ม.4 #หน่วยที่ 3.3 เล่ม 1 @สึนามิ

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 3 ธรณีพบิ ัติภยั แผนฯ ที่ 3 สึนามิ แผนการจดั การเรียนรูท้ ี่ 3 สึนามิ เวลา 3 ชั่วโมง 1. ผลการเรยี นรู้ 6. อธิบายสาเหตุ กระบวนการเกิด และผลจากสึนามิ รวมทั้งสืบค้นข้อมลู พ้ืนที่เสี่ยงภัย ออกแบบและ นำเสนอแนวทางการเฝา้ ระวงั และการปฏบิ ัติตนใหป้ ลอดภัยได้ 2. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. อธิบายสาเหตุ กระบวนการเกิดและผลจากสึนามิได้ (K) 2. สืบค้นข้อมลู พ้ืนท่เี สย่ี งภยั สึนามิได้ (P) 3. ออกแบบและนำเสนอแนวทางการเฝา้ ระวัง และการปฏิบตั ิตนให้ปลอดภยั จากสนึ ามิได้ (P) 4. สนใจใฝ่ร้ใู นการศึกษา และมีความรับผดิ ชอบ (A) 3. สาระการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง สาระการเรียนรูท้ อ้ งถ่ิน - สึนามิ คือ คล่ืนน้ำท่ีเกิดจากการแทนท่ีมวลน้ำใน พจิ ารณาตามหลกั สตู รของสถานศกึ ษา ปริมาณมหาศาล ส่วนมากจะเกิดในทะเลหรือ มหาสมุทร โดยคลื่นมีลักษณะเฉพาะ คือ ความ ยาวคลื่นมากและเคลอื่ นที่ดว้ ยความเรว็ สูง เม่ืออยู่ กลางมหาสมุทรจะมีความสูงคล่ืนน้อย และอาจ เพ่ิมความสงู ข้ึนอย่างรวดเร็วเมือ่ คลืน่ เคล่ือนท่ีผ่าน บริเวณน้าตื้น จึงทำให้พื้นที่บริเวณชายฝั่งบาง บริเวณเป็นพ้ืนท่ีเส่ียงภัย สึนามิก่อให้เกิดอันตราย แก่มนุษย์และส่ิงก่อสร้างในบริเวณชายหาด จึง ตอ้ งศึกษาแนวทางในการเฝ้าระวัง และการปฏิบตั ิ ตนให้ปลอดภยั 4. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด สนึ ามิ คือ คล่ืนนำ้ ที่เกิดจากมวลน้ำถกู แทนท่ีในปริมาณมหาศาล มีลักษณะที่แตกต่างจากคล่ืนน้ำทั่วไป คือ คล่ืนเคลื่อนท่ีด้วยความเร็วสูง มีความยาวคลื่นยาวมาก ความสูงคล่ืนน้อยเม่ืออยู่ในน้ำลึก ส่วนมากจะเกิดใน ทะเลหรือมหาสมุทร และสามารถเคลื่อนท่ีในมหาสมุทรได้เป็นระยะทางหลายพันกิโลเมตร เมื่อคลื่นเคล่ือนที่ เขา้ สู่ชายฝง่ั ความเร็วจะลดลง และความสงู คล่ืนจะเพ่ิมขน้ึ จึงทำให้พ้ืนที่บริเวณชายฝั่งบางบรเิ วณเป็นพื้นทีเ่ สย่ี ง ภัย จึงตอ้ งศึกษาแนวทางในการเฝ้าระวงั และการปฏิบตั ติ นใหป้ ลอดภัย 118

