TARİHİ SÜREÇTE SALGIN HASTALIKLAR- eBOOK

TARİHİ SÜREÇTE SALGIN HASTALIKLAR

BÖLÜM 1 SALGIN HASTALIKLARA SEBEP OLAN VİRÜS VE BAKTERİLERİ TANIYALIM

VİRÜS AVCILARI EKİBİ GRİP SALGINI / CANSU & NİRAN - YILMAZ KAYALAR FEN LİSESİ- TOKAT VEBA / ALYA - ALİ ÖZTAYLAN AİHL - BANDIRMA ÇİÇEK / MUHAMMET Y.- SAFRANBOLU AHİ EVRAN MTAL- SAFRANBOLU COVİD 19 / ESRA-ŞEHİT DAVUT ALİ KARADAĞ MTAL- KOCAELİ KOLERA / TUGAY - ENERJİSA BANDIRMA FEN LİSESİ - BANDIRMA TİFO / MURAT MUHAMMET - KOZLUK OMV FEN LİSESİ- SAMSUN

GÖRSEL EKİBİ ESLEM - ŞEHİT ÖĞRETMEN MUSTAFA BOZ ÖZEL EĞİTİM MESLEK OKULU - BANDIRMA NERİMAN -ŞEHİT ÖĞRETMEN MUSTAFA BOZ ÖZEL EĞİTİM MESLEK OKULU - BANDIRMA EFECAN - ŞEHİT ÖĞRETMEN MUSTAFA BOZ ÖZEL EĞİTİM MESLEK OKULU - BANDIRMA

ÇALIŞMAYA BAŞLARKEN Tarihte pandemiye sebep olmuş birçok hastalık vardır. Virüs Avcıları ekibi olarak bu salgınlara sebep olan virüs ve bakterileri tanımak için araştırdık.Sizleri de bu konuda bilgilendirmek için çalışmalarımızı bu kitapta topladık. Bu çalışmada çizdikleri virüs ve bakteri resimleri ile Esra öğretmenimizin özel öğrencileri bize yardımcı oldular. Hadi ,tarihte salgın hastalıklara sebep olan virüs ve bakterileri tanıyalım.

İspanyol Gribi virüsü

1918 İSPANYOL GRİBİ İnfluenza virüsü genel olarak alt ve üst solunum yollarını tutma eğiliminde olan bir virüstür. İspanyol gribi, influenza virüsüne bağlı olarak 1918 ve 1919 yılları arasında dünya nüfusunun yaklaşık olarak 3'te 1'ini etkilemiş bir pandemidir. İnfluenza virüsü temel olarak kaz benzeri kuş türlerinde bulunur. Bu virüs insanlara geçişini ise domuzlar üzerinden gerçekleştirir. Her yaştan kişiyi tutma eğiliminde olan İspanyol gribi, çocuklar ve yaşlılar gibi uç yaş grubundaki kişilerde daha ağır seyretmesi nedeniyle çok ağır sonuçlar doğurmuş bir salgındır. İspanyol gribine bağlı olarak kişilerde oluşan ve ölümcül bir seyir izleyebilen belirtiler genel itibari ile şu şekildedir: Burun kanaması ,zatürre ,Ensefalit (Beyin dokusunun iltihaplanması) , 40 dereceyi geçen ateş, Nefritik sendrom gibi böbrek problemleri ,koma ‘ dır. -CANSU & NİRAN TOKAT

pVOBeBeskoebtzunailsuyÖBavözaiğenrsrüldeesıbErüneğmncpiüiatleiomçŞrliaizennMdhdiieeYmtsne.lMreEskusinsleitamafa Eslem - BANDIRMA

VEBA Hastalığa Yersinia pestis adı verilen enterobakteri neden olur. Yersinia Pestis adlı bakteri türü, vahşi kemirgenlere bulaşma eğiliminde olan bir mikroorganizmadır. Bakteri vücuda girdikten sonra 3 ila 8 gün içinde etkisini gösterir. Belirtileri, yüksek ateş, üşüme duygusu, baş ağrısı, ishal ve bubo adı verilen, lenf bezi şişmesidir. Deri altında ve iç organlarda kanama başladığı zaman da, akan kanın birikmesi sonucu ciltte siyah lekeler oluşur. ALYA- BANDIRMA

Çiçek virüsü “Variola”

