2023-yilda O‘zbekistonda xizmat turlari bo‘yicha Shundan: Moliya sohasi: Ta’lim sohasi: ko‘rsatilgan bozor xizmatlari 227,6 % tashkil etmoqda. 117,3 % 110,3 % BIZ – KELAJAK BUNYODKORIMIZ! Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, #11 (16560) a d a b i y -b a d i i y 2023-yil, 1-mart gazeta chorshanba /yoshlarovozi /yoshlarovozi /yoshlarovozi.uz Gazeta 1925-yildan chiqa boshlagan Dolzarb mavzu Biz “Yoshlar daftari”dan 1 yilda “Damas” Ogoh bo‘ling! Kiberjinoyatlar 3-bet kasalmiz! 5-bet olgan dehqon 7-bet soni oshmoqda Foto: Xolida MUSULMON KITOBXONLIK SHARAF KELTIRDI “Yosh kitobxon” respublika tanlovining VI mavsumida batafsil 640 mingga yaqin yosh kitobxon qatnashdi. 2-betda
2 Yosh kitobxon 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta www.yoshlarovozi.uz KSIHTAROABF XKEOLTNIRLDI IK Muhammadshukur MUHAMMADJONOV, “Yoshlar ovozi” muxbiri “Yosh kitobxon” respublika tan- lovining VI mavsumi yakuniga yetdi. Tanlovning 20-30 yosh toifasi- dagi bahslar keskin kurashlar va Bu mavsumda 640 mingga ya- munozaralarga boy bo‘ldi. Barcha qin yosh qatnashdi. Poytaxtimizda- qiyinchiliklarni mardonavor yengib gi Yoshlar ijod saroyida bo‘lib o‘tgan o‘tgan Namangan viloyati vakili final bosqichiga 3 ta yosh toifasida Zamira Abdullayeva 1-o‘ringa mu- 42 nafar yosh kitobxon yetib keldi. nosib ko‘rildi va “Spark”ni Naman- ganga haydab ketadigan bo‘ldi. Ishtirokchilar 10-14, 15-19, 20-30 yosh toifasida 5 ta – “Badiiy asarlar bilimdoni”, “Tezkor savol-javob”, “Buyuk mutafakkir va adib”, “She’riyat”, “Insho yozish” shartlari asosida bellashdi. Bahodir KARIM, Navoiylik Azizaxon Ibrohimova 15-19 yosh toifasida g‘oliblik Sa- Zamira tanlovda ilk bor ishtirok etib, 10-14 marqand viloyatiga nasib etdi. ABDULLAYEVA, “Yosh kitobxon” respublika yosh toifasida eng yuqori marrani tanlovi hakamlar hayʼati rai- zabt etdi. Marhabo “Yosh kitobxon” respublika si, adabiyotshunos, professor, MAHKAMTOSHEVA, tanlovi (20-30 yosh toifasi) g‘olibi, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan Azizaxon IBROHIMOVA, “Yosh kitobxon” respublika Prezident sovg‘asi – “Spark” yoshlar murabbiyi: tanlovi (15-19 yosh toifasi) g‘olibi, avtomobili sohibi: – Har yili yangidan-yangi kitob “Yosh kitobxon” respublika xon yoshlarni kashf qilyapmiz. Tan- tanlovi (10-14 yosh toifasi) g‘olibi, Prezident sovg‘asi – “Spark” – Chortoq tumanidagi 22-mak- lovda g‘oliblarni aniqlash har doim avtomobili sohibi: tabda dars beraman. Tanlovning qiyin bo‘lgan. Chunki yoshlarning Prezident sovg‘asi – “Spark” dastlabki bosqichlarida g‘oliblikni dunyoqarashi, kitobga va ijtimoiy avtomobili sohibi: – Tanlovda avvalgi yillar ham qo‘lga kiritgach, o‘quvchilarimda hayotga munosabati o‘zgarib bor- qatnashganman. Mag‘lubiyat- o‘zgacha bir mehr, havas paydo moqda. Bu galgi tanlovda ishtirok – Tanlovdan taassurotlarim ga uchraganda, “Qachondir shu bo‘ldi. Biz ham ustozimiz kabi kitob etayotgan o‘g‘il-qizlar biz uchun juda katta, barchasi adolatli o‘tdi, “Spark” meniki bo‘larmikin?” deb xon bo‘lamiz, deganlari juda ko‘p. bamisoli o‘qilmagan kitob. Bu yosh- deb o‘ylayman. Kitob o‘qigan inson o‘ylardim. Biroq kitob manfaatga Endi viloyatga qaytib, o‘quvchilarim lar bugun o‘z mahoratini ko‘rsatdi. hech qachon yutqazmaydi. Menga erishish vositasi emas ekan, aksin- bilan kitobxonlik bo‘yicha shug‘ulla Biz bilimdon yoshlarning yutug‘idan eng yoqqani “Buyuk mutafakkir va cha, inson dunyoqarashini kengay- nib, ularni ham ma’naviyatga, ma’ri- xursandmiz. Chunki kitob o‘qigan in- adib” sharti bo‘ldi. Bu shartda o‘zim tirishda muhim ahamiyatga ega. fatga yo‘naltiradigan loyihalarimni sonning tafakkuri kengayadi. asarlarini sevib o‘qiydigan Mirkarim Qanchalik ko‘p kitob o‘qigan sari bu amalga oshiraman. Mashinani esa Osim tushdi va bu ijodkorni yaxshi haqiqatni anglab boraverasiz. qaynonamga sovg‘a qilaman! Qandil BOBOQULOV, sharhlashga harakat qildim. Menda kitobga mehr uyg‘onishiga sabab- Yorqin