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 3 ธรณพี ิบัติภัย แผนฯ ท่ี 3 สึนามิ 5. สมรรถนะสำคญั ของผ้เู รยี นและคุณลักษณะอนั พึงประสงค์ สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์ 1. ความสามารถในการสอ่ื สาร 1. มวี นิ ยั 2. ความสามารถในการคิด 2. ใฝเ่ รียนรู้ 1) ทกั ษะการสงั เกต 3. มงุ่ มัน่ ในการทำงาน 2) ทักษะการสำรวจค้นหา 3) ทักษะการวิเคราะห์ 4) ทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล 3. ความสามารถในการใชท้ ักษะชีวิต 6. กิจกรรมการเรียนรู้  แนวคดิ /รปู แบบการสอน/วธิ ีการสอน/เทคนิค : สืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) ชวั่ โมงที่ 1 ขัน้ นำ กระตุน้ ความสนใจ (Engage) 1. ครูกระตุ้นความสนใจโดยให้นักเรียนดูวีดิทัศน์เกี่ยวกับเหตุการณ์สึนามิในปี พ.ศ. 2547 จากน้ันให้ นกั เรยี นร่วมกนั อภปิ รายแสดงความคิดเหน็ ในประเดน็ คำถาม ตวั อยา่ งเช่น • เหตุการณด์ งั กล่าวเกิดขนึ้ ได้อยา่ งไร (แนวตอบ: เกิดจากสึนามิเคลื่อนทเ่ี ข้าสู่ชายฝั่ง และความเสียหายเกดิ จากการเคล่ือนท่ีของ มวลนำ้ เขา้ ปะทะกับสง่ิ ปลกู สรา้ ง และสิ่งแวดล้อมบริเวณชายฝั่ง) • นกั เรียนคดิ ว่าสนึ ามเิ กิดขนึ้ ได้อย่างไร (แนวตอบ: เกิดจากการแทนท่ีมวลน้ำในปรมิ าณมาก เช่น การเคล่อื นท่ีของเปลือกโลกใน แนวดงิ่ อกุ กาบาตตกลงในมหาสมทุ ร แผ่นดนิ ถล่มขนาดใหญใ่ ต้มหาสมทุ ร) 2. ครถู ามคำถาม prior knowledge จากหนังสือเรียนรายวชิ าเพ่ิมเตมิ โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ม.4 เล่ม 1 หนา้ 48 ว่า สึนามเิ มอ่ื ปีพศ. 2547 สรา้ งความเสียหายต่อประเทศไทยอย่างไรบา้ ง (แนวตอบ: จากเหตุการณ์สึนามใิ นวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2547 ทำใหม้ ผี เู้ สียชวี ิตมากกว่า สองแสนคน ก่อใหเ้ กดิ ความเสยี หายตอ่ ทรพั ยส์ ิน อาคาร บ้านเรอื น สง่ิ ปลูกสร้างต่าง ๆ และสภาพ ภูมิประเทศบริเวณทไี่ ดร้ บั ผลกระทบ) 119

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 3 ธรณพี บิ ัติภัย แผนฯ ท่ี 3 สึนามิ ข้นั สอน สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนนับจำนวน 1-3 วนไปเร่ือย ๆ จนครบทุกคน เพื่อแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 3 คน โดยให้คนท่ีนบั จำนวนเดียวกนั ใหอ้ ยู่กลุ่มเดียวกัน 2. ครแู จ้งจุดประสงค์ของการทำกิจกรรม จากนนั้ ให้นักเรียนทำการทดลองเลียนแบบและอธิบายการเกิด ภเู ขาไฟระเบิด โดยทำกจิ กรรม แบบจำลองการเกดิ สึนามิ 3. ครูใช้รูปแบบการเรียนรู้แบบร่วมมือมาจัดกระบวนการเรียนรู้ โดยกำหนดให้สมาชิกแต่ละคนภายใน กล่มุ มีบทบาทหน้าทีข่ องตนเอง ดงั นี้ สมาชกิ คนท่ี 1 ทำหน้าท่เี ตรียมวสั ดุอุปกรณ์ สมาชิกคนที่ 2 ทำหน้าทีอ่ า่ นวธิ ีการทำกิจกรรม