ÇİÇEK Merhaba ben Çiçek virüsü “Variola virüs”. Ateşli, ağır ve bulaşıcı bir hastalık olan çiçek hastalığına sebep olup her yaşta ve cinsiyette görülen irinli kabarcıklar dökerek özellikle yüzde izler bırakırım.Ağız ve burun mukozasına yerleşerek üremeye başlarım. Belirtilerim baş ağrısı, mide bulantısı, kaslarda kırgınlık hissi ve yüksek ateştir. Tarihte ilk aşı beni öldürmek için icat edilen çiçek aşısıdır. 1980 yılına kadar yapılan yoğun aşı uygulamaları ile ortadan kaldırılan çiçek hastalığı, günümüzde rastlanmayan bir hastalıktır. Artık sadece bioteröristik saldırı ihtimaline karşı çiçek aşısı stoku yapılmaktadır. MUHAMMET -KARABÜK

Ben ÖBaznedl ıErmğiatimŞeMhietslMekustafa Boz .OKkouleluraöğsraelgnıcniılnearinsdeebnepEfoelacnan Vibrio chlorea (vibriyo kolera) virüsünü çizdim. Efecan- BANDIRMA

KOLERA Merhaba Ben Kolera virüsü Vibrio chlorea (vibriyo kolera). Şiddetli ishal, baş ağrısı ve vücutta dehidrasyona yol açan ölümcül olabilen bir hastalığım. Dünyada şimdiye kadar yaklaşık 4 milyon kişinin ölümüne yol açtım. Genellikle içme suyu ve iyi yıkanmamış sebze meyvelerden bulaşırım. Benden korunmak için hijyeninize ve tükettiğiniz besinlere özen göstermelisiniz. TUGAY - BANDIRMA

MMBeeusnslteBakafanOdkBıruomlzuaÖŞzeehl iEtğitim çSsöiazağldlrgmieımnnoı.cnniaelellrsaientbdyeeppnhioEblsaalnekmter.iTsiinfio Eslem - BANDIRMA

TİFO Merhaba, Ben Salmonella typhi. Genellikle ishal, yüksek ateş ve kusmaya yol açan ve ölümcül olabilen, bakteriyel bir hastalığım. Genellikle içme sularından bulaşırım. Eğer benden korunmak istiyorsanız içtiğiniz suya, yediğiniz yemeğe ve ellerinizi sıklıkla yıkamaya özen göstermelisiniz. MURAT MUHAMMET Ö.-SAMSUN

çsNiOezBBebdkoereiuzminplmu.ÖBaoözanlağe.nnrldeCıECrnoğomcviriitaltoeimnrŞ1ai9neMdhvsieeirtansüllgMseüıknunısüntaafa Neriman - BANDIRMA

COVİD 19 Merhaba ben Coronavirüs. 1 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktım. Dünya üzerinde bütün ülkelerde hala etkiliyim. Dünyada benim yüzümden 3 milyonun üzerinde insan öldü ve ölmeye devam ediyor. Beni etkisiz hale getirmek için aşı çalışmaları yapıldı ama hala yayılmaya devam ediyorum. İnsanların bir arada bulunmasını çok seviyorum. Yayılmamı engellemek isterseniz sosyal mesafe, maske ve hijyene dikkat etmeniz gerekir. Esra - KOCAELİ

BÖLÜM 2 SALGIN HASTALIKLARIN TARİHİ SÜRECE ETKİSİ

İnsanlar tanımadığı şeylerden korkarlar. Oysaki virüslerin sebep olduğu bulaşıcı hastalıklar insanlık tarihinin ilk yıllarından bu yana vardır ve insanlık bunlarla farklı yöntemler kullanarak mücadele etmişlerdir. Tarih Dedektifleri ekibi olarak pandemiye dönen salgın hastalıkları ve tarihi süreçlerini araştırdık.Pandemiye dönen bulaşıcı hastalıklarla nasıl mücadele ettiklerini ve korunma yollarını bu çalışmamızda sizlere aktardık. Hadi salgın hastalıkların tarihteki etkileri neler olmuştur, öğrenelim.