his-tuyg‘ular, quvonch va Yoshlar ishlari agentligi chi bo‘lgan inson – otam. “Spark”ni mag‘lubiyat ko‘z yoshlariga yo‘g‘rilgan masʼul xodimi: ham otamga sovg‘a qildim. “Yosh kitobxon” tanlovining oltinchi mavsumi o‘z yakuniga yetdi. Muso- – Bu yil ishtirokchilar bilim darajasi Ota uchun farzandlarining zafarli baqaning ayrim shartlari kitobxon- nisbatan oshganini kuzatdik. Masalan, onlarini ko‘rishdan ortiq baxt bo‘lma- larga qiyinchilik tug‘dirgan holatlar “Badiiy asarlar bilimdoni” shartida sa kerak. Eng yosh kitobxonning ota- ham uchradi. Ishtirokchilar orasida juda ko‘p ishtirokchilarimiz asardan si ham qizining yutug‘ini cheksiz ha- ketma-ket ikkinchi-uchinchi yil ishtirok berilgan parchani topishdi. Avvalgi yajon va quvonch bilan qarshi oldi. etayotganlar bo‘lib, bu tanlovning mavsumlarda 20-30 foiz qatnashchi- yuqori darajada o‘tishini taʼminladi. largina topishga muvaffaq bo‘lar edi. Jonidilla Bu yil ular 60-70 foizga yetmoqda. NARZIYEV, Sovrinlar: Azizaxonning otasi: 1-o‘rin 2-o‘rin 3-o‘rin – Qizimiz bolaligidan kitob o‘qir edi. 50 million so‘m pul 30 million so‘m pul Har doim kitob olib berardik. Kichki- “Spark” avtomobili mukofoti va diplom; mukofoti va diplom. na farzandlarim ham kitobga juda va diplom; qiziqadi. Opasi o‘qigan kitoblarning barchasinio‘qibtugatgan. Menuchun Qolgan barcha ishtirokchilarga – 10 million so‘mdan pul mukofoti va sertifikat. qizimning yutug‘idan ortiq yutuq yo‘q. Avtomobil yutishga niyat qilganimiz- Darvoqe, bugun ga asosiy sabab tanqid bo‘lgan. Nega – 1-martdan “Yosh boshqa viloyatlar “Spark”ni yutadi-yu, kitobxon” tanlovi Navoiy yuta olmaydi, degan gaplar- ning VII mavsumida dan keyin qattiq tayyorlandik va tan- ishtirok etish uchun qidlarga munosib javob bera oldik! arizalar qabul qilish boshlandi.
www.yoshlarovozi.uz 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta 3Dolzarb mavzu BIZKA SA L M I Z ! Smartfon! Biror narsa haqida bilmoqchimisiz? Shahruza SATTOROVA, “Google”ga kiramiz. Hisoblash kerakmi, marhamat, “Yoshlar ovozi” muxbiri kalkulyator! Biror manzilni bilmasak, xavotirga hojat yo‘q, axir telefonimizda dunyoni besh qo‘liday biladi- gan xarita bor-ku! Ijtimoiy tarmoqlarda suhbatlashish, musiqa tinglash, film tomosha qilishda dastyor, bolalar uchun ovunchoq, hatto uxlaganda ham yostig‘imiz tagida turadi... Hademay telefon havo, suv va yegulik kabi hayot uchun zarur bo‘lgan unsurlar qatoridan joy olmasa edi! NOMOFOBIYA Bugun ko‘pchilik “nomofobi- ya”ga yo‘liqqan. Nomofobiya (no- mophobia – “no mobile phone phobia”) inglizchada o‘z tele- fonidan uzoqlashishdan qo‘rq ish ma’nosini beradi. Fobiya, ya’ni qo‘rquv kasalliklarining omma- bop turi. Davolash mumkin bo‘lgan xastaliklardan ham xavotirliroq bu yangi kasallik asr vabosi deb tan olingan. Psixologlar nomofobiyani giyohvandlik yoki spirtli ichim- liklarga qaramlik bilan teng deb baholamoqda. Shuning uchun dunyoning ko‘plab davlatlarida FOYDALANUVCHILAR O‘RTACHA HISOBDA O‘Z bu kasallikni aniqlash va davo- SMARTFONIGA KUNIGA lash ustida allaqachon ishlar olib 150 MARTA KO‘Z TASHLAYDI. borilmoqda. QURBONLIK Bugun dunyo bo‘yicha 7,2 mil- Bir vaqtlar gazeta yoki kitob- liarddan ortiq odam o‘z mobil ni ko‘p o‘qish ham ko‘zga zarar- li hisoblangan. Lekin bugungi kun telefoniga ega. Bu dunyo aholi muammolari oldida bu hadiklar qo‘rqinchli emas. Inson odatda sining 91 foizini tashkil qiladi. Gad- gazetani 40 santimetr masofada ushlab o‘qiydi. Kompyuterda 60-70 jetlar shu darajada ommalash- santimetr masofa saqlaydi. Tele- fonda bu masofa 20-30 santimetr- diki, kichik yoshdagi bolalar ham ga tushadi va xavfli tus oladi. ota-onasining telefonidan chek- So‘nggi 20 yilda Yevropaning ak- sariyat davlatlarida bolalar shab- siz ravishda foydalanmoqda. ko‘rligi bir yarim barobar ortgani chi bo‘lganingizda o‘zingizga savol shundan dalolatdir. Odamzot gad- bering: “Hozir telefonda nima qil Saudiya Arabistoni va Ior- jetlar uchun nafaqat vaqtini, ko‘zla- moqchiman?”, “Bu ish juda muhim- rini ham qurbon qilmoqda. mi?”, “Shu ishni ertaga qilsam nima daniyada o‘tkazilgan tadqiqot- bo‘ladi?”