และนำมาอธิบายให้สมาชิกภายในกลุ่มฟัง สมาชิกคนที่ 3 ทำหน้าท่บี ันทกึ ผลการทดลอง 4. ครใู หน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มทำกิจกรรมตามขั้นตอน ดังนี้ 1. นำตู้ปลาหรือกล่องพลาสติกใสทรงยาว มาใส่ทรายกองไว้ติดขอบด้านหน่ึง แล้วเติมน้ำให้มี ความสงู ของระดบั น้ำประมาณครึ่งหนึ่งของกองทราย 2. นำขวดพลาสติกขนาด 300 มิลลิลิตร ใส่น้ำให้เต็ม แล้วหย่อนลงในตู้ปลาด้านตรงข้ามกับกอง ทราย สงั เกตการเปลีย่ นแปลงท่ีเกิดขึน้ อธบิ ายความรู้ (Explain) 1. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการทำกิจกรรม โดยครูต้ังคำถามเพ่ือให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกัน แสดงความคดิ เห็นวา่ • เกิดการเปล่ียนแปลงอย่างไรเมื่อปล่อยขวดพลาสติกลงในตู้ปลา และเปรียบเทียบได้กับการเกิด สนึ ามอิ ยา่ งไร (แนวตอบ: เมื่อปล่อยขวดลงในตู้ปลา ขวดตกลงในน้ำเกิดการแทนท่ีมวลน้ำทำให้เกิดคลื่นน้ำ เคลื่อนทอ่ี อกไปกระทบกับดา้ นทีเ่ ปน็ กองทราย ซึ่งเปรียบไดก้ บั การเกดิ สนึ ามิในธรรมชาติ) • ขวดพลาสตกิ เปรียบเทียบได้กบั สง่ิ ใดในธรรมชาติ และสนึ ามิยังเกิดจากสาเหตอุ นื่ ไดห้ รอื ไม่ (แนวตอบ: ขวดพลาสตกิ เปรียบไดก้ ับ อุกกาบาตที่ตกลงในมหาสมทุ ร สึนามิยังเกดิ จากสาเหตุ อ่ืนได้อีก เช่น แผ่นดินไหวใต้ทะเลที่ให้มีการเคลื่อนท่ีของเปลือกโลกในแนวด่ิง ภูเขาไฟระเบิดใต้ ทะเล แผ่นดินถล่มขนาดใหญ่ใต้ทะเล ซึ่งทำให้เกิดการแทนที่มวลน้ำในปริมาณมหาศาลเกิดเป็น สึนาม)ิ 120

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 3 ธรณีพิบตั ิภัย แผนฯ ท่ี 3 สึนามิ ชวั่ โมงท่ี 2 ขน้ั สอน อธบิ ายความรู้ (Explain) (ตอ่ ) 1. ครกู ลา่ วเชอ่ื มโยงเข้าสู่เน้ือหาต่อไป โดยตงั้ ประเด็นคำถามวา่ จะทราบได้อยา่ งไรวา่ เกิดข้ึนสึนามขิ ้ึนใน มหาสมทุ ร (แนวตอบ หน่วยงานของรัฐในหลายประเทศมีการติดตั้งเครื่องมือตรวจวัดในมหาสมุทร และมี ระบบเตือนภัยเพอ่ื แจ้งใหป้ ระชาชนอพยพได้ทันก่อนที่สนึ ามจิ ะเคลื่อนท่ีเข้าสชู่ ายฝงั่ ) 2. ครูให้นักเรยี นจับคู่กับเพ่ือนรว่ มกันเรยี น ร่วมกันสบื คน้ ขอ้ มูลเก่ียวกบั เรอื่ ง ปจั จัยที่เกยี่ วข้องกบั สนึ ามิ ดงั น้ี - ระบบเตือนภยั สึนามิ - พืน้ ท่เี ส่ยี งภยั สึนามิ - คาบอุบัติซ้ำของสึนามิ - แนวทางการเฝ้าระวัง และการปฏบิ ัติตนใหป้ ลอดภัยจากสึนามิ โดยนักเรยี นอาจสืบค้นจากหนังสือเรียน หรือแหลง่ เรียนรู้อื่น ๆ แลว้ นำขอ้ มลู มาแลกเปลี่ยนความ คดิ เหน็ และร่วมกนั ต้งั ประเด็นคำถามเกยี่ วกับเร่ืองท่ีสืบค้นมา 3. ใหน้ ักเรยี นรวมกลุ่มกบั เพื่อนอกี คูห่ นึ่ง รวมเป็น 4 คน แล้วแลกเปลี่ยนกันถามคำถามทต่ี ้ังไว้ จากนั้น ร่วมกนั สรุปเพอื่ เตรยี มนำขอ้ มูลทสี่ รปุ ไดม้ าเสนอหน้าชนั้ เรยี น (หมายเหตุ : ครเู รมิ่ ประเมนิ นกั เรียน โดยใชแ้ บบสังเกตพฤติกรรมการทำงานรายบคุ คล) 4. ครสู มุ่ เลือกนักเรียน 2-3 กลุม่ ใหอ้ อกมานำเสนอคำถามของกลุ่มตนเอง โดยใหน้ ักเรยี นทั้งห้องร่วมกัน ตอบคำถาม และอภปิ รายร่วมกัน ชั่วโมงท่ี 3 ขัน้ สรปุ ขยายความเขา้ ใจ (Elaborate) 1. ครแู ละนักเรยี นรว่ มกนั อภิปรายเพอ่ื ใหไ้ ด้ขอ้ สรุปเก่ียวกับสนึ ามิ โดยอาจมแี นวทางสรปุ ดงั นี้ “สึนามิ คือ คล่นื นำ้ ทเ่ี กิดจากมวลนำ้ ถูกแทนที่ในปรมิ าณมหาศาล มลี กั ษณะที่แตกต่างจากคลน่ื นำ้ ทั่วไป คือ คล่ืนเคลอ่ื นที่ดว้ ยความเร็วสงู มีความยาวคลื่นยาวมาก ความสูงคลน่ื น้อยเมื่ออยู่ในนำ้ ลกึ ส่วนมากจะเกิดในทะเลหรอื มหาสมุทร และสามารถเคลื่อนท่ใี นมหาสมทุ รไดเ้ ป็นระยะทางหลายพนั กโิ ลเมตร เมอ่ื คล่นื เคลือ่ นท่เี ข้าส่ชู ายฝั่งความเร็วจะลดลง และความสงู คลื่นจะเพ่ิมข้ึนจงึ ทำใหพ้ น้ื ที่ บรเิ วณชายฝง่ั บางบริเวณเป็นพน้ื ทเี่ สย่ี งภัย” 121

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 3 ธรณพี ิบตั ิภัย แผนฯ ที่ 3 สึนามิ 2. ครูถามคำถาม big questionจากหนังสือเรียนรายวชิ าเพมิ่ เติม โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ม.4 เล่ม 1 หนา้ 38 ว่า ธรณพี ิบัตภิ ยั ส่งผลกระทบต่อมนุษย์ในดา้ นใดบา้ ง (แนวตอบ: ธรณีพบิ ตั ภิ ัยทำให้มนษุ ย์ และสง่ิ มีชีวติ อืน่ ๆ เสยี ชีวติ เปน็ จำนวนมาก ทอี่ ยู่อาศัย และสิง่ ปลูกสรา้ งต่าง ๆ พังทลายเสยี หาย และยงั ทำใหเ้ กิดการเปลีย่ นแปลงของสภาพภูมิประเทศ นอกจากนี้ยงั สง่ ผลระยะยาว เชน่ การเปลีย่ นแปลงภมู อิ ากาศของโลก) 3. ครมู อบหมายการบา้ นใหน้ ักเรยี นทำแบบฝึกหดั โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ม.4 หนว่ ยการเรียนรู้ ที่ 3 ธรณีพบิ ตั ภิ ยั 4. ครแู ละนักเรียนร่วมกนั สรุปเนื้อหาเก่ยี วกับภเู ขาไฟ แผ่นดินไหว และสนึ ามิ จากนน้ั ให้นกั เรียนทำ แบบทดสอบหลงั เรยี น ตรวจสอบผล (Evaluate) 1. ครปู ระเมินผล โดยการสังเกตการตอบคำถาม การร่วมกันทำผลงาน และจากการนำเสนอผลงาน 2. ครตู รวจสอบผลการทำแบบฝึกหดั 3. ครูตรวจสอบผลการทำแบบทดสอบหลังเรยี น 7. การวดั