วธิ ีการใช้เคร่ืองชั่งแบบ (Equal-arm balance) จัดให้เคร่ืองชั่งอยู่ในแนวระดบั ก่อนโดยการปรับสกรูท่ีขาต้ังแล้ว หาสเกลศูนย์ของเครื่องช่ัง เมื่อไม่มีวัตถุอยู่บนจาน ปล่อยทร่ี องจาน แล้วปรับให้เขม็ ชีท้ ีเ่ ลข 0 บนสเกลศูนย์ วางขวดบรรจุสารบนจานทางด้านซ้ายมอื และวางตุ้มนํ้าหนักบน จานทางขวามือของเครื่องช่ังโดยใช้คีบคมี
ถ้าเขม็ ชี้มาทางซ้ายของสเกลศูนย์ แสดงว่าขวดช่ังสารเบากว่าตุ้ม นํ้าหนัก ต้องยกป่ มุ ควบคุมคานขนึ้ เพอื่ ตรึงแขนเครื่องชั่งแล้วเตมิ ตุ้มนํา้ หนักอกี ถ้าเขม็ ชี้มาทางขวาของสเกลศูนย์ แสดงว่าขวดช่ังสารหนักว่าตุ้ม นํ้าหนัก ต้องยกป่ มุ ควบคุมคานขนึ้ เพอื่ ตรึงแขนเครื่องชั่งแล้วเอา ตุ้มนํา้ หนักออก ในกรณที ต่ี ุ้มนํา้ หนักไม่สามารถทําให้แขนท้งั 2 ข้างอย่ใู นระนาบ ได้ ให้เลอื่ นไรเดอร์ไปมาเพอ่ื ปรับให้นํา้ หนักท้ังสองข้างให้เท่ากนั
บันทึกนํ้าหนักท้ังหมดทชี่ ่ังได้ นําสารออกจากขวดใส่สาร แล้วทําการช่ังนํา้ หนักของขวดใส่สาร นํ้าหนักของสารสามารถหาได้โดยนํานํา้ หนักท่ีช่ังได้คร้ังแรกลบ นํ้าหนักทช่ี ั่งได้คร้ังหลงั หลงั จากใช้เครื่องช่ังเสร็จแล้วให้ทาํ ความสะอาดจาน แล้วเอาตุ้ม นํา้ หนักออกและเลอ่ื นไรเดอร์ให้อยู่ทต่ี าํ แหน่งศูนย์
เคร่ืองชั่งแบบอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic balance) การทํางานอาศัยการเปลย่ี นแปลงของสนามแม่เหลก็ ไฟฟ้ า
การใช้งานเคร่ืองชั่งอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ก่อนใช้งานเคร่ืองชั่งทุกคร้ังต้องดูว่าระดบั ลกู นํ้าของเคร่ืองชั่งอยู่ ตรงกลางวงกลมหรือเปล่า ถ้ายงั ไม่อยู่ ควรปรับทนั ที ปิ ดเคร่ืองช่ังอ่นุ เครื่องประมาณ 20-30 นาทกี ่อนใช้งานทุกคร้ัง หมนั่ ตรวจสอบเครื่องชั่งเดือนละคร้ัง โดยใช้ตุ้มนํา้ หนักมาตรฐาน มาวางทดสอบบนเครื่องชั่ง สังเกตดูว่าเคร่ืองชั่งอ่านนํ้าหนักได้ ถูกต้องหรือเปล่า ถ้าไม่ได้ตาม spect ของเคร่ืองช่ัง กค็ วร calibrate เคร่ืองชั่งใหม่ ในกรณีท่ีมสี ารเคมีหกใส่บนเคร่ืองชั่ง ให้เอาผ้าชุบนํา้ หรือ แปรง ขนอ่อน ทําความสะอาดทันที