... Tibbiyotda etalon hisoblanuvc hi ga ko‘ra, aholining 51 foizdan nemis klinikalarining so‘nggi tad- Uyg‘otuvchi soatlardan foyda qiqotlariga e’tibor bering! Mam- laning. Siz uxlaydigan xonada tele- ortiqrog‘iga telefonga qaramlik lakatdagi 50 million nafardan ortiq fon bo‘lishining o‘zi zararli, uning aholi smartfon va gadjetlarga tiki yoningizda tuni bilan turishini ga- tashxisi qo‘yildi. 5191 kishi ishtirok lishni odat qilib bo‘lgan. 14-29 yosh pirmasa ham bo‘ladi. Ular insonda oralig‘idagi yoshlar har kuni kamida saraton kasalligini paydo qilishi bir etgan so‘rovnomada 26 foiz 274 daqiqani ekranga tikilib o‘tkaz- necha yillar oldin isbotlangan. Oila moqda. So‘nggi uch yil ichida Ger- a’zolari va do‘stlar bilan ko‘rish aholi telefonsiz qolish qo‘rquvi maniyada ko‘zoynak taquvchilar ganda telefondan foydalanmang, soni 1 million nafarga oshgan. eslatmalardan voz keching, tele- bilan yashayotganini va bundan foningizda qatorlashib turgan das- Xitoylik olimlar smartfonga tur (apps)larni saralang, barcha davolanish istagini bildirgan. qaram odamlar miyasining kog- faoliyatingizni smartfonga bog‘lab nitiv funksiyalar, ijodkorlik, aqliy olmang! – deydi psixolog Dilfuza Buyuk Britaniyada esa aholi moslashuvchanlik va ma’lumot Sattorova. ni idrok etishda ravonlik uchun ning 53 foizi nomofobiyadan azi- mas’ul bo‘lgan kamroq faol qism- Darhaqiqat, inson o‘zidagi mav- lari borligini aniqladi. Tadqiqot jud yomon odatlardan qutilishning yat chekadi. Braziliyada ishtirok- natijalari shuni ko‘rsatdiki, smart- eng oson yo‘li – ularning o‘rni- fonga qaram bo‘lganlar ravonlik, ga yangi foydali odatlarni yo‘lga chilarning 68 foizida smartfonga moslashuvc hanlik va fikrning o‘zi- qo‘yishdir. Shunday ekan, avtobus- ga xosligi bo‘yicha pastroq natija da yoki metroda ketyapsiz yoxud qaramlik aniqlangan. Natijalar ko‘rsatgan. navbatda turibsiz, telefoningizni olishg a shoshilmang. Bu qisqa vaqt erkaklarda mobil telefonlarga davomida siz bir yoki ikki bet kitob o‘qishingiz, chet tilida 10-15 ta yangi bog‘lanib qolish va nomofobiya so‘z yodlashingiz, yangi o‘rgangan mavzuni takrorlashingiz, yodla nisbatan ko‘proq kuzatilishini is- QARAMLIKDAN gan qoidalarin gizni eslab ko‘rishin- QUTILISH giz mumkin. Bu ro‘yxatni cheksiz botlagan. davom ettirsa bo‘ladi. Muhimi, vaq Telefonga qaramlik ko‘p tingizning bir daqiqasini ham be- Yaqinda Braziliyada olib bo- chiligimizning muammomiz. Lekin samar o‘tkazm ang. O‘ylab ko‘ring, ba’zilar buni arzimasdek qabul qil- har kuni shu tarzda ozgina bo‘sh rilgan tadqiqotga ko‘ra, odamlar sa, ayrimlar umuman muammo vaqtdan ham unumli foydalan- deb o‘ylamaydi. sangiz, bir oyda qancha natijaga o‘yin, ijtimoiy tarmoq va boshqa erishasiz? Bir yilda-chi? – Muammoni anglashingizning ilovalarga kuniga 4 soat, hafta- o‘zi uni bartaraf qilishga qo‘yilgan birinchi qadamdir! Bu kasallikdan siga 28 soat vaqt sarflaydi. Ular qutilish uchun yotog‘ingizda tele- fondan foydalanmang. Biz yum- kuniga 2617 marta telefon ekrani- shoqqina o‘rnimizda yonboshlab telefon titkilashni yaxshi ko‘ramiz. dan foydalanadi. So‘rovnoma- Bu sog‘lig‘imizga jiddiy zarar yet- kazadi. Uxlashdan oldin telefon ga ko‘ra, 18-29 yoshli smartfon dan foydalanish nerv sistemasini faollashtiradi va siz uxlasangiz egalarining 22 foizi o‘z telefonini ham miya uyg‘oq holda qola di. O‘zingizga qat’iy talab qo‘ying: soatiga bir necha marta ko‘zdan telefonsiz ham uxlash mumkin. Har safar telefoningizni qo‘lga olmoq- kechiradi. Dunyo mamlakatlarini xavotirga solayotgan bu holat haqida O‘zbekistonda hali biror tadqiqot o‘tkazilmadi. Statis- tik ma’lumotlarga qaraganda, 2022-yil yanvarda respublika- mizdagi har 100 ta uy xo‘jaligi- ga 308 ta mobil telefon to‘g‘ri kelishi aniqlangan. Demak, biz da ham ahvol u qadar yaxshi emas...
