั รูป 1.3 ภาพด้านบน รูปท่ี 1.4 แสดงลกั ษณะภาพด้านบน การมองภาพด้านบนของวตั ถุจะเห็นวตั ถุในแนวต้งั ตามความยาวซ่ึงจากภาพตวั อย่างจะ มองเห็นเป็ นรูปสี่เหลยี่ มผืนผ้าในแนวต้งั ดงั รูป

1.4 การวางภาพลงบนกระดาษเขยี นแบบ ภาพด้านหน้า  16 140 M๑๐x๑.๕ 20 กระดาษเขยี นแบบ ภาพด้านข้าง ภาพด้านบน 1 ดา้ มคอ้ น  16 x 140 St 37 1 จานวน ชิ้นท่ี ชื่องาน ขนาด วสั ดุ มาตราส่วน 1:1 ช่ือผเู้ ขียน…………………………………… หมายเลขแบบ ช่ือผตู้ รวจ…………………………………. รูปท่ี 1.5 แสดงลกั ษณะการวางภาพลงบนกระดาษเขยี นแบบ ลกั ษณะของการวางภาพท้งั 3 ด้านลงบนกระดาษเขยี นแบบจะวางรูปด้านหน้าทางด้านซ้าย ของกระดาษ ภาพด้านข้างอยู่ทางด้านขวาของทามุม 90 องศากบั ภาพด้านหน้า ส่วนภาพ ด้านบนจะวางอยู่ด้านล่างของภาพด้านหน้าทามุม 270 องศา ดงั รูปที่ 1.5 2. สัญลกั ษณ์ในการอ่านแบบงาน นอกจากการมองภาพของวตั ถุในด้านต่าง ๆ แล้ว อกี สิ่งหน่ึงทส่ี าคญั คือ สัญลกั ษณ์ทถ่ี ูก เขียนลงไปในแบบงาน ซึ่งสัญลกั ษณ์เหล่าน้ันเป็ นเคร่ืองมือทใ่ี ช้ในการสื่อความหมายและลาย ละเอยี ดของชิ้นงานแทนการใช้คาพูด โดยจะขออธิบายเฉพาะสัญลกั ษณ์ทใี่ ช้ในแบบงานของ บทเรียนนี้ คือ

2.1 เส้นช่วยในการบอกขนาด เส้นชเส่วน้ ยช่วบยอบอกกขขนนาดาด เส้ นขเสน้อขบอบงงาานน รูปที่ 1.6 แสดงลกั ษณะของเส้นช่วยบอกขนาด เส้นช่วยในการบอกขนาดของชิ้นงานจะมลี กั ษณะเป็ นเส้นเต็มบาง ต่อจากขอบของชิ้นงาน 2.2 เส้นบอกขนาด เส้นบอกเสขน้ นบอากดขนาด เเสส้น้ นชช่วย่ วบยอกบขนอากดขนาด รูปที่ 1.7 แสดงลกั ษณะของเส้นบอกขนาด เส้นบอกขนาดเป็ นเส้นทใี่ ช้คู่กบั เส้นช่วยบอกขนาดมคี วามยาวเท่ากบั ขนาดความยาวของ ชิ้นงานมหี ัวลูกศรอยู่ท้งั 2 ด้าน อยู่ห่างจากเส้นของรูปประมาณ 10 มลิ ลเิ มตร นิยมใช้ในการ บอกขนาดภายนอกของขอบรูป 2.3 เส้นศูนย์กลาง เเสส้น้ นบอบกขอนกาดขนาด เส้ นศูนย์กลาง เส้นศูนย์กลาง รูปท่ี 1.8 แสดงลกั ษณะของเส้นศูนย์กลาง เส้นศูนย์กลางใช้ในการบอกตาแหน่งของศูนย์กลางชิ้นงาน มลี กั ษณะเป็ นเส้นปะยาว 1 ขดี ส้ัน 1 ขดี สลบั กนั ไปตามความยาวของชิ้นงาน นิยมใช้ในการบอกศูนย์กลบางชิ้นงานรูปทรง กลม

2.4 สัญลกั ษณ์แสดงขนาดความโตเส้นผ่านศูนย์กลางชิ้นงาน (  ) 16 16 รูปท่ี 1.9 แสดงสัญลกั ษณ์การใช้เส้นผ่านศูนย์กลาง  หรือเรียกว่า เส้นผ่านศูนย์กลาง เป็ นสัญลกั ษณ์ทใ่ี ช้ในการบอกขนาดเส้นผ่าน ศูนย์กลางของชิ้นงานนิยมใช้ในการบอกขนาดของชิ้นงานรูปทรงกลม จากรูปท่ี 1.9  16 หมายความว่า ชิ้นงานดงั กล่าวเป็ นชิ้นงานทรงกระบอกมขี นาดเส้นผ่านศูนย์กลางโต 16 มลิ ลเิ มตร 2.5 สัญลกั ษณ์เกลยี ว M 10 xM110.x51.5 รูปที่ 1.10 แสดงสัญลกั ษณ์การบอกขนาดเกลยี ว การบอกขนาดเกลยี วลงบนแบบสั่งงานน้ันจะบอกตามลกั ษณะและชนิดของเกลยี วโดย ส่วนใหญ่มกั ใช้เกลยี วระบบเมตริกซ่ึงมหี น่วยการวดั เป็ นมลิ ลเิ มตร โดยใช้สัญลกั ษณ์แทน ด้วยตวั M จากรูปท่ี 1.10 M 10 x 1.5 M หมายถงึ เกลยี วสามเลย่ี มระบบเมตริก ( หน่วยวดั เป็ น มลิ ลเิ มตร ) 10 หมายถงึ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเกลยี วโต 10 มลิ ลเิ มตร 1.5 หมายถงึ ขนาดระยะพติ ช์ของเกลยี ว ( ยอดเกลยี วแต่ละยอดห่างกนั 1.5 มม. )

2.6 มาตราส่วน  16 20 140 M10x1.5 Title Block มาตราส่ วน 1 ดา้ มคอ้ น  16 x 140 St 37 1 ชิ้นที่ ช่ืองาน ขนาด วสั ดุ จานวน มาตราส่วน 1:1 ชื่อผเู้ ขียน…………………………………… หมายเลขแบบ ช่ือผตู้ รวจ…………………………………. รูปที่ 1.11 แสดงการกาหนดมาตราส่วนลงใน Title Block มาตราส่วน หมายถึง การย่อ ขยาย ขนาดของชิ้นงานจากขนาดชิ้นงานจริงเพื่อให้สะดวก ในการเขยี นแบบลงบนกระดาษเขยี นแบบในกรณที ข่ี นาดชิ้นงานจริงมขี นาดเลก็ หรือใหญ่ จนเกนิ ไป มาตราส่วนทใี่ ช้จะมอี ยู่ 3 ประเภท คือ มาตราส่วนจริง, มาตราส่วนย่อและมาตรา ส่วนขยาย นิยมเขียนกาหนดลงไปใน Title Block ของกระดาษเขยี นแบบแต่จะไม่นิยม กาหนดลงไปในแบบงานโดยตรง 2.6.1 มาตราส่วนจริง มาตราส่วนจริง หมายถึง ชิ้นงานจริงมขี นาดเท่าไหร่กเ็ ขียนลงบนระดาษเขยี นแบบ เท่าน้ัน ใช้สัญลกั ษณ์ 1:1

2.6.2 มาตราส่วนย่อ มาตราส่วนย่อ หมายถึง การย่อขนาดของขนาดชิ้นงานจริงลงโดยนาเอาตวั เลข ต่างๆ มาหารกบั ขนาดจริง แล้วจึงนาตวั เลขทไี่ ด้ไปเขยี นลงในแบบงานแต่ยงั คงใช้ตัวเลขบอก ขนาดเป็ นขนาดจริง นิยมเขียนแทนด้วยสัญลกั ษณ์ 1:2, 1:4, 1:5 เป็ นต้น 2.6.3 มาตราส่วนขยาย 30 30 30 40 40 40 มาตราส่วนขยาย 2:1 มาตราส่วนจริง 1:1 มาตราส่วนย่อ 1:2 รูปที่ 1.12 แสดงการเปรียบเทยี บการใช้มาตราส่วน มาตราส่วนขยาย หมายถงึ การขยายภาพของแบบชิ้นงานจริงให้ใหญ่ขนึ้ ในกรณที ช่ี ิ้นงาน น้ันมขี นาดเลก็ มากเพื่อให้สามารถดูชิ้นงานได้ง่ายขนึ้ ทาได้โดยการนาเอาตวั เลขไปคูณกบั ขนาดจริงแล้วนาตวั เลขทไี่ ด้เขียนลงในกระดาษแต่ยงั คงใช้ขนาดชิ้นงานจริงกาหนดลงในแบบ งาน นิยมใช้สัญลกั ษณ์ 2:1, 4:1, 5:1 เป็ นต้น 3. ข้อควรระวงั ในการอ่านแบบงานตัดเหลก็ เพลากลม การอ่านแบบสั่งงานเพ่ือนาไปปฏิบัติงานน้ัน มกั เกดิ ข้อผดิ พลาดอยู่ 2 ลกั ษณะ คือ ข้อผดิ พลาดจากตวั แบบงาน และ ข้อผดิ พลาดทเี่ กดิ จากตวั ผู้ปฏบิ ัติงาน ซ่ึงท้งั 2 ลกั ษณะน้ันมี ข้อควรระวงั ดงั นีค้ ือ 3.1 ต้องศึกษาแบบงานให้เข้าใจก่อนลงมือปฏบิ ตั ิงาน เพ่ือป้องกนั ความผดิ พลาดในการขนึ้ รูปชิ้นงานตามแบบส่ังงาน ต้องศึกษาสัญลกั ษณ์และเครื่องหมายต่างๆ ให้เข้าใจทุกคร้ัง 3.2 ควรจัดเกบ็ แบบส่ังงานให้ถูกต้อง ไม่วางแบบงานลงบนบริเวณทมี่ นี า้ หรือความชื้นเพ่ือ ป้องกนั แบบส่ังงานเสียหาย