ในการวางภาชนะเพอื่ ต้องการหักค่าภาชนะ ควรวางลงบนจาน เคร่ืองช่ังด้วยความระมดั ระวัง ห้ามวางกระแทรกเดด็ ขาด เพราะ อาจทําให้ระบบเสียได้ หลงั จากใช้งานเคร่ืองช่ังแล้ว ต้องการปิ ดเครื่อง ถ้ายงั มีนํ้าหนัก ค้างอยู่ให้ กดป่ มุ 0 เคลยี ร์หน้าจอให้หมด แล้วจึงปิ ดเครื่องชั่ง หลงั จากปิ ดเครื่องชั่งแล้ว ห้ามเอาสิ่งของวางไว้บนจานช่ัง
ขอ้ ควรปฏิบตั ิในหอ้ งปฏิบตั ิการเคมี ต้องทาํ การทดลอง ด้วยความต้งั ใจและจริงจัง ต้องรักษาระเบียบบนโต๊ะปฏบิ ัติการ เพราะการทดลองจะ ผดิ พลาดได้ง่ายถ้าบนโต๊ะ ปฏิบัติการไม่มีระเบียบ ต้องอ่านคู่มือปฏิบัตกิ ารทดลองก่อนทีจ่ ะปฏิบัติการทดลองน้ัน ๆ และพยายามทําความเข้าใจถงึ ข้นั ตอนการทดลองให้แจ่มแจ้ง หากมคี วามสงสัยในตอนใด ๆ จะต้องถามอาจารย์ ผ้คู วบคุม เสียก่อน ก่อนที่จะลงมอื ปฏิบัตกิ ารทดลอง
อุปกรณ์ต่าง ๆ ท่ีนํามาใช้ในการทดลองต้องสะอาด ความสกปรก เป็ นปัจจยั สําคัญ ประการหนึ่งท่ีทาํ ให้ผลการทดลองผดิ พลาด หรือคลาดเคลอ่ื นไปจากความเป็ นจริง วัสดุ อุปกรณ์และสารเคมที ี่นํามาใช้ในการทดลอง น้ัน ๆ จะต้อง นําไปเกบ็ ไว้ทีเ่ ดิมหลงั จากเสร็จสิ้นการทดลองแล้ว
เมื่อต้องการใช้สารละลายที่เตรียมไว้ ต้องรินออกจากขวดใส่ลง ในบีกเกอร์ก่อนโดยริน ออกมาประมาณเท่ากบั จาํ นวนทีต่ ้องการ จะใช้ ถ้าสารเคมีเหลอื อย่าเทกลบั ลงในขวดเดิมอกี ท้ังนีเ้ พอ่ื ป้ องกนั การ ปะปนกนั ถ้ากรดหรือด่างหรือสารเคมีที่เป็ นอนั ตรายถูกผวิ หนังหรือเสื้อผ้า ต้องรีบล้างออกด้วย นํ้าทันที อย่าทดลองชิมสารเคมีหรือสารละลาย เพราะสารเคมีส่วนมาก เป็ นพษิ อาจเกดิ อนั ตรายได้
อย่าใช้มอื หยบิ สารเคมีใด ๆ เป็ นอนั ขาด และพยายามไม่ให้ส่วน อนื่ ๆ ของร่างกายถูก สารเคมี อย่าเทนํา้ ลงบนกรดเข้มข้นใด ๆ แต่ค่อย ๆ เทกรดเข้มข้นลงในนํา้ อย่างช้า ๆ พร้อมกบั กวนตลอดเวลา อย่านําสารเคมีมาดมโดยตรง ควรใช้มือพดั กลนิ่ สารเคมนี ้ันเข้า จมูกเพยี งเลก็ น้อย (อย่าสูดแรง ๆ) โดยถอื หลอดท่ใี ส่สารเคมไี ว้ ห่าง ๆ