4 Yetakchi tajribasi 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta www.yoshlarovozi.uz “RABOTIQALMOQ”DA ISHSIZ YOSH YO‘Q Buxoro tumanidagi “Rabotiqalmoq” ma- Iqbol PARDAYEVA, “Yoshlar ovozi” muxbiri hallasida yashayotgan 1537 nafar yoshning hammasi ishli. Mahalladagi “Aziavostok” ti- 2022-yilda mahalla yoshlaridan kuv fabrikasi yoshlar bandligini taʼminlashda 135 ta murojaat kelib tushgan: muhim ahamiyat kasb etmoqda. 28 82 25 ta “Yoshlar ta ta ijtimoiy tar- daftari” orqali; og‘zaki; moqlar orqali. Mahalla yoshlar yetakchisi Mirfayz Murojaat- 2022-YILDA MAHALLAMIZ “OBOD ning tashabbusi bilan ko‘ngilli MUHAMMEDOV, chi yoshlar QISHLOQ” DASTURIGA KIRITILIB, yoshlar ishtirokida hududda- YOSHLAR ISTIROHAT BOG‘I, XORIJIY gi tashlandiq, qarovsiz joyda Buxoro tuman “Rabotiqalmoq” taqdiri: TILLARNI O‘RGATISH MARKAZI, “Yoshlar bog‘i” tashkil etildi. mahallasi yoshlar yetakchisi: MAHALLA TARIXI MUZEYI, DAVLAT Bog‘ hududiga 200 tupdan ortiq mevali va man- – 2022-yilda mahallamiz “Obod 28 XIZMATLARI MARKAZI (100 DAN zarali daraxt ko‘chatlari ekilib, obod maskanga qishloq” dasturiga kiritilib, yosh- ORTIQ XIZMATLAR BOR), TIKUV SEXI, aylantirildi. lar istirohat bog‘i, xorijiy tillarni nafari “BOOK-KAFE”, KUTUBXONA, LOYIHA o‘rgatish markazi, mahalla tarixi “Yoshlar QIYMATI 270 MILLION SO‘MLIK Yoshlarning bo‘sh vaqtini mazmunli tash- muzeyi, Davlat xizmatlari markazi daftari”ga IKKINCHI TIPDAGI “WORKOUT” kil etish uchun sport to‘garaklari tashkil etilgan. (100 dan ortiq xizmatlar bor), tikuv ro‘yxat- Sambo, dzyudo, qo‘l jangi kabi sport to‘garaklari- sexi, “book-kafe”, kutubxona, loyiha ga olinib, MAYDONCHASI QURILDI. da qatnashayotgan yoshlar respublika va Osiyo qiymati 270 million so‘mlik ikkinchi muamm osi chempionatlarida ishtirok etib, sovrinli natijalar- tipdagi “workout” maydonchasi hal etildi; ni qo‘lga kiritdi. Ulardan biri Mirfayz Latipov qo‘l qurildi. Bu maskanlarda yoshlarimiz jangi bo‘yicha Turkiyada bo‘lib o‘tgan jahon bo‘sh vaqtini mazmunli o‘tkazmoq- 50 kubogida 1-o‘rinni qo‘lga kiritdi. Shuningdek, ma- da. Yangi kutubxonaga Yoshlar ish- halla binosida 30 o‘rinli shaxmat klubi tashkil lari agentligi tomonidan eng sara nafari bepul etilgan. Bu yerda mahalla yoshlari o‘z tajribala 2500 dan ortiq kitob taqdim etildi. to‘garaklar- rini boyitmoqda. Shu sababli kutubxona doim yosh- ga jalb etildi; lar bilan gavjum bo‘lmoqda. 25 nafari i jtimoiy- huquqiy yordam oldi; 15 nafari ish bi- lan taʼmin- landi; Yoshlar yetakchisi hokim yordamchisi bilan 17 hamkorlikda mahallada tadbirkorlik faoliyati- ni boshlash istagida bo‘lgan 48 nafar yoshga nafari 1 milliard 200 million so‘mlik imtiyozli kredit kasb-hunar ajratilishiga ko‘maklashdi. egasi bo‘ldi. Tanlov “Konstitutsiya bilimdoni” hamda “Sud majlislari modeli” kabi dolzarb shartlar asosida huquqiy bilimlarini sinovdan o‘tkazdi. YOSHLAR VA QONUN Yakunda 14-18 yosh toifasida Surxondaryo viloyati Angor Buxoro viloyatida “Yoshlar va qonun” tanlovining tumanidagi “Xo‘jomqon” mahallasining “Yosh huquqshunos” respublika bosqichi bo‘lib o‘tdi. Respublikamizning jamoasi, 18-30 yosh toifasida Namangan viloyati “Chortoq” barcha hududlaridan saralangan 224 nafar ishtirok- mahallasining “Diyonat” jamoasi 1-o‘rinni qo‘lga kiritdi. chidan iborat jamoalar (14-18 va 18-30 yosh toifasi bo‘yicha) o‘zaro bellashdi. Zarnigor NAFIDDINOVA, Yoshlar ishlari agentligining Buxoro viloyati Yosh huquqshunoslar “Huquqiy muammoga tezkor ye- boshqarmasi axborot va media bo‘yicha mutaxassisi chim”, “Huquqiy penalti”, “Mening qonunchilik tashabbusim”,
www.yoshlarovozi.uz 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta 5Imtiyoz NTTLARGA IMTIYOZ BERILADI Vazirlar Mahkamasining 2022- 11- 25 KIMLARGA QANCHA yil 7-iyundagi 312-sonli qarori bilan IMTIYOZ: BERILADI? MIQDORDA? mahalladagi yoshlar yetakchisi tav- imtiyoz siyasi asosida “Yoshlar daftari”ga Yoshlarga taʼlim, – “Temir daftar”ga kiritil- Uch oy muddatgacha BHMning ro‘yxatga olingan yoshlar bilim oli- madaniyat va sanʼat, 50 baravarigacha bo‘lgan miqdorda. shi, kasb-hunar o‘rganishi, davola- gan oila farzandlariga; nishi, doimiy ish bilan taʼminlanishi, Shohinur DAVLATJONOV, subsidiya asosida asbob-uskunalar – “Ayollar daftari”ga kiritil- Yoshlar ishlari agentligining olishi, moddiy ahvolini tiklashi, tad- Yoshlar bandligi va tadbirkorligi- birkorligini boshlash va rivojlantiri- sport, axbor ot texnologiya gan ayollar farzandlariga; ga ko‘maklashish boshqarmasi shi uchun 25 ta yo‘nalishda yordam olishi mumkin. lari sohas iga va fanlarni o‘qi – “Ijtimoiy himoya yagona reestri” bosh mutaxassisi “Yoshlar daftari”dan tishga ixtisoslashgan nodavlat ATga kiritilgan oila farzandlariga; Xorijdagi tengdoshing taʼlim tashkilotining noturar joy – salomatligida nuqsoni bor va ijara xarajatlari qoplab beriladi. oilasi kam taʼminlangan yoshlarga. 1 YILDA “ISHLAMASDAN “DAMAS” OLGAN O‘QISHNI DEHQON MASLAHAT BERAMAN” So‘nggi yillarda chet elda o‘qib, malaka oshirayotgan yoshlar ko‘paydi. Ahadjon Olim- jonov shulardan biri. U Buyuk Britaniyadagi “Top-50”ga kiri tilgan Susex universitetining huquqshunoslik yo‘nalishida tahsil olmoqda. Ahadjon bi- lan Buyuk Britaniyadagi ta’lim, xorijdagi talabalar hayoti va grantlar haqida suhbatlashdik. Elyor RO‘ZIYEV Iroda XUSHBOQOVA suhbatlashdi. 30 yoshda, dehqon. Samarqand – Nima uchun aynan Buyuk siantlik, oshpazlik yoki sotuvchilik viloyati Toyloq tumanidagi Britaniyada o‘qishni tanlagan qilishi mumkin. Britaniyada od “Chorbog‘tepa” mahallasida siz? diy ishlarda yarim stavka ishlab yashaydi. ham bemalol kunlik xarajatlarga – Bunga ota-onam sababchi yetadigan pul topish mumkin. Bu Murojaat bo‘lgan. Kichkinaligimda ingliz ti- yerda aksariyat hollarda soatiga mazmuni: lidan qo‘shimcha darslarga olib qarab ish haqi to‘lanadi, do‘kon borishgan va maktabda o‘qib yoki kafeda soatiga 12 dollardan 10 yilga ijara asosida yer Natija: yurgan paytimda Londondagi 15 dollargacha topsa bo‘ladi. maydoni ajratishni so‘ragan. oromgohga jo‘natishgan. Shun- – dehqonchilik qilish uchun 10 dan keyin Angliyada o‘qish haqi- – Britaniyaga borib o‘qiyot Yoshlar yetakchisi Oybek yilga ijara asosida yer olgan; da o‘ylay boshladim. Birlashgan gan chet ellik talabalar ko‘pincha Ibragimov Elyorning xonadoni- qirollikdagi hayotimning boshla- qanday qiyinchiliklarga duch ke ga borib, oilaviy holatini o‘rgan- – piyoz ekib, dehqonchilik qiladi; nishi juda qiyin kechgan, chun- ladi? gan va “Yoshlar daftari”ga – o‘zini rasmiy band qilgan; ki ko‘p stereotiplarga duch kel- t avsiya qilgan. – yillik o‘rtacha daromadi 20-25 ganman. Boshqa olam, notanish – Asosan, turar joy va ish to- million so‘m; madaniyat qiyinchilik tug‘dirgan, pish bilan bog‘liq muammolar- Oilaviy – 2 ta ish o‘rni yaratgan; ammo inglizlarning mehmon- ga. Shu sabab aksariyat yoshlar holati: – 2022-yili daromadiga “Damas” do‘stligi sabab barchasini yengib shoshilib, noqulay turar joy yoki avtomobilini sotib olgan; o‘tdim. ish tanlab, qiynalib qoladi. Tu- – oilada 5 kishi: ota-onasi, – “Yoshlar daftari”ga kiritilgan rar joy muammosini universi- turmush o‘rtog‘i, 1 nafar farzandi yoshlarga dehqonchilikni o‘rgat- – Siz kabi chetdan kelib o‘qi tet bilan bog‘langan holda hal va o‘zi; moqda. yotgan talabalar bo‘sh vaqtla qilgan maʼqul. Bu yerda masʼul rida ishlashi mumkinmi? Ish to xodim talabalarga yo‘l-yo‘riq – ma’lumoti o‘rta-maxsus; Charos SAIDOVA, pishga qiynalishmaydimi? ko‘rsatib, ko‘maklashadi. Ish to- – daromad manbayiga ega Yoshlar ishlari agentligining pishda esa tajribali talabalardan emas; Samarqand viloyati boshqarmasi – Ish topishda eng muhim nar- yoki yon-atrofdagi tanishlardan – norasmiy band; axborot va media bo‘yicha sa bu – til, agar ingliz tilini yaxshi so‘rab, qulay bo‘lgan ishni topish- – oilada yagona boquvchi; bilsangiz, ish topish muammo ga harakat qilish kerak. – dehqonchilik sirlarini otasi- mutaxassisi bo‘lmaydi. Lekin talabalar uchun dan o‘rgangan. haftada faqat 20 soat ishlash- – Talabalar uchun qo‘shimcha ga ruxsat beriladi. London tinch grantlar bormi? shahar, lekin juda gavjum. O‘qish uchun kelayotganlar Londondan – Yo‘q, bakalavrlar uchun grant boshqa shaharni tanlaganlari ajratilmaydi. Lekin magistratu- maʼqul, men o‘qiyotgan Brighton ra va PhD dasturi uchun grantlar ham o‘qish uchun juda yaxshi va bor. Ularni olish ham qiyin emas. tinch. Iloji boricha ishlamasdan Aksariyat universitetlar chet el- o‘qishni maslahat beraman, lik talabalarga alohida grantlar chunki o‘qish qiyin. Ham ishlab, ajratadi. Talaba o‘z davlatida tu- ham o‘qish niyatidagilar ofit- rib ham bu grantlarni yutib olishi mumkin.