TARİH DEDEKTİFLERİ EKİBİ Savaşlar ve Salgınlar- Enerjisa Bandırma Fen Lisesi- BANDIRMA Antonınus (Galen) Salgını- Ali Öztaylan AİHL - BANDIRMA Kara Veba- Şehit Davut Ali Karadağ MTAL - KOCAELİ Kolera Salgını- Şehit Davut Ali Karadağ MTAL - KOCAELİ İspanyol Gribi- Yılmaz Kayalar Fen Lisesi - TOKAT Jüstınyen Vebası- Yılmaz Kayalar Fen Lisesi - TOKAT arihte Salgın Hastalıklarla Nasıl Mücadele Edilmiştir?- Kozluk OMV Fen Lisesi - SAMSUN Nasıl Tedbirler Alınmıştır?- Safranbolu Ahi Evran MTAL -SAFRANBOLU



SAVAŞLAR VE SALGINLAR Tarih boyunca salgınlar savaşları etkilemiştir. Örneğin; MÖ 396 yılında Kartacalılar Sirakuza’yı kuşatmışlardı, fakat bu sırada orduda çıkan veba salgını yüzünden geri çekilmek zorunda kalmışlardı. Veba salgını o kadar şiddetliydi ki, sadece Kartacalıların kuşatmayı kaldırmasına neden olmakla kalmadı, Kartacalıların Sicilya’daki askeri varlıklarını da çökertti. Salgın hastalıklar Haçlı ordularının Filistin’de tutunamamalarının en önemli nedenlerinden biriydi. Alman İmparatoru II. Frederick 1227 yılında Haçlı ordularına destek amacıyla ordusunu gemilere bindirmişti, fakat daha sonra dizanteri salgını nedeniyle geri dönmek zorunda kalmıştı. Hüseyincan EBFL - BANDIRMA

İspanyollar Amerika kıtasının keşfinden sonra kıtayı istila etmeye kalkıştıklarında en büyük ‘’yardımcıları’’, kendilerinin getirdiği Çiçek virüsünün yarattığı salgının yerli halkı güçten düşürmesi ve yok etmesi oldu. Çiçek, kızamık ve kabakulak gibi hastalıklarla ilk kez karşılaşan Aztekler milyonlarca insanını kaybetti. Birinci Dünya Savaşı’nda ise 1915’te Osmanlı ordusu, Avusturya kuvvetlerinden destek birlik alamadı. Çünkü; Avusturya kuvvetleri tifüs salgınının kol gezdiği Sırbistan’dan geçmekten çekinmişti. Daha sonra Avusturya kuvvetleri ve topları geldiğinde ise savaşın manzarası çoktan değişmişti. Esra EBFL - BANDIRMA

ANTONINUS (GALEN) SALGINI Galen Veba olarak da adlandırılan Antoninus veba salgını, ikinci yüzyılda (MS 165) Part İmparatorluğu’na karşı olan savaştan zaferle dönen Roma İmparatorluk ordusunun üçte birinin, askerlerin getirdiği veba hastalığı ile yok olmasına sebep oldu. Askerlerin taşıdığı salgında Küçük Asya, Mısır, Yunanistan ve İtalya’da 5 milyonun üzerinde insan öldü. O yıllarda dünya nüfusunun 190 milyon civarında olduğu düşünüldüğünde bu epey büyük bir kayıptı.

Roma İmparatorluğu’nun zirvede olduğu bir dönemde bu salgının çıkması İmparatorluk için elbette iyi sonuçlar doğurmadı. Roma İmparatorları Lucius Verus ve Marcus Aurelius Antoninus da salgından dolayı hayatlarını kaybettiler. Bunun sonucunda iktidar savaşları ve iç çatışmalar ortaya çıktı ve İmparatorluk 100 yıl kadar, barbar olarak adlandırılan kavimlerin saldırılarına uğradı. 180 yılında iktidara geçen ve bu durumu düzeltmek isteyen Commodus, Cermen kabileleri ile askeri iş birliği yapmak zorunda kaldı. Böylelikle bir süre sonra Cermenler orduda güç kazandı ve 900’lü yıllardan itibaren Roma’nın mirasçısı olup Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu’nun Avrupa’yı 844 yıl yönetmesinin yolunu açtı. İclal - BANDIRMA

KARA VEBA İnsanlık tarihinin en ölümcül salgınlarının başında “Kara ölüm” olarak da nitelendirilen veba salgını geliyor. 1346 - 1353 yılları arasında meydana gelen Kara Veba salgınının 75 ila 200 milyon arasında insanı öldürdüğü düşünülüyor. Özellikle Avrupa nüfusunun bu yıllarda yüzde 30 ila yüzde 60 oranda azaldığı belirtiliyor.