การทดลองใด ๆ ท่เี กย่ี วข้องกบั ก๊าซพษิ พษิ เช่น ออกไซด์ของ กาํ มะถัน ไนโตรเจนและก๊าซแฮโลเจน ก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์ ควรทําในตู้ควนั อย่าทิง้ ของแขง็ ต่าง ๆ ทีไ่ ม่ต้องการ เช่น ไม้ขดี ไฟหรือกระดาษ กรองท่ใี ช้แล้ว ฯลฯ ลงในอ่างนํ้าเป็ นอนั ขาด ควรทิง้ ในขยะทจ่ี ดั ไว้ให้ อย่านําแก้วอ่อน เช่น กระบอกตวง กรวยแยก ไปให้ความร้อน เพราะจะทาํ ให้ละลาย ใช้การไม่ได้
อย่านําบีกเกอร์ทใี่ ช้ในห้องปฏบิ ัติการมาใช้ตกั นํ้าดื่ม หลงั การทดลองแต่ละคร้ังต้องล้างมือให้สะอาด ห้ามสูบบุหร่ีในห้องปฏบิ ัตกิ าร เพราะการสูบบุหร่ีอาจทําให้สารท่ี ติดไฟง่ายติดไฟได้ หรืออาจทาํ ให้อนุภาคของสารเคมีท่รี ะเหย กลายเป็ นไอถูกเผาผลาญในขณะสูบบุหรี่ แล้วถูกดูดเข้าไปในปอด
อย่ากนิ อาหารในห้องปฏบิ ัติการ เม่อื เสื้อผ้าทีส่ วมอยู่ติดไฟอย่าวิ่ง ต้องพยายามดับไฟก่อนโดย นอนกลงิ้ ลงบนพนื้ แล้วใช้ผ้าหนา ๆ คลุมรอบตัวหรือใช้ ผ้าเช็ดตัวที่เปี ยกคลุมบนเปลวไฟให้ดับ เมื่อเกดิ ไฟไหม้ในห้องปฏิบัติการ จะต้องรีบดบั ตะเกยี งใน ห้องปฏิบัตกิ ารให้หมด และ นําสารท่ตี ดิ ไฟง่ายออกไปให้ห่างจาก ไฟมากทส่ี ุด
ก่อนนําเอาสารละลายในขวดไปใช้ จะต้องดูช่ือสารบนฉลากตดิ ขวดสารละลายเพอื่ ให้แน่ใจว่าใช้สารทต่ี ้องการไม่ผดิ เม่ือจะใช้สารเคมที เี่ ป็ นอนั ตรายหรือสารท่วี ่องไวต่อปฏิกริ ิยาหรือ สารที่มีกลนิ่ เหม็น เช่น เบนโซอลิ คลอไรด์ ฟอสฟอรัสไตร คลอไรด์ โบรมีน ฯลฯ จะต้องทําในตู้ควัน นํา้ ที่ใช้ในการทําปฏกิ ริ ิยาเคมีจะต้องใช้นํา้ กลน่ั ทุกคร้ัง แต่อย่าใช้ ฟ่ ุมเฟื อยเกนิ ความจําเป็ น เช่น ใช้ล้างอปุ กรณ์ เป็ นต้น เพราะกว่า จะกลน่ั ได้ต้องใช้เวลาและค่าใช้จ่ายมาก
เม่ือใช้เครื่องควบแน่น อย่าไขนํา้ เข้าเคร่ืองควบแน่นแรงนัก เพราะ จะทําให้สูญเสียนํา้ ไปโดยเปล่าประโยชน์ ขณะต้มสารละลายหรือให้สารทําปฏกิ ริ ิยากนั ในหลอดทดลอง จะต้องหันปากหลอดทดลองออกห่างจากตัวเองและห่างจากคน อนื่ ๆ ด้วย การทดลองใด ๆ ที่ทําให้เกดิ สุญญากาศ ภาชนะท่ใี ช้จะต้องหนา พอทีจ่ ะทนต่อความดนั ภายนอกได้ ขวดบรรจุสารละลายหรืออปุ กรณ์อน่ื ใดทม่ี ตี ัวทําละลายอนิ ทรีย์ บรรจุอยู่ อย่าใช้จุกยางปิ ดปากขวดเป็ นอนั ขาด
อย่าทิง้ โลหะโซเดยี มทเ่ี หลอื จากการทดลองลงในอ่างนํา้ เพราะจะ เกดิ ปฏกิ ริ ิยากบั นํ้าอย่างรุนแรง จะต้องทําลายด้วยแอลกอฮอล์ เสียก่อน แล้วจึงเททิง้ ลงในอ่างนํ้า เม่ือการทดลองใดใช้สารทเ่ี ป็ นอนั ตราย หรือเป็ นการทดลองท่อี าจ ระเบิดได้ ผู้ทดลอง ควรสวมแว่นตานิรภัยเพอื่ ป้ องกนั อนั ตรายท่ี อาจจะเกดิ ขนึ้ เม่อื เสร็จสิ้นการทดลอง ต้องทําความสะอาดพนื้ โต๊ะปฏบิ ัติการ พงึ ระลกึ อย่เู สมอว่า ต้องทาํ การทดลองด้วยความระมัดระวงั ที่สุด ความประมาท เลนิ ล่ออาจทําให้เกดิ อนั ตรายต่อตวั เองได้
การแก้ไขอบุ ตั ิเหตุในห้องปฏิบัตกิ าร ไฟไหม้ ต้องรีบดบั ตะเกยี งในห้องปฏบิ ัติการ ให้หมด นําสารท่ีติดไฟง่ายออกจากห้องปฏิบัติการให้ห่างทีส่ ุดเพอ่ื ไม่ให้ สารเหล่านี้ เป็ นเชื้อเพลงิ ได้ กรณที ีเ่ กดิ ไฟไหม้เลก็ น้อย เช่น ในบีกเกอร์หรือภาชนะแก้วอนื่ ๆ ทใ่ี ช้ในการทดลอง จะดับไฟทีเ่ กดิ นีไ้ ด้โดยใช้ผ้าขนหนูทเี่ ปี ยกคลมุ ไฟลกุ ลามออกไปบนโต๊ะปฏบิ ัตกิ ารหรือเกดิ ในบริเวณกว้าง จะต้องใช้เครื่องดบั เพลงิ
แก้วบาด ต้องทําการห้ามเลอื ดโดยเร็ว โดยใช้นิว้ มอื หรือผ้าทส่ี ะอาดกดลง บนแผล ถ้าเลอื ดยงั ออกมากให้ยกส่วนที่เลอื ดออกสูงกว่าส่วนอน่ื ๆ ของ ร่างกาย แล้วห้ามเลอื ดโดยใช้ผ้าหรือเชือกรัดระหว่างแผลกบั หัวใจ แต่ต้องคลายออกเป็ นคร้ังคราว จนเลอื ดหยดุ ไหล ทาํ ความสะอาดแผลด้วยแอลกอฮอล์ ใส่ยา ปิ ดแผล ถ้าหากแผลใหญ่และลกึ ควรรีบไปหาแพทย์ทนั ที
สารเคมถี ูกผวิ หนัง จะต้องรีบล้างบริเวณน้ัน ด้วยนํา้ มาก ๆ ทันทเี พอ่ื ไม่ให้สารเคมมี ี โอกาสทาํ ลายเซลล์ผวิ หนังหรือซึมเข้าไปในผวิ หนังได้
สารเคมีเข้าตา จะต้องล้างตาด้วยนํ้าจาํ นวนมาก ๆ ทันที พยายามลมื ตาและกรอก ตาในนํ้านาน ๆ ถ้าสารเคมีที่เป็ นด่างเข้าตา เช่น โซเดยี มไฮดรอกไซด์ แอมโมเนีย ฯลฯ จะเป็ นอนั ตรายต่อตามากกว่ากรด จะต้องรีบ ล้างตาด้วยสารละลายกรดโบริกท่ีเจือจาง กรณที กี่ รดเข้าตาให้ล้างด้วยสารละลายโซเดยี มไบคาร์บอเนตท่ี เจือจาง
การสูดไอหรือก๊าซพษิ ปกตจิ ะมอี าการต่าง ๆ เกดิ ขนึ้ เช่น วงิ เวียน คลน่ื ไส้ หายใจขดั ปวดศีรษะ ฯลฯ จะต้องรีบออกไปจากท่ีน้ันและไปอย่ใู นทีท่ ่ี มีอากาศบริสุทธ์ิ หากหมดสตหิ รือช่วยตวั เองไม่ได้ จะต้องรีบนําออกมาทน่ี ้ันทนั ที ซึ่งผู้เข้าไปช่วยต้องใส่หน้ากากป้ องกนั ก๊าซพษิ หรือใช้เคร่ืองช่วย หายใจ
การกลนื กนิ สารเคมี จะต้องรีบล้างปากให้สะอาดเป็ นอนั ดับแรก ต้องสืบให้รู้ว่ากลนื สารอะไรลง ดื่มนํ้าหรือนมมาก ๆ เพอ่ื ทาํ ให้พษิ เจอื จาง ทําให้อาเจียนโดยใช้นิว้ กดโคนลนิ้ หรือกรอกไข่ขาวปล่อยให้ อาเจียนจนกว่าจะมนี ํา้ ใส ๆ ออกมา
ข้อปฏิบตั ิเมื่อสารเคมีหก สารท่เี ป็ นของแขง็ เมือ่ สารเคมีทีเ่ ป็ นของแขง็ หก ควรใช้แปรง กวดรวมกนั ใส่ในช้อนตัก หรือกระดาษแขง็ ก่อน แล้วจงึ นําไปใส่ ในภาชนะ สารละลายท่เี ป็ นกรด ◦ ทําให้เจอื จางด้วยนํา้ ก่อน ◦ โรยโซดาแอส หรือโซเดยี มไบคาร์บอเนตหรือเทสารละลายด่าง เพอื่ ทาํ ให้กรดเป็ นกลาง ◦ ล้างด้วยนํ้าให้สะอาด
สารละลายท่เี ป็ นด่าง เทน้าํ ลงไปเพอ่ื ลดความเขม้ ขน้ ของด่างแลว้ เช็ดใหแ้ หง้ โดยใชไ้ ม้ ท่ีมีปุยผกู ท่ีปลายสาํ หรับซบั น้าํ บนพ้ืน (Mop) ควรใชท้ รายโรยบริเวณท่ีด่างหกแลว้ เกบ็ กวาดทรายออกไป จะ ช่วยแกป้ ัญหาพ้ืนล่ืน
สารทีร่ ะเหยง่าย ◦ ถา้ สารที่หกมีปริมาณนอ้ ย ใชผ้ า้ ข้ีริ้วหรือเศษผา้ เชด็ ถอู อก ◦ ถา้ สารท่ีหกน้นั มีปริมาณมาก ทาํ ใหแ้ หง้ โดยใชไ้ มท้ ี่มีปุยผกู ที่ ปลายสาํ หรับเช็ดถู ◦ เมื่อเช็ดแลว้ กน็ าํ มาใส่ถงั เกบ็ และสามารถนาํ ไปใชอ้ ีกไดต้ าม ตอ้ งการ
สารทีเ่ ป็ นนํ้ามัน ใช้นํ้ามาก ๆ ล้างด้วยผงซักฟอกอกี คร้ังหนึ่ง เพอ่ื ให้สารทตี่ ดิ อยู่ออกไปให้หมด สารปรอท ทําให้มีอาการทางประสาท เช่น กล้ามเนือ้ เต้น มนึ งง ความจําเสื่อม ถ้าได้รับเข้าไปมาก ๆ อาจทําให้แขนขาพกิ ารหรือ ถึงตายได้ กวาดสารปรอทมากองรวมกนั เกบ็ สารปรอทโดยใช้เคร่ืองดูด
ถ้าบริเวณน้ันมรี อยแตก ◦ ควรปิ ดรอยแตกหรือรอยร้าวน้ันด้วยขผี้ งึ้ ทาพนื้ หนา ๆ เพอื่ กนั การระเหยของปรอท ◦ ใช้ผงกาํ มะถันพรมลงไป ปรอทจะเปลย่ี นเป็ นสารประกอบ ซัลไฟด์ แล้วเกบ็ กวดอกี คร้ังหน่ึง
Search