6 Siz nima deysiz? 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta www.yoshlarovozi.uz TALABA OSHXONASI: Foto: Behruz RAJABOV NARX MUHIMMI, SALOMATLIK? Garvard universiteti talabalari O‘zbekiston Ziyoda RAHIMBOYEVA, “Yoshlar ovozi” muxbiri orasida olib borilgan tadqiqotga Milliy universiteti ko‘ra, ertalab nonushta qilmagan oshxonasida narxlar quyidagicha: talabalarning darslarni o‘zlashti- lag‘mon (porsiyasi) – rish ko‘rsatkichi nisbatan 40 foiz- 6000, 12 000 va 18 000 so‘m; ga pastroq ekan. garnier – 4000 so‘mdan; KFS oyoqchalari – 11 000 so‘m; Afsuski, ertalabki nonushtasiz qovurilgan ikki dona tuxum – 5000 so‘m; o‘qishga kelish o‘zbekistonlik tala- kotlet (donasi) – 6000 so‘m; balarda ko‘p kuzatiladi. norin, sho‘rvasi bilan – 20 000 so‘m; Oziq-ovqat ta’minotini yax- Bundan tashqari, menyuda xonim, tus honka, shilash, risoladagidek restoranlarda osh, suyuq lag‘mon kabi ovqatlarni tan- ovqatlanish uchun talaba ijtimoiy lashingiz mumkin. Kofe va limon choy kartasi katta imtiyoz beradi. Masa 5000 so‘mdan. lan, Fransiyadagi deyarli ham- ma oliy o‘quv yurti talabalariga Toshkent davlat texnika universitetining beriladigan ijtimoiy karta ovqat uchun pul tejashga imkon beradi. oshxonasidagi narxlar: Mashhur restoranlar, novvoyxona va kafelar OTM bilan hamkorlik qila- tovuq jarkop – 16 000-19 000 so‘m; di. Yaʼni, talaba ro‘yxatda ko‘rsa- tilgan istalgan yemakxonada 2-3 tovuq sho‘rva – 14 000 so‘m; baravar kamroq pul to‘lab, ovqatla- nishi mumkin. Universitetlar hudu- bifshteks – 17 000 so‘m; dida maxsus oshxonalar mavjud bo‘lib, ularda mahalliy va xorijiy lag‘mon (porsiyasi) – 16 000-18 000 so‘m; ovqat, shirinlik hamda ichimliklarni topish mumkin. Fransiyalik talaba chuchvara – 14 000 so‘m; bunday joylarda atigi 4 yevroga bemalol ovqatlanishi mumkin. qaynatma sho‘rva – 16 000 so‘m; Ayrim tengdoshlarimiz vaqti moshxo‘rda – 13 000 so‘m; va mablag‘ini tejash uchun tezpi shar ovqat yoki yarim tayyor mah- mastava – 12 000 so‘m; sulotlarni tanlaydi. Agar ularning tarkibiga ko‘z yugurtirsak, oqsil, ug- ilik sho‘rva – 5000 so‘m; levod va kaloriyalarning meʼyori bel- gilangan normadan yuqori ekaniga xonim (donasi) – 3500 so‘m; guvoh bo‘lamiz. Talabalarning o‘z salomatligiga befarqlik bilan qa tuxum (donasi) – 5000 so‘m; TALABALARNING O‘Z rab, zararli ekanligi bot-bot taʼkid- sosiska – 3000 so‘m; SALOMATLIGIGA BEFARQLIK lanayotgan “fast-food”larga ruju BILAN QAR AB, ZARARLI EKANLIGI qo‘yishlarining sababi nimada? kolbasa – 2500 so‘mdan sotilmoqda. Balki ularni talabalar oshxonasidagi narxlar qoniqtirmas! Savollarimiz- BOT-BOT TAʼKIDLANAYOTGAN ga javob olish uchun Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy univer- “FAST-FOOD”LARGA RUJU Ko‘rinib turganidek, har kuni siteti hamda Islom Karimov nomi- dagi Toshkent davlat texnika uni- QO‘YISHLARINING SABABI talabalar uchun cho‘ntakbop versitetining talabalar ovqatlanishi uchun mo‘ljallangan oshxonalarida NIMADA? narxlarda ovqatlar tayyorlana- bo‘ldik. di. Muhimi, tabiiy mahsulotlardan Yoshlar ittifoqi tayyorlangan taomlar, ishonchli osh xona bor. Biroq shunda ham tezpishar ovqatlar: sendvich, xot-dog va lavashni tanlay- digan tengdoshlarimiz topiladi. Bu yeguliklar si- fatiga kafolat bo‘lmaganidek, salomatlik uchun ham zararli. Ammo respublikamizdagi barcha OTM oshxonalaridagi narxlar yuqoridagi kabi emas. Biz barcha oliy ta’lim muassasalari ma’muriyatini talabalar uchun hamyonbop va sifatli oshxona yaratib berishga chorlab qolamiz. TALABALAR KASBGA YO‘NALTIRILMOQDA Allayor Norboyev, Sharof Rashidov nomidagi 40 ga yaqin diplom, sertifikat, faxriy yorliq va Samarqand davlat universiteti Yoshlar ittifo- tashakkurnomalarga ega bo‘lgan. qi boshlang‘ich tashkiloti yetakchisi. 2021-yilda viloyat hokimi tashabbusi bilan Samarqanddagi – O‘tgan yil davomida ikki ming nafardan oliy ta’lim muassasalari yoshlar yetakchilari o‘rta- ortiq iqtidorli, ilm yo‘lini tanlab, a’lo baholarga sida o‘tkazilgan “Yilning eng yaxshi yetakchisi” o‘qiyotgan, harakatchan va tashkilotchi yoshla tanlovi g‘olibi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti rimiz qo‘llab-quvvatladik, – deydi Allayor Norbo huzuridagi Davlat boshqaruv akademiyasi qoshi- yev. – 21 nafar “Yoshlar daftari” va 9 nafar “Temir dagi “Istiqbolli kadrlar tayyorlash” instituti ting daftar”ga kiritilgan, 23 nafar ko‘zi ojiz, 46 nafar lovchisi, 145 dan ortiq loyihalar tashkilotchisi. boquvchisini yo‘qotgan, 75 nafar nogiron talaba talabalar turar joylarida alohida imtiyoz asosida Samarqand davlat universitetining bepul joy bilan ta’minlandi. Talabalar bo‘sh vaqt matematika yo‘nalishida tahsil olayotgan Al- larida ishlab, daromad topishi uchun qo‘shim- layor 50 dan ortiq loyihalarda ishtirok etib, cha imkoniyatlar yaratilmoqda.