และประเมินผล รายการวดั วิธีการ เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 7.1 การประเมนิ หลงั เรียน แบบทดสอบหลังเรยี น ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ - แบบทดสอบหลงั เรียน ตรวจแบบทดสอบหลงั - แบบฝึกหดั รอ้ ยละ 60 ผ่านเกณฑ์ - แบบสงั เกตพฤติกรรม ระดบั คุณภาพ 2 หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 3 เรียน การทำงานรายบุคคล ผา่ นเกณฑ์ - แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ระดับคุณภาพ 2 เร่ือง ธรณพี ิบตั ิภัย การทำงานกลุ่ม ผา่ นเกณฑ์ - แบบประเมนิ ระดับคุณภาพ 2 7.2 ประเมินระหวา่ งการ คณุ ลกั ษณะ ผ่านเกณฑ์ อันพึงประสงค์ จดั กิจกรรมการเรียนรู้ 1) สนึ ามิ - ตรวจแบบฝกึ หดั 2) พฤติกรรมการ - สงั เกตพฤติกรรม ทำงานรายบุคคล การทำงานรายบุคคล 3) พฤตกิ รรม - สงั เกตพฤติกรรม การทำงานกลุม่ การทำงานกลุ่ม 4) คณุ ลักษณะ - สังเกตความมวี ินัย อนั พึงประสงค์ ใฝเ่ รียนรู้ และมุ่งมนั่ ในการทำงาน 122

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 3 ธรณพี บิ ัติภัย แผนฯ ท่ี 3 สนึ ามิ 8. ส่ือ/แหลง่ การเรียนรู้ 8.1 สอ่ื การเรยี นรู้ 1) หนังสอื เรยี นรายวิชาเพ่ิมเตมิ โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ม.4 เล่ม 1 หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 3 ธรณพี บิ ตั ภิ ยั 2) แบบฝกึ หัดรายวชิ าเพมิ่ เตมิ โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ม.4 เล่ม 1 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 ธรณีพิบัตภิ ัย 3) PowerPoint เรือ่ ง สนึ ามิ 4) วดี ทิ ัศนเ์ หตุการณ์สึนามิ 8.2 แหลง่ การเรยี นรู้ 1) หอ้ งเรยี น 2) หอ้ งสมดุ 3) บริเวณโรงเรียน 4) แหลง่ ขอ้ มลู สารสนเทศ 123

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี 3 ธรณีพิบตั ิภยั ................................. ................................ ) 9. ความเห็นของผู้บรหิ ารสถานศึกษาหรอื ผูท้ ่ีได้รบั มอบหมาย ...... . ข้อเสนอแนะ ลงชอ่ื ( ตำแหนง่ 10. บนั ทกึ ผลหลงั การสอน • ด้านความรู้ • ดา้ นสมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน • ด้านคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์ • ดา้ นความสามารถทางวิทยาศาสตร์ • ดา้ นอื่น ๆ (พฤติกรรมเดน่ หรือพฤติกรรมท่ีมีปัญหาของนกั เรยี นเป็นรายบุคคล (ถ้ามี)) • ปัญหา/อุปสรรค • แนวทางการแก้ไข 124