Hristiyanlık İnancına göre “kara giysiler içindeki veba atlıları” insanları öbür dünyaya gönderiyorlar, kentten kente de yıldırım hızıyla ulaşıyorlardı. Gagalı kostümlü doktorlar, uzmanlıklarının belirtisi olarak deriden yapılmış, geniş çaplı bir şapka giyerlerdi. Hastalara dokunmadan iyileştirmek ve dikkat edilmesi gereken bölgeleri göstermek için tahta sopalar kullandılar. Bu sopalar aynı zamanda insanları uzak tutmak, vebaya sahip hastaların kıyafetlerine dokunmadan çıkartmak ve hastanın nabzını ölçmek için kullanıldılar. Yaşanan kıyım sonrası toplumda tanrının ve kilisenin sorgulanmasına sebep olan Kara Veba’nın, dinde reformun ve hayatın pek çok alanında Rönesans’ın başlamasının başlıca nedenlerinden biri olduğu biliniyor. Şeydanur - KOCAELİ

mEöEMBsğağluesreietnskmintemBac.sfaiKiMalnneaieBrdriysaoınralzedmvpkeeÖtanıbOmzŞaek.eluhluit Eslem - BANDIRMA

KOLERA SALGINI Tarihte yedi büyük kolera salgını yaşandı ancak bunlardan en ölümcül olanı üçüncüsü olan ve 1852 - 1860 tarihleri arasında meydana gelen salgındı. Koleranın başlıca sebebi içme sularının kirlenmesi ancak sebebin bu olduğu üçüncü salgına kadar anlaşılamadı. Asya ve Avrupa’da ortaya çıkan kolera salgını, 1899- 1923 yılları arasında yaklaşık bin 500 kişiyi öldürdü. Kolera, 1817'de Japonya’da, 1826'da Moskova’da, 1831'de Berlin’de, Paris’te ve Londra’da salgınlar yaptı. Osmanlı İmparatorluğu’nda 1912-1913 Balkan Savaşı sırasında görülen kolera salgını ciddi kayıplara sebep oldu. Sude -KOCAELİ

İSPANYOL GRİBİ İspanyol Gribi'ne 1918-1920 yılları arasında H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türü yol açtı. İspanyol Gribi, 18 ay içinde 50 ile 100 milyon arası insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri oldu. Bunda özellikle savaş koşullarının etkili olduğu düşünülüyor. Savaş hem virüsün yayılmasına hem de ekonomik, fiziksel dayanıklılık ve hijyen koşulları olarak insanların virüse hazırlıksız yakalanmasına yol açtı.

Birinci Dünya Savaşı'nın son aylarında tüm dünyayı etkisi altına alan İspanyol Gribi'nin, dört yıl süren savaşın bitmesinde rol aldığı düşünülüyor. . Savaşa katılan devletler hasta ve kayıp sayısının bildirmediği için hastalıkla ilgili haberler savaşa katılmayan İspanya'da yayımlandı ve hastalığın adı İspanyol Gribi olarak anılmaya başlandı. Selin -TOKAT

JÜSTINYEN VEBASI (MS 541-750) 6. asırda Konstantinopol'de İmparator Jüstinyen tahtta otururken Avrupa'da başlayan bir salgın önce Mısır'a oradan Filistin'e, Suriye’ye ve oradan da Anadolu'ya ulaştı. Şimdi Jüstinyen vebası olarak bilinen bu salgının, o zamanlar belki de dünya nüfusunun yarısına eşit olan 30 milyon ila 50 milyon insanı öldürdüğü düşünülüyor. Ayasofya'yı yaptıran İmparator Jüstinyen’in bu vebaya yakalanıp iyileştiği biliniyor.