www.yoshlarovozi.uz 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta 7Ogoh bo‘ling! KIBERJINOYATLAR SONI OSHMOQDA 2022-yil 15-avgust. FIRIBGARLIK firibgarlar o‘z guruh yoki kanallari- KEKSALAR SHAKLLARI da foydalanuvchilarni ko‘paytirish- “Anorbank”ning 27 yoshli ishchi- ga yoki shaxsiy ma’lumotlarni bilib ESA si mansabini suiiste’mol qilib, mi- Markaziy bankning ma’lumotiga olib, hisobdan pul yechib olishga jozning bank kartasidan 10 million ko‘ra, onlayn firibgarlikning quyid agi urinadi. SODDALIGI so‘mga yaqin pulni o‘mardi. ko‘rinishlari keng tarqalgan: Yoki firibgarlar o‘zini “Click” (yoki SABAB O‘Z 8-noyabr. Katta meros. Eng ommalash- boshqa to‘lov tizimlari) xodim i, bank gan firibgarlik usullaridan biri. xizmatchisi sifatida tanishtirib, KARTASI Toshkentning “Malika” savdo Elektron pochta yoki messenjerlar tizimda qandaydir muammolar majmuasida joylashgan do‘konda orqali sizga qaysidir xorijlik uzoq borligiga ishontiradi va maxfiy HAQIDAGI ishlaydigan 17-23 yoshli opa-sin- qarindoshingiz yoki familiyangiz sms-kodni qo‘lga kiritishga harakat gillar boshqa bir fuqaroning plastik o‘xshash inson tasodif tufayli kat- qiladi. Aslida, to‘lov tizimlari yoki MA’LUMOTLARNI kartasidagi qariyb 60 million so‘mni ta meros qoldirgani haqida xabar bank xodimlarida sizning barcha naqdlashtirib, o‘zlashtirgan. keladi. Merosni qo‘lga kiritish- ma’lumotlaringiz bor, ularga max- BEGONALARGA dagi dastlabki xarajatlar sizning fiy kod kerak emas! 2023-yil 22-fevral. bo‘yningizda bo‘ladi. Bu mablag‘ni BERISHGA ROZI to‘lab bo‘lganingizda esa aldan- Ijtimoiy tarmoqlarda yolg‘on Universitetning 4-kurs talabasi ganingizni bilasiz. xabarlar ulashilgan havolalar keng BO‘LADI. fuqaroning kartasidan 75 million tarqalmoqda. Deylik, moddiy yor- so‘mdan ortiq pulni o‘g‘irlagan... Sovrinli yutuq. Bir qancha sayt dam, bolalar puli, nafaqa va yana ESLATMA larga kirganingizda sizga sovrinli boshqalar. Bu pulni olish uchun Ha, kiberjinoyatlar soni oshib yorliqlar taklif etiladi. Ularda qat- havolaga o‘tib, plastik karta ma’lu- Agar siz firibgarlik qurboniga bormoqda. Deyarli har kuni on- nashsangiz, qimmatbaho texnika motlarini kiritish lozim. Qarabsizki, aylangan bo‘lsangiz, bu haqda layn firibgarlik, plastik kartadan pul vositalarini yutib olganingiz haqida hisobingizdagi bor pullar ham ye- darhol huquqni muhofaza qiluvchi yechib olish haqida xabarlar qu- xabar keladi. Bu yutuqlar sizga yet- chib olinadi. idoralarga xabar bering. JPKning log‘imizga chalinadi. Eng achinar kazib berilishi uchun sizdan pul yoki 345 va 381²-moddasiga asosan, lisi, bu jinoyatlarning ko‘pini yoshlar shaxsiy hisob raqamingiz haqida KIMLAR TUZOQQA firibgarlik jinoyati bo‘yicha surishti- qilmoqda. ma’lumot kiritishingiz talab etiladi. ruv yoki dastlabki tergov olib borish TUSHMOQDA? ichki ishlar organlari zimmasida. 2022-yilning 7 oyi Telegram guruhlari. Telegram guruhlarga odam qo‘shish evazi- Kiberjinoyatlarga ko‘proq Bunday huquqbuzarlik Jinoyat davomida bank plastik kartala ga sovg‘alar taklif etiladi. Shu orqali kodeksining firibgarlik, o‘g‘rilik deb ridan pul mablag‘larini firibgar- yoshlar aldanmoqda. Kuni ke- nomlangan 168, 169-moddalari lik va o‘g‘rilik yo‘li bilan talon-toroj bilan tasniflangan. Ammo jazo qilish bo‘yicha 1812 ta jinoyat ishi yengil bo‘lgani sababli uni kuchay- qo‘zg‘atilgan. tirish ishlari davom etmoqd a. Xu- susan, axborot tizimlariga noqo STATISTIKA: nuniy kirib, ulardan foydalanib so- dir etilgan firibgarlik jinoyati uchun moddiy yordam, onlayn kredit BHMning 300 baravaridan 400 niqobidagi va boshqa firibgar- baravarigacha jarima to‘lanadi. Yoki 3 yildan 5 yilgacha ozodlik- liklardan jabr ko‘rayotganlar dan mahrum qilish belgilangan. Endilikda bu muddatni 5 yildan 8 34 % ga; yilgacha uzaytirish qat’iy belgilan- moqda. onlayn sotuv do‘konlarida oldindan to‘lovni qabul qilib, Samandar SODIQOV mahsulotni yetkazib bermaslik 22 % ga; telefon orqali maxfiy sms-kodni qo‘lga kiritish 17 % ga; soxta birjalar orqali firibgarlik 9 % ga oshgan. cha Toshkent moliya institutining 3-kurs talabasi bizga murojaat qilib, plastik kartasidagi 3 million so‘m o‘g‘irlangani haqida xabar berdi. “Kontrakt pullarimni vaq tida to‘lay olmaganim uchun o‘qishdan haydalishimga oz qol- di. Yaxshiyam do‘stlarim yordami bilan kontraktimni to‘ladim. Lekin hali bu pullarni kim yechib olgani aniqlanmadi”, deydi jabrlanuv- chi. Tadqiqotlarga ko‘ra, 28-37 yosh oralig‘idagilar ko‘proq firibgarlar qurboniga aylanmoqda. 25 yosh- dan kichik bo‘lganlar esa bir hisob- dan boshqasiga pul o‘tkazishdagi tajribasizligi ortidan firibgarlik tu- zog‘iga ilinib qoladi. Keksalar esa soddaligi sabab o‘z kartasi haqida- gi ma’lumotlarni begonalarga be rishga rozi bo‘ladi.