3.3 ไม่ควรพบั แบบส่ังงาน เน่ืองจากการพบั จะส่งผลให้แบบส่ังงานเกดิ การฉีกขาดหรือ ตวั เลขบอกขนาดบนแบบส่ังงานน้ันเล่ือนลาง จนมองเห็นไม่ชัด ควรจัดเกบ็ แบบส่ังงาน ในกล่องพลาสตกิ หรืออปุ กรณ์ทสี่ ามารถป้องกนั แบบส่ังงานเสียหายได้ 4. ชนิดของวสั ดุงานตดั เหลก็ เพลากลม วสั ดุงานในงานอุตสาหกรรมน้ันมอี ยู่หลากหลายชนิดแต่สามารถจาแนกออกได้ 2 กล่มุ ใหญ่ ๆ คือ วสั ดุจาพวกโลหะ ( Metallic ) และอโลหะ ( Non-Metallic ) ส่วนวสั ดุจาพวก โลหะทนี่ ิยมใช้งานอตุ สาหกรรมกส็ ามารถแบ่งออกได้เป็ น 2 ประเภทคือ เหลก็ กล้าและ เหลก็ หล่อซ่ึงสามารถศึกษาเพม่ิ เตมิ ได้จากวสั ดุช่างในงานอตุ สาหกรรม สาหรับวสั ดุงานในงานปฏิบตั งิ านเคร่ืองมือกลเบื้องต้น นิยมใช้วสั ดุงานทมี่ คี วามแขง็ ไม่ มาก สามารถทาการขนึ้ รูปด้วยเคร่ืองจกั รกลได้ง่าย เป็ นวสั ดุงานทอี่ ยู่ในกล่มุ ของเหลก็ กล้า คาร์บอน ( Carbon Steel ) ซึ่งเป็ นเหลก็ กล้าคาร์บอนตา่ ( Low Carbon Steel ) เป็ นเหลก็ กล้า ทม่ี ปี ริมาณของธาตุคาร์บอนผสมอยู่ในเนื้อเหลก็ น้อยทส่ี ุด ในบรรดาเหลก็ กล้าคาร์บอนมี ส่วนผสมของธาตุคาร์บอนผสมอยู่ในเนื้อเหลก็ ประมาณ 0.10 – 0.30 % โดยมกี ารกาหนดเป็ น มาตรฐานอเมริกนั ว่า AISI C1010 – 1030 หรือเรียกตามมาตรฐานเยอรมันว่า St 37 AISI C 10 10 หมายถงึ มาตรฐานอเมริกนั หมายถงึ เหลก็ กล้าคาร์บอน หมายถงึ คาร์บอนธรรมดา หมายถงึ มีคาร์บอนผสมอยู่ 10 จุด หรือ 0.10 % 5. คุณสมบัตขิ องวสั ดุ คุณสมบตั ขิ องโลหะสามารถจาแนกออกได้ 3 ลกั ษณะ คือ คุณสมบัตทิ างกล, คุณสมบตั ทิ าง เคมแี ละคุณสมบตั ทิ างกายภาพ ส่วนเหลก็ กล้าคาร์บอนตา่ หรือเหลก็ St 37 ทนี่ ามาใช้ในการ ปฏิบตั งิ านในงานเครื่องมือกลเบื้องต้นนีเ้ ป็ นวสั ดุทม่ี เี นื้ออ่อน เหนียว มคี วามยืดหย่นุ สูง สามารถทาการขนึ้ รูปได้ง่าย

6. ข้อควรระวงั ในการเตรียมวสั ดุงานตดั เหลก็ เพลากลม 6.1 ต้องพจิ ารณาถงึ การนาไปใช้งานจะต้องเลือกวสั ดทุ เี่ หมาะสม 6.2 ต้องพจิ ารณาถงึ ความแขง็ ของวสั ดุและข้นั ตอนในการขนึ้ รูปวสั ดุชนิดน้ัน ๆ 7. ชื่อเครื่องมือ อปุ กรณ์ทใี่ ช้ในงานตดั เหลก็ เพลากลมด้วยเคร่ืองเลื่อยกล 7.1 บรรทดั เหลก็ รูปท่ี 1.13 แสดงบรรทดั เหลก็ 7.2 เวอร์เนียร์คาลปิ เปอร์ รูปท่ี 1.14 แสดงเวอร์เนียร์คาร์ลปิ เปอร์ 7.3 ตะไบ รูปที่ 1.15 แสดงตะไบ

7.4 เครื่องเลื่อยกล รูปที่ 1.16 แสดงเครื่องเล่ือยกล 7.5 นา้ หนักกดโครงเลื่อย ( ตุ้มถ่วงนา้ หนัก ) รูปท่ี 1.17 แสดงตุ้มถ่วงนา้ หนัก 7.6 กระบะใส่เครื่องมืออุปกรณ์ รูปท่ี 1.18 แสดงกระบะ

7.7 แปรงขนอ่อน รูปที่ 1.19 แสดงแปรงขนอ่อน