Bu salgının, ticaretin büyük ölçüde durmasına ve imparatorluğun zayıflamasına sebep oldu. Bunun sonucunda Bizans’ın, diğer medeniyetlerin Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Asya’nın bazı bölgelerindeki kendi topraklarını yeniden ele geçirmelerine izin vermek zorunda kaldı. Mezar yerleri dolunca ölüler denize atılmaya başlandı, dünyanın yarısı öldü, Roma İmparatorluğu bir daha asla birleşmedi ve Karanlık Çağ başladı. Feyza - TOKAT

TARİHTE SALGIN HASTALIKLARLA NASIL MÜCADELE EDİLMİŞTİR? Tarihteki salgın hastalıklardan ve bunların toplumsal yaşamdaki etkilerinden söz ederken önemli bir noktaya dikkat çekiliyor. Mikropların varlığının ve hastalıkların mikrobik kökenlerinin anlaşılması ve mikrobik hastalıkların önlenmesi (aşılarla) ve tedavisine yönelik gelişmeler, Pasteur, Koch, Lister vb. nin öncülüğündeki bilim insanlarının çabalarıyla ancak 19. yüzyılda mümkün olabildi. Bu döneme kadar salgın hastalıklar kaçınılmaz bir kader olarak kabul ediliyor, bu hastalıklarla mücadelede doğaüstü güçlere bel bağlanıyor. Emine Naz & Zeynep Duru - SAMSUN

NASIL TEDBİRLER ALINMIŞTIR? 15. yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte başta veba olmak üzere salgın hastalıklarla mücadele etmek için Dubrovnik ve Venedik Cumhuriyeti’nde karantina uygulamaları kurumsal bir nitelik taşımaya başladı. Böylelikle, salgınların yayılım şiddetini azaltmak konusunda bir aşama kaydedilmiş oldu. Osmanlı Devleti tarihinde ilk defa 1838 yılında resmi olarak karantina kararı alındı ve bu durumu kurumsallaştırmak üzere 1839 yılında Karantina Nazırlığı kuruldu.

Sadece İstanbul’da 16.000 kişinin yaşamını kaybettiği İspanyol Gribi sırasında bugünkü salgına benzer biçimde tedbirler alınmaya çalışılır. 1918 yılı sonunda, okullar ve eğlence yerleri kapatılmış, ölüm vakaları azalmaya başlayınca, Ocak 1919’da okullar ile sinema, tiyatro, gazino gibi eğlence yerleri hijyen koşullarına uymak koşuluyla kademeli olarak yeniden açılmıştır. 1920 yılının kış aylarında salgın yeniden alevlenmiş ve hastalığın uğramadığı ev neredeyse kalmamıştır. İstanbullular çaresizlik ve korku içinde salgının bitmesini beklemiştir. Oğuz K - SAFRANBOLU

Salgınlar süresince Osmanlı Devleti'nin almış olduğu önlemler Kordon usulü: Bu uygulamada asıl maksat, hastalığın ortaya çıkış yerinden dışarı yayılmasını engellemek ve aynı yerde imha edilmesini sağlamaktı. Hastalığın çıktığı ev, hastane veya kışlalarda bu uygulama yapılmaktaydı. Bu kordan süresi genellikle on gündü . Şehirde kol gezen koleraya karşı alınan tedbirler ; * Cami, han, hamamların umuma açık tuvaletlerin badana ettirilip özel kimyasallarla temizlenmesi * Şehir içindeki çeşmelerin atık su ayaklarının kapatılması.

*Çöplerin kaldırılması, *Salhane ,boyahane ve kasap gibi dükkanların şehrin dışına çıkarılması *Kaldırım yapılması ,çukur ve hendeklerin kapatılması, * Çarşı, pazar, sokak, hanelerin temizliği gibi koleraya kaynaklık edebilecek veya yayılmasını hızlandıracak olan noktalar kontrol altına alınmaya çalışması *Halkı hastalığa karşı bilinçlendirmek için Türkçe, Ermenice ve Rumca risaleler hazırlanıp, hastalığa karşı hijyen kurallarına nasıl uyulacağına dair bilgilendirme yapılmıştır. Bütün tedbirlerin teftişi, askeri zabitan tarafından yapılmış ve ihmali görülenler cezalandırılmıştır. Emircan E.- SAFRANBOLU

DERGİ HAZIRLAMA EKİBİ Hüseyincan EBFL - Enerjisa Bandırma Fen Lisesi - BANDIRMA Sudecan - Şehit Davut Ali Karadağ MTAL - KOCAELİ Emircan E. - Safranbolu Ahi Evran MTAL- SAFRANBOLU Zehracan - Kozluk OMV Fen Lisesi - SAMSUN