GLOBAL8 Ekoovoz 01.03.2023 / Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, adabiy-badiiy gazeta www.yoshlarovozi.uz FOJIALAR !AHO2YL0AIS3SI0HS-AUYSVILHGTGAAANBMQOAIRSJLIBBIGUYIRESRBHOSAH‘RLAOARDITIIIDA QARSHISIDA INSON SUVSIZ SABAB NIMA? OLDINI OLISH VA 3 SUTKADAN ORTIQ BARTARAF ETISH YASHAY OLMAYDI Ko‘plab mamlakatlarda ichim- lik va dehqonchilik uchun suv tan- MUMKINMI? Tahlilchilar yaqin 20 yillikda qisligi tobora oshib, mamlakatlar Markaziy Osiyo davlatlari keskin o‘rtasida transchegaraviy suvlar Hali ham kech emas – kela- suv taqchilligi bilan yuzlashishi- va suv obyektlaridan foydalanish jakdagi ulkan talafotlar ehtimolini ni aytayotgani, qitʼani suv bilan hamda suv isteʼmoliga oid xalqaro kamaytirishimiz mumkin. Buning taʼminlaydigan muz manbala- ziddiyatlar kuchaymoqda. uchun hamma birdek suvni tejash- rining 35-40 foizi erib tugagani, ni, unga odob bilan munosabatda 2030-yilga borib, yer shari aho Bu muammo qanday paydo bo‘lishni o‘rganishi, eko madani- lisining yarmi suv tanqis bo‘lgan bo‘lmoqda? yatni yuksaltirish zarur. hududlarda yashashga majbur bo‘lishi haqidagi tadqiqotlar biz • global iqlim o‘zgarishi suv tan- Qolaversa, jamoatchilikning ni ogohlikka chorlashi zarur. qisligi, balki suv toshqinlariga ham muammoga yechim izlashda bir sabab bo‘ladi; dek faol ishtirok etishi ham muhim So‘nggi maʼlumotlarga ko‘ra, masala. Aholi vakillari loyihalar dunyoning 30 foizga yaqin aholi- • soha boshqaruvidagi kam- monitoringida, suv bilan bog‘liq si xavfsiz ichimlik suvidan foydal- chiliklar; dasturlar tuzilishida qatnasha oli anish imkoniga ega emas. Va bu shi, ularning taklif va istaklari ino- ko‘rsatkich shiddat bilan o‘smoqda. • suv resurslarini taqsimlash va batga olinishi kerak. Bu nafaqat muhofaza qilishdagi huquqbuzar ekologiya, jumladan, suvga muno- Foto: Xolida MUSULMON va korrupsion holatlar. sabatni yaxshi tomonga o‘zgarti rishga, shikoyatlarni ko‘rib chiqish- Bu muammolar yechimini top- ga doir mexanizmlar ishlab chiqi mas ekan, “Orol fojiasi”dan ham kat- lishiga ham sezilarli turtki beradi. taroq fojialarga yo‘l ochgan, kelajak avlodni suv tanqisligi muammosi TOZA ICHIMLIK SUVI Yoshlarning suv ekologiyasi girdobida qoldirgan bo‘lamiz. DUNYODA ENG NOTEKIS bilan bog‘liq madaniyatini qan- day oshirish mumkinligi haqida TAQSIMLANGAN RESURSLARDAN eko bloger Mo‘tabar Xushvaq tova taklif va tavsiyalarini BIRIDIR. o‘rtoqlashdi: – Yurtimizda ekologiya bilan bog‘liq muammolar juda ko‘p, biroq eng yomoni bu haqida yetarlicha maʼlumot yo‘qligida. Shuni hisobga olib, katta-yu kichik ni mavjud muammolarga birdek jalb etish uchun tizimli yondashuv ishlab chiqishimiz kerak: bunda davlat, jamoatchilik va OAV bir- lashishi zarur. Birinchisi ekologiya himoyasiga qaratilgan qonun-qoi- da, ularni buzganlik uchun javob- garlikni nazoratga olsa, mass-me- dia eko muammolarga qarshi turishni targ‘ib etishi kerak. Ja- moatchilikdan esa ichki nazoratni kuchaytirish talab etiladi. Shun dagina biz tizimli va tezkor natijaga erishamiz. Ziyoda RAHIMBOYEVA, “Yoshlar ovozi” muxbiri Muassis: Bosh muharrir o‘rinbosari: Gazeta O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi Saytimizga o‘tish O‘zbekiston yoshlar ittifoqi Rustam YUSUPOV huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligida uchun QR-kodni 2020-yil 11-dekabrda № 0242 raqami bilan qayta ro‘yxatdan o‘tgan. telefoningiz orqali Markaziy Kengashi Navbatchi muharrir: Gazeta materiallari tahririyat kompyuter markazida terildi va sahifa- skaner qiling. Sardor landi. Tahririyat manzili: 100083, Toshkent, Matbuotchilar ko‘chasi, 32. Bosh muharrir: Bosh hamkor: T elefonlar: (71) 233-22-16. (71) 236-79-95. 123456 O‘zbekiston Respublikasi SA’DULLAYEV “Sharq” nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosma Hamza Yoshlar ishlari agentligi xonasida, A-3 formatda chop etildi. Hajmi – 2 bosma taboq. ABDULLAYEV Musahhih: Korxona manzili: Buyuk Turon ko‘chasi, 41. Indekslar: 203, 3203. Qirmizoy HAKIMOVA Bahosi kelishilgan narxda. Buyurtma G-308, Adadi – 10376. Bosishga topshirish vaqti – 21.00. Topshirildi – 20.00
Search
Read the Text Version
- 1 - 8
Pages:
